Glashelder. Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw Jaargang 5 - Nr November 2006

Transcriptie

1 Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw Jaargang 5 - Nr November 2006 ER II: nieuw correctiemiddel biologische bestrijding (pagina 4) Lage bestrijdingskosten in chrysant met BotaniGard (pagina 5) Goede resultaten Telen met Toekomst (pagina 7) NUTTIG EN NIEUW Ook deze staat weer boordevol nuttige informatie voor telers. Het selectieve spintbestrijdingsmiddel Floramite bijvoorbeeld is sinds deze maand toegelaten in vruchtgroenten en aardbeien. Topsin blijft behouden voor de land- en tuinbouw. Beide Alar-formuleringen zijn veiliger gemaakt voor de toepasser. Het gebruik van BotaniGard zorgt in de chrysantenteelt voor een positiever saldo. En Jet 5 gebruiken in plaats van illegale reinigingsmiddelen bespaart een teler een hoop sores. JET 5 VOOR DE GROTE SCHOONMAAK Nog meer nieuws: na de recente introductie van het succesvolle, breedwerkende insectenbestrijdingsmiddel Gazelle volgt komend voorjaar het biologisch middel ER II. Het middel werkt op basis van olie en zetmeel. Het legt een coating op het insect, zodat dit verstikt. ER II wijkt af van een normaal middel. Het moet juist op het heetst van de dag worden gespoten om zo het beestje snel te kunnen inpakken. Certis heeft hiermee een nieuwe loot aan de gewasbeschermingsmiddelenboom, die verder bestaat uit selectieve en breedwerkende chemische producten, het complete arsenaal aan natuurlijke vijanden, bestuivers en aaltjes en diverse soorten GNO s, zoals de bacteriepreparaten Turex en Delfin, het virusproduct Spod-X en de insectenpathogene schimmel BotaniGard. Nu dan dus ER II erbij, een GNO op basis van voedingsmiddelen. Behalve de chemische middelen zijn alle Certis producten inclusief Jet 5 bovendien toegelaten in de EKO-teelt. Martin Meijdam, Product manager Roel Hanssen (leverancier Mertens bv), Jack Coolen en Certis-adviseur Dennis Eekhoff: Teelt schoon beginnen Jet 5 is het enige toegelaten desinfectiemiddel dat snel en effectief werkt als virusbestrijdingsmiddel. In de komkommerteelt bijvoorbeeld wordt het daarom ingezet in de strijd tegen het komkommerbontvirus. Zoveel ontsmettingsmiddelen die virussen aanpakken, zijn er niet, aldus Jack Coolen van Tuinderij Coolen bv in Ell. Coolen teelt met zijn broer Rob 3,7 hectare komkommers (Venice, Effectief tegen virussen, schimmels en bacteriën Carambole en Confida) en voor de arbeidsen risicospreiding in de herfstteelt hiervan 1,5 hectare tomaten. De Komosa-teler gebruikt Jet 5 na de laatste teelt, wanneer het grote schoonmaak is. Die grote schoonmaak gebeurt heel nauwkeurig. Eerst ontdoet Coolen de kas grondig van alle plantenresten. Daarna haalt hij de matten en het plastic weg. Alles wat er dan nog achterblijft, zoals de druppelbevloeiing en de buisrails, krijgt een beurt met Jet 5. Coolen pakt ook het kasdek mee. Dat spuiten we eerst grondig schoon met water. Daarna gaan we broezen met Jet 5. We spuiten met de ramen dicht. De medewerkers dragen standaard uit voorzorg een masker en beschermende kleding. Coolen gebruikt voor Jet 5 een injector. Op die manier kan het gemakkelijk worden mee gedoseerd, want de lichtere metalen van de pomp kunnen er niet zo goed tegen. Doeltreffend Veiligheidshalve volgt vóór de nieuwe aanplant nog een tweede Jet 5-behandeling. Ditmaal wordt het middel met de spuitboom over de hele breedte, tot aan de gewasdraad verneveld. We doen dat enkele dagen voor vervolg op pagina 2 1

