3.3 Les 3: Het opstellen van een hypothese
|
|
- Henriette Karen Driessen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 3.3 Les 3: Het opstellen van een hypothese Doel: Lesinhoud De leerlingen formuleren hypotheses die beginnen met ik denk dat. De leerlingen weten dat ze bij een onderzoek ook het tegenovergestelde onderzoeken (een schuine tegenover een minder schuine helling, een zware tegenover een lichte knikker). A De introductie U prepareert een theezakje. Knip de bovenkant van het theezakje los. Schud de thee eruit. Maak van het zakje een kokertje, zet het rechtop op een schoteltje. (Theezakjes van de Aldi blijken erg goed te werken.) Ter introductie van de les laat u een leeg theezakje zien. U meldt dat u het zakje zult aansteken. Wat denken jullie dat er zal gebeuren? U herhaalt enkele antwoorden en begint steeds met: Jij denkt dat. Leerverhaal: we schrijven onze verwachtingen als volgt op: ik denk dat. Zo'n verwachting noemen we een hypothese. Dan gaan we nu kijken of jullie verwachtingen kloppen. U steekt het theezakje boven aan. De resten van het theezakje stijgen aan het eind brandend op, branden op. Wat gebeurde er? U vraagt om een goede beschrijving. Gebeurde er wat we als een verwachting hadden uitgesproken? Waardoor denken jullie dat dit gebeurt? Keken jullie anders omdat jullie iets verwachtten? U steekt het theezakje bovenaan aan. Les in het kort: a. U voert het zg. theezakproefje uit. De kinderen spreken eerst een verwachting uit. b. U instrueert de leerlingen met betrekking tot het uitvoeren van de hellingproef. Speciaal wijst u erop dat ze eerst een hypothese moeten opstellen. c. De leerlingen voeren het hellingonderzoek uit. d. Bespreking van het onderzoek rond de helling. Terugkoppeling van het resultaat/conclusie naar de hypothese. e. De leerlingen maken de opdrachten in het labboek. f. Bespreking met de leerlingen. U let op het exact omschrijven van de hypothese. Nodig: B De opdracht het labboek theezakje aansteker/lucifers schotel een kan water knikkers van diverse massa (gewicht) karton van diverse lengtes boeken (om de hoogte van de helling mee te kunnen maken) schildertape (voor het aangeven van het begin- en eindpunt van de meting) gradenboog linialen, rolmaat, duimstok stopwatch U stelt de leerlingen de vraag: bestaat er een verband tussen de massa (het gewicht) van een knikker, hoe schuin een helling is en de snelheid waarmee de knikker van de helling komt gerold? Dat gaan jullie onderzoeken. Maar eigenlijk heb ik nu twee vragen gesteld. Welke, denk je? (De vraag of het gewicht/massa bepalend is voor de snelheid. Maakt het iets uit of de knikker zwaar of licht is? En de vraag of de mate van schuinheid van de helling iets uitmaakt?) Dus we hebben twee onderzoeken te doen. Achtergrondinformatie: In de natuurkunde spreken we in plaats van over het gewicht over de massa van een voorwerp. Aanwijzing: (Ook hier geldt dat de leerlingen zelf het materiaal kunnen pakken dat ze nodig denken te hebben.) De kinderen moeten een begin- en eindpunt hebben om te kunnen meten. Dit kunnen ze het beste uitzetten voordat ze met het eigenlijke onderzoek van start gaan. Dit doen ze door proefondervindelijk vast te stellen welke afstand het beste te meten is. 36
2 Achtergrondinformatie Het vuur warmt de lucht op. Hete lucht stijgt op. Als het theezakje bijna is opgebrand is de lucht eromheen opgewarmd en tilt de luchtstroom het theezakje mee op. Tip Controleer of het brandalarm op uw school door dit proefje kan worden geactiveerd. Veiligheid Dit is een goed moment om te wijzen op het aspect veiligheid bij onderzoek. Zorg dat er een kan water aanwezig is om, mocht het nodig zijn, te kunnen blussen. U wijst de kinderen er ook op dat u het theezakje weg houdt van brandbare stoffen. Natuurlijk kunt u deze informatie door een vraag-antwoordspel interactief met de kinderen construeren.
