KWALITEITSKAART. Meten en meetkunde in groep 1 en 2. Opbrengstgericht werken in de kleuterperiode
|
|
- Adriana Meijer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 KWALITEITSKAART Opbrengstgericht werken in de kleuterperiode PO Kinderen spelen graag met blokken. Daar kunnen ze veel van leren. Welke toren is hoger?, vraagt juf Miriam aan Jip en Koen die in de bouwhoek spelen. Jip wijst de toren met drie blokken aan, inderdaad de hoogste. Miriam reageert: Weet je dat wel zeker? Wat denk jij Koen? Want deze [ze wijst naar de andere toren] heeft wel meer blokken Zij biedt Jip en Koen een conflict aan: speelt het aantal blokken ook een rol? Waar moet je op letten bij de vraag wat hoger is? Ze vraagt de jongens hierover na te denken en uitleg te geven. Het voorbeeld laat zien hoe je kinderen kunt stimuleren tot wiskundig actief zijn. Zo worden speelse activiteiten zinvolle ervaringen voor meten en meetkunde. Een belangrijk fundament voor het leren rekenen! Deze kwaliteitskaart geeft u tips voor het realiseren van leuke en leerzame activiteiten voor meten en meetkunde in groep 1 en 2. 1
2 Meten en meetkunde Voor jonge kinderen valt er heel wat te leren op het gebied van meten en meetkunde. Maar wat is meetkunde en wat is meten? Bij meetkunde gaat het om het begrijpen van de ons omringende ruimte. We maken hierbij onderscheid tussen Oriënteren en lokaliseren, Construeren en Opereren met vormen en figuren. Het gaat bijvoorbeeld om de oriëntatie in de ruimte: mijn stoel staat bij het tafelgroepje achterin het lokaal, naast de grote kast. En om het construeren van bouw- en knutselwerk, waarmee kinderen ruimtelijke vormen en constructies leren kennen. En om het opereren met vormen en figuren, zoals bijvoorbeeld bij vouwen en spiegelen. Het is goed als kinderen in groep 1 en 2 veel ruimtelijke ervaringen opdoen. Op basis hiervan ontwikkelen ze hun ruimtelijke voorstellings- en redeneervermogen. Meten is gericht op het kwantificeren van onze fysieke omgeving. De nadruk ligt op het beschrijven van die wereld met meetgetallen, bijvoorbeeld hoe lang is de afstand tussen plaatsen, hoeveel is nodig om het recept te volgen. Een hele belangrijke fase in de ontwikkeling van het inzicht in meten is vergelijken en ordenen in meetsituaties: wat is langer, wat is zwaarder, zit er evenveel in? Door vergelijken en ordenen ontstaat behoefte aan een maat. Belangrijk is dan dat kleuters leren afpassen met een natuurlijke maat, bijvoorbeeld een lengte meten met stappen of een inhoud met bekertjes. Daardoor wordt duidelijk dat het er bij meten om gaat hoe vaak de maat ergens in past. Dit inzicht is nodig voordat een kind zinvol kan meten met een meetinstrument. Bij meten onderscheiden we vijf verschillende deeldomeinen: lengte, omtrek en oppervlakte; inhoud; gewicht, tijd, geld. Figuur 1. Indeling in domeinen bij het rekenonderwijs aan jonge kinderen Wat jonge kinderen moeten leren Hoe beter je als leraar in groep 1 en 2 op de hoogte bent van wat er voor jonge kinderen te leren valt, maar ook wat ze toch wel móeten leren (doelen) hoe beter het lukt om passende en betekenisvolle activiteiten te bedenken die aansluiten bij het niveau én bij de dagelijkse activiteiten en het spel van de kleuters zelf. Die rekendoelen zijn te vinden via de website jongekind/doelen. In figuur 2 staat een voorbeeld uit de rekendoelen voor het onderdeel Meetkunde: Construeren. Centraal staan de Basisdoelen. Die moeten kinderen in principe eind groep 2 beheersen. Er zijn echter kinderen die nog niet zover zijn. Voor hen is het essentieel dat zij de Minimumdoelen eind groep 2 beheersen om mee te kunnen komen met de stof in groep 3. MEETKUNDE Eind groep 2 (minimumdoelen) Aan het eind van groep 2 moet de leerling minimaal... Eind groep 2 (basisdoelen) Aan het eind van groep 2 is de leerling doorgaans in staat tot... Construeren eenvoudige bouwwerkjes/constructies die als voorbeeld gebouwd zijn, kunnen nabouwen (bijvoorbeeld blokkenbouwsel, railsparcours, duplo- of legofiguur) bouwwerkjes/constructies die als voorbeeld gebouwd, zijn kunnen nabouwen (bijvoorbeeld blokkenbouwsel, railsparcours, duplo- of legofiguur) eenvoudige bouwwerkjes (bijvoorbeeld blokkenbouwsel, railsparcours, duplo- of legofiguur) vanaf een tekening/foto kunnen nabouwen eenvoudige bouwwerkjes (bijvoorbeeld blokkenbouwsel, railsparcours, duplo- of legofiguur) vanaf een tekening/foto kunnen nabouwen kunnen bouwen van een constructie op basis van aanwijzingen in een stappenplan/handleiding (bijvoorbeeld met blokken, lego, knex, magnetics) kunnen bouwen op basis van mondelinge aanwijzingen met behulp van meetkundige begrippen (bijvoorbeeld: maak een stapel van twee blokjes; zet links daarvan een blokje; zet ervoor een stapel van drie blokjes) Figuur 2. Voorbeeld uit de rekendoelen voor jonge kinderen. Zie ook 2