2 vervolg van pagina 1 het planten. Een dag ervoor kan ook, maar dat doe ik niet. Ik wil er echt 100% zeker van zijn dat het helemaal weg is. Coolen ontsmet ook de oogstkarren met Jet 5. Eerst maken we de kar schoon met een borstel en water om het ergste vuil eraf te halen. Daarna spuiten we het in met Jet 5. Ook gereedschap spoelt hij ermee af. Coolens voorzorgsmaatregelen betreffen vooral het komkommerbontvirus. We hebben nu twee keer een aantasting in de herfstteelt gehad. Dat was gelukkig slechts pleksgewijs, maar als je er niets tegen doet, hij. Jet 5 is een agressief en doeltreffend loop je helemaal onder. Dat kost je productie. middel. Omdat het al vloeibaar is, laat het Bij een ernstige aantasting laat je zo vijf, zich gemakkelijk met de injector meegeven. zes komkommers per meter liggen, vertelt En het is niet te duur. SNELST WERKEND MIDDEL Met Jet 5 bestrijd je ook algen op ramen en schermdoeken. Dat is mooi meegenomen. En het werkt erg snel, aldus Dennis Eekhoff. Het is effectief binnen een half uur. Er is weliswaar nog een ander middel dat ook is toegelaten, maar dan moet je de kas zestien uur nathouden. Dat is voor ramen bijvoorbeeld onbegonnen werk. HOUD DE AANSPRAKELIJKHEID IN HET OOG Met Jet 5 zit je ook juridisch veilig Een werkgever die geen goede voorzorgsmaatregelen voor zijn personeel neemt, loopt een aansprakelijkheidsrisico. Wie bijvoorbeeld reinigingsmiddelen gebruikt waarvoor ze niet bedoeld zijn, loopt dat risico eveneens. middel laat inzetten of toegelaten middelen verkeerd laat inzetten. Naast het feit dat u een bekeuring kunt krijgen van de AID, brengt u ook de veiligheid van uw werknemers in gevaar. In geval van een ongeluk met een niet- toegelaten middel of foutief gebruik van een toegelaten middel, kunt u aansprakelijk gesteld worden voor ontstane schade. Eventuele veiligheidsaanbevelingen op een reinigingsmiddel hebben geen rechtsgeldige status als u het product verkeerd toepast. Spuiten van een product geeft bijvoorbeeld een heel ander risicoprofiel dan poetsen met datzelfde product. U wordt geacht het werk zo te organiseren dat het geen direct gevaar oplevert voor mens en omgeving. Geregistreerde middelen beperken dit risico en geven bovendien veiligheidsaanbevelingen over het correcte gebruik van het product in de praktijk. De toelating van middelen voor land- en tuinbouw door het CTB gebeurt op basis van het beleid van vier ministeries (LNV, VWS, VROM en SZW). Deze toelating betekent voor geregistreerde middelen een bewijs van effectiviteit, informatie over de beste toepassing en een oordeel over de milieubelasting en het blootstellingrisico voor de gebruiker. Als u de keuze heeft tussen het gebruik van een geregistreerd desinfectiemiddel en het een illegaal middel, dan wel verkeerd gebruik van een legaal middel kunt u met een schuin oog naar de Arbowet dan ook maar beter voor het geregistreerde desinfectiemiddel kiezen. U zit dan juridisch veiliger. Leo Hunink, adviseur van Arenthals Grant Thornton Accountants en Adviseurs B.V., tel. (0172) , leo.hunink@agt.nl Een werkgever die werkt met niet-toegelaten middelen moet extra oppassen. De Arbowet verplicht de werkgever de veiligheid, de gezondheid en het welzijn van zijn werknemers te beschermen. De werkgever wordt geacht alle voorzieningen te treffen die redelijkerwijs nodig zijn om te voorkomen dat zijn werknemer tijdens het uitvoeren van zijn werkzaamheden schade lijdt. Schiet u als werkgever daarin tekort dan kunt u in beginsel aansprakelijk gesteld worden voor eventuele schade van de werknemer. Die mogelijke schadeplicht kan vervallen als u kunt aantonen dat u als werkgever aan uw zorgplicht hebt voldaan of indien u kunt aantonen dat de schade het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer. Een verhoogd risico op aansprakelijkheid is er in het geval u een werknemer een niet- toegelaten Louis Bakker: Wolluis goed onder controle 2

