Biologische bestrijding van bladluizen in paprika. Aphidoletes kan meer dan we denken.. Jeroen van Schelt. Koppert Biological Systems

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Biologische bestrijding van bladluizen in paprika. Aphidoletes kan meer dan we denken.. Jeroen van Schelt. Koppert Biological Systems"

Transcriptie

1 Biologische bestrijding van bladluizen in paprika. Aphidoletes kan meer dan we denken.. Jeroen van Schelt Koppert Biological Systems

2

3 Belangrijkste bladluizen in paprika Aulacorthum solani Boterbloemluis Myzus persicae Groene perzikluis Myzus (persicae) nicotianae Rode (perzik) luis

4 Boterbloemluis geeft sterke allergische reacties in de plant

5 Rode luis geeft dichte kolonies, vooral in de top van de plant

6 Een luizenpopulatie kan wel 40% per dag groeien -> logaritmische groei Kan je er vanaf het begin elke dag een klein beetje afhalen dan scheelt dat enorm in de populatieontwikkeling Snel handelen is een must, bij luisbestrijding!

7 Beschikbare bestrijders Aphidius colemani Aphidius ervi Aphelinus abdominalis Aphidoletes aphidimyza Chrysoperla carnea Episyrphus balteatus Adalia bipunctata bankerplants

8 (a) (b) (c) Voorbeelden van lege mummies a en b Aphidius sp c hyperparasiet Dendrocerus aphidum (hyperparasiet) Hyperparasieten verstoren vaak de opbouw van Aphidius

9 ??? Gecompliceerd voedselweb. Kunnen we dit vereenvoudigen?

10 Zonder Amblyseius swirskii Met Amblyseius swirskii Roofmijten eten eieren van galmuggen Messelink et al. Biol. Control. 2011

11 Kunnen we Aphidoletes als enige bladluisbestrijder gebruiken door elke twee weken materiaal uit te zetten?

12 Aphidoletes aphidimyza (Galmug)

13 Aphidoletes aphidimyza /APHIDEND adult eieren larve pop

14 Aphidoletes aphidimyza Vrouwtje Mannetje

15 Paring in spinnenwebben

16 Flesje is tevens uitzetsysteem Alleen dop er af draaien en in de kas zetten

17 Invloed suiker en luis op eileg Verspreid ing uit fles proeven Invloed lage nachttemp eratuur Veldproef Aphidend preventief Diapauze 17

18 Invloed voeding en luis op eileg Behandeling Treatment (before (paring / after eileg) mating) Levensduur Average (dagen) longevity Eileg per vrouwtje Nothing Niets // niets nothing 2 0 Nothing Niets / / suiker sugar Nothing Niets / / Myzus Nothing Niets / / Myzus + suiker sugar 7 89 Sugar // nothing 2 1 Sugar // sugar Sugar // Myzus Sugar // Myzus + sugar + sugar Conclusie: suiker is beter dan niets, maar luizen zijn net zo goed 18

19 Wat is de invloed van lage nachttemperaturen op de eileg van Aphidoletes? Dag - nacht C C C Licht:Donker = 8:16

20 Eileg bij lage nacht temperaturen dagen 7 dagen 10 dagen C 18-14C 16-12C Eieren per vrouwtje Conclusie: zelfs bij een nachttemperatuur van 12 graden worden er nog eieren gelegd 20

21 Diapauze proef Opgekweekt van ei tot adult bij: 23 C, lange dag : 0 % diapauze C, korte dag: 100% diapauze Conclusie: Aphidoletes gaat bij lage temp. en korte dag als pop in diapauze. Dit heeft echter geen gevolgen voor de eerste werking (larven!)

22 % planten met larven Verspreiding van muggen in een kas uit 1 flesje meters van uitzetpunt Conclusie: muggen kunnen luis vinden tot 40 meter van uitzetpunt

23 Kunnen we Aphidoletes als enige bladluisbestrijder gebruiken door elke twee weken materiaal uit te zetten?

24 Kas Aphelinus 4 hectare Februari bankers met graanluis en Aphelinus 24 / ha. Elke twee weken gemonsterd in gewas met kleine graanplantjes Kas Aphidoletes 4 hectare Half februari elke twee weken 2 Aphidend/ m 2 Elke twee weken gemonsterd met kleine graanplantjes Bijschakelen met parasieten indien nodig

25 Aantal per banker Aantal per banker Aantal per banker Sitobion avenae A. aphidimyza afdeling A. abdominalis afdeling /feb 26/mrt 26/apr 26/mei 26/jun Datum Aphelinus abdominalis Aphidoletes aphidimyza A. aphidimyza afdeling A. abdominalis afdeling A. aphidimyza afdeling A. abdominalis afdeling /feb 26/mrt 26/apr 26/mei 26/jun Datum /feb 26/mrt 26/apr 26/mei 26/jun Datum

26 Resultaten Continue aanwezigheid van galmuglarven op alle bankerplantjes aangetoond (feb- juli) Aphelinus alleen in de maanden maart en april. In het begin alleen op bankerplantjes dichtbij bron In afdeling met Aphelinus 2 maal gecorrigeerd met Pirimor voor aardappeltopluis In afdeling met Aphidend, 1 maal Myzus gevonden (met Aphidend larven er al bij) voor zekerheid wat A. colemani bijgezet. Onder controle. Half juli beide kassen chemisch ivm rupsen. Goed resultaat, met beperkte kosten

27 Verdere plannen Uitzetschema van Aphidend verfijnen en breder toepassen Voor bestrijding van Myzus is er zeker potentieel. Boterbloemluis moet verder onderzocht Invloed zwavel op zoekgedrag Verdere inpassing van roofmijten in het systeem

