Brief aan de raad Herzien III. Visie college op Toekomstperspectief op de Drechtsteden. 4 oktober Aan de leden van de raad,

Transcriptie

1 Brief aan de raad Herzien III Visie college op Toekomstperspectief op de Drechtsteden 4 oktober 2011 Aan de leden van de raad, Door het Drechtstedenbestuur (DSB) zijn de gemeentebesturen gevraagd een visie te ontwikkelen op de Toekomstperspectief op de Drechtsteden (TodD). Het betreft een voorgenomen intensivering van de samenwerking in de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden (GRD). Gevraagd is hiervoor in colleges en met de raden in gesprek te gaan. Uw gemeenteraad heeft hiervoor twee thema-avonden ingepland. Een oriëntatieavond op 23 juni (met een inleiding door Bert Blase) en een openbare raadsvergadering in augustus. Wij hebben in een kleine conferentie in de maand juni met betrekking tot deze drechtstedendiscussie een gedachtewisseling gehad. Ook het Managementteam heeft een visie op een toekomstperspectief van de Drechtsteden opgesteld. Vervolgens hebben wij de visies van ons college en het managementteam in een gezamenlijk bijeenkomst in discussie gebracht. Met deze brief willen wij u onze visie kenbaar maken. Aanleiding tot het vraagstuk over het intensiveren van de samenwerking is de financiële problematiek als gevolg van noodzakelijke bezuinigingen en de verzwaring van de lasten door decentralisatie van beleid en regelgeving door hogere overheden. De opgaven die de hogere overheden bij de gemeente neerleggen zijn groot, waardoor het zelfstandig uitvoeren van die opgaven onmogelijk zal worden. De veronderstelling is dat gemeenten hierdoor in de toekomst in ernstige problemen kunnen komen. Binnen de GRD wordt een intensivering van de samenwerking voorgesteld als mogelijk antwoord op de dreigende problemen van kwetsbaarheid en verlies van kennis en kwaliteit. In de raden van de zes gemeenten wordt nu gediscussieerd welke vorm zo n intensivering zou kunnen hebben. Nadenken over een vorm van samenwerking vraagt eerst om een antwoord op de vraag wat voor gemeente willen we zijn en onderschrijven wij de aanleiding om de samenwerking te moeten intensiveren. portefeuillehouder: Scholten, A.S. informatie: Fons de Bree telefoon: abree@zwijndrecht.nl bijlagen: 1 ter inzage:

2 2 van 6 De vraag ligt nu voor om een toekomstperspectief vanuit een Zwijndrechtse uitgangspositie te bezien. Wat voor gemeente wil Zwijndrecht zijn en hoe denkt Zwijndrecht over haar positie in de toekomst binnen de GRD. Als ambitie hebben wij voor ogen een gemeente te zijn met goede dienstverlening, leefbare wijken, een adequaat beheer van het openbare gebied, voldoende voorzieningen, kwalitatief goed beleid, vergunningverlening en ruimtelijke plannen in eigen beheer. Met deze uitgangspunten zijn wij nader ingegaan op volgende verschillende vormen samenwerking. Voor een mogelijke intensivering van de samenwerking hanteren wij de criteria, continuïteit, kwaliteit, financiën en draagvlak. Voor de continuïteit en kwaliteit dient een adequaat ambtelijk apparaat gegarandeerd te zijn, met voldoende kennis, dat beschikbaar is om de zes gemeenten te bedienen, waardoor het mogelijk is, lokaal en voor de regio goed kwalitatief beleid te ontwikkelen. De efficiëntie zal sterk toenemen wanneer de uitvoering wordt verzorgd door regionale uitvoeringsdiensten. Door de samenwerking goed te organiseren is het mogelijk efficiëntiewinst te behalen waardoor met regionale samenwerking voor de zes gemeenten financiële voordelen ontstaan, waarbij de kwaliteit zal toenemen. Voor de inhoudelijke opgave en de wijze van uitvoering dient binnen de gemeenschappelijke regeling voldoende bestuurlijk draagvlak te zijn om de besluitvormingstrajecten niet onnodig te vertragen. Met deze ambities en criteria hebben wij de volgende bevindingen. Zelfstandig blijven en laten zoals het is. Hier wordt bedoeld zo veel mogelijk alle kerntaken zelfstandig uit te voeren. Samenwerking binnen de gemeenschappelijke regeling vindt plaats wanneer dit noodzakelijk is en wanneer dit een duidelijke meerwaarde heeft. De gemeente Zwijndrecht heeft momenteel voldoende bestuurskracht om te voldoen aan de kerntaken. De begroting staat het ook nog toe om te blijven ontwikkelen. Toch achten wij deze vorm van selfsupporting voor de toekomst niet houdbaar. Er zijn nu reeds samenwerkingsvormen binnen de gemeenschappelijke regeling waarbij een afhankelijkheidspositie is ontstaan. Hier is overigens bewust voor gekozen vanuit de wens om samen te werken en de wil om te delen. Door samen op de inhoud te sturen is de kwaliteit sterk verbeterd. Zoals eerder gesteld wordt het voor gemeenten steeds moeilijker om een sluitende begroting te krijgen met voldoende financieel perspectief. Mede daardoor wordt het steeds lastiger om alle kerntaken, evenals de nog komende gedecentraliseerde taken, naar behoren uitgevoerd te krijgen. Ook dient met de beperkte financiële middelen voldoende kennis en kwaliteit in eigen huis te worden behouden. In dit zicht lijkt het voor gemeenten zo goed als onmogelijk te worden om nog langer alle taken zelfstandig te volbrengen. Wanneer, ondanks de dreigingen, hier toch aan vastgehouden zou worden, kan uiteindelijk de bestuurskracht in gevaar komen. Wij zijn van mening dat het ook voor Zwijndrecht in de toekomst het niet meer mogelijk zal zijn om, zonder enige vorm van intensiveren van de samenwerking, alle kerntaken geheel zelfstandig met voldoende kwaliteit te kunnen volbrengen. De kwetsbaarheid wordt dan zeer groot.

3 3 van 6 G.R. Drechtsteden onder één bestuur. Er worden veel argumenten gehoord om de Drechtsteden te fuseren tot een nieuwe gemeente van ca inwoners. Het onder één bestuur brengen van de zes al samenwerkende gemeenten in de GRD lijkt inderdaad veel voordelen te hebben op het gebied van financiën, vereenvoudigde organisatie van bestuur en besluitvorming en een efficiënter apparaat met behoud van kennis en kwaliteit. Er zijn echter ook nadelen te noemen. De geografische ligging van de zes gemeenten is niet ideaal, door een gespreide ligging en de onderbreking met rivieren en snelwegen. Ook vereist de schaalgrootte een andere organisatievorm waarbij een toename van managementlagen onontkoombaar is. Over de vraag of een fusie op deze schaal uiteindelijk daadwerkelijk financiële voordelen zou geven, zijn de meningen verdeeld. Ook zal de nabijheid van het bestuur voor de burger sterk afnemen en zal bij alle gemeenten de eigenheid verloren gaan. Deze optie lijkt voor velen (bestuurders, raden en burgers) vooralsnog niet bespreekbaar. Het verlies van de eigen identiteit wordt in de regio veelal genoemd als reden om niet te willen fuseren. Wij zijn van mening dat de eigenheid van gemeenten binnen de regio afneemt, waardoor gemeenten zich steeds minder gaan onderscheiden. Gelet op de weerstand en de gevoeligheid van het onderwerp alsmede het ontbreken van voldoende draagvlak is het ook voor Zwijndrecht niet zinvol om op deze koers verder te gaan. Regiegemeente. Het besturen van een regiegemeente wordt door ons college niet voorgestaan. De gemeente Zwijndrecht kent stedelijke problematiek en heeft te maken met complexe vraagstukken. Om deze adequaat te kunnen besturen is een voldoende kritische massa van het ambtelijk apparaat in eigen huis noodzakelijk en mogelijk. Gelet op de schaalgrootte van de gemeente en de omvang van het ambtelijk apparaat achten wij het dan ook niet logisch en niet verstandig om te transformeren in een regiegemeente. Het proces van afslanken naar een kleine organisatie met enkel gekwalificeerde regisseurs is geen sinecure. Er zou een groot verlies van kennis en kwaliteit in eigen huis ontstaan. Bovendien wordt de gemeente Zwijndrecht door ons te groot geacht om afhankelijk te worden van de vele diensten van derden. Ook hier ontstaat dan een grote mate van kwetsbaarheid. Zwijndrechtse Waard. Dit model wordt door ons gezien als een interessante optie. Naast een gunstige geografische ligging met een inmiddels samengesmolten agglomeratie, lijkt de schaalgrootte van ca inwoners ideaal voor de bestuurlijke boog, efficiëntie in beleidsontwikkelingen, beheer openbare ruimte en het niveau van voorzieningen. De interacties van inwoners uit beide gemeenten zijn binnen de Zwijndrechtse Waard nu al veelvuldig. Voor de meeste inwoners is de gemeentegrens slechts een administratieve grens. De bestuurlijke en ambtelijke samenwerking tussen beide gemeenten is al intensief en neemt nog steeds toe. Ook veel maatschappelijke partners, zoals woningcorporaties en zorginstellingen hebben hun werkterrein reeds opgeschaald naar het niveau van de Zwijndrechtse Waard.