3 Tips voor mooi onderwijs in meten en meetkunde Als je de inhouden en doelen helder hebt, zijn je volgende twee stappen: - Welke activiteiten zijn geschikt om kinderen aan die doelen te laten werken? - Wat kan ik als leraar doen/zeggen/vragen om kinderen te ondersteunen en te stimuleren in hun leren? De zes tips die hieronder staan helpen je op weg. Ze worden in enkele voorbeelden geïllustreerd. Tip 1: Zorg voor een doelgericht betekenisvol rekenprobleem: een vraag, een probleem, een conflict, een uitdaging. Zorg dat dit rekenprobleem past bij de interesse van het kind en motiveert ermee aan de slag te gaan. Tip 2: Geef ruimte voor ervaren, onderzoeken, experimenteren, handelen op verschillende niveaus (met betekenisvolle materialen). willen bouwen, is het misschien wel handig om een bouwtekening te maken. Dan weten we de volgende keer hoe we het het beste kunnen doen. De kinderen realiseren zich dat het handig is om vast te leggen hoe ze gebouwd hebben zodat ze daar later profijt van hebben. Fleur gaat gemotiveerd aan de slag en tekent zowel het vooraanzicht als het bovenaanzicht van het dierenpension. Bij het bouwen van het dierenpension wordt aan verschillende doelen gewerkt die genoemd staan in figuur 2. Maar we zien ook nog iets anders. De leraar heeft een belangrijke invloed via de vraagstelling bij de start van een activiteit, via het uitlokken van interactie en samenwerking, via het stellen van vervolgvragen die uitlokken tot redeneren. Zonder die vragen is de kans groter dat kinderen uitsluitend vrij spelen en het oppervlakkiger blijft. Tip 1: Een doelgericht betekenisvol rekenprobleem met extra uitdaging (meer verdiepingen). Tip 3: Daag uit tot interactie tussen leerlingen en begeleid dit met de juiste (reken) taal. Juist door interactie zijn ze genoodzaakt om te praten over verschijnselen, oplossingen aan te dragen en met elkaar te overleggen. Hiervoor is gebruik van informele en formele rekentaal noodzakelijk. Tip 4: Zorg voor open, betrokken, zinvolle vragen en interventies die kinderen aanzetten tot denken, redeneren en wiskundig actief zijn. Tip 2: Ruimte voor ervaren, onderzoeken, experimenteren, handelen op verschillende niveaus. Naast de blokken, kunnen de kinderen voor dit complexe bouwsel ook karton gebruiken. Tip 6: Door een bouwtekening te laten maken, denken de kinderen nog eens na over wat ze gezien en geleerd hebben. Bespreek de bouwtekening in de kring, zodat de benodigde rekentaal goed naar voren komt. Hang de bouwtekening daarna op bij de bouwhoek. Andere kinderen kunnen dan proberen dat bouwwerk na te maken. Tip 5: Geef feedback op oplossingen, redeneringen, dat wat kinderen laten zien, zeggen, doen zodat kinderen ook leren van je feedback. Tip 6: Vat met de kinderen samen wat ze ontdekt, geleerd, gezien hebben en wat je zelf gezien hebt, op een bij de kinderen passend niveau. Voorbeeld 1. Meer dan bouwen alleen Bij het domein Meetkunde: construeren Voorbeeld 2. Jeu de boules Bij het domein Meten: lengte, omtrek, oppervlakte Een kind vertelt in de kring over het spel jeu de boules. De juf grijpt dit verhaal aan om met de kinderen in de kring dit spel te spelen. Ze gebruiken een klein balletje als doel en rollen met knikkers. Op een gegeven moment is het niet op het oog duidelijk welk kind zijn knikker het dichtst bij het balletje gerold heeft. Hoe kunnen we dit oplossen?, vraagt de juf. De kinderen bedenken zelf hoe ze kunnen weten welke knikker het dichtst bij ligt. Ze passen de afstand af met hun voeten. Maar dan is er een kind dat het niet eerlijk vindt, omdat de een grotere voeten heeft dan de ander. (Zie het fragment meten met je voeten van leraar24: ) De bouwtekening van fleur De kringactiviteit over het meten van de afstand bij jeu de boules heeft betrekking op het afpassen met een natuurlijke maat. Dat is een hele belangrijke fase in de ontwikkeling van het inzicht in meten. Juist bij het gebruik van natuurlijke maten als stappen (lengte), bekertjes (inhoud) of steentjes (gewicht) wordt duidelijk dat het er bij meten om gaat hoe vaak de maat erin past. Dit inzicht is nodig voordat een kind zinvol kan meten met een meetinstrument. De kinderen van groep 2 hebben een dierenpension gebouwd. Ze hebben een open bouwwerk gemaakt met meerdere verdiepingen. Daarbij maakten ze de verdiepingsvloer precies op maat van stevig karton. Poezen en etensbakken van Playmobil worden verdeeld over de hokken. De kinderen zijn enthousiast over hun bouwwerk. De juf stelt voor: Als we het dierenpension later nog eens 3
4 Tip 1: een betekenisvol rekenprobleem, waarin twee keer een conflictsituatie ontstaat die de kinderen aan het denken zet. De eerste keer is dat het geval als de kinderen niet op het oog kunnen zien welke knikker het dichtst bij ligt. De juf stelt de vraag Hoe kunnen we dit oplossen, waardoor ze nadrukkelijk het probleem bij de kinderen legt en vraagt om ideeën aan te dragen. De tweede conflictsituatie ontstaat als verschillende kinderen de lengtes opmeten met hun voeten, en de kinderen merken dat het niet eerlijk is. De leraar heeft dit probleem eerst laten ontstaan en niet ingegrepen. Nu moeten de kinderen er echt over nadenken. Samenvattend verwoordt ze: Dus we kunnen de afstanden eerlijk vergelijken als we met de voeten van één kind meten. Je moet dezelfde maat gebruiken en daar afspraken over maken. Dit is een belangrijk inzicht. Tip 3: De kinderen mogen in interactie met elkaar oplossingen bedenken voor het probleem. Juf leidt het gesprek en zorgt voor