Waterbeheerplan - Uitwerkingsprogramma Sturen op Water. Uitwerkingsprogramma van het Waterbeheerplan. waterschap Hollandse Delta

Transcriptie

1 Waterbeheerplan - Uitwerkingsprogramma Sturen op Water Uitwerkingsprogramma van het Waterbeheerplan waterschap Hollandse Delta Juni 2012

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING Waterbeheer in de Hollandse Delta - waarom en hoe? Structuur taken waterbeheer Relatie tussen Waterbeheerplan en Uitwerkingsprogramma Ambities voor Leeswijzer DEEL I : DE ANALYSE Stand van zaken uitvoering WBP Herijking van maatregelen... 5 NBW, KRW en prioritaire knelpunten... 5 Doelen... 5 Werkwijze en uitgangspunten... 6 Uitgangspunten berekening en beoordeling NBW-opgave De NBW opgave... 7 Totale opgave... 7 Opgave per eiland De KRW opgave... 9 Totale opgave... 9 Opgave per eiland Prioritaire knelpunten in het watersysteem Conclusies...13 Andere prioriteiten Prognose KRW DEEL II - DE UITVOERING Droge voeten...18 Algemeen...18 Klimaatscenario...18 De NBW-opgave...18 Regulier beheer en onderhoud Voldoende (zoet)water...21 Algemeen...21 Peilbeheer, peilbesluiten en GGOR...21 Zoetwatervoorziening Schoon en Gezond Water...25 Aanpak schoon en gezond oppervlaktewater...25 De KRW-opgave...25 Zwemwater...28 Visstandbeheer Waterbodems Doelmatig zuiveren...32 Zorg voor voldoende gezuiverd afvalwater...32 Samen werken aan een matige afvalwaterketen Grondwater Vaarwegbeheer...36 BIJLAGE 1 - Stand van zaken uitvoering WBP (maart 2012)

4 1 INLEIDING 1.1 Waterbeheer in de Hollandse Delta - waarom en hoe? Bescherming tegen wateroverlast, beheren van schoon en gezond oppervlaktewater, zuiveren van afvalwater, het beheren van (vaar)wegen en actief bijdragen aan de ruimtelijke invulling van het gebied: daar staat Hollandse Delta voor. Het waterschap doet dit voor en met burgers, bedrijven en andere gebruikers van het water. Bij het werken aan een goed waterbeheer, streeft Hollandse Delta naar de beste verhouding tussen maatschappelijke kosten en baten. Hoe deze missie op het gebied van waterbeheer wordt ingevuld, staat beschreven in het Waterbeheerplan. Op 26 november 2009 heeft de Verenigde Vergadering van waterschap Hollandse Delta het Waterbeheerplan (WBP) vastgesteld. Waarom dit Uitwerkingsprogramma Sinds 2009 zijn er verschillende externe en interne ontwikkelingen geweest, die van invloed zijn op de concrete invulling van het beleidskader, zoals dat in het Waterbeheerplan is verwoord. Met name de financiële situatie van Hollandse Delta en haar partners, samen met gemis aan concrete en voor de kortere termijn in het Waterbeheerplan , maken het nodig om het Waterbeheerplan verder te concretiseren. De relatie tussen de einden, zoals deze zijn verwoord in het Waterbeheerplan, de maatregelen die daaruit voortvloeien en de daarmee te bereiken resultaten moet zichtbaarder worden. De streefbeelden (einden) en de opgaven uit het Waterbeheerplan moeten worden geconcretiseerd naar een heldere, afrekenbare focus op tussenen. Er zijn nadrukkelijke keuzes nodig. Deze keuzes zijn gemaakt en vastgelegd in dit Uitwerkingsprogramma van het Waterbeheerplan (het uwbp). Daarbij geeft dit Uitwerkingsprogramma een doorkijk voor de eerste jaren ná de planperiode van het Waterbeheerplan (zijnde ). In verband met eerdere beslissingen en ten behoeve van het komende Meerjarenbeleidsplan is deze doorkijk gegeven voor de periode tot en met het jaar. 1.2 Structuur taken waterbeheer Taken rondom waterbeheer zijn veelal wettelijk bepaald. Om de werkzaamheden die in dit document worden beschreven te kunnen plaatsen in het geheel van het werkpakket van Hollandse Delta, is in tabel 1 de onderlinge samenhang weergegeven. De instrumenten die kunnen worden ingezet ten behoeve van deze taken, zijn beschreven in het document "Proces en Kaders bij het Uitwerkingsprogramma van het Waterbeheerplan Hollandse Delta 2012-"

5 Tabel 1 - Waterbeheer bij de Hollandse Delta Onderdeel Thema Regulier werk Bijzonder regime Knelpunten Waterkwantiteit Droge voeten - inrichting, beheer en onderhoud watergangen - beheer en onderhoud technische installaties - Grondwaterbeheer NBW - aan- en afvoer - ligging en staat van kunstwerken - waterbeheer in relatie tot ruimtelijke ordening Voldoende (zoet) water - Peilbesluiten en peilbeheer - inrichting, beheer en onderhoud watergangen - beheer en onderhoud technische installaties wordt uitgewerkt in Deltadeelprogramma Zoet Water - peilen - aan- en afvoer - ligging en staat van kunstwerken Waterkwaliteit Schoon en gezond water Waterbodems Afvalwaterketen - emissiebeheer - inrichting, beheer en onderhoud watergangen (waterdiepte) - natuurvriendelijk beheer - visstandbeheer - zwemwater - baggeren - zuivering - samenwerking in afvalwaterketen KRW - overschrijding kwaliteitseisen - stank - zuurstofgehalte en vissterfte Overig - vaarwegbeheer 1.3 Relatie tussen Waterbeheerplan en Uitwerkingsprogramma Het Waterbeheerplan is in 2009 vastgesteld voor de planperiode Hiermee zijn niet alleen de stellingen voor het regionale waterbeheer op de Zuid-Hollandse eilanden vastgesteld, maar is ook invulling gegeven aan de Kaderrichtlijn water (KRW). Doelen en maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren zijn via Stroomgebiedbeheersplannen gecommuniceerd aan de Europese Commissie. Elke zes jaar dienen de plannen te worden herzien en zo nodig te worden bijgesteld. Daarbij worden zowel de (eind)en als de daarvoor noodzakelijke maatregelen elke zes jaar herijkt. In figuur 1 zijn de opeenvolgende waterbeheerplannen aangegeven, op weg naar de geformuleerde einden. Figuur 1: Opeenvolgende waterbeheerplannen Deze einden zijn veelal niet in de tijd geconcretiseerd. Voor de KRW is als concreet gesteld, dat in de waterlichamen moeten voldoen aan een Goede Ecologische Toestand (GET) of een Goed Ecologisch Potentieel (GEP). Voor de Kwantitatieve wateropgave, zoals aanvankelijk opgenomen in het WBP, is op dit moment landelijk afgesproken, dat het watersysteem in het landelijk gebied in 2015 op orde zou moeten zijn, terwijl voor het stedelijk gebied dit in moet gelden. Omdat de realisatie van en en maatregelen in het WBP niet in de tijd afrekenbaar zijn beschreven, is het niet mogelijk om concreet te sturen op de uitvoering van de verschillende maatregelen

6 Derhalve is gezocht naar een vorm om binnen het kader van het Waterbeheerplan- een nadere invulling te geven aan de missie van Hollandse Delta en daarbij geld en menskracht matig in te zetten. Daarbij moeten keuzes worden gemaakt en prioriteiten worden gesteld. Hierbij is met name gekeken naar wat het waterschap verplicht is om te doen binnen de rechtstreeks beïnvloedbare omstandigheden. Dit wordt het Uitwerkingsprogramma genoemd. 1.4 Ambities voor Op basis de huidige stand van zaken van het waterbeheer in het gebied van Hollandse Delta, van exen interne ontwikkelingen, is bepaald op welke onderwerpen het waterschap voor de periode gaat inzetten. Einden waterbeheer * Het beheersgebied is beschermd tegen hoogwater (valt buiten WBP). * Wateroverlast is tot een minimum beperkt. * Vaarwegen zijn veilig. * Er is voldoende en schoon oppervlaktewater. Doelstellingen en uitgangspunten uit het Waterbeheerplan blijven van kracht en dienen als doorkijk voor de lange termijn. Focus tot en met Om invulling te geven aan de stellingen van Hollandse Delta maken we onderscheid in het op orde houden van het watersysteem (zoals beheer, onderhoud en regulering) en het op orde brengen van het watersysteem. Voor het op orde brengen van de watersysteem is een duidelijker focus gewenst mede vanwege de financiële consequenties. Om stellingen en middelen matig in evenwicht te kunnen brengen, geeft Hollandse Delta tot en met prioriteit aan de volgende vier taken (zie figuur 2): Wettelijke taken worden uitgevoerd voor zover ze voortvloeien uit: o NBW o KRW Prioritaire knelpunten op basis van kwaliteits- en kwantiteitsstellingen worden opgelost. Ingrepen door anderen in het watersysteem (zoals Kier) moeten worden gecompenseerd. Daaraan zullen wij onze medewerking geven. Deze prioritaire taken zijn ook leidend voor de eerste jaren ná de Figuur 2: Prioritaire uitvoeringstaken planperiode van dit WBP (tot en met ). Daarmee wordt ook de planperiode van het komende Meerjarenbeleidsplan ingevuld. Gevolgen Gemaakte afspraken worden getoetst aan het bovenstaande kader. Dit kan betekenen dat afspraken die buiten het kader vallen onder druk komen te staan. Toetsing aan het bovenstaande kader laat zien dat het landelijk gebied binnen het beheersgebied van Hollandse Delta (met name voor NBW) veelal voldoet aan de stellingen. De resterende knelpunten voor waterkwaliteit en waterkwantiteit bevinden zich met name in stedelijk gebied. Daar ligt dus de grootste opgave voor deze planperiode. Er worden alleen concrete en gesteld voor zaken waar Hollandse Delta invloed op heeft of impact kan hebben. Daar waar Hollandse Delta geen verantwoordelijkheid heeft, worden eventuele knelpunten neergelegd bij de partij die wel invloed heeft

7 Thema's die buiten de focuspunten vallen, worden doorgeschoven naar een volgende planperiode. Doelstellingen en uitgangspunten die hiervoor zijn verwoord in het Waterbeheerplan blijven van toepassing als algemeen uitgangspunt voor de toekomst en als toetsingscriteria bij (her)ontwikkeling. 1.5 Leeswijzer Dit uwbp is gericht op de inhoudelijke kant van het waterbeheer van Hollandse Delta: wat doen we en waarom doen we het. Het document begint met een analyse/ herijking van met name NBW- en KRWmaatregelen uit het Waterbeheerplan. Het tweede deel van het document bevat de thema's waaraan van 2012 tot en met wordt gewerkt. Deze zijn in afzonderlijke hoofdstukken toegelicht. Sturen op water - 4 -