3 GAZELLE EFFECTIEVE BESTRIJDER WITTE VLIEG Gazelle wordt met een beetje biosoap erbij nog effectiever. Vooral tegen volwassen insecten, zo is de ervaring van rozenteler Richard van Dijk uit Pijnacker. De biosoap maakt het insect gevoeliger. Van Dijk heeft Gazelle sinds de zomer drie keer volvelds gespoten tegen witte vlieg. Daarnaast heeft hij het tussendoor pleksgewijs toegepast. Witte vlieg zit vaak plaatselijk, bijvoorbeeld langs het pad. Zo n haard kun je dan het beste eerst plaatselijk bestrijden, vertelt Eric Kerklaan, gewasbeschermingsadviseur van Horticoop. Van Dijk gaat af op de concentratie witte vlieg op de jonge scheuten om te bepalen of hij moet ingrijpen. Een kwestie van ervaring. Eric Kerklaan: Uitsluitend uitgaan van de witte vlieg op je vangplaten heeft weinig zin. Daar zit elke dag wel witte vlieg op. Dan moet je bij wijze van spreken dus elke dag gaan spuiten. Je ziet na een spuitronde Feltiella weer spontaan terugkomen Feltiella Richard van Dijk teelt 9000 meter Mama Mia en Toscanini. Witte vlieg is op mijn bedrijf probleem nummer 1. Op 2 staat de wolluis, vertelt hij. Richard heeft de witte vlieg voor hij overstapte op Gazelle ondermeer proberen te bestrijden met imidacloprid, maar dit werkt Richard van Dijk en Eric Kerklaan: Goed kijken naar concentratie witte vlieg nadelig uit op de biologie. Eric Kerklaan: Gazelle werkt goed op larven en volwassen dood. Bij een wittevliegdosering pakt Gazelle ook de migrerende wolluis mee. insecten. Het is veilig voor de biologie. Je ziet na een spuitronde Feltiella weer spontaan terugkomen in het gewas. Die heb ik nodig tegen spint. De poppen komen dus gewoon uit. Met de meeste middelen werd de witte vlieg niet voldoende bestreden. Bij het druppelen van imidacloprid raakte de Feltiella gedesoriënteerd. We proberen het gebruik van imidacloprid daarom zo lang mogelijk uit Floramite Van Dijk teelt geïntegreerd sinds In 2002 is op zijn bedrijf een praktijkproef gedaan met Floramite tegen spint. Ik heb Floramite dit seizoen maar weinig nodig gehad. Afgelopen zomer slechts een kwart litertje. Eén keer spuiten en het probleem was opgelost. Phytoseiulus en Feltiella houden de spint verder te stellen, want ook de Feltiella gaat eraan goed in toom. GAZELLE WERKT DIEP DOOR IN HET GEWAS Met het breedwerkend middel Gazelle heeft de sierteelt er een prima nieuwkomer bij in de strijd tegen schadelijke insecten, vindt Louis Bakker van potplantenkwekerij Mondo Verde in Rijsenhout. Gazelle werkt diep door in het gewas en je kunt het spuiten tegen een scala aan plagen, zegt hij. komt trouwens ook prijstechnisch beter uit dan andere middelen, aldus Louis. Gazelle pakt onder meer ook dop-, schild- en wolluis aan cyclus van de trips te doorbreken. Gazelle gaat daartoe mee in een schema met Mesurol, Violin en Match. Om de week wisselt Bakker het spuiten af met een ruimtebehandeling met middelen als Methomex, Decis Micro en Decis EC. Bij LVM en ben je echter wat meer beperkt in je mogelijkheden door de beperktere keuze aan dampwerkende middelen, zegt hij. Gazelle werkt bijvoorbeeld tegen trips, maar ook tegen onder andere dop-, schild- en wolluis. Wolluis is in de sierteelt een steeds groter probleem aan het worden. Je moet ze echt goed raken en dat valt lang niet altijd mee. De luis zit namelijk vaak op slecht te bereiken plekken, bijvoorbeeld tussen poer en poot, constateert Bakker. Inmiddels heeft hij de wolluis goed onder controle. Gazelle Louis teelt op meter ficussen en pachira, bonsaiachtige ficussen. Het plantmateriaal importeert hij uit Azië. In ficus is vooral trips een hardnekkig probleem. Ook wolluis was dat, maar doordat je de trips moet aanpakken, heb je ook geen spint en luis. Bakker bestrijdt de trips afwisselend met middelen die of op de volwassen exemplaren inwerken of op de pop. Zo proberen we voortdurend de Eveleens Bakker laat zich bij de gewasbescherming adviseren door Gebrs Eveleens: Er komen relatief veel nieuwe middelen op de markt. Je moet dus vreselijk goed opletten dat een nieuw middel niet alsnog in eenzelfde chemische groep zit, vertelt hij. Ik werk al heel lang samen met Eveleens. Bovendien, als ik daar een middel bestel, is het er zo. 3

