BESTUURSRAPPORTAGE WATERSCHAP RIJN EN IJSSEL

Transcriptie

1 BIJLAGE BESTUURSRAPPORTAGE WATERSCHAP RIJN EN IJSSEL Periode t/m VOORWOORD INLEIDING RAPPORTAGE IN ÉÉN OOGOPSLAG UITVOERING BELEID FINANCIËLE PROGNOSE ONTWIKKELINGEN RAPPORTAGE PER PROGRAMMA PROGRAMMA VEILIGHEID PROGRAMMA WATERSYSTEMEN PROGRAMMA AFVALWATERKETEN BEDRIJFSVOERING FINANCIËLE RAPPORTAGE EXPLOITATIE EXPLOITATIE PER BELEIDSVELD DEKKINGSMIDDELEN RISICOMANAGEMENT FINANCIËLE POSITIE SUPPLEMENT I ZUIVERINGSRENDEMENTEN SUPPLEMENT II PROJECTENLIJST SUPPLEMENT III PROJECTENKAART SUPPLEMENT IV P&C CYCLUS... 46

2 Voorwoord Voor u ligt de derde en laatste bestuursrapportage van In deze periodieke rapportage gaan we, naast actuele beleidsontwikkelingen, per programma in op afwijkingen op de begrotingsdoelen, het investeringsvolume en de kredieten. De prestaties zijn gerelateerd aan de begroting voor 2015 en het Waterbeheerplan Vanaf 2016 is het nieuwe Waterbeheerplan van kracht. In de rapportage lichten we ook relevante ontwikkelingen in de bedrijfsvoering toe. We sluiten de rapportage af met een financiële verantwoording. In de supplementen gaan we onder meer in op de zuiveringsrendementen. Het bestuursprogramma bepaalt, samen met de watervisie en het nieuwe waterbeheerplan, de koers voor de komende jaren. Eén van de eerste zaken die uit het programma opgepakt worden, is een samenhangende discussie over de financiën op het terrein van kostentoedeling, schuldpositie en kwijtschelding. Op het gebied van waterveiligheid zijn er veel ontwikkelingen. Het Deltaprogramma is vorig jaar vastgesteld en de uitvoering daarvan wordt landelijk voortvarend opgepakt. Grote uitvoeringsprojecten in ons beheergebied zijn er de eerste jaren nog niet, vanwege een landelijke prioritering. Wel dragen wij inmiddels financieel en met capaciteit bij aan het landelijke programma. De opbouw van ervaringskennis van grote dijkprojecten vindt in nauwe samenwerking tussen Rijkswaterstaat en de waterschappen voortvarend plaats. Nieuwe inzichten en nieuwe normering hebben geleid tot het inzicht dat in dijkring 48 (nabij de grens met Duitsland) aanvullende maatregelen nodig zijn. Welke dat zijn wordt in een grensoverschrijdende studie in beeld gebracht. Voor het tijdig bereiken van onze gebieds-specifieke doelen voor waterkwaliteit en ecologie, in samenhang met provinciale natuurdoelen, is vermeldenswaard dat er met de provincie een meerjarige samenwerkingsovereenkomst is afgesloten. De overeenkomst biedt ruimte voor gezamenlijke investeringen met veel synergie en maatschappelijke kostenbesparing. De eerste projecten zijn in voorbereiding. Voor de afvalwaterketen geldt naast het spoor van efficiencyverbetering nadrukkelijk ook het verder invullen van energie- en grondstoffenterugwinning. Er zijn plannen om alginaat te winnen uit industrieel afvalwater. De gesprekken daarover verlopen voorspoedig en een subsidie is toegezegd. Ook dit jaar zijn er flinke uitdagingen om de beoogde besparingen te realiseren. Het college en het management sturen hier actief op en stellen zich kostenbewust op. Met het algemeen bestuur is afgesproken dat in bijzondere gevallen interessante business cases, die niet zijn begroot, toch voorgelegd kunnen blijven worden. Met nieuwe manieren van (samen-) werken willen we op de kosten in de uitvoering besparen en de participatie van onze stakeholders vergroten. We zoeken naar samenwerking op verschillende taakvelden en -schalen tegelijk (multischaligheid). Voorbeelden daarvan zijn de gesprekken met betrokkenen over het onderhoud aan kleine watergangen, het in overleg met de industrie en kennisinstellingen terugwinnen van grondstoffen en energie bij de RWZI s en de shared services met andere waterschappen. De macro-economie ontwikkelt zich inmiddels licht positief, maar het herstel is nog broos. De komende jaren blijven we scherp op de kostenontwikkeling. 2

3 In de vorige bestuursrapportage bleken er nog tegenvallers in de prognose voor de belastingopbrengsten. Ten aanzien van de belastingopbrengsten zien we nu een meevaller; de kosten van kwijtschelding en oninbaar nemen echter verder toe. Wij vertrouwen erop dat u met deze rapportage voldoende inzicht krijgt in de besturing van Waterschap Rijn en IJssel. 1 Inleiding Jaarlijks stelt het algemeen bestuur in november de begroting van het jaar daarop vast. Verantwoording vindt plaats in bestuursrapportages en uiteindelijk in de jaarverslaggeving. Met de bestuursrapportages beogen we tussentijds vast te stellen of we met de uitvoering van de begroting op koers liggen Leeswijzer In hoofdstuk 2 presenteren we eerst een rapportage in één oogopslag waarin we, naast afwijkingen in uitvoering van beleid, ook de prognose en benutting van het exploitatiebudget en het geprognosticeerde netto-investeringsvolume vermelden. De belangrijkste externe ontwikkelingen en de mogelijke effecten daarvan op het beleid en de bedrijfsvoering van het waterschap worden beschreven in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 gaan we per programma eerst in op actuele beleidsontwikkelingen. Dit geeft perspectief aan de vervolgens weergegeven prestaties, die in de verslagperiode zijn gerealiseerd. De prestaties zijn gerelateerd aan de begroting voor 2015 en het waterbeheersplan Verder beschrijven we in dit hoofdstuk de belangrijkste ontwikkelingen in de bedrijfsvoering. Hoofdstuk 5 bevat de financiële rapportage over de afgelopen periode. Naast het verwachte resultaat schenken wij hier ook aandacht aan de belastingopbrengsten. De bestuursrapportage sluiten we af met een viertal supplementen (zuiveringsrendementen, lopende projecten, projectenkaart en de P&C-cyclus). 3

4 2 Rapportage in één oogopslag 2.1 Uitvoering beleid De uitvoering van beleid verloopt conform de planning in de begroting. Voor twee doelstellingen binnen de programma s Watersystemen en Afvalwaterketen, is dit niet het geval. Programma: Watersystemen Afvalwaterketen doelstelling: Aantal waterlichamen dat voldoet aan de doelen voor biologische groepen, als onderdeel van het GEP Aantal afvalwaterakkoorden met gemeenten Voor een toelichting op de ontwikkelingen met betrekking tot deze doelstellingen binnen de programma s Watersystemen en Afvalwaterketen, verwijzen we naar hoofdstuk Financiële prognose De initiële begroting 2015 gaat uit van een negatief resultaat van afgerond 2,152 mln. Op basis van de thans voorliggende bestuursrapportage bedraagt het verwachte resultaat over 2015 afgerond 2,500 mln. negatief. De uitvoering van de bedrijfsvoering verloopt binnen de kaders van de begroting. Tegenvallers worden veroorzaakt door hogere kosten voor de arbeidsgerelateerde voorzieningen en hogere kosten van kwijtschelding en oninbaar. Hiertegenover staan enkele meevallers, te weten lagere kapitaalslasten, lagere personeelskosten, lagere overige kosten en hogere belastingopbrengsten. Deze ontwikkelingen, die in hoofdstuk 5 nader worden toegelicht, leidden - per saldo tot een nadeel van 0,348 mln. ten opzichte van de initiële begroting. Ten opzichte van vorige bestuursrapportage een plus van 0,455 mln. 4

5 In onderstaande tabel wordt het verloop van het resultaat over 2015 getoond. Resultaat begroting 2015 burap burap Voorlopig resultaat 2015 Waterzuiveringsbeheer Watersysteembeheer Het voorlopige nadelige jaarresultaat 2015 is 0,4% hoger dan bij de begroting werd geraamd (bij de vorige bestuursrapportage was dit 0,9%). Verwacht resultaat (bedragen x 1.000) per waterschapstaak: Totaal Water- Waterzuivering- systeembeheer beheer Netto kosten Dekkingsmiddelen Begroting Verwacht resultaat BURAP Kapitaallasten Personeelskosten Overige kosten Arbeidsgerelateerde voorzieningen Kwijtschelding Belastingopbrengsten Verwacht resultaat BURAP Kapitaallasten Personeelskosten Overige kosten Arbeidsgerelateerde voorzieningen Kwijtschelding Oninbaar Belastingopbrengsten Verwacht resultaat BURAP Scenario aanpassen uurtarieven Verwacht resultaat na aanpassen scenario uurtarieven

6 Per programma geven we hieronder de prognose van de exploitatie ultimo 2015 weer. Totaal overzicht benutting exploitatiebudget 2015 Programma Begroting 2015 Prognose Burap (bedragen x 1.000) Prognose 2015 afwijking t.o.v. begroting Veiligheid % Watersysteem % Afvalwaterketen % Totaal % Voor de onderhanden en nieuwe projecten werken we met een netto-investeringsvolume. Onderstaande tabel geeft de prognose van dit volume in 2015 weer t.o.v. de begroting. Investeringsvolume Veiligheid Watersystemen Afvalwaterketen Verkiezingen 2015 begroting 2015 burap burap De daling van netto-investeringsvolume ultimo 2015 bij het programma Afvalwaterketen is hoofdzakelijk het gevolg van uitstel van plannen van derden. Totaal overzicht prognose netto-investeringsvolume 2015 Programma Begroting 2015 (netto) Burap (netto) (bedragen x 1.000) Prognose 2015 (netto) Veiligheid Watersysteem (incl. vervangingen) Afvalwaterketen Bestuursverkiezingen Totaal Vaarwegbeheer **) *) In de begroting 2015 is voor Vaarwegbeheer geen investeringsbedrag geraamd. De investeringskosten worden gesubsidieerd in de vorm van een jaarlijkse bijdrage in de kapitaalslasten. 6

7 Voor een toelichting op bovenstaande prognoses verwijzen we naar de rapportage per programma in hoofdstuk 4. Vaarwegbeheer De prognose van de netto-uitgaven van de projecten Vaarwegbeheer in 2015 is afgerond 1,2 mln. Het betreft met name de renovatie van sluis- en overige kunstwerken in de vaarweg Oude IJssel (sluis Doesburg). 7