8 2 DEEL I : DE ANALYSE 2.1 Stand van zaken uitvoering WBP In het WBP zijn in bijlage 5 de maatregelen en acties samengevat die in het WBP zijn beschreven. Dit is exclusief het KRW-maatregelpakket. In dit uitwerkingsprogramma is in bijlage 1 een geactualiseerd overzicht gegeven met betrekking tot de stand van zaken van genoemde bijlage 5 uit het WBP. Uit dit overzicht blijkt dat er al een aantal acties lopen dan wel zijn uitgevoerd. Bij het opstellen van dit uitwerkingsprogramma is voor de acties uit het WBP onder meer meegewogen of de actie voortkomt uit wettelijke verplichtingen. Zo wordt het opstellen van een waterstructuurvisie of het uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek watercompensatiebank wel van belang geacht doch pas uitgevoerd na tenzij in de periode ervoor op basis van dan beschikbare personele capaciteit het alsnog kan worden ingepland. 2.2 Herijking van maatregelen NBW, KRW en prioritaire knelpunten Naast het bepalen van de stand van zaken met betrekking tot uitgevoerde acties/maatregelen uit het WBP (paragraaf 2.1), is voor de NBW, de KRW en voor prioritaire knelpunten een meer diepgaande analyse uitgevoerd. Dit is gedaan vanwege de focus op deze onderwerpen gedurende de planperiode van het WBP. Doelen Voorafgaande aan de herijking van maatregelen uit het Waterbeheerplan zijn de volgende 3 (tussen)en geformuleerd. Het gaat veelal om wettelijk vastgelegde taken als NBW en KRW. 1. Voor NBW is de opgave: Landelijk gebied uiterlijk in uitgevoerd Stedelijk gebied uiterlijk in uitgevoerd 2. Voor KRW is de opgave: Rapportageplichtige maatregelen uiterlijk in uitgevoerd 3. Prioritaire knelpunten in het watersysteem uiterlijk in opgelost Ad. 1 NBW opgave Voor het NBW is in deze analyse als uitgangspunt het huidige klimaat (KNMI WB21 scenario 2000) aangehouden. Tot dusver is de beleidslijn gehanteerd dat wanneer op basis hiervan een maatregel genomen moet worden, het resultaat moet voldoen aan de eisen 2050 ( als we het doen dan doen we het goed / we komen maar één keer in een gebied ). Vanuit financiële overwegingen is daar in deze analyse terughoudend mee omgegaan. Voor alle knelpunten wordt uitgegaan van het huidige klimaat. Met deze soberdere ambitie worden op korte termijn kosten bespaard terwijl de noodzakelijke en wel worden gehaald. Alleen wanneer de verwachting is dat zich de komende 40 jaar geen kansen meer zullen voordoen, zoals bijvoorbeeld in herstructureringsgebied, wordt bij uitvoering van een maatregel ook de ambitie voor het klimaatscenario 2050 (KNMI WB21 scenario 2050 Midden) aangehouden. Verder is als uitgangspunt genomen dat voor de en die verder in de tijd staan (NBW-stedelijk gebied) in deze planperiode een evenredig deel wordt gedaan. In deze actualisatie is in beeld gebracht hoe de opgave kan worden ingevuld. In de Waterverordening van de Provincie Zuid-Holland staat dat in 2015 aan de NBW-opgave voor het landelijk gebied moet zijn voldaan. Het waterschap heeft net als andere waterschappen in Zuid- Holland deze termijn op gelegd om de opgave financieel behapbaar te houden. In dit plan is dus aangehouden. Ad. 2 KRW opgave In deze rapportage wordt voor de KRW niet gerapporteerd op en maar op uitgevoerde maatregelen. Dit is conform de wijze waarop het rijk de KRW heeft geïnterpreteerd: een resultaatplicht - 5 -

9 voor de maatregelen en een inspanningsverplichting voor realisatie van een betere waterkwaliteit. Voor de volledigheid is wel een uitspraak gedaan van de uiteindelijke outcome. De KRW opgave tot en met omvat in totaal 492 maatregelen zoals weergegeven in het Waterbeheerplan onderverdeeld uitvoeringsmaatregelen (142), onderzoeksmaatregelen (228) en beheermaatregelen (122). In deze analyse is gefocust op de uitvoeringsmaatregelen omdat dit veelal investeringen zijn die substantieel op onze begroting drukken. De onderzoeksmaatregelen en beheermaatregelen zijn opgenomen in de exploitatiebegroting. De maatregelen zijn ook onderverdeeld in wel of niet rapportageplichtig aan de Europese Unie. De maatregelen die een rapportageplicht kennen, zijn wettelijk verplicht. Uitgangspunt in deze analyse is geweest dat de wettelijk verplichte maatregelen uitgevoerd moeten worden. Het KRW-maatregelenpakket voor Hollandse Delta omvat 252 rapportageplichtige maatregelen. Van deze 252 maatregelen zijn 144 onderzoeksmaatregelen, 51 beheersmaatregelen en 57 inrichtingsmaatregelen. De maatregelen die geen rapportageplicht kennen worden niet meer uitgevoerd tenzij er tot financiële ruimte voor is. De niet-rapportageplichtige onderhoudsmaatregelen zullen wel uitgevoerd worden omdat deze budgetneutraal uitgevoerd kunnen worden. Door het uitstellen/doorschuiven van maatregelen, zullen de KRW-stellingen pas later dan oorspronkelijk gepland worden gehaald. Ad. 3 Prioritaire knelpunten Naast wettelijke opgaven is het gewenst dat prioritaire knelpunten in het watersysteem worden opgelost door het waterschap. Onder een prioritair knelpunt wordt hier verstaan: bedreiging of aantasting van de volksgezondheid; bedreiging van belangrijke functies; bedreiging van het watersysteem; serieus klachtenpatroon (maatschappelijke onrust). Werkwijze en uitgangspunten Per eiland is een analyse gemaakt waarbij de volgende stappen zijn doorlopen: 1. bepalen waar zich de grootste opgaven en knelpunten bevinden; 2. selecteren van maatregelen die daaraan het meest bijdragen, waarbij de bestaande maatregelenlijsten vanuit NBW, KRW en waterplannen als uitgangspunt zijn genomen; 3. maatregelen checken op effectiviteit en zonodig uitruilen tegen andere maatregelen; 4. daar waar bleek dat sprake was van een groot gat waar nog geen maatregel voor geformuleerd was, werd een nieuwe maatregel geformuleerd. Per eiland leverde dit een lijst op met meest effectieve maatregelen. Vervolgens is over het beheersgebied heen een lijst van maatregelen samengesteld, die de basis vormt voor deel II van dit uitvoeringsprogramma en daarmee voor input in het MJBP. Uitgangspunten berekening en beoordeling NBW-opgave Nieuwe uitgangspunten Met ingang van de burap III van 2011 zijn er drie uitgangspunten voor de wateropgave veranderd: 1. In 2011 is vanuit de Unie van Waterschappen bepaald dat 2015 (huidig klimaat) wordt gehanteerd als zichtjaar waarop maatregelen worden gebaseerd en waarop wordt getoetst. 2. Een opgave wordt nu pas 'ingevuld' aangemeld, als het realisatieproject is afgerond. 3. De resterende opgave wordt vanaf nu ook gerapporteerd voor peilgebieden die niet voldoen aan de norm maar waar geen open water gegraven wordt. Herberekeningen NBW-opgave Bij de vaststelling van de normering in de Waterverordening van de Provincie in 2009 is voor stedelijk gebied de norm versoepeld. Om de consequentie van deze aanpassing door te rekenen worden stedelijke gebieden herberekend. Dit is nog niet voor alle peilgebieden gebeurd. Daarnaast is het hertoetsen van gebieden een continu proces waarbij nieuwe ontwikkelingen worden meegenomen in de modelstudies. Hertoetsen kan leiden tot een andere opgave. Om in te schatten wat het oplossen van de resterende wateropgave gaat kosten, is gebruik gemaakt van kentallen voor het graven van open water op basis van ervaring in gerealiseerde projecten en is - 6 -

10 uitgegaan van het huidige klimaat. Als de opgave voor het huidige klimaat niet bekend is, maar wel de opgave voor het toekomstige klimaatscenario dan is daarvan uitgegaan. De ontbrekende opgaven worden nog uitgerekend. De consequentie hiervan is dat de opgave naar beneden zal worden bijgesteld. Voor (bijna) alle getoetste peilgebieden is in beeld gebracht hoe groot de kosten-baten verhouding is voor het nemen van maatregelen. Als de kosten en de baten in verhouding zijn, dan is de maatregel efficiënt. In sommige gebieden is het risico echter zo laag dat de kosten van het graven van open water niet opwegen tegen het reduceren van de schade. In dat geval is de kosten/baten verhouding scheef en zal er gezocht moeten worden naar andere oplossingen. 2.3 De NBW opgave Totale opgave Na de bovenstaande bijstelling van de oorspronkelijke opgave blijkt dat 88% van de getoetste peilgebieden geen opgave heeft voor het huidige KNMI klimaatscenario, ten opzichte van 82% in In deze gebieden is het waterschap dus klaar. Voor de 12 % peilgebieden die wel een opgave hebben is van 27% (ca 4% van het totaal aantal peilgebieden van Hollandse Delta) nog niet berekend hoe groot deze opgave is omdat de grootte van de opgave voor het huidige klimaatscenario nog moet worden berekend. Het resultaat van een NBW-toetsing zijn theoretische knelpunten (peilgebieden die niet voldoen). Met behulp van een kosten-batenanalyse, een detailanalyse en een beheerdersoordeel kunnen de knelpunten vertaald worden naar eventuele maatregelen. Voor 17 peilgebieden die niet voldoen, is al bekend dat open water graven geen efficiënte maatregel is. Nog niet bekend is hoe deze knelpunten worden opgelost. Voor de overige 60 peilgebieden is open water graven een efficiënte maatregel. Deze opgaven liggen echter veelal in stedelijk gebied waar weinig ruimte is om extra open water te graven. Een maatregelenpakket moet nog worden opgesteld. Figuur 3 NBW opgave per

11 Opgave per eiland NBW-opgave IJsselmonde De opgave Er zijn 134 peilgebieden op IJsselmonde die getoetst zijn aan de inundatienormen. Daarvan voldoen 108 peilgebieden aan de norm (81%). 26 Peilgebieden voldoen daarvan niet aan de normen behorend bij het huidige klimaat. Daarvan liggen 2 peilgebieden in het landelijk gebied en 24 peilgebieden in het stedelijk gebied. Voor 12 falende peilgebieden is niet uitgerekend hoe groot de opgave voor het huidige klimaat is. In dat geval is uitgegaan van de opgave voor toekomstklimaatscenario Midden De ontbrekende opgaven worden nog berekend. Ten tijde van de analyse vonden hertoetsingen plaats van Bemalingsgebied Hoogvliet, Land van Poortugaal en de Zwijndrechtse Waard. Tot nieuwe berekeningen beschikbaar zijn, gelden de oude resultaten. De nieuwbouwwijk Carnisselande in Barendrecht is nog niet getoetst omdat ten tijde van de toetsing nog geen duidelijkheid over uitvoering was. Er is wel veel open water in de wijk aangelegd. Wateropgave Landelijk gebied In de 2 peilgebieden waar een opgave ligt, wordt de opgave ingevuld door open water te graven. Wateropgave Stedelijk gebied Open water graven in de peilgebieden in het stedelijk gebied is voor het waterschap een opgave die we niet zonder de samenwerking met de gemeenten kunnen realiseren. Ook andere oplossingsrichtingen zullen verkend moeten worden. Dit vereist een proactieve houding van het waterschap. Voorne-Putten De opgave Er zijn 175 peilgebieden op Voorne-Putten getoetst aan de inundatienormen. Daarvan voldoen 147 peilgebieden aan de norm (84%) 28 Peilgebieden voldoen niet aan de normen behorend bij het huidige klimaat. Daarvan liggen 24 peilgebieden in het landelijk gebied en 4 peilgebieden in het stedelijk gebied. Wateropgave Landelijk gebied Van de 24 peilgebieden die een opgave hebben in het landelijk gebied liggen 10 peilgebieden in de binnenduinrand van Westvoorne. Door neerslag versneld af te voeren naar de Strypse Wetering kunnen deze peilgebieden aan de norm voldoen. In 2 peilgebieden zijn al maatregelen in uitvoering. In 3 peilgebieden is de kosten/batenverhouding zo scheef dat er afstemming met de terreinbeheerders/provincie nodig is. Voor de overige 9 peilgebieden dient een maatregelenpakket opgesteld te worden. Wateropgave Stedelijk gebied Voor 4 peilgebieden in het stedelijk gebied dienen maatregelen te worden uitgewerkt. Hoeksche Waard en Eiland van Dordrecht De opgave Er zijn 170 peilgebieden op de Hoeksche Waard en het Eiland van Dordrecht die getoetst zijn aan de inundatienormen. Daarvan voldoen 158 peilgebieden aan de norm (93%). 12 Peilgebieden voldoen niet aan de normen behorend bij het huidige klimaat. Daarvan liggen 8 peilgebieden in het landelijk gebied en 4 peilgebieden in het stedelijk gebied. Wateropgave Landelijk gebied In 4 van de 8 landelijke peilgebieden is de kosten-batenverhouding dusdanig hoog dat open water graven hier geen maatschappelijk verantwoorde maatregel is. Voor de Binnenbedijkte Maas zal een integraal gebiedsplan (KRW en NBW) opgestart moeten worden waarmee het meest efficiënte maatregelenpakket bepaald kan worden. Wateropgave Stedelijk gebied Voor 4 peilgebieden dient nog een maatregelenpakket te worden opgesteld. Goeree-Overflakkee De opgave Er zijn 93 peilgebieden op Goeree-Overflakkee getoetst aan de inundatienormen. Daarvan voldoen 92 peilgebieden aan de norm (99%). 1 Peilgebied in het stedelijk gebied voldoet niet aan de norm behorend bij het huidig klimaat. Wateropgave Landelijk gebied Er ligt geen wateropgave meer in het landelijk gebied