28 Hartelijk dank voor uw aandacht!

Bladluizen. Floris van der Helm

Bladluizen. Floris van der Helm Bladluizen Floris van der Helm Wie ben ik Floris van der Helm Rozen kweker 2002-2010 Anthura China 2010-2011 DLV consultant rozen 2011-2014 Koppert Biological systems Groenten en sierteelt voornamelijk

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika

Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika Gerben Messelink, Chantal Bloemhard, Laxmi Kok Wageningen UR Glastuinbouw Boterbloemluis, Aulacorthum solani Groene perzikluis

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de biologische bestrijding. Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw

Ontwikkelingen in de biologische bestrijding. Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Ontwikkelingen in de biologische bestrijding Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Wat zijn de ontwikkelingen? Grote ontwikkelingen op het gebied van roofmijten Veel studies naar interacties in

Nadere informatie

BIOLOGISCHE ALTERNATIEVEN IN DE AARDBEITEELT. Céline De Baere Crop specialist

BIOLOGISCHE ALTERNATIEVEN IN DE AARDBEITEELT. Céline De Baere Crop specialist BIOLOGISCHE ALTERNATIEVEN IN DE AARDBEITEELT Céline De Baere Crop specialist Inhoudsopgave Wat gaan we bespreken? Trips bestrijding resultaten proef Proefcentrum Hoogstraten Bladluis bestrijding Flying

Nadere informatie

Plagen en natuurlijke vijanden in de Glastuinbouw. Ellen Beerling WUR Glastuinbouw, Bleiswijk

Plagen en natuurlijke vijanden in de Glastuinbouw. Ellen Beerling WUR Glastuinbouw, Bleiswijk Plagen en natuurlijke vijanden in de Glastuinbouw Ellen Beerling WUR Glastuinbouw, Bleiswijk Inhoud Plagen waarnemen: scouten Waarom Hoe Plagen & Natuurlijke vijanden Witte vlieg Mineervlieg Bladluis Rups

Nadere informatie

Vergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine

Vergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine Vergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine Gerben Messelink, Renata van Holstein-Saj, Laxmi Kok Rapport GTB-1152 Referaat In twee kassen met een aubergineteelt is gevolgd hoe biologische bestrijders

Nadere informatie

Consultancy inventarisatie potentiële middelen voor optimalisatie gewasbescherming tegen luis in de biologische teelt van paprika

Consultancy inventarisatie potentiële middelen voor optimalisatie gewasbescherming tegen luis in de biologische teelt van paprika Consultancy inventarisatie potentiële middelen voor optimalisatie gewasbescherming tegen luis in de biologische teelt van paprika DLV Plant Postbus 7001 6700 CA Wageningen Agro Business Park 65 6708 PV

Nadere informatie

Biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet?

Biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet? Themadag Exoten, 2 december 21 2-12-21 High-tech kassen zien er schoon uit Biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet? Gerben Messelink, Juliette Pijnakker, Anton van der Linden,

Nadere informatie

Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische bestrijders (deel 3)

Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische bestrijders (deel 3) Redactie Nieuwsbrief : PCS, Adviesdienst Gewasbescherming: Marc Vissers, Joachim Audenaert, Bart Haleydt, Ruth Verhoeven Vlaamse Overheid: Frans Goossens Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische

Nadere informatie

Biologische controle van bladluizen: BerryProtect en beproefde concept

Biologische controle van bladluizen: BerryProtect en beproefde concept Biologische controle van bladluizen: BerryProtect en beproefde concept Studiedag Klein- en Steenfruit Woensdag 19 februari 2013 Introductie Bladluizen: een van de voornaamste problemen in kleine fruiten

Nadere informatie

BIOLOGISCHE BESTRIJDING INTERIEUR BEPLANTINGEN. Stichting Kwaliteitsmerk Interieurbeplantingen 11 mei 2017, Park Makeblijde Houten

BIOLOGISCHE BESTRIJDING INTERIEUR BEPLANTINGEN. Stichting Kwaliteitsmerk Interieurbeplantingen 11 mei 2017, Park Makeblijde Houten BIOLOGISCHE BESTRIJDING INTERIEUR BEPLANTINGEN Stichting Kwaliteitsmerk Interieurbeplantingen 11 mei 2017, Park Makeblijde Houten ENTOCARE 1991-2017 biologische bestrijding maar dan net even anders gespecialiseerde

Nadere informatie

Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische bestrijders (deel 2)

Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische bestrijders (deel 2) Redactie Nieuwsbrief : PCS, Adviesdienst Gewasbescherming: Marc Vissers, Joachim Audenaert, Bart Haleydt, Ruth Verhoeven Vlaamse Overheid: Frans Goossens Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische

Nadere informatie

Workshop: Herkennen van plagen en nuttigen

Workshop: Herkennen van plagen en nuttigen Workshop: Herkennen van plagen en nuttigen Deze workshop kadert binnen het project Monitoring in de glastuinbouw: Hét basisinstrument voor efficiënte geïntegreerde bestrijding Joachim Audenaert (PCS) Justine

Nadere informatie

905957_Eveleens_hfdst_14:Eveleens#hfdst14 29-12-2009 12:04 Pagina 149

905957_Eveleens_hfdst_14:Eveleens#hfdst14 29-12-2009 12:04 Pagina 149 905957_Eveleens_hfdst_14:Eveleens#hfdst14 29-12-2009 12:04 Pagina 149 GEWAS BESCHE RM ING BIOLOGISCH (Professioneel gebruik) GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN ENZ. (BIOLOGISCH) (Prijs op aanvraag) Leverbaar in

Nadere informatie

Herkennen van natuurlijke vijanden in de boomkwekerij

Herkennen van natuurlijke vijanden in de boomkwekerij Herkennen van natuurlijke vijanden in de boomkwekerij Studiedag Boomkwekerij 11 februari 2011 Véronique De Bleeker INHOUD Inleiding Nuttige insecten en mijten Waarnemingsmethoden Perceelsranden INLEIDING

