Gedeputeerde Staten. Aan de voorzitter van het Algemeen bestuur van de MRDH Ing. A. Aboutaleb Postbus CB Den Haag

Transcriptie

1 Gedeputeerde Staten Contact: J. Ploeger D.M. Berkhout Aan de voorzitter van het Algemeen bestuur van de MRDH Ing. A. Aboutaleb Postbus CB Den Haag Postadres Provinciehuis Postbus LP Den Haag T Datum Ons kenmerk (DOS ) Onderwerp Evaluatie gemeenschappelijke regeling MRDH. Bijlagen Geachte heer Aboutaleb, Zoals afgesproken in het samenwerkingsconvenant van 1 juli 2016 zenden wij u hierbij onze bijdrage aan de evaluatie van de gemeenschappelijke regeling Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). De provincie is weliswaar geen deelnemer aan de regeling, maar voelt zich zeer betrokken bij het ontstaan en functioneren van de MRDH. Met deze brief willen wij graag met u de dialoog aangaan over de vraag of de samenwerking in de metropoolregio van Zuid-Holland nu optimaal functioneert en welke ruimte wij gezamenlijk zien voor verdere verbetering. De uitnodiging die u daarbij heeft gedaan om als provincie actief bij te dragen aan de evaluatie, benutten wij daarom graag. Daarbij benadrukken wij, dat de keuzes die zijn gemaakt door de wetgever in de Wet Personenvervoer en die de 23 gemeenten ten aanzien van hun wettelijke taken op het gebied van verkeer en vervoer hebben gemaakt, voor ons het uitgangspunt zijn. Geconstateerd mag worden dat de MRDH haar bestaansrecht heeft bewezen. Samen met uw bestuur hebben we kunnen vaststellen, dat het onderling vertrouwen de afgelopen jaren is gegroeid. Dat klinkt ook door in de evaluatie die prof. De Vries als tussenevaluatie heeft uitgebracht. Daarmee ontstaat nu voor de betrokken gemeenten, maar ook voor ons als provincie, voldoende ruimte en ontspanning om een niet meer door het verleden belaste discussie te kunnen voeren over verdere optimalisering van de samenwerking. De samenwerking komt daarmee in een nieuwe fase. In deze brief willen wij drie onderwerpen aan de orde stellen: 1. De samenwerking op het gebied van verkeer en mobiliteit waarbij het in het bijzonder gaat om de verdere invulling en bestendiging van de betekenisvolle rol van de provincie, zoals ook in de toelichting op de Wet afschaffing plusregio s is verwoord. 2. De ontwikkeling van de MRDH als metropoolregio in Nederland en de samenwerking met de provincie. Daarbij geven wij aan dat er onderscheid bestaat tussen de wettelijke taak van de MRDH op het gebied van verkeer en vervoer en de rol die de metropoolregio kan

2 vervullen op andere onderwerpen. Ook leggen wij de relatie met metropoolregiovorming in andere regio s. 3. De samenwerking op het gebied van economie en de ontwikkeling van de MRDH als netwerkorganisatie van de 23 gemeenten. En in het verlengde hiervan: het vraagstuk van de democratische vitaliteit van de regionale besluitvorming. 1. Betekenisvolle samenwerking op gebied van verkeer en vervoer De bevoegdheden voor het regionale en lokale openbaar vervoer in Zuid-Holland zijn door de wetgever bij twee vervoersautoriteiten belegd: het dagelijks bestuur van de MRDH voor het gebied van de 23 inliggende gemeenten en GS van de provincie voor het overige gebied. Gezamenlijk dragen beide bestuursorganen de zorg voor de coördinatie en afstemming van het openbaar vervoer in de provincie 1. Bij de opheffing van de Plusregio s en het toebedelen van de openbaar vervoer taken aan de twee overgebleven vervoerregio s heeft de wetgever nadrukkelijk aangegeven dat verder gewerkt moet worden aan de invulling van een betekenisvolle rol van de provincie. In de tussenevaluatie van de gemeenschappelijke regeling MRDH van prof. De Vries wordt verder niet op dit onderwerp ingegaan. Wij merken op, dat dit ook geen onderdeel was van zijn onderzoeksopdracht. Daarin staat opgenomen: Separaat aan deze evaluatie wordt samen met de provincie Zuid-Holland, met input van deze evaluatie, ook een eindbeeld Vervoersautoriteit bij de samenwerking tussen de MRDH en provincie opgesteld (zoals vastgesteld in convenant). In 2017 wordt dit eindbeeld gezamenlijk met de MRDH besproken en vastgesteld. Wij zijn met u in gesprek over dit gezamenlijke eindbeeld en spreken de verwachting uit, dat hierover conform afspraak voor 1 januari 2018 afspraken kunnen worden gemaakt. Vanuit onze positie schetsen wij het volgende beeld, dat zo ook eerder met u is gedeeld. De afgelopen twee jaar hebben we een goede werkvorm gevonden voor het invullen van bestuurlijke betrokkenheid bij elkaars besluitvorming door deelname aan wederzijdse overlegstructuren: - Gedeputeerde Mobiliteit neemt (zonder stemrecht) deel bestuurscommissie VA. - Een of twee leden van de bestuurscommissie VA nemen deel aan bestuurlijk overleg Provinciaal Verkeers- en Vervoerberaad (PVVB). - Gedeputeerde met portefeuille MRDH neemt (zonder stemrecht) deel aan AB-MRDH. Dit heeft geleid tot een goede inhoudelijke samenwerking. Als aanvulling hierop denken wij aan deelname van de gedeputeerde mobiliteit aan het presidium van de VA. Daarmee kan nog beter vroegtijdige afstemming plaats vinden voordat er tot definitieve besluitvorming komt. Deze deelname kan in de plaats komen van de verschillende ad-hoc bestuurlijke overleggen met de verschillende portefeuillehouders die nu plaatsvinden en wat feitelijk tot onnodige bestuurlijke drukte leidt. Het huidige samenwerkingsmodel willen wij op deze wijze minder vrijblijvend maken en verder verbeteren. Gezamenlijk kunnen wij aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties melden dat wij de betekenisvolle rol op deze manier zullen invullen. 1 Wet Personenvervoer 2000, art. 20 en art 21 2/6