12 Wateropgave Stedelijk gebied Er is in 2011 in het laatste stedelijke peilgebied waterberging gegraven. Daarmee voldoen naar alle waarschijnlijkheid alle peilgebieden op Goeree aan de norm. Er dient voor een hertoetsing plaats te vinden om na te gaan of de maatregelen voldoende zijn geweest. 2.4 De KRW opgave Totale opgave In de onderstaande tabellen is de stand van zaken op 31 december 2011 voor wat betreft de uitvoering van KRW maatregelen weergegeven. Tabel 2 - Uitvoeringsmaatregelen KRW Status Rapportageplicht Geen rapportageplicht Totaal KRW uitvoering afgerond in uitvoering in voorbereiding nog geen actie Totaal Tabel 3 - Onderzoeksmaatregelen KRW Status Rapportageplicht Geen rapportageplicht Totaal KRW onderzoek afgerond in uitvoering in voorbereiding nog geen actie Totaal Tabel 4 - Beheer- en onderhoudsmaatregelen KRW Status Rapportageplicht Geen rapportageplicht Totaal KRW beheer afgerond in uitvoering in voorbereiding nog geen actie Totaal Opgave per eiland KRW-opgave IJsselmonde Op IJsselmonde liggen 4 KRW waterlichamen. Deze liggen allen in het zuidoostelijke deel van het eiland waar de waterkwaliteit al vrij goed is in vergelijking met het noordwestelijke deel. De huidige waterkwaliteit Op IJsselmonde hebben de waterlichamen een vrij goede waterkwaliteit en daarmee een relatief kleine opgave. Met name chemische parameters scoren goed, ook de nutriënten voldoen aan de normen. De biologische parameters (waterflora, macrofauna, fytoplankton) alsmede het doorzicht blijven nog achter. De goede waterkwaliteit is vooral terug te voeren op maatregelen die in het verleden zijn genomen in deze waterlichamen en de achterliggende stroomgebieden. In het stedelijk gebied is de waterkwaliteit plaatselijk veel slechter als gevolg van riooloverstorten, water dat onvoldoende doorgespoeld kan worden, weinig oppervlaktewater, bladval en beschaduwing door bomen. Dit leidt geregeld tot klachten. Twee zwemwaterlocaties voldoen niet aan de Europese zwemwaterrichtlijn. Dit zijn de locatie St. Clarabos en Vaanbos-oost. Hier dienen voor 2015 maatregelen te worden getroffen

13 De KRW opgave De KRW plannen omvatten grofweg de volgende uitvoeringsmaatregelen: Oeverinrichting Aanleg vispaaiplaatsen Het verbeteren van de doorspoeling gericht op zuurstoftekorten Baggeren Van deze maatregelen zijn 12 maatregelen aangemeld bij de Europese Unie. Daarvan zijn 2 maatregelen in uitvoering. Naast uitvoeringsmaatregelen zijn voor de waterlichamen maatregelen geformuleerd om te komen tot een meer natuurvriendelijk onderhoud van watergangen en oevers. Op IJsselmonde loopt nu 1 pilotproject om hier invulling aan te geven: natuurvriendelijk onderhoud in waterlichaam Hooge Nesse/Devel. Prioritering uitvoeringsmaatregelen In de analyse zijn alle maatregelen waarvoor een resultaatplicht voor Brussel geldt, als effectief beschouwd. Binnen deze maatregelen hebben de maatregelen in de Waalboezem de meeste prioriteit. De Waalboezem is een belangrijke inlaatboezem voor een groot deel van IJsselmonde en de waterkwaliteit heeft derhalve invloed op een veel groter gebied. Verder is de Waalboezem een belangrijk vaar- en zwemwater waar niet alleen de Kaderrichtlijn Water geldt maar ook de Europese Zwemwaterrichtlijn. Voorne-Putten Op Voorne-Putten liggen 8 KRW waterlichamen. Het Oostvoornse Meer is een brak waterlichaam. De afwatering Spijkenisse is getypeerd als zwak brak waterlichaam. De andere waterlichamen hebben zoete stellingen. De huidige waterkwaliteit Het Oostvoornse Meer heeft een redelijk goede waterkwaliteit. Wel is het fosfaatgehalte nog te hoog en scoren waterplanten en vis ontoereikend op de toegepaste maatlat. Ook het waterlichaam Afwatering Voorne-oost laat een redelijk gunstige beeld zien. Het waterlichaam Brielse Meer en Bernisse scoort nog onvoldoende op nutriënten, waterflora en macrofauna. De andere waterlichamen scoren eveneens matig tot ontoereikend op nutrienten, vis, waterplanten, macrofauna en doorzicht en fytoplankton. De waterlichamen Afwatering Groot Voorne West, Afwatering Spijkenisse en Kanaal door Voorne laten daarvan het meest ongunstige beeld zien. Er zijn diverse oorzaken aan te wijzen voor deze scores zoals belasting vanuit de landbouw, riooloverstorten, intensief maaien van waterplanten, nutriëntrijke kwel en nalevering uit veenbodems. Het Kanaal door Voorne wordt tevens belast door het effluent van 2 awzi's. De zwemwaterlocatie Kruininger Gors voldoet niet aan de EU toetsing van zwemwaterkwaliteit. De bacteriologische kwaliteit is onvoldoende wat een gevaar is voor de volksgezondheid. In de waterlichamen Vierambachtenboezem Oost en Vierambachtenboezem West zijn recent overschrijdingen aangetroffen van een prioritaire stof van de Europese Unie. Het gaat om de stof bis(2-ethylhexyl)ftalaat (DEHP). De stof is een weekmaker. De bron is nog niet bekend. De KRW opgave De KRW plannen omvatten grofweg de volgende uitvoeringsmaatregelen: Verbeteren van de doorspoelbaarheid gericht op zuurstoftekorten Oeverinrichting Vispaaiplaatsen Scheiden van (schone en minder schone) waterstromen Baggeren Van deze maatregelen zijn er 8 aangemeld bij de Europese Unie. Daarvan is 1 maatregel inmiddels uitgevoerd en 1 maatregel deels. Als laatste zijn er voor alle waterlichamen maatregelen geformuleerd om te komen tot een meer natuurvriendelijk onderhoud van watergangen en oevers. Op Voorne-Putten loopt inmiddels een pilot om hier ervaring mee op te doen. Deze bevindt zich in het stedelijk gebied van Spijkenisse. Prioritering uitvoeringsmaatregelen In de analyse zijn alle KRW maatregelen kritisch beschouwd. Alle maatregelen waarvoor een resultaatplicht voor Brussel geldt zijn als effectief beschouwd. Het gaat om oeverinrichting en de aanleg van vispaaiplaatsen in de waterlichamen. Daarnaast worden maatregelen genomen om de waterkwaliteit in één van de zwemwateren te verbeteren. Daarnaast wordt aanbevolen nader onderzoek te verrichten naar de aangetroffen verontreiniging met DEHP. Dit is nieuw ten opzichte van het KRW programma

14 Hoeksche Waard en Eiland van Dordrecht In de Hoeksche Waard liggen 12 KRW waterlichamen en op het Eiland van Dordrecht 3. Het waterlichaam De Keen ten noorden van Strijen is gekarakteriseerd als zwak brak waterlichaam. De huidige waterkwaliteit De waterkwaliteit in de waterlichamen De Viersprong, Oostvliet, Afwatering Oudeland van Stijen, Schuringse haven/verloren Diep, Strijense haven/nieuwe haven/keen en Boezemvliet zijn redelijk goed (zie bijlage 3). De nutriëntengehaltes voldoen veelal maar de biologische parameters (met name waterplanten) blijven nog achter. In de andere waterlichamen zijn ook de chemische parameters veelal ontoereikend. De waterlichamen Binnenbedijkte Maas, Piershilse Gat/Visservliet en De Keen scoren het slechtst op de toegepaste meetlatten. Bij de Binnenbedijkte Maas is de lozing van voedselrijk polderwater door de gemalen in combinatie met de lange verblijftijd een belangrijke oorzaak. Ook de grote diepte van het water (te weinig licht voor waterplanten) en het ontbreken van ondiepe oeverzones speelt hier een rol. Bij het Piershilse Gat en De Keen speelt brakke en nutriëntrijke kwel mogelijk een rol naast antropogene oorzaken (riolering, bemesting, bestrijdingsmiddelen ed.). In de waterlichamen met een redelijk goede waterkwaliteit is het huidige maaibeheer een beperkende factor omdat het gehele watervoerende profiel gemaaid wordt. Dit heeft een grote invloed op waterplanten, fytoplankton en macrofauna. De KRW opgave De KRW plannen omvatten grofweg de volgende uitvoeringsmaatregelen: Verbeteren van de doorspoelbaarheid Oeverinrichting Natuurlijke voorzuivering achter inlaatpunten Afkoppelen van gemalen van de Binnenbedijkte Maas Verbreden en verdiepen van watergangen Van deze maatregelen zijn er 27 aangemeld bij de Europese Unie. Daarvan zijn 3 maatregelen inmiddels uitgevoerd en 2 maatregelen zijn in uitvoering. Als laatste zijn er voor alle waterlichamen maatregelen geformuleerd om te komen tot een meer natuurvriendelijk onderhoud van watergangen en oevers. Prioritering uitvoeringsmaatregelen Alle KRW maatregelen zijn kritisch beschouwd. In de Hoeksche Waard zijn de meeste maatregelen waarvoor een resultaatplicht voor Brussel geldt als effectief beschouwd. Geadviseerd wordt om 6 maatregelen te heroverwegen zodat effectievere maatregelen ingezet kunnen worden. Het betreft maatregelen in het grote bemalingsgebied De Eendracht waar de waterkwaliteit vrij slecht is. Het gaat om de aanleg van 3 voorzuiveringen achter inlaten, de aanleg van natuurvriendelijke oevers langs het Piershilse Gat en het vergroten van een inlaat en het vergroten van de hydraulische capaciteit van de kreken in het verlengde van het vergroten van de inlaat. Voorgesteld wordt een gebiedsgericht onderzoek te doen naar de effectiviteit van deze maatregelen en zo nodig nieuwe maatregelen te formuleren. Binnen de rapportageplichtige maatregelen hebben de maatregelen in en rond de Binnenbedijkte Maas de meeste prioriteit. De Binnenbedijkte Maas is een belangrijk boezemwater voor een gedeelte van de Hoeksche Waard waar niet alleen water op uitgeslagen wordt maar De Binnenbedijkte Maas voorziet ook de omliggende polders van water. Derhalve heeft de Binnenbedijkte Maas ook een invloed op de waterkwaliteit in de omliggende poldergebieden. Verder is de Binnenbedijkte Maas een belangrijk vis- en zwemwater waar niet alleen de Kaderrichtlijn Water geldt maar ook de Europese Zwemwaterrichtlijn. In de afgelopen jaren is geregeld sprake geweest van blauwalgenbloei en in het verleden heeft dit ook al een keer geleid tot een massale sterfte van vis. Op het Eiland van Dordrecht zijn alle KRW maatregelen met een resultaatplicht als effectief beschouwd. In het landelijk gebied van Dordrecht worden de KRW maatregelen in samenhang met NBW maatregelen uitgevoerd in het project Nieuwe Dordtse Biesbosch. Goeree-Overflakkee Op Goeree-Overflakkee liggen 14 KRW waterlichamen. De meeste waterlichamen zijn getypeerd als licht brak water vanwege de aanwezigheid van brakke kwel op het gehele eiland. De huidige waterkwaliteit Alle waterlichamen scoren op de meeste parameters ontoereikend tot slecht. De nutiëntengehaltes zijn te hoog, deels als gevolg van brakke kwel. Verder schommelt het chloridegehalte sterk, veroorzaakt door enerzijds het doorspoelbeleid (alleen in het zomerhalfjaar) en anderzijds het gevoerde peilbeheer (peilopzet in de zomer van 30 cm). Er komen weinig tot geen waterplanten voor en algen domineren. De visstand wordt gedomineerd door bodemwoelende vis als brasem en karper. Verder komen nog steeds graskarpers voor die ooit door onze rechtsvoorganger zijn uitgezet. Deze soort heeft, net als brasem en karper, een sterk negatieve invloed op het voorkomen van waterplanten. In de waterlichamen Haven van Dirksland en Afwatering het Oudeland van Middelharnis zijn recent overschrijdingen aangetroffen van meerdere prioritaire stoffen van de Europese Unie. Het gaat om de stoffen