Nadere informatie

Aanleren van monitoringstechnieken, sleutel tot succes van biologische gewasbescherming in aardbei

Aanleren van monitoringstechnieken, sleutel tot succes van biologische gewasbescherming in aardbei Aanleren van monitoringstechnieken, sleutel tot succes van biologische gewasbescherming in aardbei Bladluizen, trips en kasspintmijt beheersen Aziatische fruitvlieg monitoren Van gangbare bestrijding naar

Nadere informatie

Gebruik van natuurlijke vijanden bij aanplanting in openbaar groen. Lode Van Schaeren Crop protection specialist

Gebruik van natuurlijke vijanden bij aanplanting in openbaar groen. Lode Van Schaeren Crop protection specialist Gebruik van natuurlijke vijanden bij aanplanting in openbaar groen Lode Van Schaeren Crop protection specialist Inhoudstafel Waarom? Plagen & nuttigen Plan van aanpak Vragen 1/14/2013 Waarom nuttige insecten

Nadere informatie

Verslag geïntegreerde bestrijding in de teelt van anjer.

Verslag geïntegreerde bestrijding in de teelt van anjer. Verslag geïntegreerde bestrijding in de teelt van anjer. Onderzoeksperiode 2009 Inhoud Inleiding... 2 Werkwijze... 2 Resultaten... 4 Discussie en conclusie... 8 1 Inleiding De anjerteelt heeft het onderzoeksproject

Nadere informatie

Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische bestrijders (deel 1)

Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische bestrijders (deel 1) Redactie Nieuwsbrief : PCS, Adviesdienst Gewasbescherming: Marc Vissers, Joachim Audenaert, Bart Haleydt, Ruth Verhoeven Vlaamse Overheid: Frans Goossens Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische

Nadere informatie

Plenum. Wat doet Plenum?

Plenum. Wat doet Plenum? Plenum Luisbestrijdingsmiddel voor de glastuinbouw, de lelieteelt en de aardappelteelt Wat is Plenum? Plenum is een insecticide dat primair op bladluizen werkt. De werkzame stof pymetrozine komt uit een

Nadere informatie

Infoblad gewassen. rozen. IPM-strategie voor rozen

Infoblad gewassen. rozen. IPM-strategie voor rozen GEBRUIKT U CHEMICALIËN? CONTROLEER DAN OP ONZE WEBSITE, www.biobest.be, OF ZE VERENIGBAAR ZIJN MET ONZE NUTTIGE INSECTEN Infoblad gewassen rozen IPM-strategie voor rozen Infoblad gewassen Rozen Waarom

Nadere informatie

Herkennen van plagen in potchrysant

Herkennen van plagen in potchrysant Herkennen van plagen in potchrysant Joachim Audenaert 1 Scouten Voor kruipende insecten (met een loep) 1. Bekijk de kop van de plant: witte vlieg (adulten) weekhuidmijt jonge rupsen spint en roofmijten

Nadere informatie

Eindrapportage gele rozeluis in de teelt van aardbei onder glas

Eindrapportage gele rozeluis in de teelt van aardbei onder glas Eindrapportage gele rozeluis in de teelt van aardbei onder glas Chantal Bloemhard & Anton van der Linden Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk Juni 28 Rapport 93 28 Wageningen, Wageningen UR Glastuinbouw

Nadere informatie

de biologische bouwsteen in de geïntegreerde teelt.

de biologische bouwsteen in de geïntegreerde teelt. de biologische bouwsteen in de geïntegreerde teelt. NeemAzal-T/S onmisbaar in de geïntegreerde teelt Geïntegreerde teelt is alleen mogelijk bij een goed evenwicht tussen bestrijdende maatregelen en plagen

Nadere informatie

MONITORING EN BIOLOGISCHE BESTRIJDING IN AARDBEI. Eline Braet Inagro 16 januari 2018

MONITORING EN BIOLOGISCHE BESTRIJDING IN AARDBEI. Eline Braet Inagro 16 januari 2018 MONITORING EN BIOLOGISCHE BESTRIJDING IN AARDBEI Eline Braet Inagro 16 januari 2018 Inleiding Overzicht van plagen en nuttigen Monitoringstechnieken Praktijkvoorbeelden 2 Inleiding Aardbei is een diverse

Nadere informatie

5.2 Waarnemingen. Figuur 9. Uitzetten van lieveheersbeestjes

5.2 Waarnemingen. Figuur 9. Uitzetten van lieveheersbeestjes Uitzetten natuurlijke vijanden In 2008 werden twee soorten lieveheersbeestjes (Adalia bipunctata en Exochomus quadripustulatus), gaasvliegen (Chrysoperla carnea), galmuggen (Aphidoletes aphidimyza) en

Nadere informatie

Onderzoek naar geïntegreerde aanpak van boterbloemluis Aulacorthum solani

Onderzoek naar geïntegreerde aanpak van boterbloemluis Aulacorthum solani Onderzoek naar geïntegreerde aanpak van boterbloemluis Aulacorthum solani DLV Plant Postbus 7001 6700 CA Wageningen Fase 1, 2a en 2b Agro Business Park 65 6708 PV Wageningen T 0317 49 15 78 F 0317 46 04

Nadere informatie

Onderzoek naar en ontwikkeling van een nieuw bacterieel biopesticide voor de biologische bestrijding van trips en spint.

Onderzoek naar en ontwikkeling van een nieuw bacterieel biopesticide voor de biologische bestrijding van trips en spint. Onderzoek naar en ontwikkeling van een nieuw bacterieel biopesticide voor de biologische bestrijding van trips en spint. Willem Jan de Kogel, Plant Research International B.V. Willem Ravensberg, Koppert

Nadere informatie

Biologische bestrijding spintmijten in framboos

Biologische bestrijding spintmijten in framboos Biologische bestrijding spintmijten in framboos Project INSECT H. van Doornspeek Eindverslag demo-object project INSECT (maart 2006), gefinancierd door Productschap Tuinbouw. Ing. H. (Heino) van Doornspeek,

Nadere informatie

Azalea s telen met minder GBM: een utopie of ooit werkelijkheid?