de juiste rekentaal, want die hebben ze nu nodig. Is het wel eerlijk?, Hoe kunnen we dit oplossen?, Ga maar eens proberen wat je zegt. De kinderen brengen elkaar op ideeën en doen allemaal goed mee. Tip 5: Juf laat verschillende kinderen meten met hun voetstappen. Ze voorziet dat het vast zal lopen, maar laat kinderen dat aan den lijve ondervinden. Ze concluderen zelf dat het niet eerlijk is en gaan daarover nadenken. Een foute oplossing is in dit geval niet verkeerd; daar leren ze juist van. Natuurlijk reageer je hier als leraar pedagogisch goed op en help je de kinderen vervolgens naar andere oplossingen te zoeken, wellicht door een hint te geven. Voorbeeld 3. Spiegeltje, spiegeltje Bij het domein Meetkunde: Opereren met vormen en figuren Een paar kinderen verwonderen zich s morgens spontaan over hun spiegelbeeld in de donkere ruit. Juf bespreekt deze ervaring in het kringgesprek: wat zag je precies in de ruit? Wie heeft dat ook gezien? Hoe kan dat nou, het is toch geen spiegel? Zag je precies hetzelfde als in een spiegel? Wie heeft thuis een spiegel? Wat doe je daarmee? Wat zie je dan in de spiegel? Daarna mag een aantal kinderen in de werkles ervaring opdoen met spiegeleffecten. Er liggen spiegeltjes. Lepels en andere glimmende voorwerpen klaar. Juf komt regelmatig langs en sluit met haar vragen aan bij wat de kinderen zelf ontdekken. Een kind ziet zijn eigen gezicht in de spiegel: Kun je ook je achterhoofd in de spiegel zien? Een kind ziet jou in de spiegel: Als jij mij kan zien, kan ik jou dan ook zien? Een kind ziet het plafond: Kun je ook de vloer zien in de spiegel? Bij de doelen voor opereren met vormen en figuren staat: eenvoudige opdrachten kunnen uitvoeren met een spiegeltje (iets laten zien in een spiegel, figuren verdubbelen, vervormen) en hierover kunnen redeneren (wat gebeurt er als ; hoe kun je ; wat moet je doen om...). Een kringgesprek vormt een goede start, waarin je de spontane verwondering van kinderen kunt benoemen en aanwakkeren. Tip 4: Zorg voor open, betrokken, zinvolle vragen en interventies die kinderen aanzetten tot denken, redeneren en wiskundig actief zijn. Zo houd je de kinderen langer geboeid. Probeer aan te sluiten bij wat het kind zelf ontdekt. Tip 6: Vat met de kinderen samen wat ze ontdekt, geleerd, gezien hebben en wat je zelf gezien hebt, op een bij de kinderen passend niveau. Kinderen die eraan toe zijn, kun je vragen naar verklaringen. Hoe komt het dat je in de spiegel iets kunt zien wat achter je is? Waarom moet je je spiegel zo houden om de vloer te zien? Waarom zien we de boom ondersteboven in de plas? Voorbeeld 4. Wikken en wegen Bij het domein Meten: gewicht. Waar of niet waar, wat denk je? Kinderen in groep 2/3 vergelijken op gewicht. Ze zitten in de kring om een tafel waar groenten en vruchten liggen. Juf Anne leest van een kaartje voor, het is doodstil: Is het wel waar of is het niet waar? De druiven zijn zwaarder dan de appel. Sommige kinderen roepen ja, andere kinderen roepen nee. Anne: Zullen we eens gaan kijken wat klopt? Hoe kunnen we dat doen? Er zijn meteen kinderen die zeggen dat je dat met de latten kunt doen die er liggen. Bram doet het voor. De rest kijkt gespannen mee. Iedereen is betrokken. Omdat de lat bij de druiven naar beneden gaat, zijn de druiven zwaarder. Vervolgens roept Jaco: Ik denk dat de meloen zwaarder is dan de druiven. Juf Anne grijpt dit meteen aan en laat kinderen aangeven of ze denken dat het waar is. Voordat Jaco het gaat uitvoeren vraagt ze: Wat moet er dan gebeuren? Dan gaat ie naar beneden, zegt Jaco. Is dat zo?, vraagt juf Anne aan de groep. Sommige roepen ja, anderen nee. Het is dus niet voor iedereen vanzelfsprekend. Er valt dus wat te leren! Zo vergelijken de kinderen nog verschillende vruchten en groenten. Ze komen erachter dat iets dat groter is, niet altijd zwaarder is. Tijdens de afsluiting vraagt Anne wat de kinderen geleerd hebben. Samen bedenken ze: als iets groter is, hoeft het niet zwaarder te zijn; je kunt het uitzoeken met je handen (voelen) en met de wipwap en je weet wat lichter is en wat zwaarder. Zie ook Tip 4: Zorg voor open, betrokken, zinvolle vragen en interventies die kinderen aanzetten tot denken, redeneren en wiskundig actief zijn. Juf Anne vraagt de kinderen eerst na te denken over het antwoord op de vraag. Door haar werkwijze met de kaarten, moet iedereen een keus maken: wie denkt waar, en wie denkt niet waar. Ze laat de kinderen ook voorspellen: wat zal er gebeuren als en biedt de ruimte om te onderzoeken: hoe kunnen we dat nagaan? Doe het maar! Tip 2: Het zelf experimenteren krijgt veel ruimte. Bied extra uitdagende materialen aan. Een tweede spiegeltje erbij of mozaïek. In een lepel wordt het spiegelbeeld vervormd. Tip 6: Vat met de kinderen samen wat ze ontdekt, geleerd, gezien hebben en wat je zelf gezien hebt, op een bij de kinderen passend niveau. Juf Anne laat de kinderen samen naar voren brengen wat ze geleerd hebben. Zelf herformuleert ze het een beetje en vat ze samen. 4