3 Naast een goede bestuurlijke samenwerking pleiten wij ervoor om de samenwerking bij het concessiebeheer en de concessievoorbereiding van het openbaar vervoer op ambtelijk niveau verder te versterken. De grenzen tussen de twee bestuursorganen zijn immers bestuurlijk getrokken. Reizigers in het openbaar vervoer vinden de bestuurlijke grenzen, die zij al reizend overschrijden, niet relevant. De introductie van het Regioabonnement, als onderdeel van de afspraak op 7 juli 2015 over acht samenwerkingsprojecten, is een voorbeeld van succesvolle coördinatie van reisproducten voor concessiegrens overschrijdende reizigers. Verschillende elementen van beleidsontwikkeling en -uitvoering bij openbaar vervoer lenen zich om gezamenlijk met MRDH op te pakken. Onze gedachte gaat daarbij uit naar een ambtelijke samenwerking op inhoudelijke expertise in een gezamenlijke uitvoeringsorganisatie. Dit model kunnen we gezamenlijk verder uitwerken. Ons beeld is dat de bevoegdheden en middelen bij de eigen organisaties blijven. Er worden geen bevoegdheden of middelen overgedragen. Autonomie en integriteit als bestuursorgaan blijven bij de provincie, respectievelijk MRDH. De MRDH blijft voor de uitvoering van deze taken een openbaar lichaam als verlengd lokaal bestuur. Als voorbeeld geldt het benutten van de provinciale kennis bij de invoering van R-net buscorridors in het MRDH gebied. Het programma BEREIK! is een voorbeeld hoe het op het gebied van verkeersmanagement integratie van ambtelijke capaciteit nu al plaats vindt. Ook werkt de provincie intensief met MRDH samen op het gebied van verkeersveiligheid in ROV-ZH. De bestuursovereenkomsten die daaraan ten grondslag liggen, kunnen een voorbeeld zijn voor de uitwerking hiervan. 2. De ontwikkeling van de MRDH als metropoolregio in Nederland Wij zien in Nederland, maar ook binnen de Europese Unie (EU) en internationaal, de vorming van metropoolregio s in verschillende vormen en met uiteenlopende taken. In Nederland wordt het begrip metropoolregio gehanteerd in relatie tot de gebieden rond Amsterdam-Almere, Eindhoven en Rotterdam-Den Haag. Van deze metropoolregio s heeft alleen de MRDH een wettelijke taak. De Metropoolregio Eindhoven is een specifieke gemeenschappelijke regeling van 21 gemeenten voor de ontwikkeling van de brainport. De MRA is een informeel samenwerkingsverband op basis van een convenant waar naast de 33 gemeenten ook de provincies Noord-Holland en Flevoland aan deelnemen. Als vervoersautoriteit is een aparte gemeenschappelijke regeling, de Vervoersregio Amsterdam (VRA), opgericht met als enige taak verkeer en vervoer. Daarmee ziet ons college verschillende vormen van metropoolregio s. Aan deze bredere ontwikkeling is in de tussenevaluatie nog geen aandacht geschonken, ook niet aan de verschillende wijze waarop in de regio s Amsterdam en Rotterdam-Den Haag invulling is gegeven aan de taken op het gebied van verkeer en vervoer. Door ons is aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) eerder aandacht gevraagd voor deze verschillende ontwikkelingen en als provincie staan wij in goed contact met de provincies Noord-Holland en Flevoland. Wij hebben in gezamenlijkheid bij de minister erop aangedrongen om betrokken te blijven bij dit dossier om te voorkomen dat de nu ontstane vorm in de toekomst vragen oproept bij de wetgever, waardoor nu bewust gemaakte gezamenlijke keuzes weer ter discussie zouden kunnen worden gesteld. Verschillende vormen in 3/6

