Glashelder. Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw - Jaargang 3 - Nr. 7 - mei 2004

Transcriptie

1 Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw - Jaargang 3 - Nr. 7 - mei 24 Samenwerking Micothon en Certis (pagina 4) Applaud ook voor wolluis en schildluis (pagina 7) NU GEÏNTEGREERD ROZEN TELEN MET FLORAMITE Dennis Eekhoff, technisch adviseur Correctie Nederland blijft een land van extremen. Dat hebben we vorig jaar ondervonden met de warme, droge zomer. Ziekten en plagen gedijden. Het gewas had veel te lijden. Floramite heeft dan ook meteen de vuurdoop gehad. En succesvol doorstaan. Het is een waardevolle aanvulling op het pakket spintmiddelen gebleken. Nu de zon weer flink om de hoek komt kijken, is het tijd de plagen weer extra in de gaten te houden. Veel telers zijn gestart met biologische bestrijders, wat goed is als afwisseling van chemische middelen. De strategie wordt ook in steeds meer sierteeltgewassen toegepast. Helaas gaat dit nog niet in alle gewassen vlekkeloos. Gelukkig zijn er weer correctiemiddelen bijgekomen, wat geïntegreerd telen weer een stukje makkelijker maakt. In dit nummer vestigen we de aandacht ondermeer op het gebruik van Floramite in een geïntegreerd systeem en op de spuittechniek. Met kennis bestrijdt u kundiger en effectiever. Erik Barendregt en Jan Hulst: Eerst goed naar allerlei factoren kijken, dan pas spuiten. De ervaringen met Floramite zijn uitstekend, verzekert Erik Barendregt, bedrijfsleider bij rozenteler Joop van den Nouweland in Bleiswijk. De andere middelen hielpen de biologie om zeep. En dat is toch zonde als je roofmijten in je kas hebt zitten. Met Floramite heb je dat probleem niet. De ervaringen van verschillende telers met Floramite tonen aan dat geïntegreerd rozen telen nu echt mogelijk is. Van den Nouweland heeft twaalf hectare rozen, verdeeld over vestigingen in Bleiswijk en Waddinxveen. Het bedrijf teelt Red Berlin, Sphinx en Explosion. Het ene ras is ziektegevoeliger dan het andere. Bij Sphinx bijvoorbeeld is de meeldauwdruk minimaal. Bij Explosion daarentegen moet je veel eerder hiertegen ingrijpen. Sphinx is bijvoorbeeld weer tripsgevoeliger en er is meer groene luis, vertelt Barendregt. Alleen in uiterste nood Van den Nouweland is een zuinige gebruiker van Floramite. Het middel wordt alleen in uiterste nood toegepast. We willen ervoor waken dat er resistentie ontstaat, want dan kunnen we het afschrijven. Bovendien: spuiten geeft altijd groeiremming. Daarom: vóórdat wij een spuit pakken, moet er toch eerst aardig wat aantasting zijn, aldus Barendregt. Hij wordt daarin bijgevallen door Jan Hulst, gewasbeschermingsadviseur van Agrifirm in Bleiswijk. Van den Nouweland is een bedrijf waar ze altijd eerst voor de inzet van biologische bestrijding kiezen en dan pas voor spuiten. Dat betaalt zich ook terug in het eindproduct. Het takgewicht en de lengte zijn altijd goed, vertelt hij. Spint nu geen probleem meer Scouten Van den Nouweland heeft langs het middenpad formulieren hangen, waarop de medewerkers verdachte spintplekken kunnen noteren. Erik Barendregt: Voordat je besluit te spuiten, moet je eerst goed kijken naar de ver- vervolg op pagina 2 1

2 vervolg van pagina 1 houding spint-roofmijt. Ook moet je daarbij in het achterhoofd houden, wanneer de roofmijt is uitgezet. Dat speelt namelijk ook een rol. Pas uitgezette roofmijten moeten namelijk de kans krijgen hun werk te doen. Maar ook met seizoensinvloeden moet rekening worden gehouden. Jan Hulst: In het najaar is het buitenklimaat vochtiger en kun je meer spint tolereren dan bijvoorbeeld in het voorjaar met een schrale oostenwind. Deze zorgt er namelijk voor dat in de kas de luchtvochtigheid sneller afneemt, waardoor de spint zich beter kan ontwikkelen. Een schraal klimaat is gunstig voor spint, maar niet goed voor de roofmijt. Maar sinds de komst van Floramite hoeft spint in de geïntegreerde rozenteelt geen grote problemen meer op te leveren. Erik Barendregt vult aan: We gebruiken Floramite hooguit drie keer per jaar voor een bestrijding. Meestal zijn het kleine hoekjes waar een bestrijding uitgevoerd wordt. Soms is het voor niet meer dan een of twee paden. We hebben er 186. Op zo n aantal is dat dus bijna niks. Wij zijn dan ook veel eerder een grootafnemer van roofmijten dan van Floramite. Die roofmijten komen trouwens ook van Certis. WE CORRIGEREN MET FLORAMITE ALLEEN BOVENIN toch ook zelf moeten ontdekken, bijvoorbeeld wanneer je moet ingrijpen. Bij geïntegreerde bestrijding heb je te maken met een combinatie van factoren. Met de temperatuur en de tijd van het jaar bijvoorbeeld. En natuurlijk ook met de vraag wat doen de beestjes en wat doet de spint? Dat moet je goed leren inschatten. Van der Arend corrigeert met Floramite als de spint gaat klimmen in het gewas. We corrigeren alleen bovenin. Onderin doen de beestjes het werk. Vaak als ik over de ernst van een aantasting twijfel, kijk ik het eerst nog een weekje aan voordat ik ingrijp, want bij biologische bestrijding kan in een week veel veranderen. Leo van der Arend en Han Opstal: De ph moet goed zijn. FLORAMITE NU OOK VOOR SIERTEELT BUITEN Rozenteler Leo van der Arend uit Berkel en Rodenrijs is tevreden over Floramite. Waar had ik het ook alweer staan? Ik gebruik het zó weinig, zegt hij glimlachend. Van der Arend teelt op zijn bedrijf Eagle Roses (3 hectare) Explosion en Passion. Floramite heeft hij voor het eerst gebruikt in januari 23. Hij zat toen nog in de opstartfase van zijn bedrijf. Het middel is toen in één afdeling ingezet. Het heeft zeer goed geholpen. Als je een nog jong gewas hebt, knip je automatisch ook veel beestjes weg, maar de biologie is daar in evenwicht sinds Floramite is toegepast, vertelt Han Opstal, adviseur gewasbescherming bij leverancier Van Iperen. De toepassing van Floramite luistert nauw, benadrukt Opstal. De ph-graad van het spuitwater moet goed zijn. En voor de meest effectieve werking is s avonds spuiten het beste, is onze ervaring. Floramite werkt dan langer in op de spint. Nieuwe kas In februari dit jaar heeft Leo van der Arend Floramite in een andere afdeling van zijn kas toegepast. Het eerste kwartaal is bepalend voor wat er in het tweede, derde en vierde gaat gebeuren, vertelt hij. Februari is de maand dat de spint zich flink begint te ontwikkelen. Je zit met je gewas dan bovendien in de voorbereiding voor Valentijnsdag. De temperatuur neemt toe en het wordt wisselvalliger weer. Je loopt dan veel risico. Van der Arend heeft beide keren de hele afdeling gespoten. Aanvankelijk dachten we de spint pleksgewijs te pakken. We hadden overal stokjes neergezet, maar er stonden er zoveel dat dat niet meer kon. Van der Arend vervolgt: De geïntegreerde bestrijding in een nieuwe kas brengt altijd wat extra werk met zich mee. In het begin moet je vaak extra controleren en nalopen. Met de hulp van de adviseur weet je dan vaak veel problemen te voorkomen. Maar veel zul je Het College voor de Toelating van Bestrijdingsmiddelen (CTB) heeft op 14 april besloten om de toelating van het spintbestrijdingsmiddel Floramite uit te breiden met buitentoepassingen van sierteeltgewassen. Dit betekent dat boomkwekers en bloementelers Floramite nu ook buiten kunnen toepassen, ook al staat dat nog niet op het huidige etiket vermeld. De uitbreiding van het huidige etiket van sierteelt onder glas met de buitentoepassingen is een welkome aanvulling op het smalle pakket toegelaten spintbestrijdingsmiddelen in de sierteelt buiten. Floramite is echter niet toegestaan voor de buitentoepassing in boomkwekerijgewassen op percelen die grenzen aan watergangen. 2

3 LET BIJ FLORAMITE OP PH SPUITVLOEISTOF Middelen als Floramite, Turex en Spod-X zijn gevoelig voor een hoge ph in de spuittank. Bij een te hoge zuurgraad kunnen ze versneld afbreken en daardoor onvoldoende werking vertonen. Wanneer de ph hoger is dan 7, moet een waterconditioneringsmiddel worden toegevoegd om het optimale niveau van ph 5-7 te krijgen. De conditioneringsmiddelen verlagen de ph, verminderen de hardheid van het water en zorgen ervoor dat de aangemaakte spuitvloeistof langer stabiel blijft. Intake en Easi-mix Certis heeft vorig jaar de conditioneringsmiddelen Easi-mix en X-Change positief getest in combinatie met Floramite. Het middel Intake is toen niet meegenomen. Nu blijkt in een Engelse laboratoriumtest dat Intake niet is te gebruiken in combinatie met Floramite. In de dosering Floramite van,4% (standaard) met Intake,5% blijken na twee uur stilstand van de spuitvloeistof vlokken te ontstaan waardoor de effectiviteit negatief kan worden beïnvloed. In deze standaardtoets blijkt Easi-mix alleen met Floramite te combineren als éérst Floramite en dan Easi-mix aan de spuitvloeistof wordt toegevoegd. ADVIES FLORAMITE WATERCONDITIONERING Certis raadt op grond van bovenstaande het gebruik van Floramite met Intake af. Floramite is niet zonder meer te combineren met Intake. Easi-mix kan worden toegepast mits éérst Floramite in de tank wordt gegoten en vervolgens Easi-mix. X-Change en Floramite zijn perfect te combineren. CERTIS TEST BCP-BIOLOGIE TEGEN BLOEDLUIS IN DE APPELTEELT Bloedluis (Eriosoma lanigerum) is al vele jaren een groot probleem in het fruit. Zeker na het wegvallen van Kilval is de bestrijding erg moeilijk geworden, want goede alternatieven zijn er niet. Op dit moment is Pirimor het enige toegelaten middel tegen bloedluis, maar de effectiviteit hiervan is zeer wisselvallig. Bloedluis komt voor op appels en op loofbomen. Volwassen luizen kunnen zich vanaf maart snel voortplanten onder een witte plakkerige wasafscheiding. Een volwassen bloedluis is roodbruin en gehuld in een witte wol van wasdraden. Bij het dooddrukken van de luis komt een rode kleurstof vrij. Vandaar de naam bloedluis. Proef succesvol Bloedluis heeft als natuurlijke vijanden onder andere sluipwespen en oorwormen. De belangrijkste sluipwesp is de Aphelinus mali, maar deze is in de natuur onvoldoende aanwezig. Uitzetten kan niet, omdat hij niet wordt gekweekt. Met de sluipwesp Aphidius colemani en de galmug Aphidoletes aphidimyza zijn goede ervaringen tegen luizen in de aardappelteelt opgedaan. Voor Ton Goulooze en Ad Zuidweg, fruitteeltadviseurs van CZAV, was dit vorig jaar aanleiding om deze natuurlijke vijanden in de fruitteelt te beproeven. De telers waren zeer te spreken over het resultaat, vertelt Goulooze. Certis gaat daarom dit jaar de praktijkproeven in samenwerking met De producent van de natuurlijke vijanden van Certis, zusterbedrijf BCP, heeft een nieuwe poster uitgebracht met de belangrijkste plaaginsecten en mijten en de bijbehorende natuurlijke vijanden. Aan de hand van de poster kunnen plagen al in een vroeg stadium worden herkend en kan de ontwikkeling van de natuurlijke vijanden goed worden gevolgd. De vroege identificatie van een plaag is van groot belang voor elke effectieve gewasbeschermingsstrategie. De poster is gratis verkrijgbaar bij de leveranciers van het pakket natuurlijke vijanden van Certis. de twee adviseurs herhalen. Want op één jaar kun je niet bouwen, aldus de CZAVadviseur. NIEUWE POSTER NATUURLIJKE VIJANDEN 3

4 SAMENWERKING MICOTHON EN CERTIS Een maximaal bestrijdingseffect hangt af van drie factoren te weten: het gebruik en de afwisseling van gewasbeschermingsmiddelen, de spuittechniek en het management van de teler. Spuitmachinefabrikant Micothon en Certis zijn daarom in het voorjaar van 23 een nauwere samenwerking aangegaan. Micothon en Certis werken samen met twee andere bedrijven aan de verbetering van het bestrijdingsmanagement door de teler. Het doel is maximalisering van het effect van de bestrijding. De Micothon is een spuitmachine met luchtondersteuning, gecombineerd met een werveldop die kleine druppeltjes maakt. Met die techniek kun je heel goed de onderkant van de blaadjes bedekken, aldus Louis van den Berg van Micothon. De spuitmachine is bovendien flexibel inzetbaar. Hij is in eerste instantie ontwikkeld als onderdoorspuit, maar is ook te voorzien van een demontabele spuitboom voor bovenover spuiten van meerdere paden tegelijk. MET DE MICOTHON RAAK JE BETER DE BLADEREN VAN ONDEREN EERSTE ERVARING MET MICOTHON IN GERBERA S GOED Terwijl spint in rozen één van de grootste problemen is, is witte vlieg dat in gerbera s. Op een aantal bedrijven is de Micothon-techniek succesvol ingezet bij de bestrijding van witte vlieg en rups. Hoewel er nog veel vragen zijn omtrent de meest optimale aanpak - onder andere door het beperkte middelenpakket in combinatie met de levenscyclus van witte vlieg - geldt ook hier dat techniek, middelen en management op elkaar afgestemd moeten zijn. Bij de praktijkproeven met de Micothon tegen witte vlieg heeft één teler ook een vak gerbera s met spintaantasting behandeld met de combinatie Micothon/Floramite. Met een uitstekend resultaat, aldus Louis van den Berg van Micothon. Witte vlieg en rups zijn in de gerbera de moeilijkste plagen. Met de Micothon kun je die het beste raken, aldus Leen Weerheim van gerberakwekerij De Zuidplas in Moerkapelle. De Zuidplas heeft als eerste gerberabedrijf een Micothon in gerbera-uitvoering gekocht. Op het bedrijf wordt geïntegreerde bestrijding toegepast. Met de Micothon raak je de bladeren van onderen veel beter, zegt Weerheim. De Micothon levert bovendien een geweldige arbeidsverlichting op. We hebben paden van 86 meter. Als je daar met een gewone handmatige spuit doorheen moet, ben je bekaf. Vroeger hadden we discussie over de vraag wie moest spuiten, nu over wie mag spuiten. Leen Weerheim MICONTROL REGISTRATIESYSTEEM Opticrop, leverancier van teeltregistratiesystemen in de akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt, heeft in 23 samen met Certis, Syngenta en Micothon het registratiesysteem Micontrol ontwikkeld om spuitgegevens van spintbestrijding te kunnen vastleggen. Alleen zo kunnen we knelpunten in kaart brengen en verbeteringen doorvoeren. Het motto is: met elkaar registreren met elkaar leren, aldus Louis van den Berg. Micothon organiseert een aantal keren per jaar een gebruikersbijeenkomst, waar behalve de analyse van de bestrijdingsgegevens van de afgelopen periode, ook bepaalde thema s worden behandeld. Certis gebruikt Micontrol ook om bij klanten de historie van de bespuitingen in kaart te brengen en zo beter te adviseren bij de keuze en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. 4

5 NIEUW MIDDEL, ANDERE AANPAK De resultaten met de Micothon waren aanvankelijk niet overal even optimaal. Louis van den Berg van Micothon heeft daarom, onder andere samen met Dennis Eekhoff van Certis, de spuitgegevens van deze bedrijven geanalyseerd. Hieruit kwam naar voren, dat op managementgebied een aantal verbeteringen mogelijk was. In 22 werd nog op grote schaal Pentac gebruikt. De lange duurwerking van dit middel gecombineerd met de ongevoeligheid voor resistentie gaf prima bestrijdingsresultaten. Echter, met de kanttekening dat met name groeiremming voor een grote schadepost kon zorgen. Het wegvallen van Pentac viel ongeveer samen met de introductie van Floramite door Certis. Sommige telers zijn er toen vanuit gegaan dat Pentac en Floramite dezelfde eigenschappen en toepassing hebben. Ten onrechte. Floramite is heel goed bruikbaar bij geïntegreerde bestrijding. Bovendien is het veel vriendelijker voor het gewas. Het is ech- ter een puur contactmiddel dat alleen langdurig succesvol kan worden ingezet bij een maximale bladbedekking, bij tijdig herhalen binnen de blokbespuiting en bij een optimaal afwisselschema van spintbestrijdingsmiddelen. Hier wringt op sommige bedrijven de schoen, zo blijkt uit de in Micontrol geregistreerde spuitgegevens. UIT DE HAND GELOPEN HOBBY Micothon is eigenlijk een wat uit de hand gelopen hobby. Een van de oprichters is Theo Straathof van Loonbedrijf Gebroeders Straathof uit Mijdrecht. Dit is een tuinbouwloonbedrijf, gespecialiseerd in het machinaal verwijderen van rozengewassen. Zij doen dit met in eigen beheer ontworpen en gebouwde machines. Op verzoek van een klant is in 22 een prototype gebouwd van een speciale luchtondersteunde spuitmachine om effectief spint in rozen te bestrijden. Door de hoge bladbedekking - ook aan de onderkant van de blaadjes - bleek het bestrijdingseffect met deze spuit zeer goed te zijn. Inmiddels maakt een groot aantal rozentelers gebruik van deze spuitmachine. MICOTHON ZEER EFFECTIEF BIJ BESTRIJDING SPINT EN WITTE VLIEG De Micothon is zeer effectief inzetbaar tegen spint en witte vlieg, is de ervaring van rozenteler Leon Dukker van Porta Nova in Waddinxveen. Omdat spint meestal aan de onderkant van het blad zit, kom je daar met een gewone spuittechniek moeilijk bij. Met de Micothon los je dat probleem prima op, aldus Dukker. Bij Porta Nova werd onlangs de volledig geautomatiseerde versie van de Micothon beproefd. De moederwagen van deze spuitmachine zoekt zelf de volgende rij in het gewas op. Erbij blijven hoeft niet meer. Een flinke arbeidsbesparing. Eén bespuiting kost ons vierentwintig uur, drie nachten werk. Dat werk ben je al na twee uur zat, vertelt Dukker. Spintbestrijding Leon Dukker past op zijn bedrijf van 4,3 hectare (Passion) uitsluitend chemische gewasbescherming toe. Op zijn vorige bedrijf in De Lier heeft hij tien jaar geïntegreerde bestrijding toegepast. Helaas is voor geïntegreerde bestrijding geen draaiboek te schrijven. Je bent te afhankelijk van omgevingsfactoren. Mijn compagnon en ik wilden met de start van dit nieuwe bedrijf geen extra risico s lopen, vertelt hij. Dukker heeft vorig jaar met een col- Louis van den Berg (links), Leon Dukker en de Micothon legateler een Micothon Buis/Rail semi-automaat aangeschaft. Hij zet deze spuit onder andere in tegen spint. Dukker wisselt bij de spintbestrijding Floramite af met Vertimec óf Milbeknock. Maar we gaan nu ook de combinatie Masai/Nissorun proberen. Dukker haalt intervallen van negentig dagen. Dat lukt onder andere omdat op het bedrijf strikte hygiënemaatregelen gelden. Leon Dukker: De tank en leidingen worden voor gebruik altijd schoongemaakt. We zorgen altijd dat de ph tussen de vijf en zes ligt. Dat wordt tussen het spuiten door twee keer gecontroleerd. Alle spuitdoppen worden vooraf gereinigd. We laten niets aan het toeval over. De spuittijd is 24 uur, de voorbereiding twee uur. Beter zo dan dat je later een extra bespuiting moet uitvoeren. 5

6 WISSEL FLORAMITE AF Veel rozentelers die een volledig chemische strategie volgen, wisselen te beperkt af. Dit blijkt uit gegevens van Micontrol. Floramite wordt doorgaans alleen afgewisseld met Milbeknock of Vertimec. Dit is te beperkt en werkt resistentie in de hand. De teler kan kiezen uit onder meer de volgende groepen: - Floramite - Vertimec of Milbeknock - Asepta Carex of Masai - Nissorun Floramite kan bij verantwoord resistentiemanagement twee keer per jaar in een blok toegepast worden (totaal vier bespuitingen). Deze twee blokken dienen door minimaal twee blokken met middelen uit andere groepen afgewisseld te worden. Kiest men de eerste keer voor bijvoorbeeld Vertimec, dan kan de tweede keer voor het mengsel Nissorun/Masai gekozen worden. Uit Micontrolgegevens blijkt dat Masai een kortere werkingsduur heeft dan andere middelen. Wordt Masai gekoppeld aan Nissorun, dan zijn er goede resultaten te verwachten. Belangrijk is dan wel dat deze combinatie gebruikt wordt Floramite Vertimec of Milbeknock Nissorun/Masai bij een beperkte aantasting. Tot slot dient men vooral te bedenken dat door toepassing van Nissorun/Masai de andere middelen beter blijven werken, ook op langere termijn. Rocket standaard tegen meeldauw in komkommer en tomaat Meeldauw ( wit ) is vooral in komkommer een groot probleem. In de praktijk wordt het preventief of bij de eerste vlekjes meeldauw al behandeld om een zware infectie te voorkomen. In tomaat is het praktijk om preventief te zwavelen tegen meeldauw. Als meeldauw dan toch een probleem wordt in komkommer of tomaat, moet men curatief ingrijpen. Rocket is hiervoor het aangewezen product met de beste curatieve werking. Het middel werkt zowel curatief als preventief en is veilig voor bijen en natuurlijke vijanden. Meeldauwproef Certis heeft in 23 in komkommer een meeldauwproef uitgevoerd om te beoordelen of de effectiviteit van Rocket is veranderd sinds de toelating in In de proef zijn ook standaarden meegenomen om de werking te vergelijken, bijvoorbeeld met de nieuwe formulering van Fungaflor (wordt dit jaar verwacht). Deze formulering bevat de helft actieve stof van de huidige formulering, zodat 2 ml overeenkomt met 1 ml van de huidige formulering. Verder zijn getest: Nimrod,1% en één toepassing van Ortiva,8% gevolgd door twee toepassingen Rocket,1%. aantal vlekken per 15 bladeren aantal vlekken per 1 bladeren aantal vlekken per 25 bladeren Preventief resultaat meeldauw komkommer, Kwintsheul onbehandeld Rocket EC,1 % Nimrod vlb,2 % Ortiva,8 % / Rocket,1 % (122) 3 Fungaflor 1EC,2 % /1, T1 4/11, T1+7 11/11, T2+7 18/11, T3+7 26/11, T3+15 Curatief resultaat meeldauw komkommer, Kwintsheul onbehandeld Rocket EC,1 % Nimrod vlb,2 % Ortiva,8 % / Rocket,1 % (122) 3 Fungaflor 1EC,2 % /1, T1 4/11, T1+7 11/11, T2+7 18/11, T3+7 26/11, T3+15 Totaal resultaat meeldauw komkommer, Kwintsheul onbehandeld Rocket EC,1 % Nimrod vlb,2 % Ortiva,8 % / Rocket,1 % (122) 3 Fungaflor 1EC,2 % /1, T1 4/11, T1+7 11/11, T2+7 18/11, T3+7 26/11, T3+15 Resultaten Rocket tegen meeldauw: preventief, curatief en totaalresultaat Rocket beste middel Rocket is curatief en preventief het beste middel. Fungaflor 1EC werkt preventief uitstekend en curatief redelijk. Nimrod is preventief goed en curatief redelijk. De behandeling waarbij eerst Ortiva is toegepast, gevolgd door twee toepassingen met Rocket, is preventief uitstekend en curatief goed. De twee Rocket-behandelingen hebben hier curatief goed gewerkt, maar het is niet verstandig om bij een zware infectie te starten met een strobilurine. Toepassing Het advies voor komkommer is: voor de eerste teelt te starten met de preventieve middelen Fungaflor en afwisselen met Collis, Ortiva of Flint. De curatieve middelen kan men vanaf 1 mei inzetten: Rocket afwisselen met Nimrod. Voor de tweede of derde teelt starten met de preventieve middelen en na vier weken overschakelen op de curatieve producten. Het advies voor tomaat is: preventief zwavelen en indien nodig tijdig corrigeren met Rocket. 6

7 APPLAUD OOK VOOR WOLLUIS EN SCHILDLUIS % dode schildluizen Proefresultaat schildluis cymbidium, PPO 21/2 onbehandeld Admire + Motto Applaud + Motto w48, T1+14 w51, T2+21 w1, T2+35 Citruswolluis % effectiviteit Proefresultaat wolluis ficus, PPO 22 Admire + Motto Applaud + Motto w42, T2+7 w44, T3+7 Applaud is een bekend selectief middel tegen larven van witte vlieg. Maar de werking tegen wolluis en schildluis is in Nederland onbekend. In de meeste andere landen is op het etiket ook de werking tegen wolluis, schildluis en dopluis vermeld. SPUITADVIES APPLAUD Geadviseerd wordt Applaud toe te passen tegen wolluis, dopluis en schildluis in een kuur van drie bespuitingen om de twee weken. De dosering is 3 ml/1 liter water met een minimale dosering van 6 ml/ha. Voeg een uitvloeier toe om de werking te vergroten en gebruik veel water. Pas maximaal twee kuren van drie bespuitingen Applaud per jaar toe. In België wordt vooral in de tomatenteelt al jarenlang geprofiteerd van deze werking. Lang is gedacht dat deze onvoldoende voor de Nederlandse praktijk was. Maar door de problemen met wolluis- en schildluisbestrijding blijkt Applaud toch een welkom afwisselmiddel tegen deze plaaginsecten. Kuur Het PPO Aalsmeer heeft in 22 en 23 in proeven aangetoond dat behalve witte vlieg ook wolluis en schildluis gevoelig zijn voor Applaud. Certis had het PPO gevraagd onderzoek hiernaar te doen. Door gericht te spuiten in een kuur van drie bespuitingen (om de twee weken met Applaud,3% + Motto,3%) is een effectiviteit gevonden van % en 79% op respectievelijk larven en eieren van wolluis en van 37% op schildluis. De standaard Admire,1% + Motto,3% scoort goed met 93% en 94,3% tegen larven en eieren van wolluis en 53% tegen schildluis % effectiviteit Proefresultaat eieren wolluis, PPO 22 Admire + Motto w42, T2+7 w44, T3+7 Applaud + Motto Werking meenemen Applaud is met deze resultaten zeker niet het eerste middel om toe te passen tegen wolluis en schildluis, maar de werking is interessant genoeg om het product mee te nemen in het afwisselschema van deze lastige plagen. Er zijn immers te weinig middelen beschikbaar tegen wolluis en schildluis. Ook is de veiligheid voor natuurlijke vijanden een groot voordeel in combinatie met geïntegreerde bestrijding. WACHTTIJD VAN ROCKET IN KOMKOMMER NAAR ÉÉN DAG Het CTB heeft onlangs bepaald dat de wachttijd voor de oogst van het meeldauwmiddel Rocket in komkommer bekort wordt tot één dag. Komkommertelers kunnen daardoor de meeldauwaantasting tijdens de oogstperiode nu beter beheersen. Verkorting van de wachttijd van Rocket in tomaat staat op de planning. Ook voor Pirimor is de wachttijd inmiddels verkort voor vrijwel alle vruchtgewassen. Voor Fungaflor is verkorting aangevraagd. De verzoeken om verkorting zijn een gezamenlijk initiatief van DPA, Frugi Venta en LTO Nederland. De projectleiding is in handen van Q-point. Het project wordt gefinancierd door het Productschap Tuinbouw en de diverse toelatinghouders. Mogelijk meer aanvragen TNO heeft een analyse gemaakt van de beschikbare gegevens. Hieruit kwam naar voren dat er voor deze drie middelen voldoende onderzoekgegevens zijn om een verkorte wachttijd aan te vragen. Alleen van Rocket in tomaat kon dat nog niet. Dat het CTB de wachttijd van Rocket in komkommer heeft verkort, betekent tevens dat de zienswijze van TNO door het CTB wordt overgenomen. Mogelijk gebruikt de industrie deze TNOanalyse ook voor middelen die niet bij dit project waren betrokken. Door Saskia Stricker, projectmanager gewasbescherming LTO Groeiservice 7