15 benzo(a)pyreen, benzo(g,h,i)peryleen en indeno(1,2,3-c,d)pyreen. Dit zijn zware PAK's, die erg giftig (kankerverwekkend) zijn. De bron is nog niet bekend. De KRW opgave De KRW plannen omvatten grofweg de volgende uitvoeringsmaatregelen: het verbeteren van de doorspoeling met name in de minst brakke delen van het eiland om een constante meer zoete waterkwaliteit te krijgen; oeverinrichting; het aanpakken van een aantal plaatselijke knelpunten. Van deze maatregelen 7 maatregelen aangemeld bij de Europese Unie. Daarvan zijn 2 maatregel inmiddels uitgevoerd en 1 maatregel deels. Voor een aantal waterlichamen is bij het opstellen van de KRW plannen nog geen uitvoeringsmaatregelen geformuleerd vanwege de vele onzekerheden rondom het Kierbesluit en het Deltanatuurproject Zuiderdieppolders. Het gaat om het waterlichaam Zuiderdiep, de 3 aangrenzende havenkanalen en 3 aangrenzende afwateringen van poldergebieden. Maatregelen worden pas in het volgende Stroomgebiedsbeheerplan ( ) meegenomen. Nu er meer duidelijkheid is gekomen rond de Kier en de Zuiderdieppolders is het gewenst om onderzoek op te starten om de opgave en de maatregelen die benodigd zijn in deze 7 waterlichamen in beeld te brengen. Naast uitvoeringsmaatregelen zijn er vele onderzoeken geformuleerd en aangemeld bij de Europese Unie. Het gaat onder meer om het opstellen van een lange termijn visie hoe om te gaan met brakke kwel en het al of niet doorspoelen van het gebied in relatie tot de zoetwatervoorziening in de landbouw en de stellingen vanuit de KRW. Nagegaan wordt welke waterkwaliteitsen nagestreefd kunnen worden, welke en strijdig zijn met elkaar en wat de consequenties zijn van de maatregelen die benodigd zijn om en te halen. Ook zijn onderzoeken gepland naar de visstand omdat vermoed wordt dat deze een sterk negatieve invloed heeft op de waterkwaliteit. Als laatste zijn er voor alle waterlichamen maatregelen geformuleerd om te komen tot een meer natuurvriendelijk onderhoud van watergangen en oevers. Prioritering uitvoeringsmaatregelen Alle KRW maatregelen zijn in een werksessie kritisch beschouwd. Alle maatregelen waarvoor een resultaatplicht voor Brussel geldt zijn als effectief beschouwd. Het gaat met name om een aantal doorspoeltracés in het meest zoete deel van het eiland: Oost-Flakkee. Deze projecten dienen met prioriteit opgepakt te worden vanwege het effect op de waterkwaliteit én om te kunnen voldoen aan de eisen van de subsidies die verkregen zijn voor deze projecten. Daarnaast wordt geadviseerd nader onderzoek te verrichten naar de verontreiniging met PAK's in de 2 eerdergenoemde waterlichamen. Dit is nieuw ten opzichte van het KRW programma. 2.5 Prioritaire knelpunten in het watersysteem In de analyse zijn naast de NBW- en KRW-maatregelen ook een aantal prioritaire knelpunten naar voren gekomen. De twee belangrijkste randvoorwaarden die gesteld zijn om een maatregel als prioritaire knelpunt te zien zijn als volgt: een locatie waar de volksgezondheid in het geding is (bijvoorbeeld een zwemwaterlocatie) en locaties die in negatieve zin opvallen in de Watersysteemrapportage of waar veel klachten over zijn zoals peilstijgingen, overstortlocaties, dode vissen enzovoorts. Voor het gehele gebied zijn er vier zwemwaterlocaties gemarkeerd als prioritair knelpunt: Sint Clarabos, zwemplas Vaanbos, KSW Nautica en De Kruininger Gors. Deze voldoen niet aan de EUzwemwatertoetsing, op basis waarvan aan het eind van het zwemseizoen 2015 alle zwemwateren een minimaal aanvaardbare (bacteriologische) waterkwaliteit bezitten. Indien hier niets gebeurt, zullen deze zwemwaterlocaties als zodanig binnen vijf jaar na 2015 gesloten worden vanwege het gevaar voor de volksgezondheid dat hiermee gemoeid is. De overige klachten van omwonenden gaan vooral over hoog water (waardoor overlast ontstaat) en een slechte waterkwaliteit

16 In totaal zijn er 39 prioritaire knelpunten aangewezen voor het gehele beheersgebied van Hollandse Delta (zie figuur 4 en bijlage 2). Deze zijn als volgt onder te verdelen voor de vier eilanden: Gebied aantal IJsselmonde 32 Voorne-Putten 4 Hoeksche Waard en Eiland van 3 Dordrecht Goeree-Overflakkee 0 Totaal 39 Figuur 4 - prioritaire knelpunten 2.6 Conclusies Andere prioriteiten De gekozen uitgangspunten en de daaruit volgende analyse leiden tot een verschuiving in prioriteiten. Per eiland worden hieronder de prioriteiten gegeven: IJsselmonde De grootste NBW opgave ligt in de gemeente Rotterdam (met name de deelgemeente Charlois Feijenoord en Lombardijen). Voor een groot deel van deze opgave zijn nog geen concrete projecten opgenomen; Uitvoering van een aantal KRW maatregelen waarbij de prioriteit ligt bij de Waalboezem; Maatregelen om prioritaire knelpunten in het watersysteem en zwemlocaties aan te pakken onder meer middels de Blauwe verbinding

17 Voorne-Putten Uitvoering van de NBW maatregelen voor de Binnenduinrand zodat de berging in de Strypse Wetering goed kan worden benut; Analyse van 9 peilgebieden in het landelijke gebied naar de oorzaak van het NBW knelpunt; Aanpak prioritaire knelpunten en aanpak zwemlocaties; Onderzoek naar de overschrijding van prioritaire stoffen (nieuw). Hoeksche Waard en Eiland van Dordrecht Prioriteit voor de Binnenbedijkte Maas en omliggende polders voor zowel NBW als KRW; Uitvoering KRW maatregelen Eiland van Dordrecht onder meer in project Nieuwe Dordtse Biesbosch; Gebiedsgericht onderzoek bemalingsgebied De Eendracht met daarin onder meer de heroverweging van 5 KRW maatregelen. Goeree-Overflakkee Geen NBW-opgave meer; Uitvoering van een klein aantal KRW maatregelen gericht op verbetering van de doorspoeling; Onderzoek naar de wijze waarop omgegaan moet worden met brakke kwel en doorspoeling van het watersysteem; Onderzoek naar de invulling van de opgave voor het Zuiderdiep en omgeving (nieuw); Onderzoek naar de overschrijding van prioritaire stoffen (nieuw). De analyse laat zien dat de realisatie van de NBW opgave vordert. 88% van alle peilgebieden voldoet inmiddels aan de norm. In het landelijk gebied is nog sprake van een beperkt aantal peilvakken met een NBW opgave. Dit zijn echter wel gebieden waar waterberging graven veelal geen effectieve maatregel is en waar naar andere oplossingen gezocht moet worden. De analyse geeft verder een verschuiving te zien van het landelijk naar het stedelijk gebied. Vooral op IJsselmonde resteert nog een grote NBW opgave. Ook zijn hier de meeste prioritaire knelpunten te vinden. 2.7 Prognose KRW In het oorspronkelijk maatregelpakket voor de KRW is onderscheid gemaakt in maatregelen, die al verankerd waren in bestaande plannen en nieuwe maatregelen. Conform opdracht van de toenmalige staatssecretaris zijn de bestaande maatregelen niet als te rapporteren KRW maatregelen opgevoerd. In de prioriteringsslag die volgde zijn de nieuwe te rapporteren maatregelen als een wettelijke verplichting beschouwd en de maatregelen uit bestaande plannen niet. Omdat alleen de wettelijk verplichte maatregelen nog worden uitgevoerd heeft dit ook consequenties voor het te behalen resultaat in. Hiervoor is opnieuw een prognose gemaakt. Uit de prognose blijkt dat er voor alle in beschouwing genomen parameters gemiddeld gezien een verbetering wordt verwacht in (figuur 5). De verwachte verbeteringen zijn echter niet groot. Het lijkt erop dat de verbeteringen dan niet voldoende snel gaan om in de einden te halen

18 Figuur 5 - Doelbereik waterlichamen Hollandse Delta Doel bereik waterlichamen Hollandse Delta, aantal is % percentage waterlichamen 80% 60% 40% 20% goed matig onvoldoende slecht 0% doorzicht macrofauna macrofyten vis nutrienten waterschap Hollandse Delta Toelichting: is gekozen als ijkjaar. Voor de prognose zijn niet alle gemeten parameters meegenomen maar is gekozen voor een aantal relevante biologische parameters. Het beeld voor is geen prognose maar het gewenste eindbeeld. Als we kijken naar de verschillende deelgebieden binnen het beheersgebied dan komen er duidelijke verschillen in beeld (zie figuren 6 t/m 10). Zo blijft voor Goeree-Overflakkee de verwachte verbetering zelfs geheel uit. Dit wordt grotendeels veroorzaakt doordat nog geen en en maatregelen zijn benoemd in 7 waterlichamen in en om het Zuiderdiep. Op IJsselmonde en het Eiland van Dordrecht is voor enkele parameters de goede toestand al bereikt en met de voorgenomen maatregelen komt het bereik voor andere parameters ook dichterbij. Voorne-Putten en de Hoeksche Waard nemen een tussenpositie in. Dat de huidige toestand op Goeree- Overflakkee, Voorne-Putten en de Hoeksche Waard slechter is dan op IJsselmonde en het Eiland van Dordrecht vindt waarschijnlijk zijn oorzaak in het voorkomen van brakke kwel in deze gebieden en een tekort aan voldoende waterdiepte in deze diep ontwaterde akkerbouwgebieden. Het gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen kan de ecologische ontwikkeling ook remmen. Hier kan het waterschap echter niet veel aan doen. Hiervoor is vooral rijksbeleid nodig. Figuur 6 - Doelbereik waterlichamen Hoeksche Waard Doelbereik waterlichamen Hoeksche Waard, aantal is % percentage waterlichamen 80% 60% 40% 20% 0% goed matig onvoldoende slecht doorzicht macrofauna macrofyten vis nutrienten Hoeksche Waard

19 Figuur 7 - Doelbereik waterlichamen Eiland van Dordrecht Doel bereik waterlichamen Eiland van Dordrecht, aantal is 3 100% percentage waterlichamen 80% 60% 40% 20% goed matig onvoldoende slecht 0% doorzicht macrofauna macrofyten vis nutrienten Eiland van Dordrecht Figuur 8 - Doelbereik waterlichamen Voorne-Putten Doel bereik waterlichamen Voorne-Putten, aantal is 8 100% 90% percentage waterlichamen 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% goed matig onvoldoende slecht 10% 0% doorzicht macrofauna macrofyten vis nutrienten Voorne-Putten Figuur 9 - Doelbereik waterlichamen IJsselmonde Doel bereik waterlichamen IJsselmonde, aantal is 4 100% 90% percentage waterlichamen 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% goed matig onvoldoende slecht doorzicht macrofauna macrofyten vis nutrienten IJsselmonde

20 Figuur 10 - Doelbereik waterlichamen Goeree-Overflakkee Doel bereik waterlichamen Goeree-Overflakkee, aantal is % 90% percentage waterlichamen 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% goed matig onvoldoende slecht 0% doorzicht macrofauna macrofyten vis nutrienten Goeree-Overflakkee