4 ER II NIEUW CORRECTIEMIDDEL BIOLOGISCHE BESTRIJDING Met ER II krijgt de teler een nieuw type correctiemiddel voor de geïntegreerde bestrijding in handen. ER II is in Nederland pas vanaf het komend voorjaar verkrijgbaar, maar Certis krijgt nu al vele vragen over de mogelijkheden van het middel. Vandaar dat er in deze aflevering van reeds uitgebreid aandacht aan wordt besteed. laten middelen was, dat deze een veel te lange wachttijd hadden. De ervaring heeft daarna geleerd, dat ER II ook zeer effectief werkt tegen tal van andere plagen. ER II is een zogeheten Gewasbeschermingsmiddel van Natuurlijke Oorsprong (GNO) op basis van olie en zetmeel (maltodextrine). Het middel is ook toepasbaar in de biologische teelt. De maltodextrine is een niet-toxische werkzame stof. Daarom is er geen wachttijd nodig voor de oogst. In Engeland is het product geïntroduceerd in Het is oorspronkelijk door Certis- BCP ontwikkeld ter bestrijding van spint. BCP boekte in de jaren 90 veel vooruitgang met de biologische bestrijding van spint op tomaat met een aan tomaat aangepaste stam van Phytoseiulus persimilis. Omdat er ook behoefte was aan een goed correctiemiddel heeft BCP dat toen ontwikkeld. Een bezwaar van de toege- Supermarktprotocollen ER II is in Engeland inmiddels als Eradicoat een belangrijk middel in verschillende teelten. Dat komt niet alleen door zijn effectiviteit, maar ook door de strenge residueisen van de supermarkten. De meeste groentetelers proberen in verband hiermee hun gewas te telen met zo weinig mogelijk chemie. Eradicoat past perfect in deze strategie. Het is opgenomen in onder andere de supermarktprotocollen Assured Produce Protocol en Nature s Choice (Tesco). Van de Engelse Soil Association heeft Eradicoat toelating in de biologische teelt. ER II is daarom ook toegestaan in de Nederlandse EKO-teelt. ER II TOEPASSEN OP HEETST VAN DE DAG VERKRIJGBAAR VANAF KOMEND VOORJAAR ER II is in juni 2006 geplaatst onder de Regeling Uitzonderingen Bestrijdingsmiddelenwet (RUB). Dit betekent dat het gebruikt mag worden tegen mijten en insecten in de glasgroenteteelt, de sierteelt onder glas en het kleinfruit en in boomkwekerijgewassen. In Nederland is het product pas komend voorjaar verkrijgbaar, omdat Certis eerst nog enkele aanvullende proeven wil doen, specifiek gericht op de Nederlandse markt. De RUB Onder de RUB vallen gewasbeschermingsmiddelen met een laagrisicoprofiel. Voor deze middelen is geen wettelijk verplichte toelating via het College voor de Toelating van Bestrijdingsmiddelen (CTB) nodig. Het gaat hierbij overwegend om stoffen die veelal worden gebruikt voor andere doeleinden, maar daarnaast ook een gewasbeschermende toepassing hebben. Een middel dat onder deze regeling valt, moet voor toelating zijn aangemeld bij de Europese Commissie. Het CTB toetst overigens wel of een middel voldoet aan de criteria voor de RUB-toelating. ER II heeft door zijn werking een beperkt effect op natuurlijk vijanden. trips, bladluis, wolluis, tomatengalmijt en oevervliegen. Verder is het belangrijk dat het gewas vrij snel opdroogt om zo een beter en sneller effect te hebben. Het middel kan daarom het best worden toegepast op het heetst van de dag. Natuurlijke vijanden Natuurlijke vijanden die niet als pop of als eistadium aanwezig zijn, en geraakt worden, worden uiteraard ook afgedood. Maar eenmaal droog heeft het middel Na het