8 3 Ontwikkelingen Duurzaamheid Voor het onderwerp duurzaamheid is een klankbordgroep van het algemeen bestuur ingesteld. Die heeft een advies uitgebracht aan het college van dijkgraaf en heemraden over de praktische doorvertaling van het streven naar duurzaamheid. Het advies is om focus aan te brengen en ons de komende jaren vooral te richten op de thema s energie-neutraal en grondstoffen terugwinnen. Duurzaamheid moet ook in de werkcultuur worden verankerd. Langs deze lijn wordt een verkenning naar projecten gedaan. Informatieveiligheid en informatiemanagement Overheden - dus ook waterschappen - moeten en willen steeds meer informatie openbaar en toegankelijk maken. De verantwoordelijkheid voor de juistheid van de informatie neemt daarmee toe. Een voorbeeld hiervan is de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT). In de perspectievennota besteden we aandacht aan de consequenties voor modern informatiebeheer (omvang, kosten, veiligheid, risico s). We moeten onder andere voldoen aan de zogenoemde baseline informatieveiligheid waterschappen (BIWA) waarover jaarlijks wordt gerapporteerd aan de Tweede Kamer. Het gewenste veiligheidsniveau wordt bij ons waterschap gehaald, maar het blijft een continu aandachtspunt. De inwerkingtreding per 1 januari 2016 van de Wet meldplicht datalekken bijvoorbeeld, onderstreept het belang van bewust omgaan met (privacy)-gevoelige informatie. Bij overtreding kan de Autoriteit Persoonsgegevens een bestuurlijke boete opleggen van maximaal 0,8 mln. Omgevingswet Op 1 juli 2015 heeft de Tweede Kamer de Omgevingswet met een grote meerderheid aangenomen. De plenaire behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer is voorzien voor 16 februari Er is eveneens een Bestuursakkoord voor de implementatie afgesloten tussen het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Unie van Waterschappen (UvW), IPO en VNG. Er wordt parallel gewerkt aan de uitvoeringsregelgeving, een invoeringswet en invoeringsbesluit. De Omgevingswet treedt pas in werking als de uitvoeringsregelgeving, de invoeringsregelgeving en de digitale voorzieningen gereed zijn. De volgende uitvoeringsbesluiten (AMvB s) worden voorbereid: het Omgevingsbesluit: dit bevat zowel algemene als procedurele bepalingen die voor alle doelgroepen relevant zijn, dus voor zowel burgers en bedrijven, als overheden; het Besluit kwaliteit leefomgeving: stelt inhoudelijke normen aan het handelen van bestuursorganen; het Besluit activiteiten leefomgeving: stelt algemene, rechtstreeks werkende regels aan met name milieubelastende activiteiten en lozingsactiviteiten in de leefomgeving. Dit besluit is gericht op iedereen die deze activiteiten uitvoert, maar vooral op bedrijven; het Besluit bouwwerken leefomgeving: stelt algemene, rechtstreeks werkende regels aan bouwactiviteiten in de leefomgeving. Ook dit besluit is gericht op iedereen die deze activiteiten uitvoert, met name op burgers en bedrijven. Wij nemen in Unie-verband deel aan de discussie over de AMvB s voor zover deze de taken en bevoegdheden van de waterschappen beïnvloeden. Daarnaast vindt er in Rijn-Oost verband actief afstemming plaats en is binnen ons waterschap een projectgroep gestart. De focus in 2016 ligt op het formaliseren en intensiveren van deze projectgroep. 8

9 Financiering waterbeheer / CAB Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) heeft naar aanleiding van het OESOrapport over het Nederlandse waterbeheer (2014) een onderzoek gedaan naar een toekomstbestendige en duurzame financiering van het waterbeheer. Het eindrapport is medio 2015 aan de Kamer aangeboden. De Unie van Waterschappen heeft in de rapportage aanleiding gezien om het belastingstelsel van de waterschappen nog eens kritisch tegen het licht te houden. Een lopend IenM-onderzoek naar mogelijkheden voor modernisering van de zuiveringsheffing wordt hierbij betrokken. Daarbij gaat het onder meer om het vinden van betere belastinggrondslagen voor grondstoffenterugwinning, de doelmatige werking van zuiveringsinstallaties en het voorkomen van het afhaken van grote industriële lozers. De Unie heeft eind 2015 een speciale commissie aanpassing belastingstelsel (CAB) ingesteld, waarin ook ons waterschap deelneemt. 9

10 4 Rapportage per programma Dit hoofdstuk geeft per programma inzicht in de afwijkingen van realisatie van de beleidsdoelen, de hiertoe uitgevoerde activiteiten, de investeringen en de kosten die met deze uitvoering zijn gemoeid. De uitvoering van het beleid wordt in dit hoofdstuk weergegeven aan de hand van de beleidsdoelen en de deelprogramma s uit de begroting 2015 en het Waterbeheerplan Een afwijking in de voortgang ten opzichte van de vorige bestuursrapportage wordt met de kleur rood (in de kolom voortgang) aangegeven. Indien hiervan sprake is, wordt dit toegelicht. De kleur groen geeft aan dat de beleidsdoelen conform planning verlopen. Omdat dit het laatste jaar is van dit Waterbeheerplan wordt er bij de prestatie-indicatoren per beleidsdoel aandacht besteed aan de realisatie van de beleidsdoelen, zoals die in het Waterbeheerplan zijn aangegeven. 4.1 Programma Veiligheid Het beheergebied van Waterschap Rijn en IJssel wordt door 144 kilometer primaire waterkeringen tegen rivierwater beschermd. Daarnaast zijn er regionale waterkeringen aangewezen met een lengte van 40 kilometer. Het waterschap beheert 49 kilometer zomerkades langs de grote rivieren. Doelstelling (middel)lange termijn Het (wettelijk) vereiste veiligheidsniveau voor de primaire en regionale waterkeringen realiseren en handhaven Veilige waterkeringen Ontwikkelingen binnen dit programma Bij de bepalingen hoe om te gaan met de nieuwe normering en de subsidiebeschikkingen van de meekoppelkansen, die op dit moment worden uitgewerkt, is sprake van heuse cocreatie met de omgeving en het Rijk. Het RIDS-project in Zutphen (Rivier in de stad) kan als pioniersproject worden gezien in dit licht. Vooruitlopend op het programmasturingsplan Veiligheid, dat we in 2016 willen opstellen, bespreken we intern en extern al het strategisch personeelsmanagement dat nodig is ter voorbereiding op onze opgave na de vierde toetsing. In ons project ter voorbereiding op de systeemaudit van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), werken we ambtelijk samen met onze buren Waterschappen Vallei en Veluwe en Groot Salland (per 1 januari waterschap Drents Overijsselse Delta). Samenwerking met Duitsland In het kader van de samenwerking in de Arbeitsgruppe is de studie gestart naar de actuele en de toekomstige faalkansen van de waterkeringen (na verbetering in 2025) in Duitsland. Op dijkbeheerdersniveau vindt er jaarlijks overleg plaats tussen waterschap en het Deichverband. 10

11 Gespreksonderwerpen hierbij zijn de voortgang van de dijkversterkingen, calamiteitenzorg en onderhoud. Mogelijkheden tot verdere samenwerking worden hierbij verkend Calamiteitenzorg Doelstelling (middel)lange termijn Onze doelstelling voor calamiteitenzorg is: een organisatie die optimaal is voorbereid op calamiteiten. Ontwikkeling binnen dit programma Crisisbeheersing De uitrol van de in Unieverband opgestelde landelijke visie Samenwerking in Crisisbeheersing begint resultaten op te leveren. Het vergroten van het risico bewustzijn van eigen organisaties, netwerkpartners en burgers blijft een belangrijk punt van aandacht. Het Platform Crisisbeheersing Waterschappen Midden Nederland (het samenwerkingsverband waaraan ons waterschap deelneemt) werkt sinds het derde triaal van 2015 met succes volgens een gewijzigd sturingsmodel. Vooral voor het gezamenlijk opleiden, trainen en oefenen van de crisisorganisaties zijn belangrijke stappen gezet. Ook zijn afspraken gemaakt voor een gezamenlijk in 2017 te houden hoogwater-oefening. Waterschap Rijn en IJssel heeft in oktober een tweedaagse hoogwateroefening gehouden. Op basis van hetzelfde scenario is in die periode ook op meerdere dagen geoefend met de Veiligheidsregio Noord- en Oost- Gelderland en zijn er oefeningen gehouden met Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland- Midden. Vooral een goede en snelle informatievoorziening (het zogenaamde netcentrische werken) vergt nog de nodige aandacht. In het derde triaal zijn de Waterschappen Vechtstromen en Rijn en IJssel samen met een aantal Duitse waterbeheerders, Berzirkregierungen en Kreisen gestart met de voorbereiding van een in 2016 te houden, gezamenlijke, wateroverlastoefening Investeringen programma Veiligheid In het programma Veiligheid worden 8 projecten uitgevoerd. Overzicht prognose netto-investeringsvolume 2015 Programma Begroting 2015 (netto) Burap (netto) (bedragen x 1.000) Prognose 2015 (netto) Veiligheid (incl. HWBP) De prognose van de uitgaven van de investeringen voor 2015 sluit op een bedrag van afgerond 8,7 mln. Dit is afgerond 0,9 mln. lager dan het vastgesteld volume in de begroting. Belangrijkste oorzaken van deze onderschrijding zijn de meevallende aanbesteding van het Stroomkanaal Hackfort en de uitgestelde onderhoudsinvestering voor de kademuren in Zutphen. 11

12 De bekostiging van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) is sinds 2012 deels bij de waterschappen neergelegd. Jaarlijks storten de gezamenlijke waterschappen en het Rijk ieder 50% in het Hoogwaterbeschermingsfonds. Op één na zijn al onze nhwbp-projecten gepland na Het nhwbp-project Dijkverbetering Pannerden-Loo wordt nu opgestart en in 2017 uitgevoerd Financiële rapportage programma Veiligheid Overzicht benutting exploitatiebudget 2015 Programma Begroting 2015 Prognose Burap (bedragen x 1.000) Prognose 2015 afwijking t.o.v. begroting Veiligheid (incl. HWBP) % Toelichting: Het verschil betreft tussen de thans afgegeven prognose en de prognose in de vorige bestuursrapportage is hoofdzakelijk te verklaren door het feit dat de legesopbrengsten (sluis Eefde) - in tegenstelling tot de raming in de begroting - onder de belastingopbrengsten worden verantwoord. Verder wordt ook een gedeelte van de toevoeging aan de arbeidsgerelateerde voorziening ten laste gebracht van dit programma. 12

13 4.2 Programma Watersystemen Het programma Watersystemen is gericht op instandhouding van het bestaande watersysteem en de uitvoering van de diverse beleidsopgaven. De maatschappelijke doelen die hiermee gediend worden, zijn tweeledig. Ten eerste het bieden van een veilig en robuust watersysteem dat de risico s voor het gebied, nu en in de toekomst, van wateroverlast en extreme droogte zoveel mogelijk beperkt. Ten tweede het maken van een kwaliteitsslag in waterkwaliteit en ecologie (KRW), peilbeheer (GGOR) en realisatie van natte ecologische verbindingszones. Daarnaast wordt er (mede) invulling gegeven aan bijvoorbeeld recreatieve beleving (zowel stedelijk als landelijk) en cultuurhistorie. Doelstelling (middel)lange termijn Een robuust watersysteem dat zoveel mogelijk zelfregulerend is en waarvan de kwaliteit en de kwantiteit voldoen aan de gestelde eisen Realisatie beleidsdoelen De uitvoering van het beleid presenteren we in deze paragraaf aan de hand van de beleidsdoelen en prestatie-indicatoren uit het Waterbeheerplan In onderstaand overzicht wordt de te verwachten realisatie van de beleidsdoelen (prognose ) vergeleken met de waarden opgenomen in de initiële begroting. De kleuren betekenen: Gereed / uitgevoerd Ligt niet op schema / niet conform planning Ontbrekende informatie Ligt op schema / conform planning Nog niet aan de orde Prestatie-indicator WBP totaal Aantal waterlichamen dat voldoet aan de doelen voor biologische groepen, als onderdeel van het GEP realisatie begroting realisatie Prognose realisatie Toelichting: In de begroting 2015 is de ambitie opgenomen om voor vijf waterlichamen voor alle relevante biologische groepen het Goed Ecologisch Potentieel (GEP) te halen. In de praktijk is dit voor 2015 voor drie waterlichamen gerealiseerd en niet voor vijf, zoals voorzien in de begroting. Dit heeft vooral te maken met de systematiek van de toetsing. De waterkwaliteit is gemiddeld voor de waterlichamen op orde maar als gevolg van nieuwe monitoringsgegevens zien we op onderdelen kleine afwijkingen en schommelingen. In de systematiek geldt dan dat een waterlichaam dan in zijn geheel niet voldoet als op een van de onderdelen geen goede score wordt gehaald. Deze geringe afwijkingen zijn hier dan ook de reden dat realisatie achter blijft Systeem op orde, waterkwantiteit Doelstelling (middel)lange termijn Een veilig en robuust watersysteem dat de risico s voor het gebied, nu en in de toekomst, tegen wateroverlast en extreme droogte zoveel mogelijk beperkt. 13