21 3 DEEL II - DE UITVOERING 3.1 Droge voeten Algemeen Hollandse Delta voorkomt wateroverlast door het goed inrichten, beheren en onderhouden van het watersysteem. De focus vanuit het thema droge voeten ligt dus voor de komende jaren op de NBWopgave voor het creëren van voldoende waterberging en het regulier beheer en onderhoud. Klimaatscenario Hollandse Delta hanteert voor de uitvoeringsplanning het huidige klimaatscenario (KNMI WB21 scenario 2000) als tussen voor de periode (landelijk gebied) en (stedelijk gebied). Daarna zal getoetst gaan worden met het dan geldende klimaatscenario. In de Commissie Watersystemen van de Unie van Waterschappen is op 7 januari 2011 besloten om het huidige KNMI klimaatscenario als zichtjaar te hanteren voor alle waterschappen. De argumentatie daarvoor is dat het watersysteem niet al in de komende planperiode (2015) op orde hoeft te komen voor het klimaat in het jaar De wateropgave is derhalve kleiner dan bij 2050 als uitgangspunt. Wel heeft de Unie van Waterschappen aanbevolen de te treffen maatregelen wel robuust te ontwerpen. Daarmee wordt bed dat bij het ontwerp rekening wordt gehouden met de verwachting voor Dit om te voorkomen dat bij een volgende toetsing opnieuw maatregelen moeten worden getroffen op een locatie waar in de vorige planperiode ook al maatregelen waren getroffen. Hollandse Delta onderschrijft de gekozen lijn. Het robuust uitvoeren van maatregelen is vooral belangrijk in stedelijke gebieden waar zich kansen voordoen (herstructureringsgebieden) en waar zich naar verwachting de komende 40 jaar geen grote wijzigingen zullen voordoen. Voor de duidelijkheid: de stelling blijft dat in 2050 de volledige NBW opgave 2050 (KNMI WB21 scenario 2050 Midden) is ingevuld. De invulling van de opgave volgens het huidig klimaatscenario is een tussen. De NBW-opgave Inleiding In 2003 is het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) tussen Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen afgesloten. Op basis van dit akkoord zijn in 2009 de eisen vastgesteld in de provinciale Waterverordening Zuid-Holland. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen het waterbeheer binnen en buiten de bebouwde kom, gekoppeld aan de functies van het gebied. Tabel 3: De NBW-eisen conform de provinciale Waterverordening Functie Binnen de bebouwde kom Buiten de bebouwde kom Bebouwd gebied 1:100 jaar n.v.t. Infrastructuur n.v.t. 1:100 jaar Glastuinbouw 1: 50 jaar 1: 50 jaar Hoogwaardige land- en tuinbouw n.v.t. 1: 50 jaar Akkerbouw n.v.t. 1: 25 jaar Grasland n.v.t. 1: 10 jaar Overig gebied 1: 10 jaar n.v.t. Doelstelling * De NBW-opgave voor het landelijk gebied ( m³) is geheel ingevuld. * Ten minste 1/3 van de NBW-opgave voor het stedelijk gebied ( m³)* is ingevuld. * deze wateropgave is op berekend volgens klimaatscenario KNMI WB Wanneer een (stedelijk) gebied op slot zit, wordt gerekend met klimaatscenario 2050 (KNMI WB21 scenario 2050 Midden)

22 Stand van zaken 2011 & ontwikkelingen Op basis van het huidige klimaat is berekend hoe groot de opgave is om aan bovengenoemde eisen te voldoen per 31 december In onderstaande tabel is de situatie per regio gegeven: Tabel 4: Situatie NBW-opgave per 31 december landelijk gebied stedelijk gebied Totaal Regio ha m³ ha m³ ha m³ Eiland van Dordrecht , , Goeree-Overflakkee * Hoeksche Waard ** , IJsselmonde Voorne-Putten Totaal * nog te berekenen ** wordt bepaald door Binnenbedijkte Maas en Oudeland van Strijen Maatregelen en activiteiten Om de stellingen van te halen zijn zowel beleidsmatige als inrichtingsmaatregelen voorzien. Bij de eerste groep horen nota s over de aanpak Binnenbedijkte Maas en Oudeland van Strijen en een nota over de nieuwe klimaatscenario s en de inzichten over de NBW-opgave tussen en 2050 (ten behoeve van een volgend WBP). Bij de groep van inrichtingsmaatregelen wordt de nadruk gelegd op het stedelijk gebied en het landelijk gebied van IJsselmonde en Voorne-Putten. Regulier beheer en onderhoud Inleiding 2 Het beheer en onderhoud van het regionale watersysteem is gericht op een ongestoorde aan- en afvoer van water. Daarbij worden de hoofdwatergangen en de peilregulerende kunstwerken (gemalen, stuwen, etc.) onderhouden door het waterschap, terwijl het onderhoud van de dijk- weg- en spoorsloten en de overige watergangen veelal is toegewezen aan de aangeland 3. Doelstelling Voor het landelijk gebied zijn gebiedsgerichte onderhoudsplannen, afgestemd op de en voor schoon water, opgesteld; Voor 50% van het stedelijk gebied is een gebiedsgericht onderhoudsplan beschikbaar; Er is een actueel beheer- en onderhoudsplan voor de peilregulerende kunstwerken. 1 2 Watersysteemrapportage 2010, blz. 21 In deze paragraaf wordt aandacht besteed aan het reguliere onderhoud (het maaien ). Voor het buitengewoon onderhoud (het baggeren ) wordt verwezen naar hoofdstuk 6, Waterbodems. 3 Zie voor de onderhoudsplichtigen: Legger van oppervlaktewaterlichamen en kunstwerken voor waterschap Hollandse Delta, 18 december

23 Stand van zaken 2011 & ontwikkelingen Ten aanzien van het reguliere beheer en onderhoud van de watergangen (het 'maaien') zijn inmiddels verschillende nota's opgesteld. Daarbij hoort onder andere: Gedragscode Flora- en Faunawet Meerjaren Onderhouds Plan ten aanzien van het uniformeren van het maaibeheer Bestrijding exoten (grote waternavel, waterhyacint, etc.) Er wordt gewerkt aan een afstemming en integratie van het beheer en onderhoud van de technische installaties voor het waterbeheer en de zuiveringstechnische installaties. In dit kader worden keuzes uitgewerkt voor standaardisatie en uniformering van de bediening en besturing, automatisering, veiligheid, inspectie, risicogestuurd onderhoud, vismigratie, etc. Maatregelen en activiteiten Voor het realiseren van de stellingen voor wordt het beheer en onderhoud verder uitgewerkt in gebiedsgerichte onderhoudsplannen op basis van gedifferentieerd, functiegericht en risicogestuurd onderhoud. Verder vindt onderzoek plaats naar de mogelijkheid van natuurvriendelijk beheer en onderhoud en naar de aanpak van exotische waterplanten. Ten slotte worden voorstellen uitgewerkt voor een verdergaande harmonisatie en efficiency in het onderhoud in landelijk en stedelijk gebied

24 3.2 Voldoende (zoet)water Algemeen Hollandse Delta zorgt dat er voldoende (zoet) water in het gebied aanwezig is door te zorgen voor het juiste waterpeil. Hoe ver Hollandse Delta gaat in de dienstverlening rondom voldoende water met voldoende kwaliteit, dus welk serviceniveau wordt geboden, moet nog nader worden vastgelegd. Het onderwerp peilbeheer is in ontwikkeling. Daarnaast zet Hollandse Delta zich in voor een goede zoetwatervoorziening in noodsituaties en werkt Hollandse Delta actief mee aan externe ontwikkelingen rondom de zoetwatervoorziening zoals het Deltaprogramma. Peilbeheer, peilbesluiten en GGOR Inleiding Hollandse Delta legt in peilbesluiten steeds voor een periode van 10 jaar vast welke waterpeilen er worden gehanteerd. Voor het kiezen van waterpeilen, wordt onderzocht welk peil het meest recht doet aan de combinatie van functies in een gebied. Dit wordt het Gewenst Grond- en Oppervlaktewaterregime (GGOR) genoemd. Definitieve implementatie van GGOR als methodiek en verdere uniformering van peilbesluiten zijn aandachtpunten voor de periode Doelstelling Peilbesluiten/ GGOR Alle peilbesluiten zijn rechtsgeldig. 2/3 van de peilbesluiten zijn herzien op basis van de GGOR systematiek en aanvullend nieuw beleid. Peilbeheer Het te leveren serviceniveau bij peilbeheer is bepaald en vastgelegd Alle peilgebieden groter dan 100 ha. zijn voorzien van peilschalen op basis van een peilschalenplan. Er is bepaald hoe knelpunten in het watersysteem die het peilbeheer belemmeren worden opgelost. Er is een besluit genomen over wanneer er sprake is van normale en extreme omstandigheden en wordt aangegeven binnen hoeveel dagen na een calamiteit het waterpeil weer binnen de normale marges hoort te zijn. Stand van zaken 2011 & ontwikkelingen De GGOR systematiek In de waterverordening Zuid-Holland is opgenomen dat waterschappen bij herziening van peilbesluiten gebruik maken van de GGOR systematiek. Het gebruik hiervan verhoogt de transparantie van de besluitvorming om tot een peilafweging te komen. De provinciale goedkeuring van peilbesluiten in de Waterwet is komen te vervallen. Eventuele geschillen worden daarom direct bij de rechter neergelegd. Een goede onderbouwing van peilbesluiten is noodzakelijk Ter informatie van de rechtbank en in het voortraject ter voorkoming dat er teveel geschillen ontstaan. Hollandse Delta beschouwt GGOR als de technische weergave van het waterpeil dat het beste compromis vormt tussen de verschillende functies in een peilgebied. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt in land en water gerelateerde functies. Het GGOR wordt bepaald uit weging van de verschillende optimale waterpeilen (OGOR's) van de afzonderlijke functies. Deze optimale waterpeilen zijn bepaald aan de hand van de meest bepalende aspecten voor de realisatie van de functie. Het GGOR wordt gebruikt als input en referentie voor de peilafweging in het peilbesluit

25 Procedure Peilbesluit Het bestuur van Hollandse Delta stelt het peilbesluit vast en is daarbij gehouden aan artikel 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht. Dit artikel voorziet in een inspraak procedure en de mogelijkheid om tegen het besluit in beroep te gaan. Bij de finale afweging voor het peil in het peilbesluit worden naast het GGOR nog andere aspecten zoals bepaalde randvoorwaarden, effecten en kosten betrokken. Maatregelen en activiteiten Opstellen beleidsnota peilbesluiten, betreft implementatie GGOR en diverse gewijzigde voorwaarden voor peilbesluiten en peilbeheer. Uitvoeren onderzoek naar verdroging in natuurgebieden en het uitwerken van het te leveren serviceniveau bij peilbeheer. Opstellen en uitvoeren van een peilschalenplan. Uitvoeren onderzoek naar het opheffen van knelpunten in het watersysteem die het peilbeheer belemmeren (deels op te lossen door beheer (exploitatie) en deels door projectplannen (investeringen) Opstellen nota peilbeheer: o.a uitwerken wanneer er sprake is van normale en extreme omstandigheden (alles daar boven of onder geldt als bijzondere omstandigheden) en aangegeven binnen hoeveel dagen na een calamiteit het waterpeil weer binnen de normale marges hoort te zijn Zoetwatervoorziening Inleiding In het beheersgebied van Hollandse Delta is zoet water nodig voor het op orde houden van dijken, drinkwater, land- en (glas)tuinbouw, industrie en natuurgebieden. Voor de havenindustrie is zoet water met een laag chloridengehalte ook essentieel. Het diepe grondwater is vrijwel overal zout. Doelstelling Regulier doorspoelregime * Optimalisatiemogelijkheden huidig doorspoelregime zijn bekend. Doorspoelregime onder extreme omstandigheden * Er zijn noodscenario's voor transport van water bij uitvallen van inlaatpunten vastgelegd * Er is onderzocht en vastgelegd hoe in de toekomst welk serviceniveau onder welke omstandigheden in bepaalde delen van het gebeid gerealiseerd kan worden. Externe ontwikkelingen * De belangen van Hollandse Delta zijn zowel bestuurlijk als ambtelijk vertegenwoordigd bij de implementatie van het Deltadeelprogramma Zoetwater. * De geen-spijtmaatregelen voor het beheersgebied van Hollandse Delta zijn geïdentificeerd en voor zover nog niet uitgevoerd, opgenomen in het MJBP dan wel de programmabegroting. * Na de Deltabeslissing eind 2014 zijn kansrijke maatregelen voor het beheersgebied van Hollandse Delta opgenomen in een MJBP, vanaf de planperiode Stand van zaken 2011 & ontwikkelingen Regulier doorspoelregime Eén van de kwalitatieve effecten is de toename van het chloridengehalte in het hoofdsysteem. In de huidige situatie worden grote delen van het gebied doorgespoeld om verzilting te beperken en de landbouw te voorzien van water met lage chloridenconcentraties. In de watersysteemrapportage 2010 is het chloridengehalte in het oppervlaktewater in het winter- en in het zomerhalfjaar weergegeven. Het blijkt dat het water in de winter bij het stoppen van de doorspoeling doorgaans zouter is dan in de zomersituatie