3 5. Hoe ga je dit onderzoeken? Bedenk een opstelling die bij je hypothese past. Van waar tot waar ga je meten? Het doel van de opstelling/proef is je stelling te bewijzen. Moet je je opstelling vergelijken met een andere? Ja/nee De opgaven uit het labboek: Voor je een onderzoek uitvoert spreek je eerst je verwachting uit. We noemen dat de hypothese. De hypothese is: ik denk dat Aanwijzing: je moet de tijd meten over een bepaalde afstand. Je kunt schildertape gebruiken om een afstand uit te zetten. 6. Teken hier opstelling 1 Teken hier opstelling 1 7. Wat zijn de resultaten? Vraag: bestaat er een verband tussen de massa (het gewicht) van een knikker, Test 1 hoe schuin een helling is en de snelheid waarmee de knikker van de helling komt gerold? Deze vraag bestaat eigenlijk uit twee vragen. Welke? Vraag 1 Vraag 2 Test 2 We gaan onderzoeken of het voor de snelheid die de knikker heeft iets uitmaakt of je een heel schuine of een beetje schuine helling gebruikt. Wat verwacht je? Geef de snelheid van de knikker aan in zoveel seconde per meter. Reken het om naar hoeveel kilometers in een uur? Teken hier opstelling 2 8. Wat zijn je conclusies? Hoe steiler de helling hoe Hoe zwaarder de knikker hoe Komen je conclusies overeen met je hypotheses (verwachtingen)? Ja/nee 9 Als de hypothese niet klopt, wat is er fout gegaan? 1. mijn onderzoeksopzet past niet bij de hypothese 2. ik had een verkeerde verwachting Wat kan er bij dit onderzoek oneerlijk verlopen? 3. Wat zijn de resultaten? Test 1 Test Als je in plaats van een knikker speelgoedautootjes had gebruikt wat had volgens jou allemaal invloed op de snelheid van de auto? Teken of schrijf dit op. Test 3 EXTRA 1 Hoe ga je dit onderzoeken? Bedenk een opstelling die bij je hypothese past. Het doel van de opstelling is je hypothese te bewijzen. Moet je je opstelling vergelijken met een andere? Ja/nee Test 3 Mijn hypothese (mijn verwachting): ik denk dat hoe schuiner de helling is hoe 2. Teken hier opstelling 1 4. We gaan onderzoeken of de snelheid die de knikker heeft afhankelijk is van het feit of de knikker zwaar of licht is. Wat verwacht je? Mijn hypothese (mijn verwachting): ik denk dat hoe zwaarder de knikker hoe 38
4
5 C De reflectiefase: D De opdracht deel 2 De opgaven uit het labboek: U wijst op het exact formuleren van de hypotheses Wat waren de problemen met de uitvoering? (Bij een te kort traject is het moeilijk de tijd op te nemen.) Klopten de hypotheses met de resultaten? Welke conclusies kunnen we trekken? Betrof het volgens jullie een eerlijk onderzoek? Wat kan oneerlijk gaan? Welke mogelijkheden (variabelen) zijn er? De kinderen bedenken de diverse mogelijkheden. Waren de lichte en zware knikker wel even groot? Vaak wordt voor de zwaardere knikker voor een grotere knikker gekozen. U wijst er op dat er dan twee zaken veranderd zijn, namelijk de grootte en het gewicht. (Het is moeilijk twee knikkers te vinden die qua volume gelijk zijn, maar wat het gewicht betreft verschillen. U zou kunnen kiezen voor een gewone tennisbal en een tennisbal die speciaal gemaakt is voor honden en van binnen is opgevuld en daardoor zwaarder is.) Kreeg de knikker een zetje mee? Liep de baan van de knikker beide keren wel gelijk? Hierna stellen we vragen. Jullie moeten bij deze vragen een verwachting uitspreken. Dat doen jullie door een hypothese op te schrijven: ik denk dat Voorbeeld: Maakt de lengte van een slinger iets uit voor de slingertijd? Hypothese 1: ik denk dat de lengte wel verschil uitmaakt voor de slingertijd. Hypothese 2: ik denk dat hoe langer de slinger is hoe langer de slingertijd is. Bij een hypothese wordt jouw mening gevraagd. Je verwachting kan goed of fout zijn. Het antwoord krijg je door het onderzoek uit te voeren. 12. De vraag: geeft een klavertje-vier geluk? Mijn hypothese: ik denk dat Extra opdracht: Hoe zou je dit kunnen onderzoeken? 13. De vraag: vallen twee even grote ballen, één zwaar, de ander licht, even snel naar beneden? Mijn hypothese: ik denk dat Het leerverhaal: Een onderzoek is goed als je twee tegengestelde zaken onderzoekt en de uitkomsten met elkaar vergelijkt. Een hypothese begint met ik denk dat. De resultaten en conclusie koppel je terug naar de hypothese. 14. Met een spijker, batterij en koperdraad kun je een elektromagneet maken. Je windt het koperdraad om de spijker en sluit de uiteinden van de koperdraad aan op de batterij. Vraag: maakt het aantal windingen van de elektromagneet iets uit voor de sterkte van de magneet? Hypothese: Extra opdracht: Hoe zou je dit kunnen onderzoeken? Ik vergelijk. EXTRA Is de snelheid van de knikker over tien meter gelijk aan die van over twee meter? Wat verwacht je? Bedenk een proefopstelling. Wat is het resultaat? Wat is je conclusie? Welke verklaring heb je? 15. De handeling is deze: je giet olie in een glas water. Wat zou de hypothese kunnen zijn geweest? 16. Bedenk zelf een onderzoeksvraag en schrijf een hypothese die bij de vraag past. Mijn vraag: Mijn hypothese 40