verspuiten en opdrogen van ER II vormt de maltodextrine op de plaaginsecten en mijten een coating, waardoor deze geen enkele nawerking meer. De natuurlijke vijanden kunnen verder hun werk doen en sneller tot resultaat komen. verstikken. Omdat ER II een echt contactmiddel is, is de juiste toepassing derhalve heel belangrijk. Als de insecten niet worden geraakt, worden ze ook niet afgedood. Geen resistentie Door de unieke werking en de ingrediënten van ER II is er geen kans op resistentie. Na een bespuiting kunnen alle werkzaamheden ER II heeft niet alleen een goed effect op gewoon doorgaan. Het alle spintstadia, maar werkt ook goed tegen bijvoorbeeld witte vlieg (alle stadia), middel kan in een teelt onbeperkt worden gebruikt. ER II laat het gewas ongemoeid. Links dode spint, rechts witte vlieg na een behandeling met ER II 4

5 BOTANIGARD DRUKT KOSTEN BIOLOGISCHE BESTRIJDING TRIPS IN CHRYSANT Met de biologische bestrijding van trips in chrysant is geld te verdienen. Door toepassing van BotaniGard in combinatie met de automatische spintroofmijtverdeler kan het financiële voordeel tot 9,5% oplopen, zo blijkt uit een vergelijkend onderzoek naar de bestrijding van trips. Het voordeel is vooral te danken aan een gemiddeld 2,5% hogere prijs door 5% zwaardere stelen in een geïntegreerd systeem en aan de kostenkant door de relatief goedkope BotaniGard en lagere arbeidkosten door de Mite-applicator. In 2006 hebben vele chrysantentelers trips succesvol bestreden met BotaniGard (de schimmel Beauvaria bassiana). De goede werking tegen trips blijkt ook duidelijk uit onderzoeksprojecten als Telen met Toekomst en Strateeg, maar ook uit onderzoek van DLV, toeleveranciers en Certis zelf. In de proeven is BotaniGard vergeleken met de roofmijt Amblyseius cucumeris, aaltjes Steinernema feltiae en chemische bestrijding. De bestrijdingsresultaten waren vrijwel identiek. Naast trips geeft BotaniGard ook een goede werking tegen wantsen. De kosten van een biologische bestrijding van trips variëren van 400 tot 1700 per teelt per ha. Uit het onderzoek kwam BotaniGard met 400 per hectare naar voren als veruit de goedkoopste bestrijdingsmethode. Door de effectiviteit en het gebruiksgemak van BotaniGard liggen de totale bestrijdingskosten (inclusief arbeidskosten) in een volledig bestrijdingsschema met zes keer Trigard, twee keer Vertimec (begintraject) en twee keer Curater (eindtraject) op 1,47 per m 2 per jaar. Als de Mite-applicator wordt GBM Trips Chemisch Geintegreerd Chemisch Roofmijten Aaltjes BotaniGard Basis: Kwantitatieve Informatie voor de Glastuinbouw (Wageningen) gebruikt, is dat bijna nog 4 cent lager. Een bestrijding in een schema zonder BotaniGard, maar met Amblyseius cucumeris of aaltjes komt een stuk duurder uit, respectievelijk 2,13 en 1,95 per m 2 per jaar. Overigens is het altijd zaak een teelt schoon te eindigen. Zeker wanneer fytosanitaire beperkingen voor de export van toepassing zijn. Voor de geïntegreerde bestrijding in chrysant wordt geadviseerd: twee weken chemisch, vijf à zes weken biologisch en daarna chemisch afspuiten. BotaniGard Uitzetten spintroofmijt fiets fiets fiets mite applicator Opbrengst 52,28 53,59 53,59 53,59 53,59 Gewasbeschermingskosten 1,36 2,13 1,95 1,47 1,43 Overige toegerekende kosten 37,88 37,88 37,88 37,88 37,88 Saldo 13,04 13,57 13,76 14,23 14,28 % extra saldo 4,1% 5,5% 9,2% 9,5% FLORAMITE TOEGELATEN IN VRUCHTGROENTEN EN AARDBEI De toelating van het spintbestrijdingsmiddel Floramite is uitgebreid. Floramite mag nu ook worden toegepast in aardbei, komkommer, paprika, tomaat, aubergine, courgette en Spaanse peper. De uitbreiding geldt in bedekte teelten en in de vollegrond. De veiligheidstermijn voor de vruchtgroenten en aardbeien is 24 uur. Floramite is