Azalea s telen met minder GBM: een utopie of ooit werkelijkheid? Azalea s telen met minder GBM: een utopie of ooit werkelijkheid? Els Pauwels 1 Azalea s telen zonder chemische gewasbescherming? 2 Azalea s telen zonder chemische gewasbescherming? Is dit een utopie ja/nee?

Nadere informatie

Groene bladluizen overdragers van de virale vergelingsziekte

Groene bladluizen overdragers van de virale vergelingsziekte Groene bladluizen overdragers van de virale vergelingsziekte Belangrijke overdragers : Myzus persicae, M. ascalonicus, vanaf april-mei, ++++ Geringe overdragers : Aphis fabae, vanaf april-mei en in de

Nadere informatie

Biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet?

Biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet? Biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet? Gerben Messelink, Juliette Pijnakker, Anton van der Linden, Amir Grosman en Pierre Ramakers, Wageningen UR Glastuinbouw High tech

Nadere informatie

Roofwantsen en roofmijten in chrysant

Roofwantsen en roofmijten in chrysant Roofwantsen en roofmijten in chrysant Anton van der Linden, Marieke van der Staaij Kennis is macht in Chrysant, Wageningen UR Glastuinbouw 19 januari 2012 Projecten Roofwantsen in chrysant Orius majusculus

Nadere informatie

Sluip- en bronswespen de parasitoïde wespen van bladluizen

Sluip- en bronswespen de parasitoïde wespen van bladluizen September 2002 Nieuwsbrief: Duurzame Landbouw jaargang 2 nummer 9 Sluip- en bronswespen de parasitoïde wespen van bladluizen Algemene beschrijving Binnen de groep van de wespachtigen (Apocrita) onderscheiden

Nadere informatie

Praktische ervaringen met eetbare bloemen

Praktische ervaringen met eetbare bloemen Praktische ervaringen met eetbare bloemen Blindeman Liesbet PDPO- project 1 juli 2015 31 december 2017 Eetbare bloemen: sierlijk én smakelijk! 1 Keuze teeltsysteem Open lucht Onder bescherming Keuze in

Nadere informatie

Biologische bestrijding in bloembolgewassen

Biologische bestrijding in bloembolgewassen Praktijkonderzoek Plant & Omgeving Bollen, Bomen & Fruit Biologische bestrijding in bloembolgewassen Cor Conijn Onderzoeker insecten en aaltjes Bloembollen Biologische bestrijding in bloembolgewassen Detectie,

Nadere informatie

Verbeteren inzetbaarheid bladluisbestrijders in de ecoteelt van paprika. Chantal Bloemhard en Marc van Slooten

Verbeteren inzetbaarheid bladluisbestrijders in de ecoteelt van paprika. Chantal Bloemhard en Marc van Slooten Verbeteren inzetbaarheid bladluisbestrijders in de ecoteelt van paprika Chantal Bloemhard en Marc van Slooten Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Glastuinbouw PPO nr. 3241210600 Januari 2007 2007 Wageningen,

Nadere informatie

Pilot systeem-aanpak luis in paprika Resultaten IPM stappen

Pilot systeem-aanpak luis in paprika Resultaten IPM stappen Pilot systeem-aanpak luis in paprika Resultaten IPM stappen Augustus 2018 Karen Smit PT projectnr. 15138.22 Inhoudsopgave Inleiding 2 1. IPM systeem paprika 3 2. Opzet luisbeheersing in paprika 4 2.1 Preventie

Nadere informatie

Passende roofmijten tegen trips en galmuggen tegen bladluis in potanthurium

Passende roofmijten tegen trips en galmuggen tegen bladluis in potanthurium Passende roofmijten tegen trips en galmuggen tegen bladluis in potanthurium Verdere ontwikkeling van biologische bestrijding in potanthurium Anton van der Linden, Eric de Groot, Wim van Wensveen & Pierre

Nadere informatie

Introductie Batavia. 7 juni 2018 World Horti Center, Naaldwijk

Introductie Batavia. 7 juni 2018 World Horti Center, Naaldwijk Introductie Batavia 7 juni 2018 World Horti Center, Naaldwijk Spirotetramat Werkzame stof: Formulering: Chemische groep: IRAC code: Spirotetramat 100 g/l SC Keto-enolen 23 Envidor (contact) Oberon (translaminair)

Nadere informatie

Op afroep spuiten met minerale olie tegen Y-virus in pootaardappelen

Op afroep spuiten met minerale olie tegen Y-virus in pootaardappelen Op afroep spuiten met minerale olie tegen Y-virus in pootaardappelen Ing. D. Bos & Ir C.B. Bus Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector AGV augustus 2002 PPO 1154389 2002 Wageningen, Praktijkonderzoek

Nadere informatie

Biodiversiteit onder glas Voedsel voor luizenbestrijders. Leen Janmaat Chantal Bloemhard Raoul Kleppe

Biodiversiteit onder glas Voedsel voor luizenbestrijders. Leen Janmaat Chantal Bloemhard Raoul Kleppe Biodiversiteit onder glas Voedsel voor luizenbestrijders Leen Janmaat Chantal Bloemhard Raoul Kleppe Voorwoord Deze brochure is tot stand gekomen binnen het praktijknetwerk Biodiversiteit onder Glas. Het

Nadere informatie

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN Toelatingsnummer HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN 1 WIJZIGING TOELATING Op d.d. 13 maart 2014 (20145008 NLWATG) is van Syngenta Crop Protection B.V. Jacob Obrechtlaan