6
7 E De reflectiefase: U bespreekt met de leerlingen de opgestelde hypotheses. U let op het exact formuleren van de hypotheses. U kunt de leerlingen vragen hoe ze denken de hypothese te kunnen onderzoeken. Achtergrondinformatie: Bij 13: met een valproef is aan te tonen dat de voorwerpen even snel vallen. Bij 14: het aantal windingen bepaalt de sterkte van de elektromagneet. Hoe meer windingen, hoe sterker. Bij 15: ik denk dat olie op water drijft. De soortelijke massa (gewicht) van olie is minder dan van water. Wat heb je geleerd? Voor dit onderdeel van de les is een apart werkblad ontwikkeld. In het mindmapachtige schema worden de juiste onderzoeken van het knipblad geplaatst. Voor deze les geldt: een hypothese begint met: ik denk dat. in een hypothese spreek je een verwachting uit. bij de hellingproef onderzoek je twee tegenovergestelde dingen. 42
8
Lessenserie De hellingbaan
- Bovenbouw - Lessenserie De hellingbaan Een lessenserie over het experimenteren met de hellingbaan en de strategie controleren van variabelen. Met dank aan leerkrachten en leerlingen van basisschool De
Nadere informatieTest je kennis! De heelalquiz
Test je kennis! heelalquiz Introductie les 3 Planeten, sterren, manen, de oerknal. Het zijn termen die leerlingen vast wel eens voorbij hebben horen komen. Maar wat weten de leerlingen eigenlijk al van
Nadere informatieO&O cyclus. Onderzoeken en ontwerpen
O&O cyclus Onderzoeken en ontwerpen O&O cyclus Waslijn O&O Deze platen kun je aan de muur hangen bij een onderzoeksopdracht of ontwerpopdracht. Tijdens het onderzoeken of ontwerpen staat het leerproces
Nadere informatieDoel De leerlingen leren hoe windenergie ontstaat en hoe windstilte daarbij opgevangen kan worden.
Les in het kort Naar aanleiding van een demonstratieproef rond opstijgende lucht worden de onderwerpen wind, windkracht en windenergie behandeld, waarbij de leerlingen stellingen over deze onderwerpen
Nadere informatieGROEP 3 GROEP 4 GROEP 5 GROEP 6 GROEP 7 GROEP 8. limme Taal. Kranten en tijdschriften
GROEP 3 GROEP 4 GROEP 5 GROEP 6 GROEP 7 GROEP 8 limme Taal Kranten en tijdschriften Ik zie, ik zie... Wat ga je leren? Je leert waarom foto's en plaatjes belangrijk zijn voor een tijdschrift. Hoelang ben
Nadere informatieNatraject Toelichting voor de leerkracht Een Talentkrachtige les
Natraject Toelichting voor de leerkracht Ter afsluiting van het bezoek aan de Magneet zijn er twee lessen waaruit gekozen kan worden: Een korte les van 1 uur of een lesmiddag van 2 uur. Een Talentkrachtige
Nadere informatiewww.praktischtechniek.nl
D. Bekijk nu de andere zaklampen. Vul de tabel in. Werken alle zaklampen? Ja / nee Omdat: Welke zaklamp schijnt het langst? Techniekkit: Noord Nederland Domein: Energie omzetting Competentie: Ontwerpen
Nadere informatieFenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1
Fenomena Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1 Fenomena Welkom bij Fenomena! Deze hele
Nadere informatieTijd. 10 min. 55 minuten
Tijd GROEP 5-6 50 55 minuten 1, 23, 32, 44, 45 en 51 De leerling: weet hoe dag en nacht ontstaan weet dat de tijd niet overal op de wereld hetzelfde is weet met welke instrumenten je tijd kunt meten kent
Nadere informatieklas 2-3 - 4 "Eenheden"
Naam: klas 2-3 - 4 "Eenheden" Klas: Het woord eenheid betekent dat dingen hetzelfde zijn. In de natuurkunde, scheikunde en techniek kan van alles gemeten worden. Iedereen kan elkaars metingen pas gebruiken
Nadere informatieGroep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie
Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten
Nadere informatieLESMODULE OVER WINDENERGIE
YOUNG ENERGY PROJECT - STUDENTEN LESMODULE OVER WINDENERGIE Inhoudsopgave Instructiebladen Les 1 Module windenergie, Instructieblad 1.1 4 Les 1 Ontdek, Instructieblad 1.2 5 Les 2 Onderzoek, Instructieblad
Nadere informatieZintuigen. Expertgroep 5: Sterretjes zien. Naam leerling:... Leden expertgroep:...
Expertgroep 5 : Sterretjes zien Naam leerling:.... Leden expertgroep:... De voorbereiding Jullie gaan onderzoeken wat je vanuit je ooghoeken kunt zien. Wat hebben jullie nodig? Vel papier Potlood In de
Nadere informatiehoge stroming Fase Ontdek en onderzoek
Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Je werkt in een groepje van vier leerlingen. Iedereen in je groepje
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
LEKKER BAKKEN IN DE ZON! Nee niet zonnebaden, maar barbecuen zonder hout of kolen! Dat kan ook met zonlicht. Het lijkt een beetje op een oude truc met een sterk vergrootglas. Als de zon goed schijnt, en
Nadere informatieDe lamp. Copyright Vakcollege Groep B.V. 2011. Alle rechten voorbehouden.