4 verscheidene regio s sluit aan bij de keuze van BZK om schaal en vorm van samenwerking regioafhankelijk te laten zijn. De intergemeentelijke samenwerking in de (groot)stedelijke gebieden in Nederland verschilt immers enorm. De studie Proeftuinen Maak Verschil maakt duidelijk dat er geen absoluut voorkeursmodel is dat navolging verdient. Wij vragen ook bij u wel aandacht voor de keuzes die worden gemaakt en de lessen die te trekken zijn uit andere samenwerkingsverbanden in andere regio s. Voor ons staat voorop, dat de MRDH vanuit de wettelijke taak als vervoersregio samen met de provincie vanuit partnerschap invulling geeft aan een samenhangend beleid op het gebied van openbaar vervoer en mobiliteit in Zuid-Holland. Zo wordt gezamenlijk opgetrokken in tal van onderzoeken, de besprekingen voor het MIRT met het Rijk en succesvolle programma s als Stedenbaan. Daarnaast is de MRDH als verlengd lokaal bestuur ten aanzien van andere onderwerpen gesprekspartner van de provincie op basis van gelijkwaardigheid met de andere regio s in de provincie. Daarin heeft de MRDH feitelijk eenzelfde rol als de gemeenschappelijke regelingen Drechtsteden, Holland Rijnland en Midden-Holland. De MRDH heeft hierin wel nadrukkelijk een voortrekkersrol gepakt, zoals we hebben gezien bij het geslaagde initiatief om te komen tot het Regionaal Investeringsprogramma en bij de huidige besprekingen over verstedelijking en mobiliteit binnen de MRDH. Wij zien de voordelen van de keuze om binnen de het gebied van de MRDH de wettelijke taak op het gebied van verkeer en vervoer in samenhang te zien met andere onderwerpen, zoals nu het geval is met het brede onderwerp economisch vestigingsklimaat. Keuzes op het gebied van verkeer en vervoer zijn immers een uitvloeisel van keuzes ten aanzien van economie, ruimtelijke ordening, wonen en groen. Dat de MRDH de wettelijke taak enerzijds verbindt met andere onderwerpen waarop zij een rol kan vervullen als verlengd lokaal bestuur vinden wij een positieve zaak. Anders dan in de regio Amsterdam wordt daardoor de strikte scheiding die de wetgever heeft ingesteld niet zodanig opgevat, dat deze belemmerend werkt om onderwerpen in samenhang te bezien. Van belang daarbij is wel, dat het van de MRDH als organisatie heldere interne afspraken verlangt over inzet van middelen en personeel. Uit de tussenevaluatie blijkt, dat deze afspraken zijn gemaakt. 3. Samenwerking economie en verdere ontwikkeling MRDH als netwerkorganisatie Bij de totstandkoming van de MRDH is door de deelnemende gemeenten besloten om geen regionale samenwerking te entameren op andere terreinen dan openbaar vervoer en economisch vestigingsklimaat. De zware vorm van openbaar lichaam, inherent aan de wettelijke positie van de vervoersautoriteit, werd voor die andere terreinen te zwaar geacht. Een andere, lichtere samenwerkingsvorm is op die overige terreinen ook niet tot stand gekomen. Een (mogelijk onbedoeld) gevolg is dat er in het MRDH-gebied vergeleken met veel andere stedelijke gebieden in Nederland en Zuid-Holland relatief weinig intergemeentelijke afstemming en samenwerking is buiten de formeel in de regeling opgenomen taken. En dat is jammer. Immers, juist op terreinen als wonen en fysieke leefomgeving, energie en groen is er door gemeentelijke onderhandeling en regionale afstemming nog een wereld te winnen. Niet vanuit een wettelijke taak, maar om intergemeentelijk af te stemmen en op een gecoördineerde manier in gesprek te 4/6