inmiddels bijna vier jaar op de markt. Het is het belangrijkste spintbestrijdingsmiddel voor sierteelt en de boomkwekerij. De introductie van Floramite betekende een doorbraak voor geïntegreerde gewasbescherming in deze sectoren. Floramite combineert een goede werking tegen spint met volledige veiligheid voor natuurlijke vijanden en bestuivers. Het is bovendien zacht voor het gewas. Werkt op alle stadia Floramite heeft een goede werking op alle stadia van de spintmijt door middel van direct contact of via residu op het blad. Het bestrijdt zowel de eieren, als de larven, nymfen en volwassen mijten. Floramite heeft een lange AFWISSELEN Floramite is een vloeibaar product op basis van 240 gram bifenazate per liter. De actieve stof behoort tot de nieuwe chemische groep van de carbazaten. Er is geen kruisresistentie bekend met andere acariciden. Afwisselen met middelen uit andere werkzame groepen is van groot belang. nawerking. De sterkste werking heeft het op larven en nymfen. Floramite werkt niet systemisch of translaminair. Zorg ervoor dat de onderzijde van het blad zo goed mogelijk wordt bedekt. 5

6 GEÏNTEGREERDE TEELT VOLGENS DE BEST PRACTISES In Telen met Toekomst (TmT) spelen gewasbeschermingsadviseurs een belangrijke rol bij het toetsen van Best Practices en de verspreiding van de opgedane kennis. Best Practices zijn gewasbeschermingsmaat-regelen die een bijdrage kunnen leveren aan de geïntegreerde teelt, maar die nog in en door de praktijk getoetst moeten worden. Voorbeelden zijn het uitzetten van natuurlijke vijanden en de inzet van GNO s als BotaniGard, Mycotal en Steinernema-aaltjes. Een verslag van de TmT-bijeenkomsten Chrysant en Roos. Chrysant Voor de bijeenkomst van de TmT-groep Chrysant op 12 april in het chrysantenbedrijf Jan Kreling Beheer in Bruchem was technisch adviseur Dennis Eekhoff uitgenodigd om met de zes chrysantentelers van de groep van gedachten te wisselen over duurzame gewasbescherming. Dennis doet vergelijkende tripsbestrijdingsproeven bij het bedrijf. In deze proeven is geen verschil gevonden in effectiviteit tussen Amblyseius cucumeris zakjes, BotaniGard en Steinernema-aaltjes en chemische behandelingen. Bij Kreling wordt al ruim een jaar gewerkt met BotaniGard. De ervaringen zijn positief. Een andere teler uit de groep heeft deze zomer naar tevredenheid aaltjes tegen trips gebruikt. Uiteraard is tijdens de bijeenkomst veel gediscussieerd over het knelpunt trips. Ook is daarbij gesproken over de positieve rol die mindertripsgevoelige rassen kunnen spelen. In de kas is ook de mijtenstrooier bekeken die op het bedrijf is ontwikkeld. Roofmijten kunnen door middel van zakjes worden geïntroduceerd, maar ook worden uitgestrooid. Automatisering van het strooien is een interessante ontwikkeling om de arbeidskosten terug te dringen. Barbara Eveleens & Ellen Beerling TmT Chrysant Leden van de werkgroep chrysant bij de Mite-applicator, de automatische roofmijtendoseerder Roos Certis verleent in roos zijn medewerking aan het toetsen van geïntegreerde lage-dichthedenstrategieën. Bij zo n strategie worden vroegtijdig chemische bespuitingen uitgevoerd in plaats van pas corrigeren bij bijnaplaagexplosies. De verwachting is dat zo jaarrond een lage plaagdruk kan worden gehandhaafd, wat gunstige gevolgen heeft voor het totale middelenverbruik. In deze strategie passen ook natuurlijke vijanden en GNO s. De lagedichthedenstrategie wordt dit jaar bij van Heiningen in Roelofarendsveen getoetst. Bij het verschijnen van de eerste haarden van witte vliegen is pleksgewijs en bovendoor een zeep gespoten in combinatie met een larvicide (Applaud). De zeep had een uitstekend effect op de adulten. Naast het door geïntegreerde telers gebruikelijke druppelen van Admire en de bespuitingen van Admiral of Applaud werd ook BotaniGard tegen witte vlieg gespoten. Dit beviel goed. Er is ook geen gewasschade gesignaleerd. Juliette Pijnakker & Nieves Garcia TmT Roos 6

