Krimp en groei. Achterhoek, de SmartHub van Nederland

Transcriptie

1 Achterhoek & Rijk: Samen Smart

2 Krimp en groei De Achterhoek is volop aan de slag om de negatieve gevolgen van bevolkingskrimp om te zetten in uitdagende toekomstscenario s. De effecten van krimp zijn volgens ons niet los te zien van het integrale sociaaleconomische Rijksbeleid. Wij zouden daarom graag zien dat het Rijk deze in de aanpak en besteding van middelen integraal meeweegt en hetzelfde behandelt als die van groei. Investeren in krimpgebieden draagt ons inziens bij aan een sterkere economie voor heel Nederland. Achterhoek, de SmartHub van Nederland Overheid, organisaties, ondernemers en inwoners zetten zich samen in om onze regio bloeiend en leefbaar te houden. Economische ontwikkeling heeft daarbij prioriteit. Wij willen een economisch nog krachtiger gebied worden door in te zetten op de kansen die Smart Industry biedt en door Smart Werken in zoveel mogelijk sectoren door te voeren. Dat willen we bereiken door de drie thema s van de Achterhoek Agenda 2020 centraal te stellen: Werken, Wonen en Bereikbaarheid. In deze waaier vindt u per thema wat de Achterhoek Nederland te bieden heeft en wat het Rijk kan bijdragen om ons gebied nog krachtiger te maken.

3 Toekomst in de Maak De Achterhoek, met van oudsher veel technische kennis, innovatiekracht en maakindustrie, is de ideale broedplaats waar Smart Industry kan gedijen. Smart Industry wordt ook wel de vierde industriële revolutie genoemd. Daarom profileren wij ons als SmartHub met de slogan Toekomst in de Maak. Wij begrijpen dat we alleen door samenwerken nieuwe ontwikkelingen kunnen oppakken en blijven innoveren. Samenwerken zit in onze genen! Graag doen we dat ook met u. Zo maken we samen de toekomst. Foppe Atema, voorzitter Achterhoek2020 Annemieke Traag, voorzitter Regio Achterhoek ACHTERHOEK AGENDA 2020

4 Achterhoek/Werken: Wat speelt er?

5 Kansen Zo n 45% van de bedrijven in de Achterhoek ziet Smart Industry als kans, vooral op het gebied van slim organiseren en slimme processen. Belangrijkste belemmeringen zijn tijd, kennis en geld; De grootste economische sectoren qua werkgelegenheid in de Achterhoek zijn maakindustrie (17%), gezondheidszorg (16,7%) en detailhandel/autohandel (12,4%). Beroepsbevolking In de Achterhoek zijn per februari niet-werkende werkzoekenden: 9,3% van de totale beroepsbevolking; De Achterhoek heeft te maken met ruim duizend lastig vervulbare vacatures en een krimpende (beroeps)bevolking; De beroepsbevolking in de Achterhoek bestaat voor de helft uit mensen met een middelbaar opleidingsniveau (mbo/havo/ vwo); De meeste moeilijk vervulbare vacatures zijn die op mbo-niveau. Studenten De verwachting is dat het aantal studenten in het vmbo/mbo de komende jaren redelijk stabiel blijft, maar dat er in de periode ca 20% minder studenten zijn; Werk over de grens Als de grens D-NL er niet zou zijn, zou het aantal beschikbare banen voor de Achterhoek met stijgen. (Bron: Kansenatlas van het ministerie BZK).

6 Achterhoek / Werken: Wat bieden en vragen wij?

7 1 Innovatieve opleidingen De Achterhoek zet in op de kansen die Smart Industry biedt; Huidige beroepen veranderen snel door technologische ontwikkelingen; de Achterhoek wil daarom een opleiding ontwikkelen op het gebied van Smart Industry met crossovers naar CREBOgeregistreerde opleidingen; De Achterhoek heeft een grote bereidheid om snel in te spelen op de markt en binnen kaders te experimenteren met het ontwikkelen van een middenkaderopleiding Smart Industry en een Associate degree Smart Industry. Wij vragen het Rijk daarom de belemmeringen weg te nemen die de nationale regelgeving nu opwerpt voor de spoedige totstandkoming van een middenkaderopleiding en een Associate degree Smart Industry, passend bij de snelle (technologische) ontwikkelingen in bedrijven en instellingen.

8 2 Sectorplan Achterhoek De Achterhoek heeft te maken met ruim duizend lastig vervulbare vacatures en een krimpende (beroeps)bevolking; Er is een overschot aan werknemers in bepaalde sectoren en een tekort in andere sectoren; Intersectorale mobiliteit is noodzakelijk om lastig vervulbare vacatures in de regio op te lossen; De meeste moeilijk vervulbare vacatures bevinden zich op mbo niveau; Werkenden en niet-werkenden zullen hun portfolio moeten verbreden met aanvullende (mbo-) opleidingen. Wij vragen het Rijk daarom de belemmeringen weg te nemen die de nationale regelgeving nu opwerpt rondom het volgen van een tweede mboopleiding op hetzelfde niveau.

9 3 Vitale scholen voor voortgezet onderwijs door samenwerking bij krimp Er is in het Achterhoeks (voortgezet) onderwijs grote bereidheid de handen ineen te slaan en keuzes ten dienste van de samenleving te maken met behoud en versterking van de menselijke maat. Wij vragen het Rijk daarom: De drempel om Samenwerkingsscholen en -stichtingen te vormen te verlagen; De fusietoets ten minste van zijn verbodselementen te ontdoen; Samenwerkingslocaties van meerdere besturen mogelijk te maken; De 50%-regel verder te versoepelen; De doordecentralisatie van de onderwijshuisvesting door schoolbesturen afdwingbaar te maken.

10 4 Stapeling van financiële effecten voortgezet onderwijs Ondanks het dalende leerlingenaantal wil de regio voortgezet onderwijs op voor alle leerlingen bereisbare afstand behouden, inclusief de extra onder druk staande richtingen voor beroepsonderwijs. Dit is belangrijk voor de vitaliteit van de Achterhoek en van het regionale bedrijfsleven; In de Achterhoek is een uitstekende samenwerking opgebouwd tussen de scholen voor voortgezet onderwijs. Wij vragen het Rijk daarom de stapeling van negatieve financiële effecten grondig te laten onderzoeken en maatregelen te overwegen. Dit wordt ingegeven door de meer dan 30% negatieve verevening Passend Onderwijs, de 2% bekostigingsdaling door verandering bekostigingsstelsel en veranderingen in de bekostiging praktijkonderwijs en leerweg ondersteunend onderwijs (lwoo).

11 5 Problematiek invalkrachten bijzonder primair onderwijs door Wet Werk en Zekerheid. De Achterhoek wil jonge onderwijskrachten kansen bieden op een structurele baan. Hierdoor wordt de qua leeftijd onevenwichtige personeelsopbouw in het onderwijs enigszins gecorrigeerd. Dit draagt bij aan de kwaliteit van onderwijs die noodzakelijk is om als regio aantrekkelijk te blijven voor jonge gezinnen; Na 1 juli valt niet uit te sluiten dat leerlingen naar huis worden gestuurd omdat schoolbesturen in krimpregio s leerkrachten geen vast dienstverband kunnen aanbieden. Wij vragen het Rijk daarom de Wet Werk en Zekerheid zodanig te wijzigen dat de ketenregeling niet van toepassing is voor het basisonderwijs in de erkende krimpgebieden. Door de toepassing van deze wet ontstaat versnippering van banen (ziektevervangingen van bijvoorbeeld één dag) waardoor jonge onderwijskrachten minder kans hebben op structurele inzet en de kwaliteit van het onderwijs in het geding komt.

12 6 Economische grensagenda De Achterhoek en Twente willen de kansen van grensoverschrijdende samenwerking met Duitsland vanwege de ligging aan de landsgrens benutten; De Achterhoek en Twente zijn multilevel actief en via het netwerk Oost Nederland betrokken bij de voorbereiding van het landelijk actieplan Grensoverschrijdende Samenwerking Economie en Arbeid De Achterhoek brengt het concept van ontgrenzen in praktijk en schept daarmee voorwaarden voor oplossen van grenscasuïstiek; Het Sectorplan Achterhoek biedt 200 trajecten voor werkgevers/werknemers die hun aanbod/vraag grensoverschrijdend willen invullen. Wij vragen het Rijk daarom het landelijk actieplan Grensoverschrijdende Samenwerking Economie en Arbeid met instemming te begroeten en om concrete maatregelen te treffen en middelen beschikbaar te stellen om het plan uit te voeren.

13 7 Zorg en ondersteuning De gemeenten in de Achterhoek willen beleidsvrijheid en ruimte om te innoveren en te experimenteren om de taken in het sociale domein uit te voeren binnen de beschikbare budgetten; De gemeenten in de Achterhoek willen een betere aansluiting in de keten van ondersteuning en zorg, zodat afbakeningsvraagstukken tussen de Wmo, ZVW & Wlz tot het verleden gaan behoren. Wij vragen het Rijk daarom de beleidsvrijheid van gemeenten NIET te beperken en gemeenten ruimte te geven om te innoveren en te experimenteren. Daarnaast vragen wij het Rijk om de wetgeving in het sociaal domein beter op elkaar aan te laten sluiten zodat de keten van ondersteuning en zorg verbetert met als doel heldere, scherpe en praktische grenzen te stellen zodat afbakeningsvraagstukken worden voorkomen.

14 Achterhoek / Wonen: Wat speelt er?

15 Sloop: De geschatte omvang van het leegkomende (maatschappelijk, zakelijk en agrarisch) vastgoed in de Achterhoek in 2040 is meer dan m 2 ; De Achterhoek telt zo n agrariërs die tussen nu en 2030 zullen stoppen met hun bedrijf; Er is ca m 2 aan asbestdaken aanwezig, die in 2024 gesaneerd moeten zijn. Energie: De Achterhoek heeft als doel om in 2030 energieneutraal te zijn; Om de energietransitie die hiervoor nodig is te realiseren, is een mix nodig van energieopwekking (windenergie, zonnestroom en biomassa) en energiebesparing; Van de huidige energievraag wordt momenteel zo n 4,1% binnen de regio opgewekt; Doelstellingen voor energiebesparing zijn 20% voor elektriciteit en 55% voor gas in 2030.

16 Achterhoek / Wonen: Wat bieden en vragen wj?

17 1 Sloop De Achterhoek werkt toe naar een sloopstimuleringsprogramma om verpaupering in de kernen en het buitengebied te voorkomen. Middelen daarvoor zijn o.a. duurzaam slopen en hergebruik van sloopmateriaal. Wij vragen het Rijk daarom: Actieve betrokkenheid en continuïteit op het krimpdossier te tonen; Aanpassing door te voeren van de fiscale regeling voor stakingswinst bij beëindiging van bedrijven, door rekening te houden met kosten die ondernemers maken voor sloop (incl. asbestverwijdering) van bedrijfsgebouwen; Hergebruik van sloopmateriaal als verplicht onderdeel mee te wegen in de aanbesteding van (Rijks) infrastructurele en bouwwerken; Regels op te heffen in het Bouwstoffenbesluit die hergebruik van sloopmaterialen belemmeren.

18 2 Energie De Achterhoek wil energiebesparing en opwekking stimuleren, o.a. door de mogelijkheid van afbetaling via de energierekening voor particuliere investeerders; Met het project Zon op Erf wil de Achterhoek leegstaande schuren slopen (incl. asbestsanering) en de vrijkomende erven gebruiken voor opwekken van zonneenergie. Zonder SDE+ subsidie komen deze projecten echter niet van de grond; Achterhoekse corporaties willen investeren in duurzaamheid, maar hun investeringsruimte wordt steeds meer ingeperkt door o.a. de verhuurderheffing en het passend toewijzen. ACHTERHOEK /BEREIKBAARHEID: Wat speelt er? Wij vragen het Rijk daarom: De regels van Autoriteit Consument en Markt te versoepelen, zodat afbetaling van particuliere investeringen in energiebesparende maatregelen via de energierekening mogelijk wordt. Bottle-neck is dat de ACM vanwege consumentenbescherming een maximale termijn van vijf jaar hanteert voor een energiecontract. Dat is te kort om deze investeringen terug te verdienen; Een deel van het budget van SDE+ subsidie te reserveren en de regels voor de aanvraag voor middelgrote zonnestroom-projecten te versoepelen; Achterhoekse woningcorporaties aanspraak te laten maken op de korting op de verhuurdersheffing en toe te staan om bij de regeling van het passend toewijzen rekening te houden met de totale woonlasten in plaats van alleen de kale huursom.

19 Achterhoek / Bereikbaarheid: Wat speelt er?

20 Spoor Arnhem-Doetinchem Circa reizigers per werkdag (een van de drukste regionale spoorlijnen van Nederland); Traject Arnhem-Winterswijk staat op de zevende plaats in de nationale toptien van trajecten met treinstoringen (422 storingen tussen januari 2011 en mei 2016); Vier treinen per uur, per richting; Ontbrekend dubbelspoor van 11 km tussen Didam en Doetinchem. N18/A18 Van 2016 t/m 2018 wordt de N18 tussen Varsseveld en Enschede verbeterd (eerste fase N18); Het wegvak Varsseveld-Groenlo wordt hierin zeer beperkt meegenomen. Het blijft een eenstrooksweg, waardoor een verkeersfuik dreigt te ontstaan; Verkeersafwikkeling blijkt op tweestrooks wegen met inhaalstroken beter dan op conventionele tweestrookswegen. Lange Zwaardere Vrachtautocombinaties (LZV s) Ecocombi s, of LZV s (Langere Zwaardere Vrachtautocombinaties) zijn 25,25 meter lang en vervoeren tot 50 procent meer lading dan reguliere vrachtautocombinaties. Dat heeft bedrijfseconomische voordelen en vermindert de uitstoot van CO2. Een aantal Duitse deelstaten kiest ervoor om ecocombi s niet toe te staan, vooral vanwege verwachte concurrentie met het spoorvervoer. In de Achterhoek is daardoor een zeer belangrijk Euregionaal logistiek bedrijventerreinen niet bereikbaar voor ecocombi s.

21 Achterhoek / Bereikbaarheid: Wat bieden en vragen wij?

22 1 Spoor De Achterhoek streeft naar kwalitatief hoogwaardige voorzieningen, samengebracht op locaties die goed bereikbaar zijn voor alle inwoners. Als gevolg van de bevolkingskrimp wordt de fysieke afstand tot voorzieningen alleen maar groter; goede verbindingen zijn dus noodzakelijk, zoals een betrouwbare spoorverbinding van en naar de Achterhoek. Inzet op het dubbelspoor tussen Doetinchem- Arnhem en de spoorknoop Zutphen is daarvoor essentieel. Wij vragen het Rijk daarom: Te bezien of versoepeling van regelgeving bij de aanlegeisen van nieuw spoor voor regionale lijnen kan plaatsvinden, zodat aanlegkosten significant omlaag kunnen; Een pilot te starten voor het baanvak Doetinchem-Didam in het kader van versoepeling regelgeving aanlegeisen regionaal spoor en te bezien of hiervoor een aanvullende bijdrage mogelijk is.

23 2 N18 Een goede hoofdinfrastructuur is essentieel voor de economische ontwikkeling en leefbaarheid van een krimpregio. De rijksweg A18/N18 vormt de ruggengraat van het Achterhoekse wegennet. De Achterhoek is daarom verheugd dat in de periode 2016 tot en met 2018 de eerste fase N18 gerealiseerd zal worden. Het wegvak Varsseveld-Groenlo (tweede fase N18) wordt hierin echter zeer beperkt meegenomen. Een tweede fase is noodzakelijk om ook in de toekomst de bereikbaarheid van de Achterhoek te waarborgen, als randvoorwaarde voor een goede economische ontwikkeling. Wij vragen het Rijk daarom: Rijkswaterstaat opdracht te verlenen om samen met de Achterhoek een onderzoek te doen naar de tweede fase N18 (100 km/u tweestrooksweg met inhaalstroken) en de tweede fase N18 op het MIRT te agenderen.

24 3 Lange Zwaardere Vrachtautocombinaties (LZV s) Het stimuleren van de economie heeft voor de Achterhoek als krimpregio een hoge prioriteit. Hiervoor is ook een goede ontsluiting en bereikbaarheid van regionale bedrijventerreinen voor LZV s van belang. Het Euregionaal BedrijfsTerrein (EBT) in s Heerenberg, tussen haven Emmerich en de Achterhoek, biedt gunstige condities voor verdere logistieke bedrijvigheid. LZV s zijn echter niet toegestaan op het Duitse wegennet en het EBT is niet direct bereikbaar via de autosnelweg. Verruiming van de regels om via Duitsland rechtstreeks naar het EBT te kunnen rijden is belangrijk voor de economische ontwikkeling van de Achterhoek. Wij vragen het Rijk daarom afspraken te maken met de Duitse centrale overheid c.q. de Duitse deelstaat Nordrhein- Westfalen over de bereikbaarheid van het EBT in s Heerenberg voor LZV s door een (gedeeltelijke) opheffing van het LZVverbod in Duitsland.

25 Uitgave van Achterhoek2020 en Regio Achterhoek, mei Terborgseweg 21, 7001 GM Doetinchem (0314)

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50 Uitgave van Achterhoek2020 en Regio Achterhoek, mei Terborgseweg 21, 7001 GM Doetinchem (0314) Foto s: Annabel Hesselink, Carlo Stevering, Ton van Vliet en Regio Achterhoek ACHTERHOEK AGENDA 2020