Nadere informatie

Effect van zwavel op natuurlijke vijanden. Juliette Pijnakker, Pierre Ramakers, Ada Leman, Cécile Added, Laxmi Kok en Eric De Groot

Effect van zwavel op natuurlijke vijanden. Juliette Pijnakker, Pierre Ramakers, Ada Leman, Cécile Added, Laxmi Kok en Eric De Groot Effect van zwavel op natuurlijke vijanden Juliette Pijnakker, Pierre Ramakers, Ada Leman, Cécile Added, Laxmi Kok en Eric De Groot Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk November 2008 2008 Wageningen, Wageningen

Nadere informatie

WERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN

WERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN BIO? DA S LOGISCH! INTROLES VOOR DE 2 e GRAAD 1 LESUUR WERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN 2 BIO? DA S LOGISCH? - WERKBLADEN VIDEO: GEERT HOSTE Wat is biologische voeding? Schrijf zoveel mogelijk termen op die

Nadere informatie

GEINTEGREERDE BESTRIJDING EN NEVENWERKINGEN IN DE PRAKTIJK DESTELBERGEN JANUARI 2017

GEINTEGREERDE BESTRIJDING EN NEVENWERKINGEN IN DE PRAKTIJK DESTELBERGEN JANUARI 2017 GEINTEGREERDE BESTRIJDING EN NEVENWERKINGEN IN DE PRAKTIJK DESTELBERGEN JANUARI 2017 GUIDO STERK Origine marine bioloog Opzoekingsstation van Gorsem (nu PCF Velm) 1983-1994 Registratie proeven hard- en

Nadere informatie

Verbeteren inzetbaarheid bladluisbestrijders in de ecoteelt van paprika

Verbeteren inzetbaarheid bladluisbestrijders in de ecoteelt van paprika Verbeteren inzetbaarheid bladluisbestrijders in de ecoteelt van paprika Chantal Bloemhard, Gerben Messelink, Eric de Groot & Laxmi Kok Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk December 2009 Rapport 306 2009

Nadere informatie

BIJLAGE I bij het besluit d.d. 8 juli 2011 tot wijziging van de toelating van het middel Admire, toelatingnummer N (W13)

BIJLAGE I bij het besluit d.d. 8 juli 2011 tot wijziging van de toelating van het middel Admire, toelatingnummer N (W13) BIJLAGE I bij het besluit d.d. 8 juli 2011 tot wijziging van de toelating van het middel Admire, toelatingnummer 11483 N (W13) Dit middel is uitsluitend bestemd voor professioneel gebruik A. WETTELIJK

Nadere informatie

ScourrNc EN MoNrroRrNG

ScourrNc EN MoNrroRrNG BIOLOCICAL SYSTEMS Ar,cnvrEEN Voordat wordt gestart met de introductie van natuurlijke vijanden moet zowel de kasruimte als het gewas vrij zijnvan schadelijke residuen. Bespreek voor aanvang van u\ry teelt,

Nadere informatie

Continuering geïntegreerde bestrijding insectenplagen over teeltwisselingen heen

Continuering geïntegreerde bestrijding insectenplagen over teeltwisselingen heen Continuering geïntegreerde bestrijding insectenplagen over teeltwisselingen heen Gerben Messelink, Sebastiaan van Steenpaal, Wim van Wensveen en Pierre Ramakers Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V.

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen in de sierteelt

Nieuwe ontwikkelingen in de sierteelt Nieuwe ontwikkelingen in de sierteelt Themadag Gewasgezondheid, Bleiswijk 8 maart 2012 Trends 2012 Woorden: Duurzaamheid! Weerbaarheid! Robuuste systemen! Nieuwe natuurlijke vijanden Spontaan Dit jaar

Nadere informatie

Biologische bestrijding van bladluizen in vruchtgroenten onder glas

Biologische bestrijding van bladluizen in vruchtgroenten onder glas Biologische bestrijding van bladluizen in vruchtgroenten onder glas Pierre Ramakers, Marieke van der Staaij en Juliette Pijnakker Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Business unit Glastuinbouw september

Nadere informatie

Bestrijding bladwespen bij rode bes in kassen en tunnels.

Bestrijding bladwespen bij rode bes in kassen en tunnels. Verslaglegging demoproject Bestrijding bladwespen bij rode bes in kassen en tunnels. Gefinancierd door Productschap Tuinbouw In opdracht van de Nederlandse Fruitteelt Organisatie In het kader van het project

Nadere informatie

Plaagbestrijding als teamsport

Plaagbestrijding als teamsport Plaagbestrijding als teamsport Een inleiding over Natuurlijke Vijanden Jerre de Blok Oktober 2007 Werken met natuurlijke vijanden Natuurlijke vijanden: dieren of micro-organismen die van nature plagen

Nadere informatie

Stikstofdynamiek, productie en luisontwikkeling

Stikstofdynamiek, productie en luisontwikkeling Beschutte teelt Stikstofdynamiek, productie en luisontwikkeling in paprika -project Justine Dewitte Project: Inzicht en beheersing van probleemplagen in biologische tuinbouw: bladluisbeheersing in paprika

Nadere informatie

Geïntegreerde mijtenbestrijding. Kenmerken van mijten. Diverse mijten. Bonenspintmijt (Tetranychus urticae) Bonenspintmijt (Tetranychus urticae)

Geïntegreerde mijtenbestrijding. Kenmerken van mijten. Diverse mijten. Bonenspintmijt (Tetranychus urticae) Bonenspintmijt (Tetranychus urticae) Geïntegreerde bestrijding van mijten in de boomkwekerij Margareth van der Horst i.o.v. Cultus Agro Advies Geïntegreerde mijtenbestrijding Sortiment mijten wordt groter Herkennen is belangrijk Inzet biologische