De lamp Copyright Vakcollege Groep B.V. 2011. Alle rechten voorbehouden. De lamp Met lampen is het als met schoenen; ze zijn vanzelfsprekend en je ziet ze overal. Pas als de stroom een keer uitvalt, merk
Nadere informatieWerkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA)
Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA) Theorie In werkblad 1 heb je geleerd dat krachten een snelheid willen veranderen. Je kunt het ook omdraaien, als er geen kracht werkt, dan verandert
Nadere informatieLees eerst bij Uitleg leerlingen, proef 1 alles over de onderdelen van de elektrische kringloop. stroomkring 1 stroomkring 2
Lees eerst bij Uitleg leerlingen, proef 1 alles over de onderdelen van de elektrische kringloop. Bekijk de twee stroomkringen op de foto s hieronder. stroomkring 1 stroomkring 2 Noem voor beide stroomkringen
Nadere informatieWetenschappelijk Onderzoek
Wetenschappelijk Onderzoek Onderzoeker in de Klas Marlies van Nimwegen Radboud Ziekenhuis Nijmegen Wat gaan we doen vandaag Wie is wie Wetenschaps quiz Onderzoek naar vermoeidheid Experiment doen Afsluiting
Nadere informatieOnderzoeksboekje. Klas: Namen:
Onderzoeksboekje Klas: Namen: De onderdelen van de onderzoekscyclus: 1. Introductie 2. Verkennen 3. Opzetten onderzoek 4. Uitvoeren onderzoek 5. Concluderen 6. Presenteren 7. Verdiepen/verbreden 2 Science
Nadere informatieVWO-gymnasium. VWO gymnasium practicumboek. natuurkunde
VWO-gymnasium 3 VWO gymnasium practicumboek natuurkunde natuurkunde 3 vwo gymnasium Auteurs F. Alkemade L. Lenders F. Molin R. Tromp Eindredactie P. Verhagen Met medewerking van Th. Smits Vierde editie
Nadere informatieVan slinger. tot seismograaf
Van slinger tot seismograaf Leerlingenhandleiding Inleiding In de komende weken gaan jullie werken aan een mini-profielwerkstuk (mini- PWS). Het mini-pws is een voorbereiding voor je uiteindelijke PWS,
Nadere informatieStudiekeuzedag CMD voorbereidingswerkboek
Studiekeuzedag CMD voorbereidingswerkboek Hallo! Je hebt je aangemeld voor de opleiding CMD en je bent uitgenodigd voor een studiekeuzedag om te kijken of jij bij de opleiding past en of de opleiding bij
Nadere informatieEen deel van het onderzoek doe je met z n tweeën, het andere deel doe je zelfstandig. Dit onderzoek telt als repetitie A en B.
In jouw stad of dorp zijn er vast wel wijken waar mensen met wat hogere inkomens wonen en wijken waar mensen met wat lagere inkomens wonen. Er wordt beweerd dat mensen met een hoger inkomen meer en verder
Nadere informatieMuseum De Buitenplaats Kijken is een kunst
Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Groep 5 Les 1 Ik en mijn selfie Les 1 Ik en mijn selfie Samenvatting van de les De kinderen kijken naar een selectie portretten waaronder selfies. Ze analyseren
Nadere informatieEerste hulp bij jouw CV met ouders!
Heb jij al een CV? Daarin zet je alle belangrijke dingen die je hebt gedaan: bijvoorbeeld je opleiding(en) en baantjes. Hiermee laat je aan werkgevers zien wie je bent en wat je kunt: dat is dus heel belangrijk
Nadere informatieCompetentie: Leergebied: Zuid Nederland. Constructies
Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Ontwerpen Natuur In Nederland vind je verschillende natuurgebieden. Een voorbeeld van een natuurgebied is De Biesbosch. Het gebied
Nadere informatieElektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit
Energie 5 en 6 2 Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit Doelen Begrippen Materialen De leerlingen: begrijpen hoe elektriciteit en stroom ontstaan, als een brandstof wordt
Nadere informatieEnergie in je lichaam
Les in het kort De leerlingen maken kennis met energiezaken in relatie tot hun eigen lichaam. Ze leren voedsel te zien als brandstof. Ze leren de relatie tussen ademhaling en inspanning kennen. Ze meten
Nadere informatieLessenserie De hellingbaan
- Onderbouw - Lessenserie De hellingbaan Een lessenserie over het experimenteren met de hellingbaan en de strategie controleren van variabelen. Met dank aan leerkrachten en leerlingen van basisschool De
Nadere informatieSectorwerkstuk 2010-2011
Sectorwerkstuk 2010-2011 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------
Nadere informatieEn natuurwetenschappelijk onderzoek en het verslag daarvan (categorie 3)
En natuurwetenschappelijk onderzoek en het verslag daarvan (categorie 3) Bij een natuurwetenschappelijk onderzoek probeer je een verband te leggen tussen theorie en praktijk. De proef, het experiment,
Nadere informatieKernvraag: Hoeveel licht valt erdoor?