14 Binnen het deelprogramma Watersysteem op orde zijn op dit ogenblik een aantal investeringsprojecten in voorbereiding en uitvoering. Deze hebben o.a. betrekking op het renoveren van stuwen en gemalen en het baggeren van watergangen, zowel om kwantiteitsals kwaliteitsredenen. De renovatie van een 12-tal stuwen in de Keizersbeek is in het derde kwartaal van 2015 afgerond. Naast de renovatie van deze stuwen in de Keizersbeek, loopt er ook een verkenning voor het structureel oplossen van de instabiliteit van de oevers en het aanliggend onderhoudspad van de Keizerbeek. Afgelopen voorjaar is er gezamenlijk met de gemeente Oude IJsselstreek een traject met een lengte van ca. 2,2 km heringericht. Ter plaatse is er een fietsroute gerealiseerd en is de oever van de Keizerbeek verflauwd. Onderhoud kan hier nu plaatsvinden met breed materieel. Voor de realisatie van de 2 e fase zijn er gesprekken geweest met de gemeente Aalten en zijn er kansen opgehaald. Deze worden nu verder uitgewerkt waarna in 2016 met de afzonderlijke aanliggende eigenaren de mogelijkheden van het inrichtingsprincipe nader worden verkend. De renovatie van stuw Warken in de Berkel is in afgerond. Ook de werkzaamheden voor het vervangen van de elektrische installatie en aandrijving van drie grote waterkwantiteitsgemalen, te weten de gemalen Grote Beek, Baakse Beek en Ter Hunnepe bevinden zich in een afrondende fase. De komende winterperiode is de volledige functionaliteit van deze kunstwerken weer gewaarborgd. De nadere uitwerking voor de baggerwerken in de cluster Liemers en de stedelijke vijverpartij Rosorum in Zevenaar vordert gestaag. In 2016 vindt de aanbesteding van deze werken plaats. Voor de urgente knelpunten die opgelost moeten worden in het kader van het Waterkwaliteitsspoor is er een ZON-bijdrage (project Zoetwatervoorziening Oost-Nederland) aangevraagd voor een klimaat-robuuste inrichting van het watersysteem in de kern van Westervoort. Voor het oplossen van de slechte waterkwaliteit in de vijver Richterslaan te Lichtenvoorde vindt momenteel een nadere uitwerking plaats. Ook hier worden de maatregelen in 2016 uitgevoerd Waterkwaliteit (KRW, EVZ, HEN, SED) Doelstelling (middel)lange termijn De waterlichamen en overige watergangen voldoen in 2015 aan de gewenste chemische en ecologische kwaliteit door het maken van een kwaliteitsslag in de inrichting van watersystemen en de realisatie van natte ecologische verbindingszones. Waterovereenkomst Gelderland Het uitvoeringsprogramma van de Waterovereenkomst Gelderland is in 2014 afgerond. De resterende aandachtspunten zijn opgelost. De provincie heeft ingestemd met de financiële eindafrekening en heeft de beschikking definitief vastgesteld. De beeldende eindrapportage is zeer goed ontvangen en de doorleverbeperking op de verworven WOKgronden is opgeheven. Samenwerkingsovereenkomst Gelderland De samenwerkingsovereenkomst met de provincie Gelderland is in februari 2015 ondertekend. De organisatiestructuur, capaciteitsbehoefte, grondstrategie, voortgangsbewaking en administratie zijn uitgewerkt. Ook zijn de projectteams gevormd om de projectinitiatieven en verkenningen op te starten en uit te werken. De bijdrage van de provincie Gelderland wordt momenteel in een beschikking uitgewerkt. 14

15 Waterovereenkomst Overijssel Voortgang van de prestaties Het project Buurserbeek Lankheet (Veddersbrug-Mentinkweg) is in 2015 gereedgekomen. In het voorjaar van 2016 volgt nog een feestelijke afsluiting. Met het gereedkomen van dit project zijn alle prestaties in de waterovereenkomst met de Provincie Overijssel met succes gereed gekomen. Beschikking Gerealiseerd Prognoses o.b.v. peiling WOK OVERIJSSEL Totale prestaties Realisatie t/m 2014 % 2015 Totaal Aanvullend i.v.m. werk met werk maken km. beekherstel 17,65 15,2 86% 2,5 17,65 - aantal vispassages % M3 waterberging % *) *) Uitbreiding waterberging conform kredietverstrekking voor het project EVZ Buurserbeek, traject Lankheterbrug- Veddersbrug-Mentinkweg (vergadering algemeen bestuur d.d. 1 juli 2014, nr. 10) Voor het vispasseerbaar maken van de laatste barrière in het stroomgebied van de Buurserbeek/Schipbeek (stuw Nieuwe Sluis te Diepenheim) heeft de provincie Overijssel een subsidie beschikbaar gesteld van In de aanloop naar de uitvoering wordt een variantenstudie uitgevoerd waarin een technische vispassage wordt afgewogen tegen een ruimtelijke variant, waarbij klimaataspecten worden meegenomen. Baakse Beek Voor vier projecten vanaf de IJssel tot Vorden, inclusief vijf vispassages, is door de provincie Gelderland in 2014 een aangepaste beschikking afgegeven. De geldigheid van de subsidietermijn is eind Voortgang en prognoses van de prestaties EVZ Baakse Beek is in 2015 afgesloten. Het project Stapsteen Oosterwijkse Vloed is in 2015 opgeleverd. De einddatum is opgeschoven naar medio 2016 in verband met afhandeling kavelruil en aktepassering. De aan te leggen vispassages op Hackfort zijn in 2015 uitgevoerd. De 20 ha. herinrichting boezemgebied op Hackfort/Suideras is in 2015 aanbesteed en nu volop in uitvoering. Het project EVZ Batsdijk-Kunnerij wordt nu voorbereid en in de loop van 2016 en 2017 gerealiseerd en afgerond. BESCHIKKING Beschikking Gerealiseerd Prognoses o.b.v. peiling BAAKSE BEEK Totale prestaties Realisatie t/m 2014 % Totaal ha. grondinrichting % 3 25,1 9 39,1 km. beekherstel 8 0,3 4% 5,1 0 3,3 8,7 Aantal vispassages 5 0 0% Waterovereenkomst gemeente Arnhem De overeenkomst wateropgave Arnhem Noord, fase 2 geeft aan wat de aanvullende gewijzigde wateropgave is. De totaal-prognose is geraamd op 2,2 mln. verdeeld over de jaren 2015 tot en met De extreme buien in juli 2014 en de uitwerking van de aanvullende maatregelen met kostenraming, zijn aanleiding om de opgaven te analyseren en te bezien in het licht van een totale scope binnen Arnhem en dit met de gemeente te bespreken. 15

16 Op basis van de nadere analyse heeft in december bestuurlijke afstemming met de gemeente plaatsgevonden. De verwachting is dat de geprognotiseerde financiële middelen slimmer ingezet kunnen worden. Dit houdt in dat een deel van de maatregelen uit de Waterovereenkomst niet worden uitgevoerd. Voorzien wordt dat een groot deel van de uit te voeren maatregelen in 2016 worden gerealiseerd. Overige subsidies Daarnaast zijn er beschikkingen afgegeven voor: (bedragen in ) Beschikking Subsidieplafond Uitvoeringsperiode Havikerwaard-Faissantenbos en project Landbouw t/m op Peil Restauratie stuw en watermolen Berenschot t/m (Regiosubsidie + bijdrage gemeente Winterswijk) Restauratie stuw en watermolen Den Helder t/m Renovatie en herbestemming Rijngemaal t/m Pannerden Drietal beekherstelprojecten + natschade t/m Rijnstrangen Vispassage stuw Nieuwe Sluis (Schipbeek) t/m Door een langere proceduretijd, als gevolg van zienswijzen (met 1x instellen beroep), wordt voor een aantal beschikkingen uitstel van de uitvoeringstermijn gevraagd. Voor Havikerwaard, Restauratie stuw watermolen Den Helder en de drie beekherstelprojecten + natschade Rijnstrangen wordt een jaar uitstel gevraagd. Voor vispassage stuw Nieuwe Sluis wordt twee jaar uitstel gevraagd. Beheer en onderhoud Het algemeen bestuur heeft op 10 september 2012 ingestemd met de PPN Daarmee heeft het bestuur besloten tot ombuiging van een aantal ambities. Eén maatregel (voor waterbeheer van belang) die nog niet is uitgevoerd, is: Beperken waterschapszorg: geen onderhoud kleine watergangen tot in beginsel 20 ha afwaterend oppervlak De verantwoordelijkheid voor het onderhoud van deze kleine watergangen komt dan bij de aanliggende ingelanden te liggen. Het betreft ongeveer 700 km kleine watergangen met een afvoer kleiner dan 20 l/sec. In samenspraak met partners zijn drie pilots in verschillende deelgebieden uitgevoerd en geëvalueerd. Na afronding van de pilots zijn gesprekken gevoerd met het LTO, de VALA en drie gemeenten. Met het LTO zijn in deze gesprekken enkele afspraken gemaakt over de wijze waarop het waterschap de overgang van het onderhoud naar aanliggende eigenaren uitvoert. Met de drie gemeenten zijn afspraken gemaakt over het oppakken van samenwerkingskansen conform de samenwerkingsambitie in de watervisie. Andere gemeenten kunnen hierbij aanhaken. Volgens planning worden de werkzaamheden, om de overgang van het onderhoud mogelijk te maken, in 2016 uitgevoerd. Er wordt veel belang gehecht aan een zorgvuldige communicatie. 16