8 TUREX BESTE MIDDEL TEGEN DUPONCHELIA IN BEGONIA EN KALANCHOË voor vocht. Bij diverse aaltjes is aangetoond dat in te vochtige grond overleving en effectiviteit sneller achteruitgaan. Bodempredatoren In de praktijk blijkt het zeer lastig om verspuitbare middelen op de plek te krijgen waar zich rupsen van Duponchelia bevinden. Bodempredatoren die actief zoeken naar de rups, kunnen een goede aanvulling zijn. Behalve bodemroofmijten, zoals Hypoaspis, bieden ook kortschildkevers perspectief. Zowel de larven als de volwassenen van deze kever zijn rovers die zich met veel verschillende prooien kunnen voeden. Ook de kevertjes van Atheta coriaria voeden zich zowel met eieren als jonge rupsjes van Duponchelia. Oudere rupsen en poppen laten ze links liggen. Door Gerben Messelink, PPO Glastuinbouw Het biologische middel Bacillus thuringiensis (Turex) kwam als beste uit de bus uit een onderzoek van het Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO). Het PPO testte in kalanchoë en begonia zes biologische en chemische middelen tegen de rupsen van de Duponchelia fovealis. Rups van Duponchelia De rupsen van Duponchelia kunnen aanzienlijke schade veroorzaken in begonia, cyclamen, kalanchoë en gerbera. Door hun verborgen levenswijze zijn ze vaak moeilijk bereikbaar voor een middel. Proefopzet Voor het onderzoek zijn 32 teelttafels met bevloeiingsmatten vol gezet met Kalanchoë cv. Tenoria en Begonia cv. Netja. De planten zijn geteeld op een droog mengsel van veen (Ego 1) met 15% perliet en een nat mengsel van veen (Ego Flush) zonder perliet. Alle tafels werden geïnfecteerd. Eénmalig zijn vervolgens getest: teflubenzuron (Nomolt ) en spinosad (Conserve ), een biologische bacteriepreparaat op basis van Bacillus thuringiensis (Turex ) en de insectenparasitaire aaltjes Steinernema feltiae en Heterorhabditus bacteriophora. In het voorjaar was preventief Hypoaspis miles uitgezet in dichtheden van tien roofmijten per pot. Een week na de bespuitingen is het aantal rupsen per pot geteld en de plantschade beoordeeld. Bacillus thuringiensis had overduidelijk de beste werking (zie grafiek). Dit komt overeen met de ervaringen van telers (enquête DLV Facet). De roofmijten H. miles gaven ook een goede bestrijding, zij het dat deze bij één teelttafel niet goed waren aangeslagen. Bij de overige tafels werden in het droge substraatmengsel (veen-perliet) gemiddeld 35 roofmijten per pot teruggevonden. In de natte substraatmengsels (veen). Gemiddeld aantal larven van D. fovealis per pot 1,6 1,4 1,2 1,,8,6.4,2, Controle H. miles Spinosad H. bacteriophora S. feltiae B. thuringiensis Teflubenzuron Invloed plantsoort en substraat Uit het onderzoek bleek dat kalanchoë voor Duponchelia aantrekkelijker is dan begonia. Opvallend is wel dat begonia veel gevoeliger is voor schade. Bij kalanchoë viel verder op dat de rupsen vaak een blad bij de bladvoet doorvraten en dit vervolgens van onderen op het substraat opvraten, waardoor ze dus minder gevoelig zijn voor bespuiting. De rupsen van Duponchelia hebben een voorkeur voor vochtige plaatsen (substraat). Ook insectenparasitaire aaltjes zijn gevoelig C o l o f o n Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw Redactie: Martin Meijdam, Certis PRLT food & agribusiness communicatie, Zoetermeer Vormgeving: Crown Creatives in Communication, Driebergen Beeld: BCP-Certis/Ward Stepman, Fotostudio G.J. Vlekke, NFP, Gerben Messelink/PPO Geregistreerde handelsmerken: Collis, Masai en Motto van BASF; Admire en Flint van Bayer Cropscience bv; Ortiva, Pirimor en Vertimec van Syngenta Crop Protection BV; Aseptacarex van Asepta B.V.; Nimrod van Makhteshim-Agan Holland B.V., Milbeknock van Sankyo Agro Company; Intake van Headlands; X-Change van Loveland Industries Ltd; Easi Mix wordt gedistribueerd door Holland Fyto. Technisch adviseur: Dennis Eekhoff: Certis Europe B.V. biedt systeemoplossingen voor milieubewuste, geïntegreerde gewasbescherming. Certis levert de kennis en producten, zoals biologische en chemische middelen, natuurlijke vijanden, feromonen en vangtechnieken. Certis ondersteunt hiermee telers van specialistische, hoogwaardige gewassen bij de ontwikkeling van een gezonde en duurzame teelt. Postbus BD Maarssen Straatweg 3 B 364 BB Maarssen T +31() F +31() E info@certiseurope.nl 8