4 4 van 6 De omvang van het apparaat op deze schaal biedt ook voldoende mogelijkheden om kennis en kwaliteit in eigen huis te behouden. Een nieuwe gemeente met de omvang van de Zwijndrechtse Waard zou de Netwerkstad verder kunnen versterken. Deze optie lijkt echter niet realistisch omdat de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht in deze TodD discussie inmiddels heeft uitgesproken geen fusie op deze schaal voor te staan. Wel blijft de mogelijkheid bestaan om de samenwerking binnen de Zwijndrechtse waard te intensiveren. Een fusie in de vorm van een subregio Zwijndrechtse Waard ontvangt ook geen enthousiasme binnen de GRD. Er wordt gevreesd dat het vormen van subregio s de aandacht af zou leiden van de verdere doorontwikkeling van de netwerkstad. Netwerkstad De doorontwikkeling als netwerkstad heeft voor ons de komende jaren de voorkeur. Wij willen een behoud van zelfstandigheid met voldoende kennis en kwaliteit, maar omdat niet alle taken zelfstandig kunnen worden uitgevoerd biedt het netwerk een uitkomst. Er is door colleges en raden de laatste jaren hard gewerkt aan het ontwikkelen van de regionale samenwerking. Er is veel bereikt en niet voor niets worden de Drechtsteden landelijk regelmatig als voorbeeld genoemd. Het succes van de Sociale Dienst Drechtsteden is een goed voorbeeld van de meerwaarde die behaald wordt door samenwerking van de zes gemeenten binnen de GRD. In vergelijking met andere sociale diensten hebben we uitstekende resultaten behaald in het terugdringen van het aantal uitkeringsgerechtigden en werkzoekenden. Dit kwalitatieve resultaat vertaalt zich tevens in financiële voordelen voor de deelnemende gemeenten. Zo zijn er meer succes te noemen zoals de Belastingdienst, OCD, Waterbus en HOV-D. Ook de gezamenlijke beleidsontwikkelingen zoals de WMO en de jeugdzorg hebben een duidelijke meerwaarde, evenals de aanpak van Externe Veiligheidsmaatregelen aan het doorgaande spoor. Op kleinere schaal heeft intensieve samenwerking van de Brandweerkorpsen van Zwijndrecht en Hendrik-Ido-Ambacht geleid tot het oprichten van één Brandweerorganisatie voor de Zwijndrechtse Waard. De regionale samenwerking heeft grote voordelen gegeven op het gebied van kennisdeling en het gezamenlijk binnenhalen van subsidies. Europese subsidies worden alleen nog maar verstrekt aan regionale samenwerkingsverbanden. Het intensiveren van de samenwerking wordt door ons als een goede kans gezien om de Regio Drechtsteden verder te versterken en nog meer successen te behalen. Binnen het samenwerkingsverband kunnen door gemeenten een deel van de diensten aan andere gemeenten worden aangeboden en ook worden afgenomen wanneer een andere gemeente daar meer kennis of kwaliteit kan bieden. Zo worden de gemeenten in staat gesteld hun specialisme, daar waar zij goed in zijn, met anderen te delen. Hierdoor is het dan ook niet meer nodig voor alle beleidsterreinen of ten aanzien van alle kerntaken een volledige bezetting en alle kennis en kwaliteit in eigen huis te hebben. Zwijndrecht (als tweede grote gemeente in het netwerk) moet in staat zijn, naast Dordrecht, een belangrijke bijdrage te leveren in het hosten van kennis en diensten.