17 Begin 2017 leggen we de formele leggerwijziging ter vaststelling aan het algemeen bestuur voor en kan het onderhoud van kleine watergangen door aanliggende aangelanden worden uitgevoerd Vaarwegbeheer Oude IJssel Doelstelling (middel)lange termijn De Oude IJssel blijft ingericht als een geschikte vaarweg voor de beroepsvaart en de recreatieve vaart. Zowel in de Waterwet als in het recente Bestuursakkoord Water staat dat het vaarwegbeheer mogelijk een taak wordt van de waterschappen. Hierover is met de provincie Gelderland een aantal overleggen gevoerd; dit heeft voorlopig nog niet tot een conclusie geleid. In ons beheergebied is de Oude IJssel de enige vaarweg waarvoor de uitvoerende beheerstaak door de provincie Gelderland is gedelegeerd aan het waterschap, waarbij de provincie de beheerkosten draagt Nevenfuncties van het watersysteem Doelstelling (middel)lange termijn Kansen bieden voor recreatief medegebruik volgens de beleidslijn die hiervoor is vastgesteld en cultuurhistorische waarden beschermen en verstevigen die een directe relatie hebben met oppervlaktewater en dijken Samenwerking Internationale waterpartners Doelstelling (middel)lange termijn Kennisuitwisseling op internationaal niveau dat regionale knelpunten in de waterhuishouding bespreekbaar maakt en waarbij de waterpartners gezamenlijk aan oplossingen werken. Deelprogramma waterbeheerplan: Samenwerking internationale waterpartners Deeltraject: Uitvoeren samenwerkingsprojecten in Suriname, Nicaragua en Vietnam. Ons samenwerkingsproject in La Libertad, Nicaragua is dit voorjaar afgerond, evenals onze deelname aan het uitvoeren van trainingssessies in Vietnam. Het waterschap blijft medetrekker van de coördinatiegroep van de Unie van Waterschappen voor de contacten met landen in Midden-Amerika; Het project met de waterschappen in Nickerie, Suriname wordt halverwege 2016 afgerond. Er zijn al diverse deelresultaten behaald en het perspectief op een volledige afronding is goed; In december 2015 is het internationaal beleid van de afgelopen jaren geëvalueerd en is aan het bestuur voorgesteld de beleidslijn van afgelopen jaren te continueren; dit voorstel wordt in maart aan het algemeen bestuur voorgelegd. Voortgang 17

18 4.2.7 Investeringen programma Watersystemen De uitvoering ziet er samengevat als volgt uit: Overzicht prognose netto-investeringsvolume 2015 Programma Begroting 2015 (netto) Burap (netto) (bedragen x 1.000) Prognose 2015 (netto) Watersysteem (incl. verv. Investeringen) Mutaties kredieten Watersystemen Door voortschrijdend inzicht kan op basis van de gehouden projectpeiling voor 10 projecten binnen het programma Afvalwaterketen het bruto-krediet per saldo met afgerond 0,821 mln. te worden verlaagd. Overzicht mutaties kredieten naar aanleiding van projectpeiling Project-nr. Project Bruto-krediet verhoging/ verhoging/ verhoging/ Bijgesteld verlaging verlaging verlaging brutokrediet bruto-krediet inkomsten netto-krediet (+/-) krediet (+/-) (+/-) Watersysteem Baggeren landelijk en stedelijk gebeid Renovatie stuw Warken Renovatie gemalen Grote Beek en Baakse Beek Renovatie gemaal Ter Hunnepe Vispasseerbaar Schipb-Twentekanaal Herinr.Berkel Almen-Zuid BuurserBeek Lhb-Veddersbrug-Mentinkw Stapsteen Oosterwijkse Vloed/Baakse Beek EVZ Oude IJssel inrichting De Pol Herinrichting Boven Slinge Burloseweg totaal Hieronder treft u de toelichtingen aan op de voorgestelde kredietmutaties Watersystemen. Nr. project reden Baggeren landelijk en stedelijk gebied Renovatie stuw Warken Renovatie gemalen Grote Beek en Baakse Beek Door problemen met de ontvangstplicht van de vrijkomende specie is het aanbesteed werk in onvoltooide staat opgeleverd. De resterende knelpunten zijn door de eigen Onderhoudsdienst opgepakt. De oorspronkelijke aanneemsom is maar gedeeltelijk uitgegeven. Aanbestedingsvoordeel en minimale financiële impact van het onderzoek Niet Gesprongen Explosieven. Van de posten onvoorzien en onvolledigheidstoeslag hoefde geen gebruik 18

19 Nr. project reden te worden gemaakt Renovatie gemaal Ter Hunnepe Aanbestedingsvoordeel en minimale onvoorziene kosten tijdens de uitvoering Vispasseerbaar Schipb-Twentek Aanbestedingsvoordeel Herinr.Berkel Almen-Zuid Nazorg- en onderhoudswerkzaamheden zijn beperkt gebleven Buurserbeek Lhb-Veddersbrug-Mentinkw Uitloop en meerwerk aannemer, adviesbureau en onderzoekskosten a.g.v. archeologische vondsten Extra uitgaven aan bypass monding Baakse Stapsteen Oosterwijkse Vloed/Baakse beek (100% RWS) en grondaankoopkosten Beek via de grondpot EVZ Oude IJssel, inrichting de Pol Aanbestedingsvoordeel Herinr. Boven Slinge Burloseweg Aanbestedingsvoordeel Financiële rapportage programma Watersystemen Overzicht benutting exploitatiebudget 2015 Programma Begroting 2015 Prognose Burap (bedragen x 1.000) Prognose 2015 afwijking t.o.v. begroting Watersysteem % 19

20 4.3 Programma Afvalwaterketen Huishoudens en bedrijven in het beheergebied van Waterschap Rijn en IJssel voeren hun afvalwater aan via gemeentelijke rioolstelsels op de 127 rioolgemalen en dertien rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI s). Voor het transport van het afvalwater heeft Waterschap Rijn en IJssel ca. 435 km transportleiding in beheer. Het zuiveren van afvalwater produceert zuiveringsslib; vijf RWZI s ontwateren het. Onze doelstellingen voor het inzamelen en transporteren van afvalwater zijn: optimaliseren van het inzamelen en het transport volgens de afspraken uit het landelijke Bestuursakkoord en het terugdringen van lozingen vanuit het transportsysteem op het oppervlaktewater. Samenwerking met gemeenten, na realisatie van de basisinspanning, is hiervoor een belangrijke voorwaarde. Ontwikkelingen in het programma. Energie en grondstoffenwinning Belangrijke mijlpaal voor de alginaatproductie is het maken van langjarige afspraken met een grote industrie in ons beheergebied. Deze afspraken worden begin 2016 definitief gemaakt. Op basis van deze inzichten wordt nu gewerkt aan verdere consequenties voor fasering, ontwerp en realisatie. Aangescherpte regelgeving In de vorige rapportage is melding gemaakt van het op termijn niet meer kunnen voldoen aan de strengere regels voor uitlaatgassen van de gasmotoren (RWZI Etten, Nieuwgraaf en Holten). De komende periode vindt een onderzoek plaats waarin bekeken wordt welke maatregelen we moeten nemen om te kunnen voldoen aan de eisen. Tevens wordt bekeken op welke manier dit een bijdrage kan leveren aan de beleidsdoelstellingen op het gebied van energie en grondstoffen. Instandhouding De afgelopen periode is de fasering van de vervanging van procesautomatisering verder uitgewerkt in het investeringsprogramma. De komende jaren ligt het accent op deze vervanging in combinatie met noodzakelijke renovaties voornamelijk op gebied van elektrotechnische installaties en mogelijkheden voor energiebesparing. Een ander belangrijke investering is de instandhouding van biogasinstallaties. De installatie in RWZI Olburgen is bijna gereed. De procesautomatisering van de RWZI Etten en RWZI Nieuwgraaf wordt in 2016 opgestart. RWZI Holten volgt na een onderzoek naar de efficiency van de investering in deze relatief kleine biogasinstallatie Realisatie beleidsdoelen De uitvoering van het beleid presenteren we in deze paragraaf aan de hand van de beleidsdoelen en prestatie-indicatoren uit het Waterbeheerplan

21 In onderstaand overzicht wordt de te verwachten realisatie van de beleidsdoelen (prognose ) vergeleken met de waarden opgenomen in de initiële begroting. De kleuren betekenen: Gereed / uitgevoerd Ligt niet op schema / niet conform planning Ontbrekende informatie Ligt op schema / conform planning Nog niet aan de orde Prestatie-indicatoren programma Afvalwaterketen realisatie begroting realisatie Prognose realisatie Prestatie-indicator WBP totaal Voortgang Aantal afvalwaterakkoorden met gemeenten Toelichting: Op dit moment wordt het afvalwaterakkoord Olburgen opgesteld. De verwachting is dat dit begin 2016 wordt voorgelegd aan de gemeentebesturen van Bronckhorst, Doesburg, Rheden en Zevenaar. Met de gemeenten Winterswijk en Oost Gelre wordt gewerkt aan één afvalwaterakkoord. De akkoorden worden in nauwe samenwerking opgesteld en laten zich daarmee niet exact plannen. De realisatie loopt om die reden iets achter op de prognose Maatschappelijke kosten Doelstelling (middel)lange termijn Wij behandelen het afvalwater tegen zo laag mogelijke (maatschappelijke) kosten en met maximale opbrengsten Investeringen programma Afvalwaterketen De uitvoering ziet er samengevat als volgt uit: Overzicht prognose netto-investeringsvolume 2015 Programma Begroting 2015 (netto) Burap (netto) (bedragen x 1.000) Prognose 2015 (netto) Afvalwaterketen Het programma Afvalwaterketen heeft in 2015 een prognose van het investeringsvolume van afgerond 3,4 mln. Het begrote investeringsvolume was 9,8 mln. In de vorige bestuursrapportage is al gemeld dat drie initiatieven van grote invloed zijn op de programmering ( 5,3 mln.). We zijn daarbij sterk afhankelijk van derden en/of marktontwikkelingen. De grootste invloed betreft de Verlegging persleidingen langs de A12 in verband met de aansluiting van de A15. Daarnaast zien we een verschuiving optreden bij de projecten Grondstoffenfabriek Alginaat-Zutphen en Centrale slibverwerking. Beide trajecten kennen een eigen dynamiek en complexiteit waardoor de financiële planningen worden aangepast. 21

22 De prognose over het jaar 2015 laat - t.o.v. de prognose in de vorige bestuursrapportage een onderbesteding zien van afgerond 1,9 mln. zien. De oorzaak daarvan is: Het aandeel programma Afvalwaterketen in de kosten van de verkiezingen ( 0,6 mln.) was in de prognose van de vorige rapportage opgenomen. De kosten van de Verkiezingen 2015 worden nu afzonderlijk verantwoord; Een aantal projecten ( 0,5 mln.) kent een kleine vertraging. De kosten hiervan komen voor rekening van 2016; Renovatie afvalwaterafvoer Doetinchem 3e fase: als gevolg van vertraging in het besluitvormingstraject van de gemeente Doetinchem; Aanbestedingsvoordeel in het project Nieuwbouw gemaal Stationsstraat en amovering gemaal Hamburgerbroek. In totaal zijn 20 projecten in uitvoering. Majeure projecten: Nieuwbouw gemaal Stationsstraat, inclusief amoveren Hamburgerbroek (netto uitgave in ,1 mln.) Het rioolgemaal Hamburgerbroek te Doetinchem wordt op verzoek van de gemeente verplaatst. Realisatie van een nieuw rioolgemaal is gerealiseerd en begin 2016 wordt het oude gemaal verwijderd. Alginaatwinning Zutphen (netto uitgave in ,0 mln.) Het algemeen bestuur heeft ingestemd met het voorstel om Alginaatwinning in Zutphen mogelijk te maken. Deze grondstof kan worden gewonnen uit Nereda slib. Op voorwaarde dat alle benodigde contracten en vergunningen geregeld zijn, wordt medio 2016 met de realisatie van de Nereda begonnen. Renovatie (proces) automatisering, RWZI en gemalen Lichtenvoorde (nettouitgave in ,8 mln.) Renovatie van de (proces)automatisering voor de zuiveringseenheid Lichtenvoorde is bijna gereed. De renovatie betreft, naast benodigde aanpassingen in de automatisering, verbindingen en afstandsbediening, ook een vergroting van de schakelruimte, enige procesverbeteringen en enkele maatregelen ter verbetering van de arbeidsomstandigheden. Op basis van de resultaten van dit referentieproject wordt een uitrol over alle zuiveringen en rioolgemalen voorbereid. (N.B dit zijn alleen de bedragen die in 2015 worden uitgegeven, niet de totaalvolumes van de betreffende projecten) 22