5 kunnen gaan met ons, andere regio s en maatschappelijke partners. Dat is ook onze ervaring in de verschillende andere regio s in Zuid-Holland. Het is daarom naar onze mening gewenst om initiatieven te nemen tot nadere intergemeentelijke afstemming in het belang van de dringend noodzakelijke transities in de ruimtelijk-economische en sociale ontwikkeling van ons gehele gebied. Daarbij past dat sommige onderwerpen op subregionaal niveau worden afgestemd en sommige zaken op MRDH-niveau of provinciaal niveau. Juist de afwezigheid van een gemeenschappelijke regeling kan op deze gebieden leiden tot nieuwe, creatieve en spontane vormen van interbestuurlijke activiteit. De exacte vormgeving staat wat ons betreft op de tweede plaats. Die nieuwe vormen ontstaan echter niet vanzelf. Uit ervaringen elders blijkt dat een organiserende en faciliterende kern nodig is om netwerksamenwerking op gang te brengen en levend te houden. Wat ons betreft geeft de MRDH hier als werkorganisatie ruimte voor door thema s te agenderen en te initiëren. Het advies van prof. De Vries is om nieuwe vraagstukken via het opt-in systeem aan te pakken. Uit de Proeftuinen van BZK maar ook recent onderzoek van de Raad van het Openbaar Bestuur (Rob) komt naar voren dat in relatief lichte vormen van samenwerking het vraagstuk van de democratische legitimiteit minder scherp wordt. Het succes van de lichte samenwerking in de Regio Zwolle is een aansprekend voorbeeld. Een netwerkorganisatie kan de lijnen kort houden en de betrokkenheid van inwoners op innovatieve en creatieve manieren organiseren. Besluitvormingsmomenten krijgen het karakter van een conferentie tussen autonome besturen. Er worden geen bevoegdheden overgedragen, maar de bevoegde organen stemmen met elkaar af, ieder in een eigen verantwoordingsrelatie met de eigen democratische besluitvorming. In het advies van prof. De Vries is deze gedachte uitgewerkt in het hoofdstuk Governance waarmee de betrokkenheid van raadsleden bij de MRDH-besluitvorming op een andere wijze kan worden ingevuld. De adviezen van De Vries sluiten aan bij waarneming dat de wet gemeenschappelijke regelingen een open structuur kent waarin allerlei typen en vormen van samenwerking mogelijk zijn. Vanuit andere voorbeelden in Nederland zien we, dat de MRDH ook kan dienen als organisatorische kern van een netwerkafstemming zonder overdracht van middelen of bevoegdheden. In dat kader is het te overwegen om het MRDH-bureau een taak te geven voor het organiseren van netwerkafstemming op andere onderwerpen dan de wettelijke taak op het gebied van verkeer en vervoer. Daarbij krijgt de bestuurscommissie vervoersautoriteit, het college van de 23 portefeuillehouders mobiliteit, een scherpere positionering als hart van de formele gemeenschappelijke regeling. Daarnaast en omheen kan dan een netwerkorganisatie voor een groter aantal andere intergemeentelijke activiteiten worden georganiseerd, waaronder economisch vestigingsklimaat. Waar dat mogelijk is willen wij in het stimuleren van samenwerking tussen de MRDH-gemeenten graag behulpzaam zijn, onder meer door onze coördinerende rollen daarvoor in te zetten en door bestaande (provinciale) overlegplatforms ook te gebruiken voor nadere afstemming tussen en met de 23 inliggende gemeenten. Er hoeven geen nieuwe structuren te worden opgebouwd als we ook de bestaande overleggen kunnen gebruiken, zoals de Metropolitane Groentafel, de EBZ (Economic Board Zuid-Holland) en de overlegtafels Ruimte, Wonen en Economie. 5/6

6 Samenvattend zien wij vanuit ons perspectief kansen om in de toekomst de samenwerking in ons grootstedelijk gebied tussen zowel de gemeenten onderling als tussen ons als provincie en de 23 gemeenten, al dan niet gefaciliteerd door het MRDH-bureau, nog verder te intensiveren en te verbeteren. Dat laat onverlet dat het primair de raden van gemeenten zijn die de toekomst van hun MRDH bepalen. Daarbij kunnen zij rekenen op de provincie als actieve en betrokken samenwerkings- en gesprekspartner. Wij zullen onze reactie die wij hierbij aan u sturen ook voorleggen aan Provinciale Staten ter bespreking en hen suggereren u bij bespreking hiervan verder te betrekken. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, secretaris, voorzitter, drs. J.H. de Baas drs. J. Smit 6/6