Nadere informatie

EFFECT VAN GEÏNTEGREERDE TEN OPZICHTE VAN CHEMISCHE BESTRIJDING OP KWALI- EN KWANTITEIT VAN FICUS BENJAMINA

EFFECT VAN GEÏNTEGREERDE TEN OPZICHTE VAN CHEMISCHE BESTRIJDING OP KWALI- EN KWANTITEIT VAN FICUS BENJAMINA Proefstation voor Bloemisterij en Glasgroente ISSN 1385-315 Vestiging Aalsmeer Linnaeuslaan 2a, 1431 JV Aalsmeer Tel. 297-352525, fax 297-35227 EFFECT VAN GEÏNTEGREERDE TEN OPZICHTE VAN CHEMISCHE BESTRIJDING

Nadere informatie

Bestrijding van koolwittevlieg en luis in spruitkool

Bestrijding van koolwittevlieg en luis in spruitkool Bestrijding van koolwittevlieg en luis in spruitkool Resultaten van onderzoek in 2004 Marian Vlaswinkel en Gijs van Kruistum Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Business-unit Akkerbouw, Groene Ruimte

Nadere informatie

Biologische beheersing erwtenluis (Acyrthosiphon pisum) biokennis

Biologische beheersing erwtenluis (Acyrthosiphon pisum) biokennis Biologische beheersing erwtenluis (Acyrthosiphon pisum) biokennis Biologische beheersing erwtenluis (Acyrthosiphon pisum) R. van den broek Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector AGV PPO nr. 3250033920

Nadere informatie

Voor een. gezonde groei. Sivanto, de nieuwe aanwinst in de insectenbestrijding in de glastuinbouw

Voor een. gezonde groei. Sivanto, de nieuwe aanwinst in de insectenbestrijding in de glastuinbouw Voor een gezonde groei Sivanto, de nieuwe aanwinst in de insectenbestrijding in de glastuinbouw 2 Stemona japonica Over Sivanto Prime Met de komst van Sivanto Prime hebben telers de beschikking over een

Nadere informatie

It s a. Knock Out! NIEUW

It s a. Knock Out! NIEUW It s a Knock Out! NIEUW DOWNKNOCK NIEUW It s a voor mijten Cantack is toegelaten in zowel de bedekte als onbedekte teelt van bloemisterijgewassen, de vermeerdering van aardbeien en boomkwekerijgewassen,

Nadere informatie

NATIONALE STRATEGIE VOOR DUURZAME OPERATIONELE PROGRAMMA'S - DEEL 4

NATIONALE STRATEGIE VOOR DUURZAME OPERATIONELE PROGRAMMA'S - DEEL 4 NATIONALE STRATEGIE VOOR DUURZAME OPERATIONELE PROGRAMMA'S - DEEL 4 TOEPASSINGSJAAR 2015 Bijlagen nationale strategie Entiteit: Departement Landbouw en Visserij Afdeling: Landbouw- en Visserijbeleid Auteurs(s):

Nadere informatie

De weg naar nieuwe erkenningen en/of verlengingen in de sierteelt

De weg naar nieuwe erkenningen en/of verlengingen in de sierteelt De weg naar nieuwe erkenningen en/of verlengingen in de sierteelt Els Pauwels 1 Wetgeving? 2 Wetgeving Europese wetgeving Zonale evaluatie Nationale wetgeving Nationale evaluatie 3 Wetgeving Als ze goedgekeurde

Nadere informatie

Akkerandenbeheer is één van de sleuteloplossingen in het gewasbeschermings- en mineralenbeleid

Akkerandenbeheer is één van de sleuteloplossingen in het gewasbeschermings- en mineralenbeleid Scoutwijzer Akkerandenbeheer is één van de sleuteloplossingen in het gewasbeschermings- en mineralenbeleid Inleiding Boerenland en natuurrand komen steeds dichter bij elkaar te liggen. Op het Brabantse

Nadere informatie

Vrijheid in exporteren van appels en peren. Nieuw: Affirm

Vrijheid in exporteren van appels en peren. Nieuw: Affirm Vrijheid in exporteren van appels en peren. Nieuw: Affirm TM Met Affirm gaat fruit de hele wereld rond Want Affirm is dé nieuwe rupsenbestrijder in appels en peren. Onmisbaar vanwege zijn effectiviteit

Nadere informatie

Geïntegreerde bestrijding in de teelt van beuk

Geïntegreerde bestrijding in de teelt van beuk Geïntegreerde bestrijding in de teelt van beuk Projectnummer PT: 13116 Roel van den Meiracker Entocare CV April 2011 ENTOCARE Haagsteeg 4 Postbus 162 6700 AD Wageningen Nederland Tel. +31 (0)317-411188

Nadere informatie

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN 12491N HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN Dit besluit treedt in werking met ingang van 1 januari 2018. 1 BESLUIT WIJZIGING WETTELIJK GEBRUIKSVOORSCHRIFT EN GEBRUIKSAANWIJZING

Nadere informatie

Weekhuidmijten bij azalea:

Weekhuidmijten bij azalea: Weekhuidmijten bij azalea: efficiënter biologisch bestrijden van de plaag Joachim Audenaert IWT-Landbouwonderzoeksproject 090931(2011-2014): Duurzaam gebruik van roofmijten in de moderne energiezuinige

Nadere informatie

Invloed van licht op gewasgezondheid

Invloed van licht op gewasgezondheid Invloed van licht op gewasgezondheid Workshop Plantgezondheid Event 2019 11-4-2019, Marjolein Kruidhof Invloed licht op gewasgezondheid Introductie Rol van licht in systeemaanpak gewasgezondheid Invloed

Nadere informatie

Invloed van assimilatiebelichting op de groei en ontwikkeling van paprika

Invloed van assimilatiebelichting op de groei en ontwikkeling van paprika Invloed van assimilatiebelichting op de groei en ontwikkeling van paprika R. Maaswinkel M. Raaphorst C. Scheffers S. van Steenpaal M. van Slooten Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector glastuinbouw