26 Risico's door watertekort als gevolg van extreme droogte Als gevolg van aanhoudend warm weer en extreme droogte bestaat de kans dat de aanwezige waterberging en de inlaat van water van voldoende kwaliteit tekort schiet. Als gevolg hiervan moet het inlaten van water beperkt of zelfs gestopt worden of moet water met minder goede kwaliteit worden ingelaten. Dit heeft consequenties voor de beschikbaarheid en kwaliteit van het oppervlaktewater en de beschikbaarheid van proceswater voor de industrie. Risico s door lage rivierwaterafvoeren Als gevolg van lage rivierwaterafvoeren kan zout zeewater vanuit de Noordzee verder landinwaarts dringen. Hierdoor neemt de chloridenconcentratie in de rivieren rondom de Zuid-Hollandse eilanden toe. In het voorjaar van 2011 heeft de lage afvoer van de Rijn voor veel problemen gezorgd. In mindere mate was dit ook het geval in de jaren 2003 en Bij een lage rivierafvoer, zoals in het voorjaar van 2011, in combinatie met hoog water op zee kunnen de chloridenconcentraties in de rivieren rondom de Zuid-Hollandse eilanden oplopen tot meer dan 3000 mg/l. Dit heeft consequenties voor het inlaten van rivierwater in de poldersystemen van het waterschap. Het is gewenst om te stoppen met inlaten van water zodra sprake is van verzilting, maar als gedurende langere tijd sprake is van verzilting ontstaat een dilemma: het peil in de polder laten zakken of verzilt water inlaten? Externe ontwikkelingen De maatregelen die nodig zijn om er voor te zorgen dat we nu en in de toekomst veilig blijven tegen hoog water en dat we voldoende zoet water hebben, worden voorbereid en uitgewerkt in het Deltaprogramma. Het Deltaprogramma is een nationaal programma waarin Rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen samen werken met maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en kennisinstituten, onder regie van de regeringscommissaris voor het Deltaprogramma (de deltacommissaris). Het deelprogramma Zoetwater is een landelijk deelprogramma van het Deltaprogramma. Opdracht deelprogramma Zoetwater De opdracht voor het deelprogramma Zoetwater is het verkennen van strategieën voor een duurzame zoetwatervoorziening in Nederland. Dit is inclusief het inventariseren van (infra-structurele) maatregelen die hiervoor nodig zijn. Dit moet in 2014 leiden tot een deltabeslissing met de nieuwe strategie voor de zoetwatervoorziening in Nederland voor de lange termijn. Het betreft daarbij zowel grond- als oppervlaktewater. Daarnaast worden geen-spijtmaatregelen geïdentificeerd die al in de periode tot genomen kunnen worden binnen de huidige beleidskaders. Samenhang met andere deelprogramma s Maatregelen van waterveiligheid en zoetwatervoorziening vertonen sterke onderlinge samenhang via de waterkeringen en het peilbeheer. De oplossing die voor zoet water wordt gekozen, staat niet op zichzelf. Een beslissing is namelijk nauw verbonden met de ontwikkelingen in andere gebieden. Andersom geldt dat beslissingen in andere gebieden verbonden zijn met de oplossing voor zoet water. Dit vraagt om samenhangende beslissingen binnen het Deltaprogramma. Om deze reden worden zogeheten deltabeslissingen ontwikkeld. Dit zijn beslissingen die politiek van aard zijn en richting geven aan de ontwikkelingen in diverse deelprogramma's. Voor wat betreft de externe ontwikkelingen is Hollandse Delta zowel bestuurlijk als ambtelijk actief betrokken bij de uitwerking van de Deltadeelprogramma's Zuidwestelijke Delta, Zoetwatervoorziening en Rijnmond-Drechtsteden. Maatregelen en activiteiten Nota: onderzoek naar optimalisatiemogelijkheden huidig doorspoelregime Nota: uitwerking van noodscenario's voor transport van water bij uitvallen van inlaatpunten. Nota: definiëren begrip serviceniveau, beschrijven wat kan worden gedaan, vaststellen hoe in de toekomst welk serviceniveau onder welke omstandigheden in bepaalde delen van het gebeid gerealiseerd kan worden. Onderzoek naar welke gebieden kwetsbaar zijn voor de inlaat van zout water en keuzes maken over al dan niet inlaten maakt hier onderdeel van uit. Bijdrage (zowel bestuurlijk als ambtelijk) aan de implementatie van het Deltadeelprogramma Zoetwater. 2 x per jaar wordt een voortgangsrapportage opgesteld over de ontwikkelingen in het Deltadeelprogramma en de rol en de positie van Hollandse Delta daarin

27 Deltadeelprogramma zoetwater: geen-spijtmaatregelen voor het beheersgebied van Hollandse Delta opnemen in het MJBP dan wel de programmabegroting. Na de Deltabeslissing eind 2014 zijn kansrijke maatregelen voor het beheersgebied van Hollandse Delta opgenomen in een MJBP, vanaf de planperiode

28 3.3 Schoon en Gezond Water Aanpak schoon en gezond oppervlaktewater Naast het aanpakken van bronnen, is het voor een goede waterkwaliteit nodig om de juiste omstandigheden in het watersysteem te creëren. Hiermee moet bij (her-)inrichting rekening gehouden worden. Het WBP geeft hier de uitgangspunten voor. De focus ligt voor de komende periode op het behalen van stellingen in het kader van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Maatregelen voor het behalen van de KRW-stellingen zijn uiteenlopend. Een belangrijke thema waaraan moet worden gewerkt voor de KRW en waarover Hollandse Delta standpunten moet innemen is visstandbeheer. Dit thema wordt daarom afzonderlijk uitgewerkt. Daarnaast is zwemwater een thema dat de komende jaren om aandacht vraagt. De KRW-opgave Inleiding De Kaderrichtlijn Water (KRW) is een Europese richtlijn, die bed is om de kwaliteit van het gronden oppervlaktewater in Europa op goed niveau te krijgen en te houden. Deze richtlijn is in 2005 opgenomen in de Nederlandse Wetgeving en is daarmee een wettelijke verplichting. De KRW kent als minimum rapportage eenheid het begrip waterlichaam. In het gebied van Hollandse Delta zijn 41 van deze waterlichamen onderscheiden op basis van de criteria minimale oppervlakte groter dan 50 hectare of achterliggend afvoerend gebied groter dan 10 km 2. Verder wordt onderscheid gemaakt tussen goede chemische toestand en goede ecologische toestand (of goed ecologisch potentieel bij kunstmatige wateren). De goede chemische toestand is bereikt als wordt voldaan aan alle normen voor milieugevaarlijke stoffen met een in Europees verband afgesproken norm. De goede chemische toestand hoort in 2015 te zijn gerealiseerd. De goede ecologische toestand hoort in principe ook in 2015 te zijn gerealiseerd maar Nederland heeft hiervoor gemotiveerd uitstel bepleit bij de Europese Commissie tot. Voor het voldoen aan de ecologische toestand moet ook worden voldaan aan een aantal chemische normen maar deze normen zijn in Nederland afgeleid en behoorden voor de komst van de KRW tot de basiskwaliteit of MTR. Het KRW-maatregelenpakket voor Hollandse Delta omvat 252 rapportageplichtige maatregelen. Van deze 252 maatregelen zijn 144 onderzoeksmaatregelen, 51 beheersmaatregelen en 57 inrichtingsmaatregelen. In de totstandkoming van het maatregelenpakket in een gebiedsproces met diverse partijen heeft Hollandse Delta gefungeerd als trekker. Er wordt jaarlijks aan het Rijk gerapporteerd over de voortgang van maatregelen

29 Figuur 11 - KRW Waterlichamen In de uitvoering wordt gekozen voor efficiency. Dat wil zeggen dat er maatregelen worden genomen daar waar de grootste klasse verbetering haalbaar is en daar waar Hollandse Delta invloed heeft, stuurbare maatregelen dus. Doelstelling * Alle 108 rapportageplichtige beheer- en inrichtingsmaatregelen uit het KRW-pakket eerste periode zijn uitgevoerd, waarbij voor 5 maatregelen eerst vanwege de heroverweging een aparte beleidsnota is opgesteld (zie volgende punt); * 5 uitvoeringsmaatregelen in het bemalingsgebied De Eendragt (Hoeksche Waard) zijn heroverwogen op grond van nieuwe kennis of andere maatschappelijke afwegingen; * Uit het KRW-pakket eerste periode zijn alle 144 rapportageplichtige onderzoeksmaatregelen uitgevoerd. De onderzoeksmaatregelen die voor het gebiedsproces in 2013 belangrijk zijn, zijn als eerste uitgevoerd. * Hollandse Delta heeft bijgedragen aan de 2e stroomgebiedbeheersplannen. * De maatregelen uit het 2e stroomgebiedbeheersplan zijn geprogrammeerd. * Waterkwaliteit blijft per waterlichaam minimaal op het niveau van de kwaliteit in het referentiejaar (geen achteruitgang)

30 Stand van zaken 2011 & ontwikkelingen Stand van zaken waterkwaliteitsstellingen Volgens de watersysteemrapportage 2010 zijn enkele waterlichamen relatief dicht bij de stelling van het Goede Ecologisch Potentieel. Dit geldt bijvoorbeeld voor de Waal op IJsselmonde en de Viersprong op het Eiland van Dordrecht. Met name op Goeree-Overflakkee en Voorne-Putten ligt er nog een grote opgave om de waterlichamen aan de stellingen van de Kaderrichtlijn te laten voldoen. Nog geen enkel waterlichaam voldoet in zijn geheel. In 2010 voldeed ongeveer 90% van de oppervlaktewaterlichamen in het beheersgebied aan de stelling van de Goede Chemische Toestand. maatregelen Eind 2011 is ongeveer 25% van de maatregelen uitgevoerd of in uitvoering en nog 11% is in voorbereiding. proces Na het vaststellen van het waterbeheerplan eind 2009, is door de financiële ontwikkelingen in het MJBP het jaar 2015 voor de uitvoering van de KRW-maatregelen al opgeschoven naar. KRW-maatregelen die geen rapportageplicht kennen zijn niet meer in de uitvoering opgenomen, tenzij hiervoor in de periode tot alsnog financiële ruimte ontstaat. Dit geldt onder meer voor natuurvriendelijk onderhoud. KRW maatregelen met resultaatplicht worden, ook na onderzoek naar concretisering en actualisatie van de uitvoeringsmaatregelen, nog vrijwel allemaal als effectief beschouwd. Nieuwe ontwikkelingen In zijn gebiedsprocessen uitgevoerd. Deze vormden een belangrijke basis voor het opstellen van het stroomgebiedbeheerplan. Indien nodig, wordt een nieuw stroomgebiedbeheersplan opgesteld voor de periode na In dat geval worden nieuwe gebiedsprocessen gestart rond Publieke participatie blijft belangrijk. Maatregelen en activiteiten KRW-pakket eerste periode: 108 rapportageplichtige uitvoeringsmaatregelen, waarbij voor 5 maatregelen eerst vanwege de heroverweging een aparte beleidsnota is opgesteld Nota: heroverweging op grond van nieuwe kennis of andere maatschappelijke afwegingen voor 5 uitvoeringsmaatregelen in het bemalingsgebied De Eendragt (Hoeksche Waard) KRW-pakket eerste periode: 144 rapportageplichtige onderzoeksmaatregelen, waarbij de onderzoeksmaatregelen die voor het gebiedsproces in 2013 belangrijk zijn, als eerste worden uitgevoerd (onderzoek kan leiden tot investeringsmaatrelen, beheermaatregelen of de keuze om geen maatregelen te nemen) Het maatregelpakket uitgedrukt in aantallen maatregelen wordt omgezet naar inhoud van maatregelen Programmeren van maatregelen uit het 2e stroomgebiedbeheersplan Nota: evaluatie van de monitoringsgegevens om de te verwachten verbetering in de waterkwaliteit beter te kunnen kwantificeren

31 Zwemwater Inleiding Op diverse locaties in het beheersgebied van Hollandse Delta wordt jaarlijks oppervlaktewater aangewezen als officiële zwemwaterlocatie. Op de officiële zwemwateren is de EU Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) van toepassing, die sinds 24 maart 2006 van kracht is. Doelstelling * Alle aangewezen zwemwaterlocaties voldoen behoudens de hieronder genoemde locaties ten minste aan de zwemwaterkwaliteit (bacteriologisch) "aanvaardbaar", wat volgens de EU Zwemwaterrichtlijn reeds in 2015 als resultaatverplichting dient te zijn bereikt. Daarnaast zijn passende maatregelen genomen om de blootstelling aan blauwalgen te voorkomen. * Voor zwemwaterlocaties die conform de EU zwemwaterrichtlijn vanaf eind jaar achtereen de zwemwaterkwaliteit "slecht" scoren en waarbij het niet in de macht van Hollandse Delta ligt om maatregelen te nemen, zal bij de provincie worden aangedrongen op het afvoeren van deze locaties. Stand van zaken 2011 & ontwikkelingen Stand van zaken Eindoordeel bacteriologische kwaliteit van de 26 zwemlocaties, badseizoen 2011: beoordeling uitstekend/goed aanvaardbaar slecht * blauwalggevoelig aantal * andere actoren dan het waterschap zijn hierbij van belang Alle aangewezen zwemwaterlocaties dienen volgens de EU-richtlijnen als resultaatverplichting aan het eind van 2015 ten minste een "aanvaardbare" zwemwaterkwaliteit te hebben bereikt. De voor Hollandse Delta beschreven huidige situatie biedt een goed perspectief om in 2015 aan de EUrichtlijnen te kunnen voldoen. Hollandse Delta heeft vergeleken bij de rest van Nederland veel goede zwemwateren in beheer. Nieuwe ontwikkelingen In het bestuursakkoord water is met betrekking tot zwemwater opgenomen: Zowel de provincies als Rijkswaterstaat en de waterschappen hebben diverse taken op het gebied van zwemwater. In het kader van de herziening van de regelgeving op het gebied van zwemwater, waarvan de inwerkingtreding is voorzien medio 2013, wordt vóór 1 november 2011 met alle betrokken partijen nagegaan of het matig is taken te wijzigen. Hierbij wordt het volledige beleidsveld zwemmen in ogenschouw genomen. Hollandse Delta gaat ervan uit dat de communicatietaak van de provincie zal worden overgeheveld naar het waterschap. Maatregelen en activiteiten Voorstellen doen voor het afvoeren van slechte zwemwateren indien de beheerder de noodzakelijke maatregelen aan landzijde niet neemt In beeld brengen stand van zaken uitvoering maatregelen (maatregelen van derden) Nagaan of goed zwemwater kan worden ingezet voor PR/imago van Hollandse Delta

32 Visstandbeheer Inleiding Vissen maken onderdeel uit van de ecologische kwaliteit van watersystemen en leveren een bijdrage aan de belevingswaarde van het watersysteem. Om te kunnen (over)leven hebben vissen een robuust ingericht watersysteem nodig, water van een goede chemische kwaliteit en voldoende migratiemogelijkheden. Ingrijpen in de visstand is van invloed op de waterkwaliteit, ingrijpen in de inrichting van het watersysteem is van invloed op de visstand. Doelstelling * Alle in het 'KRW-pakket eerste periode' genoemde rapportageplichtige maatregelen met betrekking tot visstandbeheer zijn uitgevoerd. * De verspreiding van beschermde vissoorten is in beeld gebracht voor de gedragscode Flora- en Faunawet. * Hollandse Delta heeft bepaald hoe wordt omgegaan met visplannen en welke rol het waterschap speelt in VBC's. Stand van zaken 2011 & ontwikkelingen Stand van zaken Uit de recente gegevens van het KRW-meetnet blijkt dat vis als biologische kwaliteitsparameter in 6 van de 41 waterlichamen voldoet aan de waterkwaliteitsklasse goed. De migratiemogelijkheden voor vissen in het watersysteem zijn beperkt. Realisatie van het kierbesluit (Haringvlietsluizen) maakt dat vissen het Haringvliet binnen kunnen zwemmen. Nader onderzoek moet uitwijzen in hoeverre de mogelijkheden om het binnendijkse watersysteem te bereiken (on)toereikend zijn. Het grootste deel van het beheersgebied van Hollandse Delta is afgedekt via bestaande Visstand Beheer Commissies (VBC's). Alleen een gedeelte van Goeree-Overflakkee, het Oostvoornse Meer en het Eiland van Dordrecht ontbreken nog. De VBC's zijn verschillend georganiseerd. In veel situaties heeft het waterschap een zware rol als trekker en/of secretariaat, dit vanwege het grote belang vanuit de kerntaak waterkwaliteit en KRW en de beperkte juridische mogelijkheden om invloed uit te oefenen op het visstandbeheer vanuit het verleden. Bij andere VBC's is de visserijsector trekker. Nieuwe ontwikkelingen Er ligt een voornemen om de visserijwet per 1 januari 2013 te wijzigen op basis van de volgende hoofdlijnen: beroepsvisserij en sportvisserij mogen alleen vissen conform een goedgekeurd visplan; de visplannen moeten binnen de VBC's worden opgesteld worden, waarbij de en van de KRW als maatstaf dienen; de VBC's van de regionale wateren krijgen dezelfde status als de huidige VBC's voor de staatswateren. Deelname aan de VBC's voor staatswateren is voor sport- en beroepsvisserij verplicht; de waterschappen hebben een taak op het gebied van de waterkwaliteit. Vis is één van de ecologische aspecten waarop de waterkwaliteit moet voldoen. Waterschappen krijgen als waterbeheerder een wettelijke plicht tot deelname aan de VBC's; mogelijk krijgen de waterschappen een rol in de toetsing en handhaving van visplannen. Met de voorgenomen wetswijziging komen er belangrijke taakverschuivingen op het waterschap af. Daarmee is het belangrijk om als waterschap een kader te hebben om aan te kunnen toetsen. In een 'Position Paper Vis' (Nota Visstandbeheer) zal Hollandse Delta bepalen hoe er met visplannen wordt omgegaan en welke rol er wordt gekozen in VBC's. Hollandse Delta moet kennis opbouwen van de visstanden in zijn wateren. Hieruit kan vervolgens worden afgeleid welke visbestanden KRW

33 conform zijn en welke niet. Hieruit volgt de noodzaak voor maatregelen, die in overleg met de visserijsector moeten worden uitgewerkt. Maatregelen en activiteiten Position Paper Vis: basis voor hoe Hollandse Delta met visplannen omgaat en aangeeft welke rol zij speelt in de VBC's, inclusief een standpunt over het vispasseerbaar maken van bestaande kunstwerken Onderzoek naar verspreiding voor beschermde vissoorten (visatlas Zuid-Holland)

34 3.4 Waterbodems Inleiding Watergangen moeten voldoende water bevatten voor een goede waterkwaliteit en voor de gebruiksfuncties in en rond het water. Om wateroverlast te voorkomen, moet er voldoende ruimte zijn om regenbuien op te vangen en af te voeren. Door te baggeren kunnen watergangen diep genoeg gehouden worden. Daarnaast is het belangrijk dat het water goed door het stelsel van watergangen kan stromen: sloten, vijvers en grachten moeten voldoende doorstroomprofiel hebben. Ook voor een goede doorvoer zijn diepe watergangen dus noodzakelijk. Hollandse Delta streeft naar een watersysteem met permanent voldoende profiel voor adequate aan- en afvoer. In algemene zin draagt periodiek baggeren al veel bij aan het realiseren van waterkwaliteits- en. Hierbij moeten we denken aan een rechtstreekse invloed op de ecologie door het verbeteren van de zuurstofhuishouding en het verbeteren van de vestigingsmogelijkheden voor waterplanten. Tevens worden er met de bagger nutriënten en organisch materiaal uit de watergangen verwijderd. Vergroting van waterdiepte vergroot het volume aan water en versterkt de opvangcapaciteit voor verontreinigende stoffen en de zelfreinigende werking van het oppervlaktewater. Bij ernstige verontreiniging van de waterbodem, kan waterbodemsanering nodig zijn. Waterbodems moeten dusdanig schoon zijn dat zij geen beletsel vormen voor het tijdig bereiken van de goede chemische toestand en het goed ecologisch potentieel (KRW). Doelstelling * Het verbeterprogramma baggeren is uitgevoerd conform het meerjarenbaggerplan van Hollandse Delta. * Er wordt gewerkt met grotere en meerjarige baggerbestekken, te denken valt daarbij aan één of meer bestekken baggeren landelijk gebieden en baggeren stedelijke gebieden. * De achterstand in de baggercyclus van 1 x per 6 jaar is voor het stedelijk gebied in 2013 weggewerkt (in 2012 bedraagt de achterstand 20%). * Na de uitvoering van baggerwerk is elke watergang op leggerdiepte. Stand van zaken 2011 & ontwikkelingen In 2010 heeft de Rekenkamercommissie de rechtmatigheid en matigheid van het baggeren onderzocht. Op basis van dit onderzoek is een verbeterprogramma ingezet, zoals het opstellen van een meerjarenbaggerplan. In de VV van 24 november 2011 is het meerjarenbaggerplan vastgesteld. De uitvoering van de baggercyclus betreft voor stedelijk gebied in 2011 een achterstand van 50%. Voor landelijk gebied en grote wateren is geen achterstand. Baggeren vanuit milieuhygiënisch oogpunt (waterbodemsanering) is de komende jaren niet aan de orde. Maatregelen en activiteiten Meerjarenbaggerplan Jaarlijks baggeren Toezicht houden en handhaven op onderhoud door derden

35 3.5 Doelmatig zuiveren Zorg voor voldoende gezuiverd afvalwater Inleiding Het zuiveren van afvalwater is één van de kerntaken van Hollandse Delta. Voor het voldoen aan de wettelijke eisen aan de lozing van gezuiverd afvalwater streeft het waterschap naar een continue verbetering en verduurzaming van de zuiveringsprocessen tegen de laagste maatschappelijke kosten. Duurzaamheid staat bij zuiveren van afvalwater steeds meer centraal. Dit komt terug in aspecten zoals: het beperken van het energiegebruik, het reduceren van het gebruik van hulpstoffen, het verhogen van de eigen energieproductie, het opwaarderen van afvalstoffen tot grondstof en het verminderen van afval. Deze verduurzaming heeft tot onze "footprint", ofwel de nalatenschap aan toekomstige generaties, te beperken en de matigheid van de zuiveringsprocessen te vergroten. Alle rioolwaterzuiveringen (rwzi's) van het waterschap voldoen aan de huidige wettelijke eisen. De prestaties van de rwzi Rotterdam Dokhaven hebben grote invloed op de zuiveringsprestatie van Hollandse Delta als geheel. Aangezien uitbreiden op de locatie Dokhaven niet mogelijk is, is de inzet van innovatieve technologieën vereist om de energie-efficiëntie te vergroten en de effluentkwaliteit te verbeteren, zodat deze rwzi ook in de toekomst kan voldoen aan mogelijk strengere lozingseisen. Bij het zuiveren van afvalwater ontstaat slib. Hiervoor werkt Hollandse Delta samen met andere waterschappen en partners in de slibverwerkingsketen. Doelstelling Voldoende zuiveren De capaciteit voor transport en zuivering komt voor tenminste 99% overeen met de afnameverplichting. De beschikbaarheid van de zuiveringstechnische werken is groter dan 98%. Lozen conform watervergunningeisen Het nalevingspercentage bedraagt tenminste 98% De zuiveringsprestatie voor stikstof- en fosfaatverwijdering bedraagt voor het beheergebied tenminste 75% (wettelijke eis); Om dit met zekerheid te halen wordt als stuurwaarde een zuiveringsprestatie van tenminste 77,5% voor nitraat en fosfaat gehanteerd. Duurzaam zuiveren De energie-efficiëntie is conform de MeerJarenAfspraak Energie (MJA 3) tenminste 18% verbeterd ten opzichte van 2008 Het waterschap voorziet voor 30% in de energiebehoefte van het Hollandse Delta als geheel. Stand van zaken 2011 & ontwikkelingen Binnen het verzorgingsgebied van verwerken 22 rwzi's jaarlijks ca. 130 miljoen m 3 afvalwater met een vuillast van 1,3 miljoen vervuilingseenheden. Daarnaast zijn er 11 slibontwateringsinstallatie's (soi's) en 1 slibverwerkings-installatie's (svi) in beheer. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste prestaties van de zuiveringstechnische werken in de afgelopen jaren *vl. Voldaan aan afnameverplichting 99,2% 98,6% 99% Nalevingspercentage watervergunningeisen 99,1% 100% 98% Zuiveringsrendement N 78,0% 75,3% 79% Zuiveringsrendement P 83,0% 85,2% 85%

36 Ontwikkelingen in het zuiveren van afvalwater hebben betrekking op enerzijds het beter en intensiever monitoren van de prestaties van de afvalwaterketen als geheel en anderzijds op de innovatie van methoden en technologieën om de zuiveringsprocessen te verduurzamen. Verschillende afspraken in het kader van bijvoorbeeld Green Deal Energiefabriek (okt 2011), Ketenakkoord Fosfaat (okt 2011), het Klimaatakkoord (april 2010) zijn vertaald in het realiseren van de eerder genoemde stellingen. Maatregelen en activiteiten Opstellen IZP (Integraal Zuivering Plan) als beleidsnota voor de zorg van de bouw en exploitatie van zuiveringstechnische werken Pilot-onderzoek naar de ontwikkeling van het koude Anammox proces op Rotterdam Dokhaven Uitwerken business case centrale duurzame slibverwerking i.s.m. HVC waterschappen Opstellen beleidsnota toekomst rwzi Rotterdam Dokhaven - Sluisjesdijk Uitwerken business case realisatie duurzame energieproductie Hollandse Delta Uitwerken business case optimaliseren energiehuishouding slibverwerking Sluisjesdijk in samenwerking met Warmtebedrijf Rotterdam Vaststellen van een Energie Efficiency Plan voor de periode met maatregelen voor energiebesparing in het kader van de MJA 3 De exacte maatregelen worden opgenomen in het jaarlijks geactualiseerde MJBP en de Programmabegroting en de resultaten worden jaarlijks vastgelegd in de (afval)waterketenrapportage. Samen werken aan een matige afvalwaterketen Inleiding In 2010 hebben de Unie van Waterschappen (UvW) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een feitenonderzoek naar de (afval)waterketen uitgevoerd. De belangrijkste conclusie is dat het bundelen van de taken een besparing kan opleveren van circa 380 miljoen euro per jaar tot 2020 (100 miljoen euro waterschappen autonoom, 140 miljoen euro gemeenten autonoom en 140 miljoen euro gezamenlijk). Deze opgave is opgenomen in het Bestuursakkoord Water (april 2011). In het BAW is afgesproken dat vanaf 2013 in meer dan 75% van de regionale werkeenheden effectief en matig wordt samengewerkt. Hollandse Delta geeft in de volgende regio's invulling aan deze samenwerking: 1. Rotterdam 2. Barendrecht, Albrandswaard, Ridderkerk (BAR gemeenten) 3. Goeree-Overflakkee 4. Hoeksche Waard 5. Voorne-Putten 6. Drechtsteden De samenwerking in de regio's bieden een geschikt platform om nadere afspraken te maken over bijvoorbeeld de taakinvulling, monitoren en sturen, afstemmen nut en noodzaak van investeringen, de hoeveelheid en kwaliteit van afvalwater, visie- en planvorming toekomst afvalwaterketen en de verduurzaming van de afvalwaterketen als geheel. Doelstelling Hollandse Delta draagt 5% bij aan de landelijke besparingsopgave voor waterschappen. Eind is 80% van dit aandeel bereikt, ofwel een besparing van 4 miljoen op jaarbasis t.o.v De samenwerking met gemeenten leidt tot een gezamenlijke besparing van 80% van het aandeel van het beheergebied Hollandse Delta, ofwel 5,5 miljoen euro op jaarbasis. Met alle gemeenten zijn de afnameverplichtingen vastgelegd als aparte module in afvalwaterakkoorden

37 Het aandeel rioolvreemd water is voor alle 22 zuiveringskringen vastgesteld. Het beter in beeld hebben van hoe de afvalwaterketen functioneert draagt direct bij aan een optimale werking van de zuiveringstechnische werken. Eind is voor 75% van de zuiveringskringen een op de lokale situatie afgestemd protocol voor monitoring en sturing operationeel. Het protocol is als module in de afvalwaterakkoorden met de desbetreffende gemeenten vastgelegd. Stand van zaken 2011 & ontwikkelingen Nagenoeg al het water, dat door gemeenten met riolering wordt ingezameld, wordt gezuiverd door Hollandse Delta. Ongezuiverde lozingen op oppervlaktewater komen nauwelijks voor. Onvoldoende gezuiverde lozingen komen nog wel voor. Dit betreffen voornamelijk overstortingen uit gemeentelijke rioolstelsels. Daarnaast is het aandeel van rioolvreemd water relatief groot. Het systeem van de afvalwaterketen (inzamelen, transport en zuivering van afvalwater) is op dit moment ontwerptechnisch op orde. Uit verschillende pilotprojecten (zoals ISA Hoeksche Waard) waarin het functioneren van de afvalwaterketen is gemonitord, is gebleken dat de praktijk een ander beeld laat zien dan op grond van theoretische modelleringen werd verwacht. Met de introductie van de Waterwet, december 2009, zijn de zorgplichten voor gemeenten uitgebreid met die voor hemelwater en grondwater en bestaat de zorgplicht voor waterschappen uit het zuiveren van ingezameld afvalwater. Being is dat afspraken over de afbakening van taken in goede samenwerking tot stand komen en dat de afspraken worden vastgelegd in afvalwaterakkoorden. Deze afspraken komen in de plaats van de aansluitvergunningen en de WVO-vergunningen. Ook de handhaving van de indirecte lozingen vallen niet meer onder de directe verantwoordelijkheid van het waterschap. De ontwikkeling van sensoren en ICT-technologieën maakt het online monitoren van de afvalwaterketen financieel steeds aantrekkelijker. Daarbij komt dat informatie over neerslag, waterstanden in riolering, overstortingen, pompdebieten, de actuele kwaliteit van afvalwater en de zuiveringsprestatie mogelijkheden voor sturing biedt. Niet onbelangrijk daarbij is dat het inzicht in het functioneren aan de basis ligt van een meer matige afstemming van investeringen, het vergroten van de energie-efficiëntie en uitwerking van assetmanagement (managen van middelen om beheer en onderhoud uit te voeren) op basis van levenscyclusanalyse, kwaliteit en risico gestuurd beheer. Maatregelen en activiteiten Afronden Pilot Integrale Sturing Afvalwaterketen Opstellen van op de lokale situatie afgestemde protocollen monitoren en sturen per zuiveringskring Uitwerken feitenonderzoek per regio voor verkenning kansen samenwerking Uitwerken onderzoek naar rioolvreemd water per zuiveringskring Uitwerken relevante businesscases voor samenwerking per regio Opstellen afvalwaterakkoorden samen met gemeenten, waarin de afnameverplichting en een protocol voor monitoren en sturen per zuiveringskring is geregeld Uitwerken assetmanagement binnen Programma zuiveren van afvalwater Operationaliseren waterschapsbrede controlekamer De exacte maatregelen worden opgenomen in het jaarlijks geactualiseerde MJBP en de Programmabegroting en de resultaten worden jaarlijks vastgelegd in de (afval)waterketenrapportage

38 3.6 Grondwater Inleiding Sinds 2009 is het kwantitatieve beheer over het (ondiepe) grondwater overgegaan van de provincie naar de waterschappen. Deze beheerstaak behelst vooral het afgeven van vergunningen voor grondwateronttrekkingen ten behoeve van bemalingen c.a. De vergunningverlening voor de (diepe) onttrekkingen voor de drink- en industriewatervoorziening berust nog bij de provincie. De Zuid-Hollandse waterschappen en de provincie hebben gezamenlijk de gemeenten, vergunninghouders en adviesbureaus geïnformeerd over de wijzigingen in de Waterwet t.a.v. het bevoegd gezag voor verschillende water-gerelateerde activiteiten. Ook de loketfunctie van de gemeenten voor deze activiteiten is kort toegelicht. Doelstelling * Op basis van de evaluatie in 2012 worden concrete beleidskaders en tussenen gesteld. * De grondwatertaak is ingebed binnen de operationele waterbeheertaak van Hollandse Delta (zowel qua regelgeving als qua organisatie). Stand van zaken 2011 & ontwikkelingen In is een basismeetnet grondwater ingericht, waarbij informatie wordt ingewonnen van het freatisch en het diepe grondwater, met name in het landelijk gebied. De resultaten worden in 2012 geanalyseerd, waarna ze zullen worden aangeleverd aan het DINO-loket. Daarmee worden ze ook voor derden beschikbaar. In de vergadering van 24 september 2009 heeft de Verenigde Vergadering het beleidskader grondwater vastgesteld 4, waarin is vastgesteld dat het waterschap in eerste instantie het beleidskader van de provincie continueert. Daarbij zijn twee rollen van belang: Regulerend: het waterschap verleent vergunning en controleert meldingen over grondwateronttrekkingen (zoals bouwputbemalingen) (5 à 10 vergunningen en 150 à 200 meldingen per jaar, zo nodig met inzet van externe expertise); Adviserend: het waterschap adviseert in het kader van de watertoets over de effecten van bouwplannen op het watersysteem. In de bouwplannen moet worden geregeld dat de waterhuishouding goed functioneert. Daarnaast kan het waterschap ook in het kader van het GRP adviseren over ontwateringsdiepte c.q. het verwerken van overtollig grondwater. Dit laatste dient nog nader ingevuld te worden. In de Keur zijn wel een aantal voorschriften opgenomen om de grondwatertaak naar behoren te kunnen uitvoeren. Maatregelen en activiteiten De belangrijkste activiteit wordt gevormd door de evaluatie van het huidige (provinciale) beleidskader. Daarnaast zal worden gewerkt aan een goede inbedding van deze relatief nieuwe beheertaak binnen de organisatie van Hollandse Delta. Uit de evaluatie kunnen aanvullende maatregelen en/of activiteiten naar voren komen. Deze zullen vervolgens ingepast worden in het jaarlijks te actualiseren MJBP en vervolgens opgenomen worden in de Programmabegroting. 4 Zie het rapport "We gaan ondergronds. Beleidskader grondwater: visie en strategie taakinvulling"

39 3.7 Vaarwegbeheer Inleiding Een gedeelte van het oppervlaktewater in het beheersgebied van Hollandse Delta heeft ook de functie van vaarwater. De publieke zorg voor deze vaarfunctie richt zich enerzijds op de instandhouding van vaarweg (het 'bakbeheer') en anderzijds op de verkeersregeling op het water (het 'nautisch beheer'). Het vaarwegbeheer voor Hollandse Delta is geregeld bij wet van Het nautisch beheer is vastgelegd in het provinciaal reglement van het waterschap. Het nautisch beheer is verder geregeld in de Scheepvaartverkeerswet en het Binnenvaartpolitiereglement. Figuur 12 - Vaarwateren Hollandse Delta Doelstelling Er is een standpunt ingenomen over: de afbakening van nautisch beheer en recreatief medegebruik, waarbij dit beeld wordt gedeeld door waterschap, gemeenten en recreatieschappen (inclusief de functie van de Bernisse); de beheersinspanning (weghalen overmatig plantengroei) met betrekking tot nautisch beheer; de vergunningverlening van snelle motorboten op het Brielse Meer; de automatisering van de Voornse Sluis te Spijkenisse en de sluis te Strijensas