5 Samen wikken en wegen Stijn, Bas en Sanne (eind groep 2) zoeken samen van vijf voorwerpen uit, wat de volgorde is van licht naar zwaar. Ze hebben een paprika, balletje, zak spinazie, pak rijstwafels en een appel. Sommige dingen lijken zwaarder, omdat die groter zijn. Ze kunnen een balans (met een klerenhanger) of met twee latten (type wipwap) gebruiken. Ze pakken de wipwap en gaan samen, al discussiërend en experimenterend aan de slag. De leraar hoeft helemaal niets meer te doen. Enkele uitspraken en zinnen die we hen horen zeggen en uitwisselen: Deze is niet zwaar ; Ja, dan is de appel toch lichter ; Dan moet deze als eerste en deze als tweede ; die is het lichtst ; dan is die zwaarder. Ze vergelijken steeds een nieuw product met wat ze eerst gewogen hebben, en zo krijgen ze samen zoekend de rij van licht naar zwaar. Zie ook: Licht en zwaar Lisa, Angelo en Reno uit groep 1 krijgen de vraag: wat is licht en wat is zwaar, terwijl ze verschillende voorwerpen bij zich hebben liggen. Reno denkt dat de dobbelsteen (die is van schuimrubber) zwaar is. Waarschijnlijk omdat die het grootste is. De kinderen voelen met hun hand. Maar hebben verschil van mening. Dan vraagt de juf hoe je het kunt uitzoeken. Ze kennen het fenomeen van de wipwap en gaan aan de slag. Waarom is dat zwaarder?, vraagt de juf aan de kinderen als ze twee producten op de wipwap hebben liggen. Reno: Aan die kant is hij verder naar beneden. Later vergelijken ze met een klerenhanger die ze als balans gebruiken. Reno: Als het zwaarder is, komt er een deukje in (hij bedoelt in de tas). De kinderen stoppen dingen in de tassen aan beide kanten van de klerenhanger, tot het even zwaar is. Zie ook Tip 3: Daag uit tot interactie tussen leerlingen en begeleid dit met de juiste (reken)taal. Juist door interactie zijn ze genoodzaakt om te praten over verschijnselen, oplossingen aan te dragen en met elkaar te overleggen. Hiervoor is gebruik van informele en formele rekentaal noodzakelijk. In dit voorbeeld wordt slechts een klein stukje uitgeschreven. In de praktijk is ruimte voor alle tips binnen deze activiteit: er is een betekenisvol probleem, kinderen experimenteren en werken samen en bespreken samen, gebruiken wiskundetaal en de leraar reageert op wat ze zeggen, vult aan met begrippen die daarbij passen, stelt vragen en geeft feedback. Achteraf vatten leraar en leerlingen samen wat ze gedaan en geleerd hebben. In deze drie voorbeeldactiviteiten zie je dat aan bijna alle doelen rond Meten: Gewicht in groep 1 en 2 actief gewerkt wordt: METEN Eind groep 2 (minimumdoelen) Aan het eind van groep 2 moet de leerling minimaal... Eind groep 2 (basisdoelen) Aan het eind van groep 2 is de leerling doorgaans in staat tot... Gewicht enkele voorwerpen die (aanzienlijk) in gewicht verschillen, kunnen vergelijken en ordenen naar gewicht op verschillende manieren: op het oog, wegen met de handen, met een balansweegschaal voorwerpen die in gewicht verschillen, kunnen vergelijken en ordenen naar gewicht op verschillende manieren: op het oog, op de hand, met een balans (wip-principe) begrippen rond gewicht herkennen in betekenisvolle eenvoudige situaties: zwaar, zwaarder, zwaarst(e), licht, lichter, lichtst(e), even zwaar/licht begrijpen dat gewicht niet een op een samenvalt met omvang (zwaarder betekent niet altijd groter en omgekeerd) conclusies kunnen trekken uit de stand van de balans bij het wegen van twee voorwerpen begrippen rond gewicht herkennen en kunnen gebruiken in betekenisvolle eenvoudige situaties en in tegenstellingen: zwaar, zwaarder, zwaarst(e), licht, lichter, lichtst(e), even zwaar/licht begrijpen dat gewicht niet een op een samenvalt met omvang of lengte of grootte (zwaarder betekent niet altijd langer, groter en omgekeerd) kunnen redeneren over gewichten in eenvoudige probleem- en conflictsituaties (is iets dat groter is, ook altijd zwaarder?) Colofon Deze kwaliteitskaart is samengesteld door Sabine Lit en Anneke Noteboom en is een uitgave van School aan Zet. Voor vragen rond de kwaliteitskaart kunt u contact opnemen met School aan Zet: Gea Spaans, secretariaat@schoolaanzet.nl. KKSTB148 Buiten het downloaden zijn alle rechten op dit product voorbehouden aan: KWALITEITSKAART 5 Postbus 556, 2501 CN Den Haag secretariaat@schoolaanzet.nl
De functie van een rekenconflict
ebook De functie van een rekenconflict Inleiding Om het rekenaanbod te verrijken brengt de leerkracht regelmatig bewust een conflictsituatie in. Het inbrengen van rekenconflicten is een werkwijze waarbij
Nadere informatieGecijferd bewustzijn door middel van rekenconflicten bij kleuters
Gecijferd bewustzijn door middel van rekenconflicten bij kleuters 25 januari 2012 Marije Bakker Welkom en programma Leerlijnen,domeinen, organisatie en praktische toepassing van gecijferd bewustzijn. 2
Nadere informatieChecklist reken- en wiskundeomgeving
Checklist reken- en wiskundeomgeving Naam: Ingevuld door: Datum (eerste meting): Datum (tweede meting): Kwaliteitsverbetering doe je zelf Vier stappen In beeld brengen van een kwaliteitsaspect Vul de lijst
Nadere informatieTussendoelen ontwikkeling van het logisch denken
Tussendoelen ontwikkeling van het logisch denken 3 4 4;6 5 5;6 6 6,6 7 7;6 1. herkent begrippen als lang-korthoog-laag- klein-groot 1. kan verschillende grootheden onderscheiden en in betekenisvolle 1.