Nadere informatie

Risico-evaluatie voor niet-doel arthropoden bij toepassing van gewasbeschermingsmiddelen (bijlage IIA 8.3, IIIA 10.5)

Risico-evaluatie voor niet-doel arthropoden bij toepassing van gewasbeschermingsmiddelen (bijlage IIA 8.3, IIIA 10.5) - 1 - MEI 2003 FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU Risico-evaluatie voor niet-doel arthropoden bij toepassing van gewasbeschermingsmiddelen (bijlage IIA

Nadere informatie

Floramite. Het einde der mijten. Voor de bloemisterij, boomkwekerij, vruchtgroenten en aardbeien

Floramite. Het einde der mijten. Voor de bloemisterij, boomkwekerij, vruchtgroenten en aardbeien Floramite Het einde der mijten. Voor de bloemisterij, boomkwekerij, vruchtgroenten en aardbeien Uniek werkingsmechanisme Spint. Een lastig te bestrijden en hardnekkige plaag Bij mijten beïnvloedt bifenazate

Nadere informatie

NeemAzal -T/S, biologische plaagbestrijding direct uit de natuur.

NeemAzal -T/S, biologische plaagbestrijding direct uit de natuur. NeemAzal -T/S, biologische plaagbestrijding direct uit de natuur. Biologisch middel uit natuurlijke bron Het werkzame bestanddeel van NeemAzal -T/S is Azadirachtine-A. Deze stof wordt gewonnen uit de pitten

Nadere informatie

Kasspintbestrijding in roos

Kasspintbestrijding in roos Kasspintbestrijding in roos De ontwikkeling van spinteieren is afhankelijk van de temperatuur, de relatieve luchtvochtigheid en de waardplant. Met de zonnige dagen, soms gecombineerd met een lage luchtvochtigheid,

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20872 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20872 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20872 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Lommen, Suzanne Theresia Esther Title: Exploring and exploiting natural variation

Nadere informatie

De wonderboom Ricinus communis

De wonderboom Ricinus communis De wonderboom Ricinus communis Resultaten met de wonderboom als bankerplant voor roofmijten Gerben Messelink, Wim van Wensveen, Marie-Anne Haaring, Chantal Bloemhard, Marc van Slooten Praktijkonderzoek

Nadere informatie

Inzet van de Artemisia bankerplant bij drie verschillende bedrijven

Inzet van de Artemisia bankerplant bij drie verschillende bedrijven Servaplant B.V. IJsseldijk 351 2922 BK Krimpen a/d IJssel Nederland service@servaplant.nl www.servaplant.nl KvK: 27277540 BTW/VAT: NL815413257B01 IBAN: NL82INGB0004591203 Inzet van de Artemisia bankerplant

Nadere informatie

Ziekten en plagen in biologische snijbloemen onder glas Herkennen - voorkomen - beheersen

Ziekten en plagen in biologische snijbloemen onder glas Herkennen - voorkomen - beheersen Ziekten en plagen in biologische snijbloemen onder glas Herkennen - voorkomen - beheersen WUR Glastuinbouw December 2006 PPO 2006 Wageningen, Praktijkonderzoek Plant Omgeving B.V. Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw,

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, 2012-2016 Indicator 16 januari 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB biologie CSE KB. tijdvak 1

Bijlage VMBO-KB biologie CSE KB. tijdvak 1 Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 1 biologie CSE KB. KB-0191-a-12-1-b Glastuinbouw informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 5 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 46. Bij het beantwoorden van die vragen

Nadere informatie

150 years. Biologische tripsbestrijding in de sierteelt

150 years. Biologische tripsbestrijding in de sierteelt Biologische tripsbestrijding in de sierteelt Piet van Boven, Technisch adviseur bio-insecticiden Artemis studiedag, 12 november 2015 Onderwerpen Praktijkervaringen 2015 Tripsbestrijding chrysant Tripsbestrijding

Nadere informatie

Plagen in prei Preihappening 15/02/2019

Plagen in prei Preihappening 15/02/2019 Plagen in prei Preihappening 15/02/2019 1.Trips Zeer hoge druk van trips in 2017 en 2018 Door hoge temperaturen volgen ontwikkelingsstadia van trips heel snel op elkaar Weinig effect van 8 of 9 bespuitingen

Nadere informatie

ULTOR 150 OD: INSECTENBESTRIJDING

ULTOR 150 OD: INSECTENBESTRIJDING ULTOR 150 OD: INSECTENBESTRIJDING OP MAAT VAN DE GROENTETEELT VOLSOG STUDIEDAG 6 FEB 2019 /////////// Frederik De Witte // Crop Specialist HORTI Productinfo Erkenningsnr.: Werkzame stof: Formulering: 10769

Nadere informatie

Teelt van aardbei. Peilers IPM. 1. Preventie 2. Monitoring 3. Interventie 4. Registratie. Inagro 4/03/2016

Teelt van aardbei. Peilers IPM. 1. Preventie 2. Monitoring 3. Interventie 4. Registratie. Inagro 4/03/2016 Inagro 4/3/216 Teelt van aardbei HOE EEN EFFICIËNTE MONITORING EN BIOLOGISCHE BESTRIJDING OPZETTEN IN DE PRAKTIJK Serre, stelling, vollegrond Junidragers & doordragers Diverse klimaatomstandigheden Omschakeling

Nadere informatie

V O O R D E S K U N D I G H E I D I N P R O D U C T O N T W I K K E L I N G

V O O R D E S K U N D I G H E I D I N P R O D U C T O N T W I K K E L I N G BCO-Thrips 03-06-2014 V O O R D E S K U N D I G H E I D I N P R O D U C T O N T W I K K E L I N G Inhoud Doelstelling / Achtergronden Screening Kasproef Praktijkproef Eindconclusies Doelstelling Verhogen