Kernvraag: Hoeveel licht valt erdoor? Naam leerling: Groep: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Zonnebril wedstrijd De zon kan s zomers heel intens schijnen. Zonnebrillen beschermen je ogen tegen te
Nadere informatieElektriciteit. Inlage
Elektriciteit Inlage Proef 1 Batterijen - Werkblad 1 - Potlood - Verschillende batterijen Bekijk de verschillende batterijen. Maak nu je werkblad. Proef 2 Brandend lampje - 1 Lampje (nr. 14) - Hittedraad
Nadere informatieGROEP 3 GROEP 4 GROEP 5 GROEP 6 GROEP 7 GROEP 8. limme Taal. Kranten en tijdschriften
GROEP 3 GROEP 4 GROEP 5 GROEP 6 GROEP 7 GROEP 8 limme Taal Kranten en tijdschriften Een 'Acta Diurna ' voor de klas Wat ga je leren? Je leert hoe je een muurkrant kunt maken die interessant is voor kinderen.
Nadere informatieSectorwerkstuk 2012-2013
Sectorwerkstuk 2012-2013 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------
Nadere informatieWerkblad 1 Serieschakeling gelijke lampjes
Werkblad 1 Serieschakeling gelijke lampjes In een serieschakeling gaat de stroom door alle onderdelen. In figuur 1 gaat de stroom eerst door lampje 1, dan door lampje 2, om terug te komen bij de spanningsbron.
Nadere informatieUSERTESTING. Testplan Werking en interesse. Product. Testdoelen. Methodes
USERTESTING Testplan Werking en interesse Product Op de basisschool worden vooral vakken gegeven waarop de inspectie controleert. Veel vakken die ook belangrijk zijn worden hierdoor niet gegeven. Ons doel
Nadere informatie5. Overtuigingen. Gelijk of geluk? Carola van Bemmelen Food & Lifestylecoaching. Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen
5. Overtuigingen Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen Een overtuiging is een gedachte die je hebt aangenomen als waarheid doordat ie herhaaldelijk is bevestigd. Het is niet meer
Nadere informatieEen glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom?
Docentversie (24/05/2012) Natte Glazen Benodigdheden -glazen -ijsklontjes -koud water in kan of thermos of plastic flessen -maatbeker -weegschaal Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt
Nadere informatieFossiele brandstoffen? De zon is de bron!
Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een
Nadere informatieCompetentie: Leergebied: Zuid Nederland. Toepassen
Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Toepassen Aardrijkskunde Nederland is vol met rivieren. Om de rivier te kunnen oversteken bouwt men bruggen. Dan hoef je niet op
Nadere informatieNa het bekijken van de video en het bestuderen van bovenstaande illustratie, moet je de onderstaande vragen kunnen maken.
Je hebt naar de Mythbusters video praten tegen planten gekeken. Het Mythbusterteam doet in deze video onderzoek naar de invloed van praten op de kiemsnelheid en groeisnelheid van planten. De Mythbusters
Nadere informatieGroep 6 - Les 3 Kan deze stroomkring ook?
Leerkrachtinformatie Groep 6 - Les 3 Kan deze stroomkring ook? Lesduur: 30 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten het verschil tussen parallel en serieschakeling. De leerlingen kunnen het geleidend
Nadere informatieAa n het einde van het derde blok moeten er 3 opdrachten worden ingeleverd. Inhoudsopgave
Aa n het einde van het derde blok moeten er 3 opdrachten worden ingeleverd. 1 opdracht uit Pool A 1 opdracht uit Pool B 1 opdracht uit Pool C Inhoudsopgave POOL A: REACTIETIJD POOL A: SOCIAAL ONDERZOEK
Nadere informatieGroep 7 - Les 1 Stroom in huis
Leerkrachtinformatie Groep 7 - Les Stroom in huis Lesduur: 45 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen ontdekken en beschrijven de werking van een stekker en stopcontact. De leerlingen kunnen het gebruik
Nadere informatieEnergie. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Klas: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1
Energie Jouw werkbladen In de klas Naam: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Energie op aarde Energie, fossiele brandstoffen, groene
Nadere informatieZon, aarde en maan. Expertgroep 3: De seizoenen. Naam leerling:... Leden expertgroep:...
Expertgroep 3: De seizoenen Naam leerling:.... Leden expertgroep:... Voorbereiding Lente, zomer, herfst en winter zijn seizoenen met elk hun eigen karakter. Jullie gaan onderzoeken hoe het komt dat we
Nadere informatieLESBRIEF LOPEN ALS EEN MENS
LESBRIEF LOPEN ALS EEN MENS OPDRACHT 1: SLINGERPROEF De slingertijd is de tijdsduur wanneer de slinger heen en weer is gegaan. De slinger wordt ook wel periode genoemd. Een slinger is een voorwerp dat
Nadere informatievwo: Het maken van een natuurkunde-verslag vs 21062011
Het maken van een verslag voor natuurkunde, vwo versie Deze tekst vind je op www.agtijmensen.nl: Een voorbeeld van een verslag Daar vind je ook een po of pws verslag dat wat uitgebreider is. Gebruik volledige
Nadere informatieSCHRIJVEN. Instructiekaart voor de leerling nr. 5. A-vragen. Korte vragen die beginnen met Wie...? Wat...? Waar...? Wanneer...? Hoeveel...?