23 Mutaties kredieten Afvalwaterketen Door voortschrijdend inzicht dient op basis van de gehouden projectpeiling voor één project binnen het programma Afvalwaterketen het bruto-krediet met afgerond 0,05 mln. te worden verlaagd. Overzicht mutaties kredieten naar aanleiding van projectpeiling Project-nr. Project Brutokrediet verhoging/ verlaging brutokrediet (+/-) verhoging/ verlaging inkomsten krediet (+/-) verhoging/ verlaging nettokrediet (+/-) Bijgesteld brutokrediet Afvalwaterketen RWZI Winterswijk totaal Hieronder treft u de toelichting aan op de voorgestelde kredietmutatie Afvalwaterketen. Nr. project reden RWZI Winterswijk De externe kosten vallen lager uit, omdat meer werkzaamheden in eigen beheer zijn uitgevoerd Financiële rapportage programma Afvalwaterketen Overzicht benutting exploitatiebudget 2015 Programma Begroting 2015 Prognose Burap (bedragen x 1.000) Prognose 2015 afwijking t.o.v. begroting Afvalwaterketen % 23

24 4.4 Bedrijfsvoering In deze paragraaf worden de relevante ontwikkelingen in de bedrijfsvoering beschreven Realisatie doelen 2015 Nieuwe aanbestedingswet Met de nieuwe aanbestedingswet wordt het digitaal aanbesteden verplicht gesteld. Vanuit Waterkracht wordt gewerkt aan de aanbesteding van een softwarepakket dat kan ondersteunen in deze wettelijke verplichting. Daarnaast komen met de nieuwe wet de zogenaamde 2B procedures te vervallen, waardoor in de toekomst o.a. inhuur/detachering, maaionderhoud, groenonderhoud Europees moet worden aanbesteed. Nu kan dat nog middels een verlichte procedure. Andere wijzigingen hebben voor het waterschap geen grote impact. Op 29 oktober 2015 is de nieuwe aanbestedingswet aan de Tweede Kamer aangeboden. Volgens planning wordt de wet nog steeds op 18 april 2016 geïmplementeerd. Veranderopgave watervisie Ons waterschap ontwikkelt zich stapsgewijs tot een organisatie die effectief opereert in netwerken, weet wat er speelt in de omgeving, luistert, vraagt door en gaat actief op zoek naar oplossingen. Op onderdelen vraagt dit aanpassing van onze organisatie en de competenties en vaardigheden die daarbij nodig zijn. De eerste stappen zijn gezet: er is gestart met de invulling van programmatisch werken; de werkverdeling van de directie is aangepast en de rol van omgevingsmanager is vormgegeven. De organisatie wordt verder ontwikkeld aan de hand van de volgende ontwikkellijnen: programmatisch werken, dienend leiderschap, informatiemanagement, procescompetenties en alliantiemanagement. Waterkracht (Shared Services) In oktober 2014 is de bestuursovereenkomst Waterkracht door de vijf deelnemende waterschappen ondertekend. Samenwerken in Waterkracht is een nieuwe vorm van samenwerken. Dit vanuit de overtuiging dat wij door samen te werken in shared services de kwaliteit van onze bedrijfsvoering kunnen verbeteren, kwetsbaarheid kunnen verminderen en op termijn kosten kunnen besparen. In het najaar zijn door de werkgroepen de meerjarenplannen vastgesteld. Er is een programmamanager aangesteld voor de sturing op het programma. De samenwerking leidt inmiddels (binnen de geraamde financiële kaders) tot resultaten zoals een gezamenlijk informatiebeleid; beheer voor de geografische gegevenstool Geonis Blaeu, een gezamenlijk traineebeleid, de implementatie van ehrm, een opleidingsgids, aanbestedingen voor wagenpark, industriële reiniging en brandstoffen en voorstellen over biogasveiligheid en de procesautomatisering bij zuiveringsinstallaties De besparingen die wij ons hadden voorgenomen, zijn behaald. Wet modernisering Vennootschapsbelastingplicht Overheidsondernemingen De Wet modernisering Vennootschapsbelastingplicht is op 26 mei 2015 door de Eerste Kamer aangenomen. De waterschappen voeren als onderdeel van hun wettelijke taken een groot aantal werkzaamheden uit. In het kader van de Wet Modernisering Vennootschapsbelastingplicht Overheidsondernemingen is het van belang of en zo ja welke van deze werkzaamheden we als ondernemingsactiviteit(en) in de zin van de vennootschapsbelasting kunnen kwalificeren. Voor de implementatie van deze wet heeft de Unie van Waterschappen samen met Deloitte Accountants en de Belastingdienst afgesproken dat voor de concrete invulling van deze Wet, de waterschappen niet elke afzonderlijke activiteit hoeven te toetsen aan deze Wet, maar dat er mag worden geclusterd. Waterschap Rijn en IJssel trekt samen met de Rijn-Oost waterschappen op. De insteek is dat gelijksoortige activiteiten van de waterschappen op dezelfde wijze geclusterd worden. 24

25 De belastingdienst heeft aangegeven niet per individueel waterschap afstemming te zoeken, maar dit op Unie niveau te willen regelen. Onze inventarisatie wordt in samenwerking met Waterkracht afgerond en getoetst door een fiscaal adviseur. Naar huidig inzicht gemeten heeft ons waterschap waarschijnlijk geen Vennootschapsbelastingverplichting. BTW over levering van compost Het waterschap heeft de afgelopen jaren voor de bewerking van slib tot compost gewerkt als btw-ondernemer. Doordat de afgelopen jaren de opbrengst voor compost vrijwel is komen te vervallen stond deze constructie onder druk. Met de Belastingdienst is afgesproken dat het waterschap vanaf 1 januari 2016 de BTW niet meer kan terugvorderen. Tegelijkertijd is hierbij wel afgesproken dat het waterschap bij het terugwinnen van grondstoffen in aanmerking komt voor BTW-aftrek indien blijkt dat er inkomsten worden gegenereerd voor die grondstoffen. In de begroting 2016 is nog geen rekening gehouden met deze ontwikkelingen. Bij de eerste bestuursrapportage van 2016 (2016-1) worden de (financiële) gevolgen in beeld gebracht Innovatie In een bijeenkomst met het college zijn de focuspunten voor innovatie besproken en is bezien welke versnelling daarop wenselijk is. In die gedachtewisseling kwam sterk naar voren dat de lopende innovatie op energie en grondstoffen doorgezet moet worden en dat er verdieping gewenst is op innovatie met betrekking tot klimaatadaptatie. De inzichten over de zogenaamde grootstedelijke klimaat-hotspots bieden daar alle aanleiding en kansen toe. Samen met de oostelijke waterschappen is het onderwerp demografische ontwikkelingen opgepakt. Deze groep voert een verkenning uit naar de toegevoegde waarde van demografische analyses en toekomstverkenningen, waarna met de Portefeuillehouders Innovatie nagegaan wordt of en hoe innovatie ingezet kan worden voor dit onderwerp in het licht van het waterschapswerk. Voor de innovatie op ICT-gebied wordt een investeringsvoorstel opgesteld om een dashboard weer en water te ontwikkelen waarmee waterinformatie sneller en beter kan worden ontsloten en waarmee voorspellingen en scenario s in beeld kunnen worden gebracht. Innovatiecongres Oase III Op 7 oktober 2015 heeft Oase III plaatsgevonden. Het was een zeer goed bezochte netwerkdag. De dag bestond uit een open programma met sessies, stands en korte presentaties. Onder andere de vruchtbare kringloop, burgerinitiatieven, spreker Nils Roemen en water als grondstof in vele toepassingen waren in verdiepingssessies te bezoeken. Informatiemanagement Zoals in hoofdstuk 2 bij ontwikkeling al is aangegeven worden er steeds meer eisen gesteld aan de kwaliteit van onze informatie maar ook aan het beschikbaar stellen van deze informatie aan burgers en landelijke samenwerkingsverbanden. Deze ontwikkelingen hebben impact op de wijze waarop we dit in de eigen organisatie naar de toekomst goed kunnen borgen. Op onderdelen worden nu al optimalisaties doorgevoerd. In de eerste helft van 2016 wordt hiervoor een strategische analyse gemaakt. De inzichten uit deze analyse worden in de nieuwe perspectievennota meegenomen. 25

26 Ziekteverzuim (exclusief zwangerschapsverlof) Het verzuimpercentage is na genoeg gelijk aan het verzuimpercentage in van het tweede triaal in 2015 (4,69%). Het 3 e triaal van 2014 was met 4,20% iets gunstiger. Het verzuimpercentage nader bekeken Ondanks de seizoensgebonden invloeden is de meldingsfrequentie met ca 1,1% nog altijd laag. Het langduriger verzuim laat een lichte stijging zien. De verwachting is dat deze trend aanhoudt. Door de stijging van de AOW-leeftijd en de toename van belasting op de as werk en privé zijn vitaliteit en duurzaam inzetbaarheid belangrijke thema s. Dit vraagt om constante aandacht van de medewerker, het management, HR en de arbodienst. CAO Per 1 januari 2016 zijn de nieuwe Sectorale Arbeidsvoorwaardenregelingen Waterschapspersoneel (SAW) van kracht. Het onderhandelingsakkoord voor de nieuwe cao is uitgewerkt in nieuwe teksten die zijn vastgelegd in de SAW. Strategische personeelsplanning In het najaar 2015 is gestart met het in kaart brengen van strategische personeelsplanning. De uitwerking van de watervisie, de interne doorontwikkeling van de organisatie en technologische ontwikkelingen zijn daarbij belangrijke ingrediënten. Het leidt uiteindelijke tot een visie op de samenstelling en omvang van de organisatie waarbij we tenminste 3 tot 5 jaar vooruit kijken. De vertaling van de visie vindt plaats in de perspectievennota en het formatieplan. 26

27 Subsidies algemeen In onderstaande tabel geven wij inzicht in de algemene subsidies die door het waterschap zijn verstrekt aan het eind van de rapportageperiode. (bedragen x 1.000) Realisatie Omschrijving t/m algemene subsidies (afgerond) 102 De realisatie betreft subsidieverlening aan: - het Watermuseum (in de vorm van een jaarlijkse exploitatiebijdrage); - de Stichting tot Behoud van de Veluwse Sprengen en Beken (voor het verrichten van activiteiten op het gebied van het herstel en behoud van de sprengen en beken in ons beheersgebied); - Atelier 3D (voor het aanschaffen van een waterpomp voor een natuurlijke waterspeelplaats). 27