Nadere informatieTussendoelen rekenen-wiskunde voor eind groep 2
Domein GETALLEN, subdomein Getalbegrip HELE GETALLEN kan de telrij opzeggen tot ten minste 20. kan vanuit elk getal tot 20 verder tellen en vanuit elk getal onder 10 terugtellen. herkent en gebruikt rangtelwoorden
Nadere informatieRekenen in groep 1 en 2. Een goede rekenstart
Rekenen in groep 1 en 2 Een goede rekenstart Onderwerpen in deze workshop Een goede rekenstart, rekentijd Betekenisvol reken- en wiskundeonderwijs Rekeninhouden en doelen Beredeneerd aanbod Werken met
Nadere informatieRekenontwikkeling van het jonge kind: de doelen
GETALLEN Omgaan met de telrij noemen van namen van telwoorden (in liedjes, prentenboeken) opzeggen van de telrij vanaf 1 (als liedje of versje) de telrij (akoestisch) kunnen opzeggen tot en met tenminste
Nadere informatieTussendoelen rekenen-wiskunde voor eind groep 3
Domein GETALLEN, subdomein Getalbegrip beheerst de doelen van groep 2, ook op het niveau van groep 3 en HELE GETALLEN kan de telrij opzeggen tot ten minste 100 en kan vanuit elk getal verder tellen en
Nadere informatieOntwikkelschema Rekenen Groep 1
Ontwikkelschema Rekenen Groep 1 Getallen tellen Kent de namen van de cijfers (in liedjes en boekjes) Kan tot 10 tellen hoeveelheden Kan met vinger aanwijzen hoeveel die telt Kan aanwijzen wat minder/meer/meest
Nadere informatieTussendoelen Ontluikende gecijferdheid (inclusief logisch denken vanaf 3;6 jaar)
Tussendoelen Ontluikende gecijferdheid (inclusief logisch denken vanaf 3;6 jaar) 0 1;6 2 2;6 3 3,6 4 4;6 1. Ontwikkelt een besef van getalsnamen door rijmpjes en versjes. (bijvoorbeeld: een- twee..klaar
Nadere informatieThema 6. Thema 1. Thema 8. Thema 2. Thema 5. Thema 3. Thema 7. Thema 4
Aanbod Inhoudskaart Rekenen-wiskunde jonge kind fase (in acht kleuterthema s) Getallen: doelen eind groep Getalbegrip Telrij telwoorden kennen telrij opzeggen (akoestisch tellen) doortellen en terugtellen
Nadere informatieSteunpunt GOK project Genk De bouwhoek
Uitwerking De Bouwhoek 1. Het belang van bouwen en construeren Bouwen en construeren ontwikkelen een groot aantal belangrijke vaardigheden, zoals: het bevorderen van eigen initiatief, samenwerken, samen
Nadere informatieUSERTESTING. Testplan Werking en interesse. Product. Testdoelen. Methodes
USERTESTING Testplan Werking en interesse Product Op de basisschool worden vooral vakken gegeven waarop de inspectie controleert. Veel vakken die ook belangrijk zijn worden hierdoor niet gegeven. Ons doel
Nadere informatieActiviteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering
Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend
Nadere informatieActiviteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering. De kinderen: - oriënteren zich op het thema. - activeren hun voorkennis.
Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend
Nadere informatiePreventie rekenproblemen door effectief rekenonderwijs in de groepen 1-2 28 januari 2015
Preventie rekenproblemen door effectief rekenonderwijs in de groepen 1-2 28 januari 2015 Arlette Buter info@rekenadviesbuter.nl 1 Goede rekenstart Beredeneerd aanbod Inhoud Rekenactiviteiten in de (kleine)
Nadere informatieLeer- en ontwikkelingslijnen jonge kind (MET extra doelen) - versie augustus Naam leerling. Rekenen Tellen en getalbegrip
Rekenen Tellen en getalbegrip Tellen en getalbegrip - 0 Zegt de telrij op vanaf 1 als een opzegversje. -19--19 Telt voorwerpen tot en met 5; asynchroon. -19--19 Vergelijkt kleine en grote hoeveelheden
Nadere informatieActiviteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering. De kinderen: - oriënteren zich op het thema. - activeren hun voorkennis.
Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend
Nadere informatieSLO-tussendoelen en De wereld in getallen groep 1-2
SLO-tussendoelen en De wereld in getallen groep 1-2 Het SLO heeft een overzicht van tussendoelen gepubliceerd waaraan de rekenontwikkeling van jonge kinderen van 2-7 jaar moet voldoen. In onderstaand overzicht
Nadere informatieVoorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode
Voorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode Eerste oriëntatie Welke onderwerpen uit welke leerlijnen komen in dit blok aan de orde? Onderscheid daarbij a. eerste kennismaking met
Nadere informatieDoelenlijst 10: MEETKUNDE
Doelenlijst 10: MEETKUNDE Doel: Oriëntatiebegrippen kennen 93 Passende Perspectieven rekenen Doelenlijst 10: Meetkunde Kunnen toepassen van ruimtelijke oriënteringsbegrippen als links, rechts, onder, boven,
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?
Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieAls kleuters leren meten... Analyse doelen Jonge kind
Als kleuters leren meten... Analyse doelen Jonge kind Maart 2013 Verantwoording 2013 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder
Nadere informatieSpelend Rekenen. Workshop Samenwerkingsprogramma Zuidoost 6 maart 2013 door Ine van. Programma
Spelend Rekenen met peuters en kleuters Ine van Schijndel-Boel Workshop Samenwerkingsprogramma Zuidoost 6 maart 2013 door Ine van Programma Doelstelling Wat doe je al? Hoe leren jonge kinderen? Rekenroutines
Nadere informatieverder aan de slag met meten te lijf
verder aan de slag met meten te lijf 180 www.rekenweb.nl Grote Rekendag 2010 meten te lijf en verder inleiding leerlijn vergelijken en ordenen natuurlijke maten referentiematen Ook na de Grote Rekendag
Nadere informatieMC Peilen en stimuleren van meetkunde via speelse activiteiten bij jonge kinderen.
MC Peilen en stimuleren van meetkunde via speelse activiteiten bij jonge kinderen. Preventie en interventies om waar mogelijk rekenproblemen te voorkomen. 10 december 2014 Aafke Bouwman Inhoud Waarom?