Instructiekaart voor de leerling nr. 5 A-vragen Formulering van de vraag Formulering van het antwoord Korte vragen die beginnen met Wie...? Wat...? Waar...? Wanneer...? Hoeveel...? Antwoord met één volledige
Nadere informatieGebruiksaanwijzing leerdagboek
Gebruiksaanwijzing leerdagboek Exempel Sporen van schimmels Afdrukken pagina 2-21 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Aanwijzingen Schrijf- en tekenruimte
Nadere informatieSpijkermotor. Dit moet hem worden:
Spijkermotor Dit moet hem worden: Dit heb je nodig: materialen blok hout (15 bij 15 bij 1,8 cm) twee hoekijzers 18 m koperdraad (gelakt, 0,5) 4 spijkers (65 mm) 1 spijkers (90 mm) 2 spijkers (80 mm) 6
Nadere informatiePracticum: Het ontkiemen van zaadjes
Naam: Klas: Practicum: Het ontkiemen van zaadjes Oefenen Theorie Op dit moment ben je bezig met Hoofdstuk 2 dat gaat over planten. Planten groeien uit zaden, bollen of knollen. In dit practicum gaan we
Nadere informatieSheets inleiding ontwerpen
Sheets inleiding ontwerpen Boten bouwen Periode 4 themaklas Doel van het project Bedenk een ontwerp voor een boot Verkoop dit ontwerp aan de baas (ik) Bouw je eigen ontwerp De winnaars winnen een bouwpakket
Nadere informatieMeten is weten, dat geldt ook voor het vakgebied natuurkunde. Om te meten gebruik je hulpmiddelen, zoals timers, thermometers, linialen en sensoren.
1 Meten en verwerken 1.1 Meten Meten is weten, dat geldt ook voor het vakgebied natuurkunde. Om te meten gebruik je hulpmiddelen, zoals timers, thermometers, linialen en sensoren. Grootheden/eenheden Een
Nadere informatieSta in je recht. Lessen over (kinder)rechten voor PO
Sta in je recht Lessen over (kinder)rechten voor Speed-date Wij hebben een rechtsysteem waar iedereen zich aan moet houden. Maar welke rechten zijn dat dan? Welke ken je en welke rechten lijken jou vanzelfsprekend?
Nadere informatieeen spectroscoop 5 min.
Licht GROEP 7-8 69 60 minuten 1, 42 en 44 De leerling: weet wat een spectroscoop is weet dat wit licht uit meerdere kleuren bestaat weet dat de kleuren van licht een verschillende golflengte hebben een
Nadere informatieBLAD 6: KARWEITJES EN KOZIJNEN
BLAD 6: KARWEITJES EN KOZIJNEN 1. Samen een karweitje doen a. Vier vrienden hebben een karweitje gedaan. Samen hebben ze daarmee 60 euro verdiend. Hoeveel krijgt ieder?... b. Hoeveel zou iedereen krijgen
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/167522
Nadere informatieIk plaats mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde.
De regenboog God heeft een boog in de wolken geplaatst om ons aan het verbond te laten herinneren. Er zal nooit meer zo n grote zondvloed komen, dat heel de aarde onder water staat. Laten we een regenboog
Nadere informatiebijlagen bij vmbo VMBO ruimte voor leerlingen
bijlagen bij vmbo VMBO ruimte voor leerlingen 121 bijlage 1 opdrachtblad leerlingen hebben minder ruimte dan biologische kip materiaal meetmateriaal: een kleine en een grote liniaal, rolmaat, meetlint,
Nadere informatieDe Drakendokter: Gideon
De Drakendokter: Gideon Om hulp vragen Vervolgverhalen Groep 5 en 6 (SO en SBO) Overzicht De opdrachten zijn het leukst om te doen, als het hele boek in de klas is voorgelezen. Dit kan door elke dag in
Nadere informatieLOPUC. Een manier om problemen aan te pakken
LOPUC Een manier om problemen aan te pakken LOPUC Lees de opgave goed, zodat je precies weet wat er gevraagd wordt. Zoek naar grootheden en eenheden. Schrijf de gegevens die je nodig denkt te hebben overzichtelijk
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
DE WILLIE WORTEL QUIZZZ Gaat er bij jou ook een lampje branden? Dan heb je het goede antwoord op de vraag gegeven. Maak een knotsgekke elektroquiz. Daarvoor gaan jullie zelf de quizvragen en antwoorden
Nadere informatieHoe? Taal 1. Waar? Tijd? Extra? SPEL DENK
TRICKY TOWER Taal 1 2 Eén leerling heeft het opgavenboekje, één leerling de blokjes. De leerling met het boekje legt zonder iets aan te wijzen uit welke blokjes er nodig zijn voor de opgave. Daarna legt
Nadere informatieTeam 5: Natuur. Onderzoek naar de natuurlijke zonnecel
Zonnepanelen op school Team 5: Natuur Onderzoek naar de natuurlijke zonnecel Jullie gaan onderzoeken of de plant een zonnecel is en wie daar gebruik van maken 1. SAMENWERKEN IN EEN TEAM Jullie gaan samenwerken
Nadere informatieDwerggras 30, Rotterdam. 1. Schrijf tijdens het kijken dingen op die jou belangrijk lijken. Je hebt dit later nodig.