28 5 Financiële rapportage De rapportage in dit hoofdstuk kent een andere opbouw dan de opbouw per programma, die in voorgaand hoofdstuk is gehanteerd. Per waterschapstaak en beleidsveld wordt hier ingegaan op de kosten en opbrengsten. Afgesloten wordt met enkele financieel-technische onderdelen. 5.1 Exploitatie Verwacht resultaat 2015 De initiële begroting 2015 gaat uit van een negatief resultaat van afgerond 2,152 mln. Op basis van de thans voorliggende bestuursrapportage bedraagt het verwachte resultaat over 2015 afgerond 2,500 mln. negatief. De uitvoering van de bedrijfsvoering verloopt binnen de kaders van de begroting. Tegenvallers worden veroorzaakt door hogere kosten voor arbeidsgerelateerde voorzieningen en hogere kosten van kwijtschelding en oninbaar. Hiertegenover staan meevallers, te weten lagere kapitaalslasten, lagere personeelskosten, lagere overige kosten en hogere belastingopbrengsten Deze ontwikkelingen leidden - per saldo tot een nadeel van 0,348 mln. ten opzichte van de initiële begroting. Ten opzichte van vorige bestuursrapportage een plus van 0,455 mln. 28

29 Verwacht resultaat (bedragen x 1.000) per waterschapstaak: Totaal Water- Waterzuivering- systeembeheer beheer Netto kosten Dekkingsmiddelen Begroting Verwacht resultaat BURAP Kapitaallasten Personeelskosten Overige kosten Arbeidsgerelateerde voorzieningen Kwijtschelding Belastingopbrengsten Verwacht resultaat BURAP Kapitaallasten Personeelskosten Overige kosten Arbeidsgerelateerde voorzieningen Kwijtschelding Oninbaar Belastingopbrengsten Verwacht resultaat BURAP Scenario aanpassen uurtarieven Verwacht resultaat na aanpassen scenario uurtarieven Toelichting Kapitaalslasten: Het geprognosticeerde voordeel op de totale kapitaalslasten t.o.v. de vorige bestuursrapportage bedraagt 0,037 mln. Op basis van de vorige bestuursrapportage zijn de kapitaallasten al met ruim 0,808 mln. naar beneden bijgesteld. Het totale voordeel is hoofdzakelijk het gevolg van de renteontwikkeling. Personeelskosten: Het geprognosticeerde voordeel op de totale personeelskosten t.o.v. de vorige bestuursrapportage bedraagt 0,158 mln. Enerzijds was er sprake van extra kosten voor externe inhuur en ziektevervanging/zwangerschapsverlof. Anderzijds was sprake van minder kosten door niet of later invullen van vacatures en lager dan geraamde sociale lasten. Daarnaast valt de activering van uren van eigen personeel lager uit dan geraamd. Dit is veroorzaakt door lagere uitnutting van het investeringsvolume van met name het programma Afvalwaterketen. Overige kosten: Per saldo een voordeel van afgerond 0,323 mln. 29

30 Dit wordt o.a. veroorzaakt door lagere kosten van maaionderhoud en lagere kosten van transport van afvalwater. Voor een nadere toelichting hierop wordt verwezen naar de exploitatie per beleidsveld (paragraaf 5.2.). Arbeidsgerelateerde voorzieningen (een toevoeging van 0,470 mln.): In paragraaf treft u een toelichting aan op de toevoeging aan deze voorziening. Belastingopbrengsten, kwijtschelding en oninbaar (per saldo voordelig 0,930 mln.): Voor een toelichting op hogere belastingopbrengsten en de hogere kosten van kwijtschelding en oninbaar wordt verwezen naar paragraaf 5.3. Scenario uurtarieven: Naar aanleiding van de interim controle 2015 heeft de accountant ons geadviseerd de uurtarieven naar beneden bij te stellen en meer in lijn te brengen met de hoogte van de landelijke tarieven. Dit houdt in dat hierdoor de personeelskosten met ca hoger uitvallen. Dit zal ook doorwerking hebben in 2016 en volgende jaren. 5.2 Exploitatie per beleidsveld Exploitatie naar beleidsvelden (bedragen x 1.000) Begroting 2015 Prognose Planvorming Aanleg en onderhoud waterkeringen Inrichting en onderhoud watersystemen Bouw en exploitatie zuiv. techn. werken Inricht. en onderh. vaarwegen en havens 66 - Vergunningverlening en handhaven keur Beheersen van lozingen Heffing en invordering Bestuur en externe communicatie Centrale ondersteuning Onvoorzien 35 Subtotaal incl. investeringsvolume Dekkingsmiddelen Rente eigen vermogen Subtotaal netto-kosten Toevoeging arbeidsgerelateerde verplichtingen Totaal eenmalige lasten en voorzieningen Netto-kosten Belastingopbrengsten Kwijtschelding Onïnbaar Belastingopbrengsten Verwacht resultaat Scenario aanpassen uurtarieven -523 Verwacht resultaat na aanpassen scenario uurtarieven

31 Toelichting Naast de eerder vermelde voor- en nadelen op de kapitaal- en personeelskosten (verdisconteerd over de beleidsvelden), zien we op een aantal beleidsvelden een voordeel op de overige kosten (per saldo 0,323 mln.) Het betreft o.a. de volgende beleidsvelden: 62 - Aanleg en onderhoud waterkeringen: de hogere prognose op dit beleidsveld houdt verband met het feit dat de legesopbrengsten (sluis Eefde) in tegenstelling tot de raming in de begroting - onder de belastingopbrengsten worden verantwoord Inrichting en onderhoud watersystemen: lagere kosten maaionderhoud, hogere baten i.v.m. vestigen van een zakelijk recht en lagere kosten met betrekking tot de inlaat van water uit het Twentekanaal Bouw en exploitatie zuiveringstechnische werken: de lagere prognose is o.a. het gevolg van lagere kosten van transport van afvalwater. De eerder aangekondigde verhoogde slibproductie heeft zich niet doorgezet. 60 Centrale ondersteuning: de lagere prognose wordt met name veroorzaakt door lagere personeelskosten i.v.m. minder verantwoorde uren op dit product door bezettingsefficiency. 5.3 Dekkingsmiddelen Belastingopbrengsten (bedragen x 1.000) belastingcategorie Begroting 2015 Prognose 2015 Zuiveringsheffing Woonruimten Bedrijven Watersysteemheffing Gebouwd binnendijks Gebouwd buitendijks Ongebouwd binnendijks Ongebouwd buitendijks Ongebouwd wegen binnendijks Ongebouwd wegen buitendijks 2 2 Ingezetenen Natuur Directe lozers Leges 290 Totaal opbrengsten

32 zuiveringsheffing watersysteemheffing begroting 2015 burap Burap Ten opzichte van de begroting vallen de belastingopbrengsten ultimo 2015 naar verwachting 0,565 mln. hoger uit. T.o.v. de vorige bestuursrapportage betekent dit een voordeel van 1,365 mln. Met betrekking tot de belastingopbrengsten constateren wij schommelingen gedurende het jaar. Voor deze informatie zijn wij afhankelijk van de rapportages van het Gemeenschappelijk Belastingkantoor Lococencus-Tricijn (GBLT). Deze schommeling in de door GBLT verstrekte informatie is een punt van zorg. Hieraan besteden wij het komende jaar extra aandacht. Per belastingcategorie worden hieronder de belangrijkste afwijkingen met betrekking tot de prognoses van de belastingopbrengsten toegelicht. Zuiveringsheffing Woonruimten: Ten opzichte van de begroting zien we een daling van afgerond 0,144 mln. In de vorige bestuursrapportage meldden we nog een toename van 0,106 mln. Het verschil ad. 0,250 mln. wordt verklaard doordat het aantal objecten dat geen leegstand betreft en alsnog kan worden aangeslagen lager blijkt te zijn dan aanvankelijk werd aangenomen. Daarnaast zien we afname van de opbrengsten van oudere belastingjaren. Bedrijven: Ten opzichte van de begroting constateren we een stijging van 0,258 mln. In de vorige bestuursrapportage meldden we nog een daling van 0,356 mln. Het verschil ad. 0,614 mln. wordt o.a. verklaard door toename van VE s van meetbedrijven als gevolg van uitbreiding van economische activiteit en een toename van het aantal meetbedrijven. Watersysteemheffing: Gebouwde eigendommen: Ten opzichte van de begroting verwachten we nu een daling van 0,532 mln. In de vorige bestuursrapportage meldden we nog een daling van 0,732 mln. 32

33 Het verschil van 0,2 mln., een voordeel dus, wordt verklaard door een gunstige ontwikkeling van de WOZ-waarde. Ongebouwde eigendommen: Ten opzichte van de begroting verwachten we een daling van 0,081 mln. In de vorige bestuursrapportage meldden we nog een daling van 0,441 mln. Het voordelige verschil ad. 0,360 mln. wordt verklaard doordat per saldo minder hectares als natuur zijn aangemerkt. Directe lozers: Ten opzichte van de begroting zien we een toename van 0,640 mln. over de afgelopen drie jaar. De reden is dat er vanaf 2013 voor het lozen van grondwateronttrekkingen (bronneringen) belastingen worden geheven. De achterstand van de afgelopen drie jaren wordt hiermee weggewerkt. We verwachten jaarlijks gemiddeld 0,3 mln. voor het lozen van grondwateronttrekkingen te heffen. Leges: Het algemeen bestuur van Waterschap Rijn en IJssel heeft op 7 juli 2015 een legesverordening vastgesteld. De legesverordening biedt een bestuursrechtelijke grondslag om de kosten te verhalen die het waterschap maakt ten behoeve van projecten van andere overheden en (nuts)bedrijven. De prognose ad. 0,290 mln. betreft leges voor het project sluis Eefde van Rijkswaterstaat. Onderzoek Afhaakregeling De anti-afhaakregeling voorkomt dat sommige bedrijven hun afvalwater zelf gaan zuiveren in plaats van gebruik te maken van de afvalwaterzuiveringen van de waterschappen. Deze regeling heeft volgens de commissie als mogelijk neveneffect dat er innovaties worden gemist. Daar staat tegenover dat, indien bedrijven afhaken van de communale zuivering, andere bedrijven en burgers met hogere zuiveringslasten worden geconfronteerd. De bestaande zuiveringscapaciteit wordt dan immers niet optimaal benut. Aanpak: De waterschappen hebben een ad-hoc Commissie Aanpassing Belastingstelsel waterschappen in het leven geroepen. Deze commissie heeft als opdracht om onderzoek te doen naar de vraag of het belastingstelsel van de waterschappen op de middellange termijn houdbaar is en verbetervoorstellen formuleren indien blijkt dat aanpassingen wenselijk zijn. De zuiveringsheffing en daarbinnen de afhaakproblematiek maken onderdeel uit van dit onderzoek. Kostentoedelingsverordening In de vergadering van het algemeen van 3 november 2015 is het procesvoorstel behandeld. Eén van de onderwerpen uit het procesvoorstel is de kostentoedeling. Afgesproken is dat in de eerste helft van 2016 dit onderwerp op de agenda van het algemeen bestuur komt. In de Perspectievennota wordt het kostentoedelingsonderzoek opgenomen Kwijtschelding Op 17 september 2009 is door het algemeen bestuur de kwijtscheldingsverordening vastgesteld waarmee de kwijtscheldingsnorm van 90% naar 100% is verhoogd. In art. 1 van de verordening is geregeld dat er geen kwijtschelding wordt verleend voor de watersysteemheffing voor gebouwde en ongebouwde onroerende zaken en voor natuurterreinen. 33