Nadere informatieAanpassingen Leer- en ontwikkelingslijnen jonge kind (4-7 jaar)
Aanpassingen Leer- en ontwikkelingslijnen jonge kind (4-7 jaar) Juni 2018 Rekenen In onderstaande tabellen is te zien welke wijzigingen er zijn in het leergebied Rekenen. Ongewijzigde doelen staan niet
Nadere informatieOntwikkelingslijnen 0-4 jaar (MET extra doelen) - versie januari Naam kind. Rekenen Tellen en getalbegrip
Rekenen Tellen en getalbegrip Tellen en getalbegrip-fase 5 Zegt samen met de PM-er en andere kinderen de telrij tot en met 3 op, bijv. in de context van een telliedje enoemt de begrippen meer en minder
Nadere informatieChecklist Gesprek voeren 2F - handleiding
Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de
Nadere informatieDit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen.
Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen. Leerstijlentest van David Kolb Mensen, scholieren dus ook, verschillen nogal in de wijze waarop ze leren. Voor
Nadere informatieRekenen in de Bouwhoek
Rekenen voor kleuters Rekenen in de Bouwhoek Workshop op 25 januari 2012 door Ine van Schijndel-Boel Programma Ontvangst met koffie en thee Doelstelling Warming-up Filmpjes Opdracht De plaats van bouwen
Nadere informatieBeste ouder(s)/verzorger(s),
Beste ouder(s)/verzorger(s), U vraagt zich soms af wat uw kind in groep 1 en 2 leert m.b.t. het vak rekenen. Rekenen is één van de basisvaardigheden die jonge kinderen goed onder de knie moeten krijgen.
Nadere informatieMarije Bakker. Spelen + leren = groep 2 + groep 3. Agenda. Ria Dekker. Waarom willen kinderen
Marije Bakker Spelen + leren = groep 2 + groep 3 Ria Dekker & Marije Bakker 2 Ria Dekker Agenda overgang van groep 2 Opleiding naar groep 3 Rekencoördinator Thematisch werken Aan de slag in groep 3 in
Nadere informatieEn, wat hebben we deze les geleerd?
Feedback Evaluatie Team 5 En, wat hebben we deze les geleerd? FEED BACK in de klas En, wat hebben we deze les geleerd? Leerkracht Marnix wijst naar het doel op het bord. De leerlingen antwoorden in koor:
Nadere informatieTussendoelen ontwikkeling van beginnende gecijferdheid
Tussendoelen ontwikkeling van beginnende gecijferdheid 3 4 4;6 5 5;6 6 6,6 7 7;6 Telrij Telrij Telrij Telrij 1. kan de telrij opzeggen vanaf 1 als liedje of versje 1. kan de telrij opzeggen tot tenminste
Nadere informatieLeerlijn en tussendoelen rekenen groep 1 en 2 basisonderwijs* 1
Leerlijn en tussendoelen rekenen groep 1 en 2 basisonderwijs* 1 1. Tellen en getalbegrip 1.1 Kennis van de telrij Telrij opzeggen t/m 5-10 Telrij opzeggen t/m 10 Telrij opzeggen t/m 20 Vanuit verschillende
Nadere informatieFilms kijken op internet: verboden of niet?
Les over auteursrecht tekst niveau A Films kijken op internet: verboden of niet? Veel mensen kijken graag naar films. Jij ook? Als je zin hebt om een film te zien, kun je natuurlijk naar de bioscoop gaan.
Nadere informatieEen Meet- en Ontdekpad gemaakt door Maaike Kuijer. Pabo De Eekhorst Assen.
METEN Een meet- en ontdekpad www.rekenhoek.nl 5 6 Een Meet- en Ontdekpad gemaakt door Maaike Kuijer. Pabo De Eekhorst Assen. Inhoudsopgave meet- en ontdekpad Samenvatting 2 Verantwoording 4 Gebruiksaanwijzing
Nadere informatie- Duploblokjes en legoblokjes (nodig bij het oplossen van de rekenvraag)
Handleiding en opgaven niveau A1 Thema: Tentoonstelling met lego Een uitgebreide uitgeschreven aanpak vindt u in de Instapmodules: www.nieuwsbegrip.nl Download & prints Instapmodules Nieuwsrekenen. materiaal
Nadere informatieLes 17 Zo zeg je dat (niet)
Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieMeten en meetkunde Bijeenkomst 1
INHOUD bijeenkomst 1: Meten en meetkunde Bijeenkomst 1 Onderwijseenheid 1.4.2 Taal, techniek en rekenen-wiskunde in de onderbouw Mariëlle van der Borgh - Konstant Ciach Jolien van Heerde - Ortwin Hutten
Nadere informatie1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip. Groep 1 Groep 2 M1 E1 M2 E2. Streefdoelen/ leerlijn Rekenontwikkeling (kleuters)
1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip Groep 1 Groep 2 M1 E1 M2 E2 Omgaan met de telrij Getallen - Oriënteren zich op de telrij tot tenminste 10 - Kunnen de getallenrij tot 10 opzeggen, wijzen niet 1
Nadere informatieThuis films kijken. Acteurs spelen het verhaal na. de acteur = iemand die voor zijn beroep toneelspeelt of in een film speelt
Speciale les over auteursrecht tekst niveau AA Thuis films kijken 1 Jij kijkt vast wel eens naar een film. 2 Dat kan in de bioscoop. 3 Maar je kunt films ook thuis bekijken. Op internet. 4 Dat is lekker
Nadere informatieJuf, met deze puzzel kan ik ook. Creatief denken met vormgevende en gerichte reken ontwikkelingsmaterialen
Juf, met deze puzzel kan ik ook. Creatief denken met vormgevende en gerichte reken ontwikkelingsmaterialen Panama 2017 Aafke Bouwman & Annemarieke Kool WWW.CPS.NL Inhoud werkgroep Functie van ontwikkelingsmaterialen
Nadere informatieLeerlijnen peuters en jonge kind (ZONDER extra doelen) - versie mei Naam leerling. Rekenen Tellen en getalbegrip
Leerlijnen peuters en jonge kind (ZONDER extra doelen) - versie mei 2016 Rekenen Tellen en getalbegrip Tellen en getalbegrip-stap 1 Zegt samen met de PM-er en andere kinderen de telrij tot en met 3 op,
Nadere informatie1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip. Peuters BP MP EP. Streefdoelen/ leerlijn Rekenontwikkeling (peuters)
1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip Omgaan met de telrij - Zeggen de telrij vanaf 1 op als liedje of versje* - Beginnen hardop te tellen (=akoestisch tellen) - Oriënteren zich op de telrij t/m 5 -
Nadere informatieO&O cyclus. Onderzoeken en ontwerpen
O&O cyclus Onderzoeken en ontwerpen O&O cyclus Waslijn O&O Deze platen kun je aan de muur hangen bij een onderzoeksopdracht of ontwerpopdracht. Tijdens het onderzoeken of ontwerpen staat het leerproces
Nadere informatieTussendoelen Cognitieve ontwikkeling
Tussendoelen Cognitieve ontwikkeling 0 1;6 2 2;6 3 3,6 4 4;6 1. Experimenteert graag: brengt opzettelijk allerlei variaties in zijn handelen aan en kijkt wat voor een effect dat heeft. 2. Bedenkt zelf
Nadere informatieSamen een dierentuin nabouwen. Deze les levert een bijdrage aan het kerndoel: 1 De leerlingen leren hoeveelheidbegrippen gebruiken en herkennen
Samen een dierentuin nabouwen Leeftijdsgroep Kerndoel 8-12 jaar Deze les levert een bijdrage aan het kerndoel: 1 De leerlingen leren hoeveelheidbegrippen gebruiken en herkennen Leerstofonderdeel Kerndoel
Nadere informatieNieuwsbrief 3 De Vreedzame School
Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Blok 3 Blok 3: We hebben oor voor elkaar Blok 3: Algemeen: In dit blok stimuleren we de kinderen om oor voor elkaar te hebben. De lessen gaan over communicatie, over praten
Nadere informatieModel Interactie Analyse (MIA) rekenen-wiskunde Hilde Amse en Wil Oonk
Model Interactie Analyse (MIA) rekenen-wiskunde Hilde Amse en Wil Oonk Inleiding Met het Model MIA kunnen de interactiehandelingen van de leraar geobserveerd en geanalyseerd worden, met het uiteindelijke
Nadere informatieVragenlijst: Wat vind jij van je
Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op
Nadere informatieLeerstofoverzicht Lezen in beeld
Vaardigheden die bij één passen, worden in Lezen in beeld steeds bij elkaar, in één blok aangeboden. Voor Lezen in beeld a geldt het linker. Voor Lezen in beeld b t/m e geldt het rechter. In jaargroep
Nadere informatieLeerlijnen jonge kind (MET extra doelen) - versie juli Naam leerling. Rekenen Tellen en getalbegrip. Tellen en getalbegrip - 0
Leerlijnen jonge kind (MET extra doelen) - versie juli 2015 Rekenen Tellen en getalbegrip Tellen en getalbegrip - 0 Naam leerling Zegt de telrij op vanaf 1 als een opzegversje. -19--19 Telt voorwerpen
Nadere informatie3.3 Les 3: Het opstellen van een hypothese
3.3 Les 3: Het opstellen van een hypothese Doel: Lesinhoud De leerlingen formuleren hypotheses die beginnen met ik denk dat. De leerlingen weten dat ze bij een onderzoek ook het tegenovergestelde onderzoeken
Nadere informatieHoe bereid ik een spreekbeurt voor?
Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Het maken van een spreekbeurt is eigenlijk niets anders dan het schrijven van een informatieve tekst (weettekst). Het is daarom handig om net zo te werk te gaan als
Nadere informatieLes 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"
Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...
Nadere informatiePiramide en Schatkist in het rekenonderwijs. Komend uur. Piramide 14-9-2010. Marlin Nijhof
Piramide en Schatkist in het rekenonderwijs Marlin Nijhof Komend uur Piramide komende maanden Schatkist komende maanden Praktische tips van mij Praktische tips van elkaar Piramide 1 Piramide & beginnende
Nadere informatieGESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG:
AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen. - Schrijf je op een juiste manier in meervoud. - Gebruik je hoofdletters op een
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Rachel van der Pijl P14EhvADT De Springplank. Eindhoven
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieVoorbereiding activiteit
16.1 Mini en maxi Dieren op ware grootte Rekenbegrippen: meten, tegenstellingen en verhoudingen Verantwoording Leerdoel vaststellen Woorden selecteren Het bereiken van het leerdoel (strategieën) Benodigde
Nadere informatieTalig rekenen. Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2
SBZW 10-4-2016 1 Talig rekenen Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2 Onderwerpen Inschatten van beginniveau Taal binnen de rekenles
Nadere informatieActiviteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering
Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend
Nadere informatieThema Gezondheid. Lesbrief 5. De tandarts
Thema Gezondheid Lesbrief 5. De tandarts Inleiding Deze les gaat over praten bij de tandarts. Meneer Wong komt voor controle bij de tandarts. De tandarts kijkt of alle tanden en kiezen goed zijn. Wat leert
Nadere informatieChecklist Rekenen Groep 3. 1. Tellen tot 20. 2. Getallen splitsen. Hoe kun je zelf het tellen controleren?
Checklist Rekenen Groep 3 1. Tellen tot 20 Als kleuters, in groep 1 en groep 2, zijn de kinderen bezig met de zogenaamde voorbereidende rekenvaardigheid. Onderdelen hiervan zijn ordenen en seriatie. Dit
Nadere informatieExcellentie in ontwikkeling
Excellentie in ontwikkeling Kleuters uitdagen werkt gesprekskaarten Deze kaarten zijn bedoeld als een spiegel. Kan ik deze uitspraken nazeggen, of gaan ze niet over mij? En, als ik ze zou willen na zeggen
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieLesbrief 14. Naar personeelszaken.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.
Nadere informatieThema Gezondheid. Lesbrief 5. De tandarts
Thema Gezondheid Lesbrief 5. De tandarts Inleiding Deze les gaat over praten bij de tandarts. De man (meneer Onuso / Bashir) komt voor controle bij de tandarts. De tandarts kijkt of alle tanden en kiezen
Nadere informatieInhoud Voor de leerling Voor de leraar Algemeen
Vogel ABC Inhoud Voor de leerling... 2 Inleiding... 2 Aanpak... 2 Opdracht... 3 Evaluatie-formulier (groep 3-4)... 4 Voor de leraar... 5 Instructie en feedback... 5 Verbinding met hele groep... 5 Beoordeling...