Les 1: Een Wikitekst schrijven Waarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken Bekijk met de klas het Jeugdjournaalfilmpje over koningin Beatrix op www.nieuwsbegrip.nl 1. Schrijf tijdens het
Nadere informatieTijdsplanning werkstuk groep 5
Naam: Groep 5 Tijdsplanning werkstuk groep 5 Wat wanneer Aan de juf het onderwerp van maandag 21 januari 2013 mijn werkstuk doorgeven inleveren opdracht 1 maandag 28 januari 2013 inleveren opdracht 2 donderdag
Nadere informatieWerkblad 2 Kracht is een vector -Thema 14 (NIVEAU BETA)
Werkblad 2 Kracht is een vector -Thema 14 (NIVEAU BETA) Practicum Bij een gedeelte van het practicum zijn minimaal 3 deelnemers nodig. Leerlingen die op niveau gevorderd, of basis werken kunnen je helpen
Nadere informatieEnergie. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In NEMO versie 12-2013 1
Energie Jouw werkbladen In NEMO Naam: School: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In NEMO versie 12-2013 1 Energie Energie is overal. Denk aan de zon, aan beweging
Nadere informatieLes 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"
Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...
Nadere informatieDyadic Adjustment Scale (DAS)
Dyadic Adjustment Scale (DAS) DAS De meeste personen hebben wel eens onenigheden in hun relatie. Zou u zo vriendelijk willen zijn om voor de hieronder volgen de lijst van items te willen aanduiden in welke
Nadere informatieEen verslag van de slingerproef en de proef over de slingertijd van de eigen benen. Het verslag bevat de volgende onderdelen:
LOPEN ALS EEN MENS KORTE BESCHRIJVING: LOPEN ALS EEN MENS Bedoeld voor VO onderbouw Doelgroep Vmbo TL/Havo/VWO Thema Bionica, robot denise, slingerproef Soort lesmateriaal Practicum Waardering Verdieping
Nadere informatieLucht Niet niets 9-11. Auteur: Christian Bertsch. jaar. Benaming van de activiteit:
9-11 jaar Benaming van de activiteit: Lucht Niet niets Wetenschappelijke inhoud: Natuurkunde Beoogde concepten: Dichtheid van vaste stoffen en vloeistoffen Beoogde leeftijdsgroep: 9-11 jaar oud Duur van
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Kracht
Samenvatting Natuurkunde Kracht Samenvatting door een scholier 1634 woorden 16 oktober 2003 5,7 135 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Samenvatting Practicum 48 Kracht: Heeft een grootte en een richting.
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
HIER EN DAAR EEN BUI Soms klopt de voorspelling van de weerman. Maar vaak ook helemaal niet. Donkere wolken in plaats van de hele dag zon. Kunnen jullie dat beter? Jullie gaan een eigen weerstation bouwen
Nadere informatieOefenen op deelaspecten van onderzoek doen
Handboek natuurkundedidactiek hoofdstuk 5: Vaardigheidsontwikkeling 5.3 Onderzoeken Lesmaterialen Oefenen op deelaspecten van onderzoek doen Inleiding De volgende lesactiviteiten zijn bruikbaar om leerlingen
Nadere informatiebedoeld wordt met hoeveelheidbegrippen als: alle, geen, niets, veel, weinig, meer, minder, evenveel. Ordent hoeveelheden om ze te Groep 1 Groep 2
6. Waterproef Tijdens deze activiteit: Doen de kinderen proefjes met water, kleurstof en olie, waarbij zij vooraf voorspellen wat zij denken dat er zal gebeuren, dit vervolgens uitproberen en een verklaring
Nadere informatieNationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld
Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal
Nadere informatieProef Natuurkunde Vallen en zwaartekracht
Proef Natuurkunde Vallen en zwaartekracht Proef door een scholier 1883 woorden 19 januari 2005 5,4 91 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Verband tussen massa en zwaartekracht Wat
Nadere informatie5 manieren om Samsam te gebruiken
Vraag de leerlingen waarom dit zeepje de vorm van een waterdruppel heeft.* Vertel dat handen wassen de makkelijkste manier is om te voorkomen dat bacteriën en ziektes zich verspreiden. Kinderen die regelmatig
Nadere informatieLesbrief bij Een caravan in de winter van Louisa van der Pol
Lesbrief bij Een caravan in de winter van Louisa van der Pol Voor groep 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief Thema s in het boek Lesopzet Doel van de les Uitwerking Bijlage: opdrachtenblad Thema s in het boek
Nadere informatieVoorspellen en tekst lezen
Voorspellen en tekst lezen 1. Lees de uitleg. Als je gaat lezen, doe je eerst een voorspelling. Waar zou de tekst over gaan? Kijk eerst goed hoe de tekst eruitziet. Want je kunt aan de buitenkant van de
Nadere informatieLichtbreking en weerkaatsing
Vuurtorens danken hun naam aan de vuren die vroeger branden om schepen in de nacht te helpen hun weg te vinden. De Brandaris op Terschelling is de oudste vuurtoren in Nederland. Het was ook de eerste vuurtoren
Nadere informatieDOCENT. Thema: architectuur WONEN: TERUG IN DE TIJD! groep 5 en 6. Tip. Stadshagen
DOCENT In het thema architectuur gaan op onderzoek uit naar de oude huizen die vroeger in en rondom het gebied stonden dat nu is. Ze vergelijken de bouwstijl van verschillende oude huizen met hun eigen
Nadere informatieAfdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd
Gebruiksaanwijzing leerdagboek Exempel De klop van jouw hart Afdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Aanwijzingen Schrijf- en tekenruimte
Nadere informatieWiskundige vaardigheden
Inleiding Bij het vak natuurkunde ga je veel rekenstappen zetten. Het is noodzakelijk dat je deze rekenstappen goed en snel kunt uitvoeren. In deze presentatie behandelen we de belangrijkste wiskundige
Nadere informatie* Hoe werkt de tijd? Zonnewijzer maken *
* Hoe werkt de tijd? Zonnewijzer maken * Benodigdheden 12 grote stenen (en ook wat kleine stenen) Bal Zaklamp Scharen Lijm Stok (1.5m lang) Grote geodriehoek Markeerstift Kompas Chronometers Knipbladeren
Nadere informatieKernvraag: Hoe ziet een afkoelingsgrafiek eruit?
Kernvraag: Hoe ziet een afkoelingsgrafiek eruit? Naam leerling: Klas: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Een kopje thee Je hebt een kopje warme thee, maar je bent druk bezig een computerspel te spelen.
Nadere informatieDiscussiëren Kun Je Leren:
Chantal Deken Discussiëren Kun Je Leren: discussielessen voor groep 3 t/m 8; sluit aan bij referentieniveaus Mondelinge taal; versterkt 21 e -eeuwvaardigheden als communiceren en samenwerken; compleet
Nadere informatieFormeel en informeel. Formeel: Je gebruikt u om iemand aan te spreken. Je noemt iemand bij zijn achternaam.
Formeel en informeel Tijdens je stage praat je veel met mensen. Soms is het een officieel gesprek, soms een gezellig praatje met een collega. Dit noem je formele en informele gesprekken. Formeel betekent
Nadere informatiehelemaal niet niet mee eens niet mee eens mee eens helemaal mee eens. In deze vragenlijst staan een aantal uitspraken over leren en kennis.
helemaal niet niet niet helemaal Naam: In deze vragenlijst staan een aantal uitspraken over leren en kennis. Jij moet aangeven of je het met de uitspraken eens bent of niet. Bij elke vraag kun je kiezen
Nadere informatieHoe zou je dit vertellen aan iemand die er vandaag niet bij is? Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: Vragen die: Ben je het er mee eens?
Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: 1 2 Welke strategie heb je gebruikt? 3 Ben je het er mee eens? Ben je het er mee oneens? 4 Zou je die vraag aan de klas kunnen stellen? 5 Kun je je 6 Wil 7 oplosmethode
Nadere informatieIglo s bouwen. Uitdager van de maand. Natuur & Techniek, Groep 6. Algemeen
Uitdager van de maand Iglo s bouwen Natuur & Techniek, Groep 6 Algemeen Titel Bouw je eigen iglo Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Inzicht in de stevige constructie van een ronde
Nadere informatieBriefweger. Notities voor de leerkracht. Wetenschap Gewicht meten Schaalverdelingen kalibreren Wetenschappelijk onderzoek
Notities voor de leerkracht Briefweger Wetenschap Gewicht meten Schaalverdelingen kalibreren Wetenschappelijk onderzoek Design en technologie Mechanismen gebruiken hefbomen en tandwielen Materialen en
Nadere informatieDomein: Leergebied: West Nederland. Besturing
Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: West Nederland Besturing Ontwerpen Natuur Toepassen Reflectie Veel mensen hebben een huisdier. In Nederland zijn er in totaal 1,76 miljoen honden en 3,3 miljoen
Nadere informatiePracticum: Ik zie dubbel?!
Naam :.. Klas. nr : Datum: Vak: Fysica Leerkracht: Practicum: Ik zie dubbel?! 1) 1,2,3... zie jij wat ik zie? Waar in je omgeving kom je allemaal weerkaatsing tegen? Wat zie je op de prentjes? Ken je nog
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
WELKOM! Een bezoeker die een science center binnenkomt, moet gelijk in de stemming komen om van alles te ontdekken. Dat kan doordat er iets verrassends gebeurt. Daar gaan jullie op een heel speciale manier
Nadere informatie