7 TELEN MET TOEKOMST HELPT GEÏNTEGREERDE TEELT VOORUIT Wij geven een zetje in de goede richting van geïntegreerde telen. Ons doel is uiteindelijk onszelf overbodig maken, zegt Ellen Beerling van het PPO over het project Telen met Toekomst. Zij is sectorcoördinator van dit samenwerkingsproject. Certis werkt er in mee in onder andere de groepen chrysant en roos. Telen met Toekomst geeft een impuls aan de geïntegreerde bestrijding. Het project is daarin anders dan andere projecten, vertelt Beerling. Bij Telen met Toekomst draait het om toetsing van onderzoeksresultaten in de praktijk en om de verdere verspreiding van de opgedane kennis en ervaring. Kritischer kijken De geïntegreerde teelt vooruit helpen is tevens de reden waarom het PPO zich al in een zeer vroeg stadium sterk heeft gemaakt voor de acceptatie van ondermeer BotaniGard. Het grootste probleem is dat er in de sierteelt te weinig correctiemiddelen zijn. BotaniGard heeft een lage milieubelasting en het is bewezen effectief. Net als trouwens Turex en Spod-X, aldus Beerling. Maar om de een of andere reden wordt van een biologisch middel meer verwacht dan van een chemisch middel. Bij een chemisch middel wordt resistentie te vaak op de koop toegenomen. Telers mogen best wat kritischer kijken naar wat ze willen bereiken, stelt ze. BotaniGard, Turex en Spod-X zijn De teler moet erop rekenen, dat hij meer moet gaan werken met GNO s en natuurlijke vijanden. Gewasbeschermingsmiddelen van Natuurlijke Oorsprong (GNO). De milieueisen nemen toe, het aantal middelen zal niet toenemen. De teler zal er dus op moeten rekenen, dat hij meer moet gaan werken met GNO s en natuurlijke vijanden. Middelen als BotaniGard, Spod-X en Turex zijn serieuze, volwaardige middelen, aldus Beerling. Roestbestrijding en BotaniGard Wat sommige telers als belemmering zien om met BotaniGard aan de slag te gaan is de inwerking van fungiciden op de effectiviteit van BotaniGard. Ellen Beerling: De bestrijding van roest in chrysant met een fungicide vermindert de werking van een middel als BotaniGard, dat ook een schimmelproduct is. Roest is echter effectief te voorkomen door op het kasklimaat te sturen. Een oplossing kan verder zijn om BotaniGard via de grond toe te passen, waardoor het toch zijn effectiviteit behoudt. In onderzoek dat het PPO voor het Productschap Tuinbouw uitvoert, wordt dit nader onderzocht. Ellen Beerling: Telers mogen best wat kritischer kijken naar wat ze willen bereiken. Complex Geïntegreerde gewasbescherming is een complexe materie, vervolgt ze. Of een bestrijding aanslaat, verschilt van bedrijf tot bedrijf. Elk bedrijf is anders. Net zo goed als ook de regionale plaagdruk verschilt. Maar het heeft daarnaast ook te maken met bijvoorbeeld de rassenkeuze. En, zo benadrukt ze, geïntegreerde bestrijding zit ook tussen de oren. Het gaat er ook om hoe je er als teler zelf tegenover staat. Je moet de stap durven zetten. Sommige telers bijvoorbeeld hebben er lol in om natuurlijke bestrijders uit te zetten, omdat ze daardoor s avonds niet meer hoeven te spuiten. En belangrijker: ze zien het succes. 7

