Eerste bevindingen en aanbevelingsrichtingen

Transcriptie

1 Inleiding In de raadsinformatiebrief van 8 december hebben we u geïnformeerd over de voortgang van het proeftraject Maak Verschil. In het proeftraject traject hebben wij waardevolle gesprekken gevoerd met een aantal aan dit traject verbonden wetenschappers en externe experts. Twee van deze gesprekspartners, te weten prof. dr. Martijn Groenleer (Regional Law & Governance, Tilburg University) en drs. Mark Dierikx (ABDTopconsult, min. BZK), zijn 17 januari aanwezig om ook met u het gesprek aan te gaan. Ter voorbereiding op dit gesprek hebben wij deze handreiking in samenwerking met uw regiogriffier voor u opgesteld. Het gesprek op 17 januari heeft ten doel om u mee te nemen in de stand van denken. Wij nodigen u van harte uit om in het gesprek te reflecteren op de gedeelde inzichten en vanuit uw raadsperspectief inbreng te leveren ter verrijking van ons eindadvies. Eerste bevindingen en aanbevelingsrichtingen Op basis van de huidige inzichten blijkt dat onze economische slagkracht niet enkel belemmerd wordt door het Rijk maar ook door ons eigen handelen. In het proeftraject werken we met oog op dit inzicht toe naar concrete aanbevelingen, die enerzijds betrekking hebben op het eigen handelen en de eigen organisatie en anderzijds betrekking hebben op het Rijk en provincie. Hieronder hebben we op deze twee sporen een eerste aanzet gemaakt voor de te formuleren aanbevelingen voor het eindadvies. De aanzet voor het eindadvies is opgebouwd uit bouwstenen die hieronder zijn weergegeven. De bouwstenen worden in deze handreiking kort toegelicht. T:\Afdelingen\BDR\alg best zkn\openbaar bestuur - proeftraject\ handreiking voorbereiding carrousel bestuur en middelen inzake Maak Verschil.docx

2 - 2 -

3 - 3 - Bouwstenen voor aanbevelingen aan het eigen netwerk - Energie op inhoud in plaats van energie op structuur: Het governancemodel dat we in de Drechtsteden met elkaar hebben opgebouwd is krachtig en waardevol, met name in de vanzelfsprekendheid waarin partijen elkaar ontmoeten en samen besluiten en verantwoordelijkheid delen. We werken volgens een uniek model dat voor anderen vaak als voorbeeld wordt gezien maar waar we zelf nog altijd aan blijven sleutelen en veel tijd en energie in steken. Maar het model is geen doel op zich en de economie van de regio kan hier niet op draaien! Juist het tegenovergestelde: we strooien met al onze gesprekken over bevoegdheden en regelingen onnodig bestuurlijk zand in de motor. De echte brandstof voor het systeem is energie op de inhoud. Ons pleidooi is daarom om onze energie en neiging tot ultieme vervolmaking van het model om te zetten in energie op de ontwikkeling van de economie: inzet op governance levert geen banen op. Belangrijk is nu de regio op het thema economie de maat te laten zijn, laat gemeenten in de regio excelleren vanuit het regionale belang. Benut de kracht van de governance en de kracht van de collectiviteit en de verhoudingen tussen de gemeenten om de stap naar buiten te zetten. - Samen met onze partners: Het ondersteunen van een sterke beweging naar buiten om samen met partners de maatschappelijke vraagstukken op te pakken is een opgave voor elke lokale en regionale overheid. Dit is niet altijd makkelijk want het vraagt om het durven loslaten en het vertrouwen op andere partijen. Maar voor de Drechtsteden, met de sterke institutionalisering van de regionale samenwerking is een flinke stap extra nodig om hier resultaat op te behalen: gemeenten hebben veel energie en tijd gestoken in het kunnen en willen loslaten naar de regio. En nu moet vervolgens vanuit die regio weer losgelaten worden naar buiten. Maar nu is het wel hét moment om daarop door te zetten. De eerste stap is gezet met de instelling van de Economic Board, maar de échte gedragsverandering moet nog worden doorgemaakt. Daarvoor is lef nodig, gevoed door comfort van de lokale raden en de Drechtraad hierop. - Het verhaal van de regio als ankerpunt voor de inhoud: Een door ons netwerk gedragen profiel van dit gebied verbindt partijen op inhoud en maakt gezamenlijke inzet op ambities vanzelfsprekender. Door het verhaal en de historie van de regio te vertellen en de ziel van de regio in verhalen te vatten verbinden we inwoners, bedrijven én bestuurders. Het gaat daarbij nadrukkelijk niet om het uitlichten van de organisatie GRD of het construct van de samenwerking, maar om de kracht en de identiteit van het gebied Drechtsteden. We willen met elkaar het gesprek voeren over de positionering van de Drechtsteden als schakel op de as Rotterdam Antwerpen, over het maritieme profiel van de regio en de culturele identiteit van het gebied: werken, wonen, leven, recreëren tussen water. Het profiel bevat de antwoorden op de vragen wie zijn we, wat zijn we, wat kenmerkt ons, waar liggen de kansen en wat is ons toekomstbeeld. Het profiel wordt daarmee een ankerpunt voor gezamenlijke beleidsvorming én uitvoering.

4 Concrete propositie die bijdraagt aan economische kracht regio en land: Echte kracht is voor de Drechtsteden te maken als we op inhoud concreter worden richting onze partners (waaronder ook het Rijk)! Wij moeten in staat zijn om, vanuit het verhaal van de Drechtsteden, die specifieke projecten te concretiseren die daadwerkelijk bijdragen aan de economische kracht van dit land én moeten zorgen dat men niet om ons heen kan. De kracht van onze propositie bepaalt onze effectiviteit, niet de mate waarin wij bezig zijn met onze eigen regels en de regels van het rijk. Dat vraagt een goede inhoud, een sterk verhaal en vooral zelfverzekerdheid. Als onze propositie sterk is en aansluit bij de landelijke doelstellingen komen we vanzelf aan de goede tafels. - Behoud rendement van de samenwerking voor versterking van dit gebied: De lokale overheden investeren vanuit hun eigen middelen in de versterking van de economische kracht, enerzijds via eigen lokale projecten en anderzijds via hun bijdrage aan regionale projecten. Dit geeft spanning: een euro uitgegeven in de regio kan niet lokaal uitgegeven worden. Om deze spanning te verkleinen, kan bezien worden of financieel voordeel van onze regionale samenwerking ingezet kan blijven worden voor de economische versterking van het totale gebied. Dit voorkomt dat telkens opnieuw de discussie over het kunnen en willen vrijmaken van lokale middelen voor regionale projecten gevoerd moet worden. Bouwstenen voor aanbevelingen aan het kabinet - Inhoudelijke opgave als leidraad voor gebiedsbenadering: We worstelen als regio met de spaghetti aan indelingen: centrumgemeenten, arbeidsmarktregio's, vervoersregio's, trajecten Nota Mobiliteit, eigen gemeenschappelijke regelingen. We missen door al die indelingen integraliteit en daarmee kracht en resultaat. We pleiten voor een doorbraak in al die 'grenzen' door niet de geografische grenzen per domein bepalend te laten zijn maar door aan te sluiten op het stedelijke netwerk, de zogenaamde daily urban systems. Een flexibele programmasturing waar de thema s economie onderwijs, arbeidsmarkt en bereikbaarheid samenvloeien en elkaar versterken. Waarin we gebiedsgericht onze overheidsrol als stimulator en facilitator van investeringskracht kunnen invullen. - Aanspreekpunten voor regio van departementaal naar integraal Als we meer denken vanuit ons daily urban system, zou het ons helpen als dwars door domeinen van de ministeries een regioteam functioneert. De Stuurgroep beaamt immers de positie van regio's als belangrijke motor voor economische kracht. De organisatie van het Rijk matcht nog niet met deze werkelijkheid. Wij willen daarom een regioteam als coördinatiemechanisme op hoog niveau, met 1 aanspreekpunt op tenminste DG niveau. Wij streven naar borging daarvan in het kabinet. We nemen daarbij als voorbeeld de Digicommissaris, de Groningen-commissaris en de Deltacommissaris met rechtstreeks toegang tot het kabinet. Dit moet ons inziens ook kunnen met een Regiocommissaris of Regio-DG.

5 Los de problematiek van de 'paarse krokodil' op: We ervaren in de rijksregelgeving hindernissen in structuren en blauwdrukdenken die de flexibiliteit blokkeren om economische kracht vrij te maken. Regelgeving, of dat nu het Gemeentefonds is of de Wet Gemeenschappelijke Regelingen zijn toegeschreven naar het uitgangspunt dat gemeenten verantwoordelijk zijn en blijven voor hun taken. Dat wij in de Drechtsteden een deel van die taken niet alleen hebben gemandateerd maar zelfs gedelegeerd wordt feitelijk in de wetgeving niet erkend. En ook onze innovatieve vorm van democratische legitimiteit met een eigen regiobestuur 'bestaat' niet. Dat betekent bijvoorbeeld dat de verantwoording over besteding van regionaal geld in het sociale domein nog steeds door individuele gemeenten moet plaatsvinden. Daar gaat veel geld en energie aan verloren die niet buiten besteed kunnen worden. - Creëer positieve prikkels voor samenwerking in het Gemeentefonds: In de Drechtsteden is inmiddels overduidelijk dat we door samenwerken effectiever en efficiënter zijn. Maar het succes van die samenwerking vertaalt zich niet één op één in structureel extra ruimte die we kunnen inzetten voor economische kracht. Want goedkoper werken betekent op termijn ook lagere uitkering uit het Gemeentefonds. Want: het Gemeentefonds is kosten-georiënteerd. We missen een prikkel in het fonds die ervoor zorgt dat gemeenten en regio's inzetten op versterking van de economie. De winst van de samenwerking verdampt dus voor een deel en levert geen prikkel om nog meer te investeren. We pleiten voor een opzet van een middelenverdeling die de kracht van de regio beloont en versterkt. We willen af van een te kosten-georiënteerd Gemeentefonds dat uitkeringen baseert op uitgaven uit het verleden. - Naast het Gemeentefonds ook een Regiofonds: We pleiten voor een verkenning van de meerwaarde om naast het Gemeentefonds een Regiofonds te vormen om programma's van regio's te financieren. Een dergelijk fonds zou de Drechtsteden moeten aanzetten om als regio gedisciplineerd regionaal te denken. Verkenning over de funding van een dergelijk landelijk fonds dient plaats te vinden door de drie bestuurslagen: rijk, provincie, gemeenten. Daarbij behoort ook verkenning van de mogelijkheden een dergelijk fonds een revolverend karakter te geven om zo regio's in minder draagkrachtige provincies gelijke toegang te geven als regio's in meer draagkrachtige provincies. Regio's zullen voor financiering uit een dergelijk fonds wel een stevige inhoudelijke en integrale propositie en commitment op regionale uitvoering moeten neerleggen.