34 Kwijtschelding geldt daarom alleen voor zuiverings- en verontreinigingsheffing en voor watersysteemheffing voor ingezetenen. De kwijtscheldingsaanvragen worden behandeld door het gemeenschappelijk belastingkantoor GBLT. De economie heeft ook zijn weerslag op de waterschappen. Meer huishoudens maken gebruik van de mogelijkheid tot kwijtschelding van waterschapsbelastingen. Ultimo december 2015 zijn aanvragen voor kwijtschelding tot een totaalbedrag van 0,985 mln. gehonoreerd. Kwijtschelding Begroting 2015 (bedragen x 1.000) Gerealiseerd Prognose t/m NB Kwijtschelding is ook een onderwerp uit het eerdergenoemde procesvoorstel; in de loop van 2016 wordt ook dit onderwerp op de agenda van het algemeen bestuur geplaatst. De resultaten worden in de PPN verwerkt Oninbaar Niet alle opgelegde aanslagen kunnen worden ingevorderd. Om uiteenlopende redenen moet soms worden geconcludeerd dat betaling van de aanslagen niet kan worden afgedwongen (faillissement/schuldsanering) of dat uit doelmatigheidsoverwegingen moet worden afgezien van verdere pogingen tot invordering. In de Waterschapswet is geregeld dat het dagelijks bestuur van het waterschap de belasting geheel of gedeeltelijk oninbaar kan verklaren. Deze bevoegdheid is overgedragen aan het dagelijks bestuur van het GBLT. Oninbaar Begroting 2015 (bedragen x 1.000) Gerealiseerd Prognose t/m Gezien de ouderdom van openstaande posten van oudere belastingjaren wordt verwacht dat een deel niet geïnd kan worden. Hiervoor wordt 0,350 mln. extra toegevoegd aan deze voorziening voor oninbaar. 5.4 Risicomanagement De afgelopen jaren is er gewerkt aan risicobewustzijn in de organisatie. Waar in eerste instantie een strategische risicokaart is ontwikkeld en risicomanagement een plek heeft gekregen in de beleids- en verantwoordingsdocumenten, bereiden we ons nu voor op de volgende stap in risicomanagement: de samenhang tussen de individuele maatregelen, procesbeschrijvingen en de beheersmaatregelen bevorderen en tastbaar maken. Allereerst wordt op het punt van frauderisico in de eerste helft van 2016 een beleidsnota ontwikkeld, die bestuurlijk wordt voorgelegd. Ondertussen zijn er eind 2015 ook concrete risicobeheersingsmaatregelen uitgevoerd, zoals een dijkbewakingsoefening en succesvolle inzet van de digitale inspectieapp. Daarnaast zijn het Actiecentrum Water en de dijkpost Baak ingericht en zijn herstelteams beoefend. 34

35 5.5 Financiële positie Reservepositie en weerstandscapaciteit Waterschap Rijn en IJssel kent één algemene reserve per taak en twee bestemmingsreserves (innovatiefonds en educatie is beleven). Een deel van de algemene reserve is bestemd als minimaal benodigde weerstandscapaciteit. Het meerdere is gekwantificeerd als vrij besteedbare reserve en kan worden ingezet voor bijvoorbeeld tariefegalisatie. De minimaal benodigde weerstandscapaciteit voor 2015 is bepaald op afgerond 2,59 mln. Omschrijving Waterzuiveringbeheer (bedragen x 1.000) Watersysteem- Totaal beheer Stand reserves per (jaarrekening 2014) Resultaat jaarrekening Vrij inzetbare reserves per Geprognosticeerd resultaat Vrij inzetbare reserves per Minimaal benodigde weerstandscapaciteit In de begroting 2015 is voor de berekening van de vrij inzetbare reserves, uitgegaan van een negatief jaarresultaat 2015 van de taak Waterzuiveringsbeheer van afgerond 1,168 mln. en voor de taak Watersysteembeheer van 0,984 mln. Dit blijkt nu, mede als gevolg van de in paragraaf genoemde prognoses, met respectievelijk afgerond 0,267 mln. en 0,081 mln. te zijn toegenomen. Hierdoor moet voor de taak Waterzuiveringsbeheer het weerstandsvermogen tijdelijk worden aangesproken. De komende jaren wordt de reserve voor deze taak weer op het gewenste niveau gebracht Financiële risico s Wet Houdbare Overheidsfinanciën (HOF) In 2013 is de wet Houdbare overheidsfinanciën (wet HOF) aangenomen. Deze wet moet er voor zorgen dat de schulden van de totale Nederlandse overheid niet te hoog worden. Ook waterschappen hebben een plek in deze wet gekregen. Er is een macronorm voor het totale EMU-tekort van de gezamenlijke waterschappen. Het financieringstekort van alle waterschappen samen moeten onder een plafond blijven. In het Financieel Akkoord van januari 2013 hebben de decentrale overheden ingestemd met een gezamenlijk tekort van maximaal 0,5% BBP voor Dit betreft een macronorm voor alle decentrale overheden gezamenlijk. Het Rijk stuurt alleen op de macronorm en als deze norm niet wordt overschreden, is er voor het Kabinet geen aanleiding in te zoomen op sectoren en dus zeker niet op individuele decentrale overheden. Alle waterschappen hebben daarnaast vanuit de Unie een individuele EMU-referentiewaarde voor het EMU-saldo. Het EMU-tekort o.b.v. de begroting 2016 blijft onder de referentiewaarde. Er heeft nog geen evaluatie plaats gevonden in welke mate de gewenste daling van het macro-tekort reëel is. Op dit moment biedt de wet nog mogelijkheden tot sancties. 35

36 Schatkistbankieren Delegaties uit het Kabinet en de besturen van Unie, IPO en VNG hebben in 2013 een onderhandelingsakkoord bereikt over een aantal financiële onderwerpen. Een van die onderwerpen was schatkistbankieren. Het schatkistbankieren heeft materieel niet zo veel betekenis voor de waterschappen. Bij het overleg is aangegeven dat de waterschappen geen bijdrage leveren aan het hoofddoel, maar wel met de administratieve kosten worden geconfronteerd. Schatkistbankieren is onderdeel van de Wet HOF. Ons waterschap heeft nog geen gebruik hoeven te maken van schatkistbankieren. Wijziging euralcodes slib en exportheffing Waterschap Rijn en IJssel hanteert voor de verschillende slibstromen één euralcode. De kans bestaat dat we de slibstromen niet meer gezamenlijk ontwaterd en gecomposteerd mogen aanleveren. De kosten voor ons waterschap nemen hierdoor toe. Het waterschap is hier zowel provinciaal als landelijk in overleg. Alginaat winning Zutphen Het algemeen bestuur heeft ingestemd met het voorstel om Alginaatwinning in Zutphen mogelijk te maken. Deze grondstof kan worden gewonnen uit Nereda slib. Dit project kent een eigen dynamiek en complexiteit. Er vinden op dit moment nadere onderzoeken en gesprekken plaats over de te behandelen afvalwaterstroom, de engineering en de afzet van het alginaat. De huidige programmering houdt rekening met uitloop in Verbonden partijen Het waterschap heeft de volgende verbonden partijen: Waterstromen B.V., Belastingorganisatie Lococensus/Tricijn (GBLT), waterschapslaboratorium Aqualysis, Het Waterschapshuis en Euregio. Gemeenschappelijke Belastingkantoor Lococensus Tricijn (GBLT) Per 1 januari 2016 treden de gemeenten Dalfsen en Bunschoten toe tot de gemeenschappelijke regeling GBLT. Daarnaast vindt er per die datum een fusie plaats tussen de waterschappen Groot Salland en Reest en Wieden. Hierdoor verzorgt GBLT vanaf 1 januari 2016 het heffen en innen voor vijf waterschappen en zes gemeenten. Euregio Op 15 december 2015 heeft het algemeen bestuur toestemming verleend aan het college van dijkgraaf en heemraden tot het treffen van de gemeenschappelijke regeling voor het Nederlands Duitse openbare lichaam EUREGIO. Per 1 januari 2016 is het grensoverschrijdend samenwerkingsverband EUREGIO opgericht. Ons waterschap is inmiddels toegetreden tot dit nieuwe publiekrechtelijk openbaar lichaam. Ten aanzien van de overige verbonden partijen hebben zich in het achter ons liggende triaal geen ontwikkelingen voorgedaan Voorzieningen Voorzieningen hebben een kostenkarakter en worden getroffen voor toekomstige uitgaven waarvan de oorzaak zich nu voordoet of al heeft voorgedaan. 36

37 De meest aansprekende situaties om voorzieningen te treffen zijn: kosten voor volgende begrotingsjaren waarvan de oorsprong ligt in het lopende jaar of de jaren daarvoor; toekomstige verplichtingen en verliezen per balansdatum, waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten; risico s bij toekomstige verplichtingen en verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten. Voorziening arbeidsgerelateerde verplichtingen Het waterschap heeft per 31 december 2015 een voorziening voor arbeidsgerelateerde verplichtingen. Deze voorziening is opgebouwd uit: voorziening wachtgeld voormalige bestuurders. Dit betreft een werkeloosheid uitkeringsregeling voor voormalige bestuurders; voorziening latente pensioenverplichtingen bestuurders. Dit betreft de voorziening voor pensioenopbouw huidige en voormalige bestuurders die de pensioengerechtigde leeftijd nog niet hebben bereikt; voorziening pensioenverplichtingen bestuurders. Dit betreft de voorziening pensioenopbouw (voormalige) bestuurders die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt; voorziening bovenwettelijke WW. Het waterschap is eigenrisicodrager voor de werkeloosheidswet. Als gevolg van de waterschapverkiezingen in maart 2015 zijn een aantal bestuursleden afgetreden. Zij hebben recht op wachtgeld. De (toekomstige) verplichting die hieruit ontstaat moet in één keer worden toegevoegd aan de arbeidsgerelateerde voorziening. In de vorige bestuursrapportage werd de voorziening van deze arbeidsgerelateerde verplichting met 0,83 mln. verhoogd, waarvan 0,55 mln. voor wachtgeldverplichtingen voor bestuurders en 0,28 mln. voor organisatieontwikkelingen. Door gewijzigde regelgeving van De Nederlandsche Bank voor het berekenen van pensioenverplichtingen voor bestuurders (dekkingsgraad) dient thans 0,470 mln. aan deze voorziening te worden toegevoegd om het vereiste vermogen aan het eind van looptijd van deze pensioenverplichtingen te kunnen realiseren Treasury (Geldleningen) Herijking leningenportefeuille Voor de vergadering van het algemeen bestuur van 15 maart 2016 agenderen wij een voorstel (mandaat-besluit) voor de herfinanciering van de leningen t/m In de eerste bestuursrapportage van 2016 wordt u over de verdere uitwerking hiervan nader geïnformeerd Overige kengetallen Financiële informatie die de gerapporteerde prestaties in perspectief plaatsen betreft de renteontwikkeling op de kapitaalmarkt en de ontwikkeling van lonen (cao) en prijzen (inflatie). Renteontwikkeling: In de begroting 2015 is gerekend met een renteomslag van 3,0%. De geprognosticeerde renteomslag is naar verwachting lager dan de begrote renteomslag. Door de financiële crisis is de rente op de kapitaalmarkt lager dan in de begroting was aangenomen. 37

38 Loonontwikkeling: Per 1 januari 2015 zijn de salarissen verhoogd met 0,73%. In de zomer van 2015 ontvingen medewerkers eenmalig een bedrag van 750 bruto. De financiële consequenties van de nieuwe cao passen binnen de kaders van de vastgestelde personeelsbegroting Ontwikkeling inflatie: In de begroting 2015 is uitgegaan van een inflatiepercentage van 1,5%. Het Centraal Planbureau (CPB) raamt voor 2015 in haar Kerngegevenstabel van december 2015 een inflatie van 0,3%. 38

39 Supplement I Zuiveringsrendementen Gebiedsrendement In deze rapportage wordt ingegaan op de zuiveringsresultaten. Het gebiedsrendement over de periode 2015 is voor stikstof 85% en voor fosfaat 77%. De rendementen zijn daarmee op peil. Zuiveringrendementen 2015 jaargemiddelde t/m bijgewerkt: Influent Effluent debiet Belasting Stikstof [mg/l] Fosfaat [mg/l] CZV Jaargemiddeld Jaargemiddeld [m3/d] I.E. à 150 g Jaar- Eis maatwerwerk Rende- Jaarge- Eis maat- Rendegemiddeld ment % middelde ment % ment % Rende- TZV voorschrift voorschrift Aalten , , Aalten Dinxperlo , , Dinxperlo Etten , , Etten Haarlo , , Haarlo Holten , Holten Lichtenvoorde , , Lichtenvoorde Nieuwgraaf ,8 11 1) 84 2,7 5 2) Nieuwgraaf Olburgen , ,4 4 2) Olburgen Ruurlo , , Ruurlo Varsseveld , , Varsseveld Wehl , , Wehl Winterswijk , , Winterswijk Zutphen , ,1 4 2) Zutphen Totaal De ontwikkeling van het gebiedsrendement door de jaren heen is weergegeven in onderstaande grafiek. 100 Gebiedsrendementen RWZI's CZV Rendement (%) N P

40 Toetsing aan de lozingseisen De zuiveringsresultaten van het geloosde afvalwater zijn getoetst aan de maatwerkvoorschriften voor de lozing op oppervlaktewater. Alle installaties voldoen over 2015 aan de maatwerkvoorschriften. Toetsing zomer- en wintergemiddelden Het effect van het lozen van fosfaat op de kwaliteit van oppervlaktewater is in de zomer groter dan in de winter. Om daarop voor te sorteren is afgesproken dat de stuurwaarden in de zomer strenger zijn dan in de winter. Juridisch blijven de bovengenoemde jaargemiddelde waarden maatgevend. In onderstaand overzicht is aangegeven wat de resultaten van de afgelopen periode zijn, waarin op strengere zomerwaarde is gestuurd. Fosfaat [mg/l] Realisatie Norm zomer gemiddelde winter gemiddelde jaar gemiddelde zomer-norm winter-norm Aalten 1,3 1,1 1,1 0,8 3 Dinxperlo 0,7 0,8 0,7 1,0 3 Etten 0,7 0,6 0,7 0,7 1 Haarlo 0,3 0,2 0,3 0,5 2 Holten 0,9 0,2 0,8 0,7 3 Lichtenvoorde 1,8 1,3 1,7 0,8 3 Ruurlo 0,5 0,5 0,5 0,8 1 Varsseveld 0,4 0,3 0,5 0,8 1 Wehl 0,5 0,3 0,7 0,5 2 Winterswijk 0,4 0,5 0,4 0,5 2 Zomernorm: Het gemiddelde gehalte aan fosfaat in de periode 1 april t/m 31 augustus. Winternorm: Het gemiddelde gehalte aan fosfaat in de periode 1 september t/m 31 maart. Jaargemiddelde: Het voortschrijdend gemiddelde over 12 maanden Hoewel de afgelopen maanden nog een opstart periode voor de nieuwe zomernorm is geweest en ook pas vanaf half juni is gestart met de strengere stuurwaarden is toch al zichtbaar is dat de meeste installaties aan de zomernorm voldoen. Op de RWZI s Aalten, Holten en Lichtenvoorde zijn nog aanvullende maatregelen genomen om de achterstand zo veel mogelijk in te halen. RWZI Lichtenvoorde heeft te kampen met hoge lozingen afkomstig uit de naastgelegen industriële waterzuivering. De zuiveringsinstallatie heeft in 2015 weliswaar net aan de lozingsnorm voldaan, maar niet aan de afgesproken zomernorm. Er wordt veelvuldig overlegd met handhavers, bedrijfsvoerders en de betrokken lozer. 40

41 SUPPLEMENT II PROJECTENLIJST In dit supplement geven we op projectniveau - financieel en operationeel de afwijkingen op de voortgang weer. In dit overzicht zijn alleen de door het bestuur goedgekeurde investeringsprojecten (met een uitvoeringskrediet) opgenomen. Een specifieke toelichting op de majeure projecten treft u aan in hoofdstuk 4 bij de programma-rapportage. Voortgang financieel De in de kolom voortgang rood gearceerde projecten zijn kort toegelicht in de projectenlijst (zie kolom reden ). Bij financieel gaat het om een afwijking van meer dan 10% tussen verleend krediet en afgegeven prognose. Het gaat hier om projecten waarvoor nog aanvullend krediet moet worden aangevraagd vanwege aanvullende werkzaamheden en meerkosten. We vermelden hier alleen de afwijkingen t.o.v. de vorige bestuursrapportage. Voortgang operationeel Bij operationeel gaat het om een verlenging van de doorlooptijd van een project naar een volgend kalenderjaar. Het betreft hier voornamelijk vertragingen door o.a. nader onderzoek, realiseren van randvoorwaarden, opstellen van inrichtingsplan, besluitvorming en procedures van vergunningverlening. Wij sturen actief op de operationele voortgang en streven er naar om deze projecten zo spoedig mogelijk af te ronden. Ook hier vermelden we alleen de afwijkingen t.o.v. de vorige bestuursrapportage. 41

42 Verkorte projectenlijst INFORMATIE OVER VOORTGANG VAN INVESTERINGSPROJECTEN ( BURAP ) proj.nr Nettoprognose BELEIDS- PROD. OMSCHRIJVING PROJECT BESLUIT- VORMING door Startjaar PLANNING / GOEDGEKEURD Eindjaar Aandeel WRIJ Aandeel WRIJ Netto-krediet Kasritme lopend jaar peiling Startjaar Eindjaar REALISATIE REALISATIE REALISATIE PROGNOSE t/m totaal Aandeel WRIJ Aandeel WRIJ Aandeel WRIJ Aandeel WRIJ Aandeel WRIJ Kasritme lopend jaar peiling Netto uitgaven t/m 2014 Netto uitgaven 2015 t/m dec. Netto uitgaven t/m dec VOORTGANG Financieel Operationeel Reden Programma Veiligheid (totaal 10 projecten) Dijkverb.Pannerden-Loo HWBP AB A POV Piping Intredeweerstand voorlanden AB B Overige projecten programma Veiigheid div % Totaal programma Veiligheid Programma watersysteem (totaal 78 projecten) Act.Toetsing Normering Reg.Wateroverlast AB % 2016 C Herinrichting Keizersbeek fase 1 DH % 2016 D Retentie Winterswijk-West DH E Stapsteen Oosterwijkse Vloed/Baakse Beek AB % 2016 F Uitv.GGOR Havikerwaard AB % 2017 G Vispasseerbaar maken monding Berkel(BK) AB % 2016 H Vispasseerbaar Schipb-Twentek(BK) AB H Wehmerbeek Winterswyk traject Den Harden DH % 2016 I Overige projecten programma Watersysteem div % Totaal programma Watersysteem Programma waterketen (totaal 29 projecten) Aanp.transportsyst.gem.Nw-Dijk,gem.Didam DH % 2016 J Gemaal Bedrijvenpark A1 met persleiding AB % 2016 K Ren.autom.RWZ L'voor+BBS+BOA incl.uitrol AB % 2016 L Verlegging(en)ivm N18 Varssev.-Enschede AB ####### 2016 M Implementatie Z-info AB % 2016 N Overige projecten programma Afvalwaterketen div % Totaal programma Afvalwaterketen Bedrijfsvoering/overstijgend (totaal 4 projecten) Transitie BGT DH % 2016 O Overige projecten Bedrijfsvoering/Overstijgend div % Totaal Bedrijfsvoering/Overstijgend Totaal Vaarwegen Renovatie sluis Doesb-perceel 1 t/m 4 AB % Voor een uitgebreide specificatie wordt verwezen naar de bijlage.

43 Legenda beoordeling projectstatus: Verwachting dat minder dan 90% van het krediet wordt uitgegeven FINANCIEEL Verwachting dat meer dan 110% van het krediet wordt uitgegeven Verwachting dat de projectkosten minder dan 10% afwijken van het krediet Verwacht eindjaar is afwijkend van het geplande eindjaar OPERATIONEEL Verwacht eindjaar is gelijk aan het geplande eindjaar Verklaring codes (kolom Reden): A. Krediet verstrekt voor verkenningsfase. In de prognose ook de uitvoering werk meegenomen. B. Meetperiode is met 1 jaar verlengd omdat enkel bij hoogwater gemeten kan worden, C. Lichte vertraging omdat de modelberekening op basis van de eerste resultaten moet worden bijgesteld. D. Vertraging i.v.m. grondoverdracht en financiële afrekening E. Uitvoering werk later gestart door zienswijze projectplan waterwet. F. Oplevering werk wat later, waardoor nazorgfase doorloopt in 2016 G. Uitspraak rechtbank verwacht in februari daarna uitvoering werk, loopt door in H. Bij einddatum project geen rekening gehouden met gehele onderhoudstermijn I. Overleg met grondeigenaar over grondaankoop zijn opnieuw gestart J. In verband met gecombineerde werkzaamheden met Vitens loopt uitvoering door in K. Lichte vertraging i.v.m. afhandeling restpunten in overleg met gemeente. L. Lichte vertraging i.v.m. nog uit te voeren aanpassingen in rapportages van in het informatiewerksysteem. M. Notariële afhandeling en financiële afrekening met RWS vindt plaats in 2016 N. Er dienen in 2016 nog wat aanpassingen in het systeem geïmplementeerd te worden O. De resultaten van nadere afstemming met gemeenten worden in de loop van 2016 opgeleverd.

44 SUPPLEMENT III PROJECTENKAART Tot slot hebben we op een kaart de lopende en de in 2015 gestarte investeringsprojecten van het waterschap weergegeven. Een symbool geeft aan wat voor soort project het is en waar het wordt uitgevoerd. Projecten waarvoor een krediet is verleend zijn geel. Als achtergrond zijn de gebieden weergegeven die in de Reconstructieplannen en de Waterhuishoudingsplannen zijn aangeduid als plaatsen waar de wateropgaven voorrang krijgen. Indien dit beleid doorwerkt, moeten de investeringsprojecten zich vooral op deze gebieden gaan concentreren. Wanneer in de projectenlijst wijzigingen worden voorgesteld (bijvoorbeeld om het eindjaar te verschuiven), zijn deze vanzelfsprekend nog niet op deze kaart verwerkt. 44

45

46 SUPPLEMENT IV P&C CYCLUS