Nadere informatieWaarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken
Les 1: Je eigen vredesspreuk bedenken Waarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken Bekijk met de klas het Jeugdjournaalfilmpje op www.nieuwsbegrip.nl. Let er vooral op wat vrede precies betekent.
Nadere informatieSpel: Wat heb ik geleerd dit jaar?
Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Inleiding Traditioneel staat de decembermaand in het teken van jaaroverzichten en top 100 of top 2000 lijstjes. Allemaal bedoeld om terug te kijken op het afgelopen jaar.
Nadere informatiemaken de kinderen een lijst om hun schilderij. De focus ligt daarbij op het passen en meten.
04. Passen en meten! Tijdens deze activiteit: maken de kinderen een lijst om hun schilderij. De focus ligt daarbij op het passen en meten. Inrichting speelleeromgeving Ga voor deze activiteit in het atelier
Nadere informatieLeerlingen leren hoe ze zelf (zonder hulp van de leerkracht) conflicten constructief kunnen oplossen.
Les 12 Drie petjes Doel blok 2: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren hoe ze zelf (zonder hulp van de leerkracht) conflicten constructief kunnen oplossen. Met behulp van Aap en Tijger maken
Nadere informatie3 Pesten is geen lolletje
Na deze les kun je: het verschil tussen plagen en pesten noemen; jouw ervaringen met pesten vertellen; uitleggen hoe je pesten kunt stoppen; afspraken maken over pesten. 3 Pesten is geen lolletje Pesten
Nadere informatieWaarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen
week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de
Nadere informatieMaak van je kind een maker!
Maak van je kind een maker! En word er zelf ook één. Zes regels waarmee dat waarschijnlijk best wel lukt. 1 Welkom In dit boekje vertellen we over maken. Het is speciaal gemaakt voor ouders die samen met
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?
Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een
Nadere informatieCommunicatie op de werkvloer
Communicatie op de werkvloer Voor een goede communicatie op de werkvloer is het noodzakelijk dat we letterlijk dezelfde taal spreken. Een goede kennis van het vakjargon is dan ook erg belangrijk. Net zo
Nadere informatieAfgesproken verdeling van de boeken over de groepen
DE KANJERTRAINING. Op de Jozefschool wordt er in alle groepen kanjertraining gegeven. Alle leerkrachten zijn gecertificeerd. Doel van de Kanjertraining? Deze werkwijze biedt lln. kapstokken aan om beter
Nadere informatieSPECIMEN. (na)vertellen in chronologische volgorde begrijpend luisteren
Matrix Taal (1) interactief taalgebruik beginnende geletterdheid woordenschat taalbewustzijn taal thema 1 thema 2 thema 3 thema 4 thema 5 thema 6 thema 7 thema 8 eigen aanbod ontwikkelen woordenschat (passief
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten
Thema Op het werk. Lesbrief 14. Opdrachten Kofi is op het werk. De chef geeft opdrachten: zij zegt wat Kofi moet doen. De eerste opdracht is de rommel opruimen. Kofi moet de vloer vegen. Het is weer netjes
Nadere informatieTussendoelen rekenen-wiskunde voor eind groep 4
Domein GETALLEN, subdomein Getalbegrip beheerst de doelen van groep 2 en 3, ook op het niveau van groep 4 en HELE GETALLEN kan verder tellen en terugtellen tot ten minste 100 met sprongen van 2, 5 (de
Nadere informatie1
Maak betekenisvolle onderwerpen bespreekbaar Individuele docententraining PPOZO DAG 1 PPOZO Marije Fris leerkracht basisonderwijs trainer & masterclassdocent St. DKJL Dag 1 donderdag 24 november Dag 2
Nadere informatieActiviteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering
Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend
Nadere informatieDwerggras 30, Rotterdam. 1. Schrijf tijdens het kijken dingen op die jou belangrijk lijken. Je hebt dit later nodig.
Les 1: Een Wikitekst schrijven Waarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken Bekijk met de klas het Jeugdjournaalfilmpje over koningin Beatrix op www.nieuwsbegrip.nl 1. Schrijf tijdens het
Nadere informatieChecklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding
Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding Inleiding De checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die moeten leren schrijven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht
Nadere informatieKnabbel en Babbeltijd.
Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte
Nadere informatieWaarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen
week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de
Nadere informatieKinderdagverblijf programma Dit ben ik
Kinderdagverblijf programma Dit ben ik Week 5 Datum 27 t/m 31 januari 09.15 uur - Kring: Kern 0 1½ het gezicht van Puk. Spiegeltje in Puk zijn rugzak. Wat is dat nou? 09.20 uur - Voorleesboek: Kikker is
Nadere informatieTaaljournaal, tweede versie
SPELLING Taaljournaal, tweede versie Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs en opbrengstgericht werken zoals deze methode zijn te vinden op www.taalpilots.nl, www.rekenpilots.nl en
Nadere informatieSpinners. Veel plezier! Juf Els en juf Anke
Spinners Een nieuwe rage: spinners! Heb jij ze al gespot in jouw klas? Vervelend, al dat speelgoed op school, of handig! spinners in de klas, daar kun je leuke, leerzame activiteiten mee doen! Wij bedachten
Nadere informatieGELOOFSVRAGEN EN LEVENSVRAGEN
WAAROM??? DAAROM!!! Soms sta je met je mond vol tanden, wanneer je kind je met een vraag overvalt. "Waarom zijn de bomen groen?", "Waarom regent het vandaag?" Waarom... waarom..., steeds weer waarom. De
Nadere informatieherkent dagelijkse routines en weet dat er een activiteit volgt (bijv. het zien van de slaapzak: het is tijd om te slapen, pakt de knuffel)
1 Tijd Baby blauw herkent dagelijkse routines (bijv. het klaarzetten van een bordje: het is tijd om te eten, reageert door aandacht te vragen) herkent dagelijkse routines en weet dat er een activiteit
Nadere informatie