Nadere informatie

Levenscyclus natuurlijke vijanden in de aardappelteelt

Levenscyclus natuurlijke vijanden in de aardappelteelt Levenscyclus natuurlijke vijanden in de aardappelteelt Zweefvliegen Syrphidae 35 dagen ± 2 mm groot. Ze lijken op kleine rijstkorrels; langwerpig glanzend wit en hebben aan de buitenkant een netvormige

Nadere informatie

Examen Voorbereiding Ecologie

Examen Voorbereiding Ecologie Examen Voorbereiding Ecologie Teylingen College Leeuwenhorst 2015/2016 Thema 7 Ecologie Begrippenlijst: Begrip Abiotische factoren Biotische factoren Ecosysteem Populatie Emergente eigenschap Areaal Beperkende

Nadere informatie

Herkenning bladluizen in suikerbieten

Herkenning bladluizen in suikerbieten in suikerbieten Kenmerken belangrijkste bladluissoorten Tits en Laanen, 2005 1 Levenscyclus groene perzikluis (Myzus persicae) Groene perzikluis (Myzus persicae) Goede virusoverbrenger Kenmerken ongevleugelden:

Nadere informatie

Rode bosmier SOORTEN MIEREN

Rode bosmier SOORTEN MIEREN Rode bosmier De rode bosmier ontdek je soms al snel. Als je bijvoorbeeld in het bos loopt en dan ergens gaat zitten. Opeens zitten ze overal. In je broekspijpen, op je arm, tot in je sokken aan toe! En

Nadere informatie

2 KG. Kohinor 700 WG ANEKOHNL2KG/02/A. Scan voor gebruik

2 KG. Kohinor 700 WG ANEKOHNL2KG/02/A. Scan voor gebruik Kohinor 700 WG Insecticide Aard van het preparaat: Water dispergeerbaar granulaat (WG) op basis van Imidacloprid 700 g/l (72,2 % w/w) Resistentiegroep: IRAC 4A Gewas: Appel, bloembol, bloemisterijgewas,

Nadere informatie

Insecticiden bieten 1François

Insecticiden bieten 1François 2018-2019 Insecticiden bieten 1François Bouche INSECTENBESTRIJDING BIETEN Nieuwe erkenning 2 Een 120-dagen toelating voor neonics (15/02/2019 t.e.m 14/06/2019) Toegelaten voor volgende actieve stoffen

Nadere informatie

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw,

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, 2000-2012 Indicator 30 maart 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Kruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding

Kruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding Kruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding Gerben Messelink Wageningen University & Research, BU Glastuinbouw Gewasgezondheidsdag, 8 maart 2018 trips adulten eieren

Nadere informatie

Biologie en bestrijding van de frambozenschorsgalmug

Biologie en bestrijding van de frambozenschorsgalmug Biologie en bestrijding van de frambozenschorsgalmug Herman Helsen en Jan Willem Klaassen Praktijkonderzoek Plant & Omgeving Bloembollen, boomkwekerij en fruit Rapportnr. Maart 2011 2011-07 2011 Wageningen,

Nadere informatie

Donderdag 28-jan 6:30 8:27 11:54 12:54 15:34 17:23 19:20

Donderdag 28-jan 6:30 8:27 11:54 12:54 15:34 17:23 19:20 Januari 2016 Vrijdag 1-jan 6:44 8:50 11:41 12:44 14:55 16:41 18:45 Zaterdag 2-jan 6:44 8:50 11:41 12:45 14:56 16:42 18:46 Zondag 3-jan 6:44 8:50 11:42 12:45 14:57 16:43 18:47 Maandag 4-jan 6:44 8:49 11:42

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing Mini-Airbug

Gebruiksaanwijzing Mini-Airbug Gebruiksaanwijzing Mini-Airbug De Mini-Airbug handverblazer verspreidt roofmijten en andere bestrijders snel en gelijkmatig en is speciaal ontwikkeld om sierteelt- en groentegewassen snel en doeltreffend

Nadere informatie

Plaagbestrijding in sla

Plaagbestrijding in sla Plaagbestrijding in sla In opdracht van: Productschap Tuinbouw juli 2005 Ing. J. de Lange Proeftuin Zwaagdijk Tolweg 13 1681 ND Zwaagdijk-Oost Telefoon (0228) 56 31 64 Fax (0228) 56 30 29 E-mail: proeftuin@proeftuinzwaagdijk.nl

Nadere informatie

Workshop: Herkennen van plagen en nuttigen

Workshop: Herkennen van plagen en nuttigen Workshop: Herkennen van plagen en nuttigen Deze workshop kadert binnen het project Monitoring in de glastuinbouw: Hét basisinstrument voor efficiënte geïntegreerde bestrijding Joachim Audenaert (PCS) Justine

Nadere informatie

Kohinor 2 KG. Insecticide. Kohinor 700 WG ANEKOHNL2KG/03/A. Breedwerkend insecticide in een aantal teelten

Kohinor 2 KG. Insecticide. Kohinor 700 WG ANEKOHNL2KG/03/A. Breedwerkend insecticide in een aantal teelten Kohinor 700 WG Insecticide Breedwerkend insecticide in een aantal teelten Voor gebruik in onder andere appels, bloembollen, bloemisterijgewassen, komkommers en tomaten zoals gespecificeerd in de gebruiksaanwijzing.

Nadere informatie

Insectenplagen op bomen en klimaatverandering

Insectenplagen op bomen en klimaatverandering Insectenplagen op bomen en klimaatverandering G.A.J.M. Jagers op Akkerhuis/L.G. Moraal H. Siepel, M.J. Schelhaas, G.F.P. Martakis Wie weet dat nog? Jaren 40: kaalvraat van iepen door de Ringelrups. Een

Nadere informatie