8 NIEUWE ETIKETVOORSCHRIFTEN TOPSIN M De Europese Commissie heeft besloten Topsin te plaatsen op de lijst van goedgekeurde stoffen. Topsin blijft daardoor behouden voor de Nederlandse landen tuinbouw. Wel zijn de etiketten per 1 september aangepast aan de nieuwe Europese maximumresiduniveaus. In de teelt van courgettes is de toepassing van Topsin M niet langer toegestaan. De gebruiksaanwijzing voor meloen is enigszins aange- past. De toepassing in de champignonteelt is op verzoek van Certis vervallen verklaard, omdat overschrijding van het maximaal toelaatbare residuniveau niet uitgesloten kon worden. Certis zoekt met de LTO-Vakgroep Paddestoelen naar mogelijkheden om het middels alsnog verantwoord in die teelt te kunnen laten toepassen. Europese residuniveaus Bij Topsin M spuitpoeder is de veiligheidstermijn in appel en peer verkort van twee weken naar drie dagen. Het aantal bespuitingen vóór de pluk is teruggebracht van twee naar één. Met een bespuiting drie dagen voor de pluk kunnen de fruittelers hun oogst nu nog betere beschermen tegen bewaarziekten. Toepassing van Topsin M in een douchemethode bij appel en peer is niet langer toegestaan. Topsin M is een breedwerkend fungicide in gewasbehandelingen voor en na de oogst, bewaring, zaadbehandeling en grond- en dompelbehandeling van gewassen. In de fruitteelt, de boomkwekerij en de groenvoorziening wordt het ook gebruikt als wondafdekmiddel. De gebruiksaanwijzing voor de sierteelt en de bloembollenteelt is niet veranderd. Lagere milieubelasting Topsin M is door het Centrum voor Landbouw en Maatschappij (CLM) doorgerekend voor de Milieumeetlat. De milieubelastingpunten van bijvoorbeeld Topsin vloeibaar voor het grondwater in het voorjaar en najaar zijn zeer sterk verlaagd, van respectievelijk en naar 1 en 2. De nieuwe milieubelastingpunten staan op C o l o f o n Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw GEBRUIKSVRIENDELIJKHEID ALAR VERDER VERGROOT De formuleringen van Alar 64 SP en de 85 WG zijn veranderd. Beide formuleringen bevatten nu een uitvloeier die geen oogirriterende eigenschappen meer heeft. Hiermee zijn alle waarschuwingszinnen en het Andreassymbool op het etiket vervallen. De nieuwe, meer gebruikersvriendelijke formuleringen hebben geen effect op de effectiviteit van Alar en op de zachtheid voor het gewas. Ook is de unieke eigenschap van snelle en volledige oplosbaarheid (ook bij hogere concentraties) niet veranderd. Standaardmiddel Alar, met de werkzame stof daminozide, is sinds jaar en dag de standaard voor groeiremming en knopvorming van snijbloemen, potplanten, perkplanten en boomkwekerijgewassen onder glas. In de boomkwekerij is het de enige toegelaten daminozide. Het middel remt de celstrekking, waardoor de lengtegroei van plant en bloemsteel wordt beïnvloed. Ook kan er een gelijkmatigere bloei mee worden gecreëerd. Alar verhoogt hiermee de sierwaarde van talloze sierteeltgewassen. Alar 64 SP (spuitpoeder) is al meer dan twintig jaar een onmisbaar product in de tuinbouw. De wateroplosbare granule Alar 85 is sinds 2005 op de markt en heeft als voordeel dat het makkelijker afweegt door het uit de fles te gieten. Beide producten stuiven niet bij afwegen. Redactie: Vormgeving: Beeld: Martin Meijdam, Certis PRLT Communicatie, Zoetermeer Crown Creatives in Communication, Driebergen BCP-Certis/Ward Stepman, Engel Lameijer, NFP, PPO Naaldwijk, Twan Wiermans Geregistreerde handelsmerken: Curater vloeibaar van FMC wordt in Nederland gedistribueerd door Belchim Crop Protection; Violin en Torque van BASF Nederland BV; Decis Micro, Decis EC en Mesurol van Bayer Cropscience bv; Methomex van Makhteshim Chemical Works; Match, Trigard en Vertimec van Syngenta Crop Protection BV. Certis Europe B.V. biedt systeemoplossingen voor milieubewuste, geïntegreerde gewasbescherming. Certis levert de kennis en producten, zoals biologische en chemische middelen, natuurlijke vijanden, feromonen en vangtechnieken. Certis ondersteunt hiermee telers van specialistische, hoogwaardige gewassen bij de ontwikkeling van een gezonde en duurzame teelt. Postbus BD Maarssen Straatweg 30 B 3604 BB Maarssen T +31(0) F +31(0) E info@certiseurope.nl Technisch adviseur: Dennis Eekhoff: