KRW-analyse waterlichamen. voor SGBP

Transcriptie

1 KRW-analyse waterlichamen voor SGBP toestand 2011, maatlat 2012 Samenvatting In de KRW-analyse waterlichamen is van 40 van onze KRW-waterlichamen onderzocht wat de huidige toestand is en welke zaken moeten worden aangepakt voor een grote stap richting het einddoel. Dit vormt een belangrijke basis voor het opstellen van het tweede stroomgebiedsbeheerplan. Waterlichaam Zuiderdiepboezem is niet onderzocht, omdat hier nog teveel onzekerheden spelen in verband met het Kierbesluit over de Haringvlietsluizen. Dit maakt dat het doeltype nog niet vastgesteld is en geen toetsing mogelijk is. De chemische toestand wordt bepaald door prioritaire stoffen en deze is in de meeste waterlichamen goed. Slechts 6 van de 41 waterlichamen voldoen niet door een overschrijding van 1 of meerdere prioritaire stoffen. Dit vraagt om nader onderzoek naar de herkomst van deze stoffen en vooral om een landelijke brongerichte aanpak. In totaal voldoet in % van alle prioritaire stoffen, in ons gebied aan de norm. De biologische toestand wordt bepaald door de biologische parameters algen, macrofauna, waterplanten en vis, alsmede enkele ondersteunende fysische en chemische parameters en enkele milieugevaarlijke stoffen met een alleen in Nederland geldende norm. Chloride en zuurstof voldoen in bijna alle waterlichamen aan de norm. Nutriënten concentraties zijn in de afgelopen decennia langzaam gedaald, maar vormen nog steeds een probleem. Stikstof normen worden in 40% van de waterlichamen overschreden en fosfor normen zelfs in 60% van de waterlichamen. In de meeste gevallen lijkt het doelgat overbrugbaar met een combinatie van landelijke en regionale maatregelen. Biologische parameters scoren meestal matig.. Maar op het Eiland van Dordrecht en IJsselmonde is het doelgat beperkt en zijn er nog maar beperkte ingrepen nodig om de doelen te halen. Op Goeree-Overflakkee is het beeld overwegend ontoereikend (de op één na slechtste klasse) en is sprake van een groter doelgat. In totaliteit voldoet 51% van alle 11 ondersteunende biologische parameters aan de norm. De uitgebreide lijst chemische stoffen met Nederlandse norm is hierbij niet meegeteld. Het grootste verschil tussen huidige situatie en doel treffen we aan bij de parameter waterplanten. Over het algemeen zijn er onvoldoende ondergedoken waterplanten en oevervegetatie aanwezig. Een belangrijk deel van de oorzaak ligt in inrichting, groot onderhoud en maaibeheer, peilbeheer en waarschijnlijk ook in de visstand. Dit zijn zaken die het waterschap zelf kan aanpakken. De benodigde maatregelen voor een grote stap voorwaarts zijn nu op hoofdlijnen in beeld. Voor het behalen van het gehele doel is in een aantal waterlichamen aanvullend onderzoek nodig. Met aanvullend onderzoek wordt bepaald welke maatregelen nog een bijdrage kunnen leveren, maar het onderzoek dient ook om vast te stellen of het doel ook mogelijk en voor alle parameters haalbaar is. Hiermee kan eventueel (in de laatste planperiode) worden onderbouwd of het einddoel haalbaar is of dat er voor bepaalde parameters aanpassingen aan het einddoel nodig zijn. 1

2 Inleiding In het najaar van 2013 is waterschap Hollandse Delta gestart met de herziening van het waterbeheerprogramma, inclusief het maatregelenpakket om aan de KRW doelstellingen te voldoen. Het nieuwe plan omvat de periode Vooruitlopend daarop is per waterlichaam onderzoek gedaan naar de huidige stand van zaken en de nog resterende opgave voor de KRW. De analyses per waterlichaam geven een duidelijk beeld van de stand van zaken, de belangrijkste knelpunten en mogelijke oplossingsrichtingen. Het is een advies dat een goede basis vormt voor het nieuwe stroomgebied beheerplan en waterbeheerprogramma. In de gebiedsrondes dienen de geadviseerde maatregelen in een groter geheel te worden geplaatst en te worden afgewogen. Hieruit moet blijken welke maatregelen worden overgenomen en of er wellicht nog aanvullende maatregelen nodig zijn. Deze notitie is een samenvatting van de resultaten, die in 40 afzonderlijke rapporten zijn beschreven. In het beheersgebied van WSHD zijn op dit moment 41 wateren aangewezen als KRW waterlichaam (zie bijlage). Deze waterlichamen zijn ingedeeld op status (natuurlijk, sterk veranderd of kunstmatig) en op watertype. Voor waterlichaam Zuiderdiepboezem speelt momenteel een discussie in het kader van het Kierbesluit over de Haringvlietsluizen. Omdat voor dit waterlichaam op dit moment nog geen watertype kan worden aangegeven is dit waterlichaam voorlopig buiten de analyse gehouden. De waterlichamen zijn de kleinste eenheid waarover aan de EU gerapporteerd moet worden. Rapportage vindt plaats via het ministerie van infrastructuur en milieu. In deze notitie is eerst een beeld geschetst van de huidige toestand en aandachtspunten. Vervolgens zijn de belangrijkste oplossingsrichtingen omschreven. In de bijlagen is een totaaloverzicht te vinden van zowel de huidige toestand als de aanbevolen oplossingsrichtingen per waterlichaam. Beoordeling huidige toestand Voor de beoordeling van de huidige toestand zijn verschillende KRW-parameters gemeten: biologische parameters, fysische en chemische parameters en toxische (giftige) stoffen. De toxische stoffen zijn in twee groepen verdeeld: 1. de prioritaire stoffen, die in alle oppervlaktewateren aan de Europese normen moeten voldoen. 2. de overige verontreinigende stoffen, die aan de Nederlandse normen moeten voldoen. Voor toxische stoffen geldt dat als ze een bepaalde normwaarde overschrijden ze niet voldoen. Voor al de parameters geldt one-out-all-out. Ze moeten dus allemaal voldoen aan de norm. Voor de andere parameters is een maatlat met klasse-indeling gemaakt. Deze parameters KRW-score Omschrijving 0-0,2 Slecht 0,2-0,4 Ontoereikend 0,4-0,6 Matig 0,6-0,8 Goed 0,8-1 zeer goed moeten allemaal minimaal 0,6 scoren voor een predicaat goed (zie tabel). Het biologische doel is een gezond ecosysteem met de daarbij behorende planten en dieren (zie tabel). Onderdelen biologie Parameters Fytoplankton Macrofyten Overige waterflora Macrofauna Vis Omschrijving Algen, voldoende diversiteit en geen bloei Waterplanten, voldoende bedekking en diversiteit van ondergedoken waterplanten, drijvende planten en oeversoorten. Kleine waterdiertjes, voldoende diversiteit, voldoende positieve soorten en niet teveel negatieve soorten Vis, voldoende diversiteit en geen dominantie van brasem/karper De chemische toestand voldoet in 34 van de 40 onderzochte waterlichamen. In 6 waterlichamen zijn diverse overschrijdingen aangetroffen, meestal kwik. In zijn totaliteit voldoet in % van alle prioritaire stoffen in al onze waterlichamen aan de norm. De biologische toestand voldoet in geen van de waterlichamen volledig. Per waterlichaam zijn er 11 parameters waaraan moet worden voldaan. Dit is exclusief de chemische stoffen met een Nederlandse norm. Over het hele gebied gezien voldoet 51% van de 11 belangrijkste parameters aan de norm. Op hooflijnen zijn het vooral de fysische en chemische parameters die goed scoren, terwijl de biologische parameters vaak nog onvoldoende zijn. Hierbij zijn er grote verschillen tussen de deelgebieden hoe ver we van het doel af zijn. 2

3 Aandachtspunten per deelgebied Hoeksche Waard In de Hoeksche Waard scoren de biologische parameters ontoereikend tot matig. Het grootste probleem is de vegetatie. Macrofauna voldoet vaak al bijna aan het doel, waarschijnlijk dankzij de vele aanwezige rietbermen die leefruimte bieden aan macrofauna, maar vaak te kunstmatig zijn voor een goede ontwikkeling van vegetatie. Nutriënten voldoen in de meeste waterlichamen aan de norm. Er zijn echter aanwijzingen dat de landelijke nutriënten normen niet streng genoeg zijn voor alle waterlichamen om ook de biologische doelen, vooral fytoplankton, te kunnen halen. Oorzaken van het niet voldoen, zijn de vaste peilen, onderwaterbeschoeiing, te weinig ondiepe zones en intensief maaibeheer. Daarnaast kan de hoeveelheid vis belemmerend zijn in het bereiken van een omslag naar helder water. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt inmiddels dat ook de hoeveelheid bronmateriaal een doorslaggevende rol kan spelen, dit is nog niet lokaal onderzocht. Een belangrijk aandachtspunt voor dit eiland is de overschrijding van de chemische norm voor kwik, een prioritaire stof, in drie waterlichamen. De herkomst en ernst hiervan zijn nog niet duidelijk. Eiland van Dordrecht Op het Eiland van Dordrecht voldoen nagenoeg overal alle fysische/chemische parameters. Biologie scoort nog overwegend matig. Het grootste probleem is een slechte tot matige score op vegetatie. De belangrijkste oorzaken van het niet voldoen zijn maaibeheer, (verontreinigde) bagger, het profiel van de watergangen en schaduwing en bladval door bomen. Voorne Putten De score op biologie op Voorne Putten is ontoereikend tot matig. Het slechtst scoren vegetatie en macrofauna. Ook is in elk waterlichaam sprake van een te hoog fosfaatgehalte. Belangrijke oorzaken van het niet halen van de doelen zijn; de hoge nutriëntenbelasting via af- en uitspoeling van landbouwgronden, inrichting van de watergangen, peilbeheer, maaibeheer, slibaanwas en de overmaat aan bodemwoelende vis. IJsselmonde In de meeste waterlichamen op IJsselmonde worden de meeste doelen bijna of helemaal gehaald. Waarschijnlijk is dit mede dankzij de gunstige bodemgesteldheid en schoon kwelwater en het doorspoelen met schoon rivierwater. Vegetatie is ook hier de slechtst scorende parameter. Belangrijke oorzaken van het niet halen van de doelen zijn maaibeheer en profiel van de watergangen. De belangrijkste maatregelen om dit aan te pakken zijn al gepland. Er zijn hier nauwelijks aanvullende maatregelen nodig. Op IJsselmonde ligt het waterlichaam met de meeste overschrijdingen (4x) op prioritaire stoffen. Het betreft voornamelijk polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK) in de gemaaltocht Hooge Nesse/Devel. In het verzorgingsgebied van dit waterlichaam ligt het grootste rangeerterrein van Nederland, mogelijk is dat (mede) de oorzaak. Nader onderzoek is nodig om de oorzaak van de overschrijdingen beter vast te stellen. Goeree-Overflakkee Goeree-Overflakke is binnen WSHD het eiland met het slechtste doorzicht en de slechtste score op waterplanten. Nutriënten scoren overwegend matig en voldoen daarmee meestal bijna aan de norm. Macrofauna en vis scoren meestal ontoereikend. Fytoplankton scoort matig en voldoet bijna aan de normen, waarschijnlijk hoofdzakelijk dankzij het intensieve doorspoelen in de zomer. Oorzaken van het niet voldoen zijn de tegennatuurlijke waterpeilen, sterk fluctuerende chloridegehalten, steile en beschoeide (onderwater)taluds, loopzand, te weinig ondiepere zones voor vegetatie, dikke sliblagen en de visstand zelf is inmiddels ook een belemmering geworden voor het bereiken van een gezonde biologie. 3

4 Het doorspoelbeleid op dit eiland veroorzaakt een tegenstrijdigheid in doelen. Voor agrarisch grondgebruik wordt gestreefd naar zoet water. De jaargemiddelde chlorideconcentraties zijn echter nog zo hoog dat als watertype brak water gekozen moet worden en vandaaruit een brakke doelstelling geldt. Een keuze voor permanent zoet water is in de waterlichamen wel mogelijk maar alleen indien aanzienlijke investeringen worden gedaan om ook in de winter door te spoelen. Maatregelen en acties In het waterbeheerplan zijn de maatregelen benoemd, die in het eerste stroomgebied beheerplan zijn opgenomen met een resultaatplicht. Dit zijn alle maatregelen in de KRW waterlichamen en de maatregelen, die effect hebben op de KRW waterlichamen. Bij alle maatregelen is aangegeven of deze in de huidige planperiode of daarna pas worden genomen. In het uwbp is een bezuiniging doorgevoerd met consequenties voor de uitvoering van de KRW maatregelen. Een deel van de maatregelen is verschoven van uitvoering voor 2015 naar uitvoering in de periode Dit leidt ertoe dat er qua uitvoeringsperiode nu drie typen resultaat plichtige maatregelen te onderscheiden zijn: 1. Maatregelen, die in de eerste planperiode worden uitgevoerd; 2. Maatregelen, die gepland waren in de eerste planperiode maar zijn doorgeschoven naar de periode ; 3. Maatregelen die in het eerste SGBP zijn opgenomen met uitvoeringsperiode Voor dit onderzoek is algemeen bepaald welke maatregelen nodig zijn voor doelbereik. In bijlage 1 zijn de reeds geplande, resultaat plichtige maatregelen (1t/m3) aangegeven met 0. De nieuw bedachte maatregelen, die nu nog niet opgenomen zijn in het uwbp, zijn weergegeven met een x. Naast plaatsing in de tijd gaat deze notitie ook in op de prioriteit en/of effectiviteit van de maatregelen.voor een grote stap richting het behalen van de KRW doelen worden de onderstaande maatregelen in volgorde van te verwachten effectiviteit gerangschikt. De meeste maatregelen zijn regionaal van belang, waarbij de uitwerking wel lokaal plaats dient te vinden voor de grootste effectiviteit. De volgende categorieën worden onderscheiden: - landelijk benodigde maatregelen. Hier kan het waterschap nauwelijks zelf invloed op uitoefenen. - regionaal uit te voeren maatregelen. Deze leveren een bijdrage aan het halen van de KRW-doelen en zijn bewezen effectief; - onderzoeksmaatregelen. Om te bepalen met welke aanvullende maatregelen het KRWdoel of in welke mate het KRW-doel gehaald kan worden; - overige activiteiten. Zorgen dat we op de juiste wijze meten, de juiste doelen nastreven en voldoen aan de regels; - overige aanbevelingen naar aanleiding van dit onderzoek Landelijk benodigde maatregelen Verlagen Nutriëntenbelasting De nutriëntenbelasting is de belangrijkste sleutel voor het behalen van KRW-doelen. In 27 waterlichamen vormen nutriënten volgens de KRW-maatlatten nog een probleem. Uit de analyse blijkt dat veruit de grootste nog resterende bron de af- en uitspoeling van landbouwgronden is. Deze sleutel is beperkt beïnvloedbaar door het waterschap. Bovendien moet nog beter worden uitgezocht welk aandeel van deze bron beïnvloedbaar is. Van groot belang is landelijke wet- en regelgeving om de uitspoeling van mest verder terug te dringen. Hiervan mag de grootste winst verwacht worden en zullen de effecten van alle maatregelen die het waterschap zelf kan nemen vergroot worden. Het waterschap kan de nutriëntenbelasting zelf maar beperkt beïnvloeden, bijvoorbeeld door peilbeheer en natuurvriendelijke oevers in het verzorgingsgebied. Voor alle waterlichamen waar nutriënten een probleem vormen is het van belang dat het waterschap de herkomst en beïnvloedbaarheid gaat bepalen. Op basis hiervan kan bepaald worden waarop de nutriëntenaanpak zich per locatie moet richten en wat haalbaar is. Op alle eilanden m.u.v. IJsselmonde en Eiland van Dordrecht is dit de eerste prioriteit. 4

5 Generiek beleid emissiebeperking verontreinigende stoffen In 27 waterlichamen zijn in meer of mindere mate de normen voor verontreinigende stoffen overschreden. De herkomst is over het algemeen van diffuse bron. Landelijke wet- en regelgeving is de basis om dit aan te pakken. Regionaal uit te voeren maatregelen Aanpassen profiel, actief vegetatiebeheer en natuurvriendelijk beheer en onderhoud Na nutriëntenbelasting is vegetatie de belangrijkste sleutel naar een betere biologie. In bijna alle waterlichamen is het huidige profiel in relatie tot het doorzicht ontoereikend voor een goede ontwikkeling van vegetatie. De volgende maatregelen zijn er op gericht om deze situatie te verbeteren: Aanpassen profiel (40 waterlichamen) Actief vegetatiebeheer (27 waterlichamen) Natuurvriendelijk beheer en onderhoud (33 waterlichamen). Meestal moeten er meer ondiepe zones komen, een flauwere overgang en soms moet de oeverbeschoeiing aangepast worden. Daarnaast zijn andere maatregelen opgenomen ter verbetering van het doorzicht. In de meeste van onze waterlichamen is sprake van een vast peil wat spontane ontwikkeling van vegetatie belemmert. In veel waterlichamen zal het nodig zijn om vegetatie aan te planten (actief vegetatiebeheer), mede vanwege een gebrekkige zaadbank. Zodra sprake is van ontwikkeling dient de vegetatie op de juiste wijze onderhouden te worden, zodat deze in stand kan blijven en woekering voorkomen wordt. Deze maatregel is op de meeste locaties reeds voorgenomen of in uitvoering. Deze combinatie van vegetatiemaatregelen is goed uitvoerbaar en zal het bereiken van de doelen een stap dichterbij brengen. Zonder deze maatregelen kunnen de doelen niet bereikt worden. Visstandbeheer De visstand kan een grote invloed hebben op de vegetatiesamenstelling en kan herstel belemmeren of vertragen. Op alle eilanden m.u.v. IJsselmonde en Eiland van Dordrecht is sprake van een overmaat aan brasem en karper, die plantengroei hinderen. In veel situaties zal het nodig zijn om vegetatiebeheer te ondersteunen met visstandbeheer, waarbij de vissoorten die plantengroei tegenhouden worden verwijderd. Het draagvlak voor deze maatregel vanuit de visserij is laag, maar de verwachte effecten zijn groot. De kosten zijn relatief laag (zie KRW-onderzoek visstandbeheer GO), zodat het een kosteneffectieve maatregel betreft.. Deze maatregel wordt voorgesteld in 25 waterlichamen. (Flexibel) peilbeheer Uit KRW-onderzoek naar flexibel peilbeheer blijkt dat hiermee een goede verbetering van de vegetatie kan worden bereikt, waarmee het gehele KRW-doel een grote stap dichterbij komt. De ruimte en het draagvlak zijn vaak beperkt, maar in de waterlichamen waar deze maatregel genoemd is (12 waterlichamen), lijken er geen technische belemmeringen om tenminste in beperkte mate het peilbeheer op de doelen aan te passen. Indien het draagvlak voldoende is, is deze maatregel op deze locaties goed haalbaar en kostenefficiënt. Naleven baggerprotocol en verkorten cyclus grote wateren Uit de analyse van de waterlichamen blijkt dat er vaak sprake is van een te dikke sliblaag. Deze beperkt het doorzicht en belemmert groei van wortelende waterplanten. Voor het halen van de doelen is het van belang om de sliblaag niet te dik te laten worden. Vooral in de grote wateren is dit een kostbare maar wel effectieve maatregel, die vaak zonder bezwaren kan worden uitgevoerd. Hoe groot het effect is op de KRW-doelen verschilt per situatie maar dit is zeker van belang op alle eilanden. De iets minder grote wateren worden gebaggerd volgens de schouwcyclus en met toepassing van het baggerprotocol. De waterlichamen zijn doorgaans echter grote wateren, waarvoor de normale schouwcyclus niet geldt. Het baggeren van deze grote wateren doorloopt een veel grotere cyclus. Het verkorten daarvan is voorgesteld voor 25 waterlichamen. Aanpassen doorspoelregime, route of in-/uitlaat Voorlopig zijn de nutriëntenconcentraties nog lang niet overal laag genoeg, soms is ook sprake van een ongewenste zoutbelasting. In die situaties kan efficiënt doorspoelen een grote bijdrage leveren aan het halen van de doelen. In de meeste waterlichamen kan zonder problemen met de huidige watergangen en kunstwerken het doorspoelen worden verbeterd. Daar is de maatregel zeer eenvoudig en kostenefficiënt. In een aantal waterlichamen vraagt de aanpassing wat meer inspanning, bijvoorbeeld door aanpassing van routes en gemalen. Op die locaties zijn de kosten 5

6 hoger, maar is het effect duidelijk. Een goede kostenafweging is nodig.. Veelal is wel meer kennis en informatie nodig over de waterhuishouding. Vooraf zullen water- en stoffenbalansen gemaakt moeten worden zodat het juiste doorspoelvolume bepaald kan worden. Vaak zal het ook nodig zijn om inlaathoeveelheden te gaan meten. Over het algemeen is deze maatregel in ons gebied zeer effectief en goed uitvoerbaar. Verspreid over alle eilanden valt hiermee in een aantal waterlichamen (totaal 23) winst te behalen en/of te behouden. Overige uitvoeringsmaatregelen De volgende maatregelen worden niet toegelicht, aangezien deze lokaal van belang zijn. In de overzichtstabel is te zien waar: - Baggeren verontreinigde waterbodem (2 waterlichamen op EvD en 1 op IJS) - Verbeteren zuivering RWZI (alleen waterlichaam Goedereede) - Akkerrandenbeheer (6 waterlichamen op m.n. GO) - Verbeteren migratiemogelijkheden vis (11 waterlichamen op GO) - Stimuleren ontwikkeling driehoeksmosselen (alleen in de Binnenbedijkte Maas) - Beperken bladval/beschaduwing (3 waterlichamen op IJS, EvD, HW) Onderzoeksmaatregelen Voor veel uitvoeringsmaatregelen is eerst nog onderzoek nodig naar de effectiviteit en de beste wijze van uitvoeren. Dat betreft de onderzoeken: - Mogelijkheden en effecten visstandbeheer (11 waterlichamen gepland, nieuw voor 15 waterlichamen) - Mogelijkheden en effecten vismigratie (nieuw voor 7 waterlichamen) - Mogelijkheden en effecten actief vegetatiebeheer (nieuw in 6 waterlichamen) - Onderzoek flexibel peilbebeheer (nieuw in 9 waterlichamen) - Onderzoek optimaal doorspoelregime en wateraanvoertracés (nieuw in 12 waterlichamen) - Opstellen water- en stoffenbalans, verblijftijd (is basis voor o.a. doorspoelen)(nieuw in 21 waterlichamen) Daarnaast zijn een aantal overkoepelende basisonderzoeken van belang voor alle regio s: Bepaling van het begroeibaar areaal per waterlichaam en nagaan of dit voldoet Het begroeibaar areaal is dat gedeelte van het water dat dankzij de beperkte diepte geschikt is voor plantengroei. Het is bepalend voor de score op de KRW-doelen voor vegetatie. Aangezien de werkwijze in 2013 is aangepast is een schatting gemaakt van het begroeibaar areaal en daarmee de score bepaald. Komende periode is het van belang om de exacte score te bepalen voor vegetatie door aan de hand van beschikbare data het begroeibaar areaal te berekenen. Daarnaast moet ingeschat worden of er voldoende begroeibaar areaal is om voldoende vegetatie te ontwikkelen om ook de andere biologische doelen te kunnen halen. Deze maatregel moet in alle waterlichamen worden uitgevoerd. Hydraulisch profiel vaststellen inclusief advies voor doel en inrichting Het hydraulisch profiel is dat deel van het waterlichaam dat minimaal nodig is om de afvoer veilig te stellen. Het deel dat daarbuiten overblijft, bepaalt hoeveel vegetatie zonder problemen kan blijven staan en of de KRW doelen in dat opzicht passen bij de kwantiteitsdoelen. Indien onvoldoende ruimte beschikbaar is voor vegetatie moet meer ruimte gecreëerd worden. Indien dit technisch onmogelijk is moet het doel wellicht worden bijgesteld. Ernst, omvang en eventueel aanpak chemische stoffen Er zijn overschrijdingen waargenomen van prioritaire stoffen in 6 waterlichamen. Bijvoorbeeld kwik in de Hoekse Waard. Tevens zijn in bijna alle waterlichamen overschrijdingen van overige verontreinigende stoffen geconstateerd. Veelal is nog weinig bekend van deze stoffen over effecten en herkomst. Dit moet de komende planperiode eerst uitgezocht worden, zodat per stof bepaald kan worden in welke mate en of het waterschap hier zelf invloed op uit kan oefenen, bijvoorbeeld door te lobbyen voor landelijke aanpak, door communicatie, handhaving en akkerrandenbeheer. De belangrijkste beïnvloeding op dit gebied zal landelijk plaats moeten vinden. Overige onderzoeksmaatregelen De volgende onderzoeken zijn op een beperkt aantal locaties nodig om beter inzicht te krijgen in het functioneren van waterlichamen en hoe de doelen behaald kunnen worden: - Onderzoek doorzicht in relatie tot oorzaken (4 waterlichamen) - Onderzoek nutriëntenverlaging middels voorbezinking (1 waterlichaam) 6

7 - Inmeten profiel en nagaan of dit voldoet (5 waterlichamen) - Effecten maatregelen Binnenbedijkte Maas (3 waterlichamen)(loopt) - Onderzoek nalevering van nutriënten (1 waterlichaam) - Onderzoek effecten kiersbesluit en/of Volkerak op KRW doel (7 waterlichamen) - Onderzoek haalbaarheid M30-typen (11 waterlichamen) Overige activiteiten Tenslotte is het nodig om een aantal acties uit te voeren die geen effect zullen hebben op de waterkwaliteit buiten, maar wel van belang zijn voor het nastreven van de juiste doelen en een juiste beoordeling. De belangrijkste actie betreft: Aanpassen GEP op basis van; nieuwe maatlatten, natuurlijke omstandigheden, mogelijkheden voor vis om het waterlichaam te bereiken (21 waterlichamen) Landelijk zijn de maatlatten in 2012 aangepast, waardoor het soms nodig is om de doelen daarop aan te passen. In de nieuwe maatlat zit bijvoorbeeld een eis voor de lengte en breedte van de oeverzone. Indien dit door bijvoorbeeld bebouwing niet haalbaar is, mag het doel hierop aangepast worden. Op sommige locaties is sprake van natuurlijke omstandigheden, die niet aansluiten bij de doelen. Op het Oostvoornse Meer is bijvoorbeeld sprake van een natuurlijke hoge fosfaatconcentratie waarop het doel mag worden aangepast. In veel waterlichamen in de Hoekse Waard zijn de nutriëntennormen waarschijnlijk te hoog om de biologische doelen te halen. De KRW-doelen vragen in veel waterlichamen om een aantal trekvissoorten, ook op locaties waar dit onmogelijk is door gebrek aan verbindingen met buitenwater. De doelen dienen hier nog op afgestemd te worden. Nieuw waterlichaam en/of laten vervallen waterlichaam Rond 2000 zijn in het beheergebied van Hollandse Delta twee nieuwe plassen gegraven, namelijk de Koedoodse Plas en de Gaatkensplas. Kort na de eerste gebiedsronde zijn deze twee plassen met elkaar in verbinding gebracht. Daarmee ontstond 1 geheel met een oppervlak van 53ha. Volgens de KRW-regels dient ieder water groter dan 50 ha als waterlichaam aangewezen te worden. Geadviseerd wordt om komend jaar te starten met KRW-proof- monitoring en om dit water zodra er voldoende info is toe te wijzen als waterlichaam. Bij uitvoering van één van de KRW-onderzoeken is gesteld dat het waterlichaam de Keen (Nl19_07) een kleiner afwaterend oppervlak heeft dan de norm voor de KRW. Geadviseerd wordt hierop om dit waterlichaam te laten vervallen. Alvorens dit in de komende planperiode te overwegen moet nog eens goed het afwaterend oppervlak worden geanalyseerd. Daarnaast zijn de volgende acties geadviseerd: - Her begrenzing waterlichamen (4 waterlichamen) - Wijziging type waterlichaam (4 waterlichamen) - Splitsen waterlichaam of splitsen in de analyse (2 waterlichamen) - Controle representativiteit meetpunten (9 waterlichamen) - Afstemming monitoring op maaien (7 waterlichamen) - Aanpassen doelen vis in brakke wateren (reeds uitgewerkt) (14 waterlichamen) Overige aanbevelingen/activiteiten Watersysteemanalyse De analyse is gebaseerd op één meetjaar. De resultaten kunnen echter per jaar zeer sterk verschillen. Geadviseerd wordt om een volgende analyse te baseren op meerdere meetjaren. Binnen de analyse zijn een aantal parameters node gemist, die wel heel bepalend kunnen zijn. Het belangrijkst is om meer kennis te krijgen van ingelaten hoeveelheden water. Dit vormt een belangrijke basis voor het opstellen van water- en stoffenbalansen. Op basis daarvan kunnen diverse maatregelen, bijvoorbeeld het doorspoelen en terugdringen van nutriënten beter uitgewerkt worden. Meetnet en monitoring Doorzichtmetingen vragen extra aandacht voor nauwkeurige bepaling. Bij voorkeur worden zij uitgevoerd op dezelfde locaties waar vegetatie wordt bepaald. Aangezien de relatie doorzichtwaterdiepte een belangrijke sleutelfactor is voor de ontwikkeling van vegetatie. 7

8 De visstand is in 2013 opnieuw bepaald, maar nog niet meegenomen in deze analyse. Zodra de resultaten bekend zijn moeten deze nagelopen worden om de geplande maatregelen waar nodig bij te stellen. Betere analyse waterbodem Op een aantal locaties is de potentiële bodemtoxiciteit en het nutriënten naleverend vermogen van de waterbodem bepaald. Dit geeft waardevolle informatie voor het ecologisch functioneren. Het verdient aanbeveling om deze parameters standaard op te nemen in waterbodemonderzoek van alle waterlichamen. Dit zou een beperkte uitbreiding van het meetnet betekenen. Doelstellingen waterkwaliteit en waterkwantiteit afstemmen Op dit moment zijn apart doelstellingen geformuleerd voor waterkwantiteit en voor waterkwaliteit. Geadviseerd wordt om deze in het volgende WBP op elkaar af te stemmen en tegenstrijdigheden te voorkomen. Een eerste stap hiervoor is al in gang gezet: het bepalen van het hydraulisch benodigde profiel. Tegenstrijdigheden die nu voorkomen zijn: - Op Goeree Overflakkee is de waterkwantiteitsdoelstelling zoet (<600mg/l voor akkerbouw) en de waterkwaliteitsdoelstelling in veel waterlichamen juist brak (>300mg/l). - Vanuit KRW wordt een waterplantenbedekking nagestreefd van 20-80% van het begroeibaar areaal. Vanuit waterkwantiteit wordt veelal een minimale bedekking nagestreefd en in de winter moeten alle watergangen nagenoeg kaal zijn. 8

9 9

10 KRW-scores

11 Advies maatregelen SGBP

12 Overige geadviseerde activiteiten 12