5 5 van 6 De proeftuinen krijgen hierdoor voor Zwijndrecht een extra belang. Belangrijk is dat Zwijndrecht voor een fors deel mede actief acteert in deze proeftuinen. De afname van diensten en op onderdelen hosten vergt wel een zorgvuldige studie. Ook vragen wij het management hierbij voldoende aandacht te houden om de capaciteit en kwaliteit van het apparaat op niveau te houden. Bij deze keuze voor verder doorontwikkelen van de Netwerkstad en intensiveren van de samenwerking, blijven wij als bestuur voldoende invloed houden op (regionale) beleidsontwikkelingen en de realisatie. Samen sturen op de kwaliteit van de inhoud. Samenwerking als netwerkstad is overigens niet gebonden aan de grenzen van de gemeenschappelijke regeling. Ook met gemeenten (en andere verbonden partijen zoals maatschappelijke instellingen) buiten de gemeenschappelijke regeling kan samenwerking plaatsvinden. Bij elk onderwerp of opgave kan gekozen worden voor de meest passende oplossing (maatwerk). Samenwerking vindt bijvoorbeeld al volop plaats binnen de Zwijndrechtse Waard, maar ook wordt nu al samengewerkt met de gemeente Rotterdam met betrekking tot de havens in Dordrecht en Zwijndrecht. Wij verwachten met de optie de netwerkstad verder door te ontwikkelen voldoende garantie aanwezig is voor de ons gestelde criteria met betrekking tot continuïteit, kwaliteit, financiën en draagvlak. Conclusie Wij onderschrijven de noodzaak tot het intensiveren van de samenwerking omdat anders de bestuurskracht van enkele gemeenten, inclusief de gemeente Zwijndrecht, alsmede de bestuurskracht van de GRD, in de toekomst in een gevarenzone terecht kunnen komen. Wij tekenen hierbij aan dat niet alleen de toenemende financiële druk voor ons de drijfveer is voor het intensiveren van de samenwerking. Het behoud van kwaliteit bij de toenemende lastenverzwaring achten wij van een even groot belang. Wij trekken de conclusie dat wij de gemeente Zwijndrecht verder willen doorontwikkelen als netwerkstad, door het intensiveren van de samenwerking met mogelijkheden tot hosting. Wij vinden het van groot belang om binnen de GRD blijvend te zoeken naar verbetering van de structuur en bedrijfsvoering. Er is weliswaar het laatste jaar veel bereikt, maar verder doorontwikkelen mag niet ten koste gaan van blijvende aandacht voor de financiële fundamenten. De ontwikkeling van samenwerken dient vooral vanuit de inhoud aangestuurd te worden. Wij zijn van mening dat er blijvend gezocht moet worden naar verbetering van de bestuurlijke onhelderheid. De ambities van de besturen binnen de GRD hebben de grenzen van de staatsrechtelijke mogelijkheden al lang gepasseerd. Gehinderd door regelgeving zijn we echter gehouden aan ingewikkelde en tijdrovende besluitvormingstrajecten. Gemeenteraden en Drechtraad hebben een rolconflict met de legitimiteit van traditioneel gezag en de politiek bestuurlijke ambities in regionale samenwerking. Wij pleiten voor bestuurlijke helderheid, waarbij experimenteren met bestuurlijke vernieuwing door ons niet wordt geschuwd.

6 6 van 6 Tot slot Wij bieden u onze visie aan met het vertrouwen om een gezamenlijke koers van college en raad overeen te kunnen komen. Daarmee pakken wij een gezamenlijke missie op om onze gemeente verder door te ontwikkelen als netwerkstad van de regio Drechtsteden. Na bespreking in uw raadsvergadering zal onze visie aan het Drechtstedenbestuur bekend gemaakt worden. In een vergadering van de Drechtraad zullen alle visies van de aangesloten gemeenten binnen de GRD besproken worden. Hoogachtend, De secretaris, De burgemeester,