Resultaten heroverweging KRW maatregelen De Eendragt. 1. Aanleiding

Transcriptie

1 Resultaten heroverweging KRW maatregelen De Eendragt 1. Aanleiding In 2012 is het uwbp door de Verenigde Vergadering vastgesteld. Hierin is opgenomen om 5 KRW maatregelen uit het Waterbeheersplan te heroverwegen. Het betreft de aanleg van 3 natuurlijke zuiveringen achter inlaatpunten, de aanleg van natuurvriendelijke oevers langs het Piershilse Gat en het vergroten van het inlaatkunstwerk Hitserse kade. Het gaat om KRW maatregelen waarvoor een rapportageplicht geldt naar de Europese Commissie. De heroverweging van deze maatregelen is vervolgens in de Programmabegroting 2013 opgenomen als actiepunt. 2. Voorstel Voorgesteld wordt: - Kennis te nemen van de onderstaande wijzigingen in het KRW programma: - De maatregelen Aanleg natuurlijke zuiveringen (3x) en Vergroten inlaat Hitserse kade vervallen. - Bovengenoemde maatregelen worden vervangen door de maatregel Optimaliseren doorspoelen De Eendragt en Instellen flexibel peilbeheer peilvak 2.1 oost. - De maatregel Instellen flexibel peilbeheer wordt verder uit gewerkt in de peilbesluitprocedure voor het peilbesluit De Eendragt. - Na bestuurlijke vaststelling in het KRW portaal wordt de mutatie in het KRW programma vast gelegd. 3. Motivering In het oorspronkelijke KRW programma zijn 5 maatregelen opgenomen om de waterkwaliteit in waterlichaam Piershilse Gat/Vissersvliet te verbeteren. De totale kosten werden geraamd op Bij het opstellen van het uwbp is nut en noodzaak van alle maatregelen opnieuw tegen het licht gehouden. Hoewel de genoemde maatregelen op zich een bijdrage zullen leveren aan de waterkwaliteit werd getwijfeld over het rendement van de maatregelen in relatie tot de kosten. De vraag was of andere maatregelen effectiever zijn. Er is een analyse gedaan van de waterkwaliteit en het effect van de voorgenomen maatregelen op de KRW maatlatten is berekend (zie bijlage 1 voor een samenvatting van de studie). Om de waterkwaliteit verder te verbeteren is het gewenst de hoeveelheid nutriënten terug te dringen en de (water)vegetatie meer de ruimte te geven zich te ontwikkelen. De maatregel Oeverinrichting Piershilse gat is effectief. Het huidige waterlichaam is een vrij diepe watergang met een steil onderwaterprofiel. Hier is geen ruimte voor de ontwikkeling van waterplanten. Door aanleg van ondiepe zones kan de waterkwaliteit sterk worden verbeterd (20-40%). De maatregel Aanleg natuurlijke zuivering achter de 3 aanwezige inlaatpunten was gericht op zuivering van het inlaatwater. Inlaatwater is immers een bron van nutriënten. Door verbetering 1

2 van de kwaliteit van het rivierwater is het inlaatwater inmiddels schoner dan het water in het gebied zelf. Bovendien verbetert de kwaliteit van het buitenwater nog steeds. Inlaten heeft in dit geval een positieve invloed op de waterkwaliteit en verdere zuivering van inlaatwater is in deze situatie niet effectief. De maatregel Vergroten van het inlaatkunstwerk Hitserse kade was gericht op het doorspoelen van het waterlichaam. De maatregel doorspoelen is effectief maar het is niet noodzakelijk om hiervoor het inlaatkunstwerk te vergroten. Wel zullen watergangen vergroot moeten worden en is het zinvol om ook de andere beschikbare inlaatpunten te benutten. Onderzocht is welke andere maatregelen, naast oeverinrichting en doorspoelen, meer perspectieven bieden op realisatie van de KRW doelstellingen. Uit deze analyse blijkt dat het instellen van een meer flexibel peilbeheer gunstig is voor de waterkwaliteit en de ontwikkeling van de vegetatie. Een flexibel peilbeheer draagt bij aan de ontwikkeling van de oevervegetatie en daarmee ook aan andere biologische parameters als macrofauna en vis. Verder zal de belasting met fosfor verminderen door afname van de kwel en toename van het watervolume. Het opzetten van het peil is alleen mogelijk in het oostelijk deel van peilvak 2.1. Hierin ligt ook het grootste deel van het KRW waterlichaam. In het westelijk deel van het peilvak is de drooglegging te gering om zonder schade voor de landbouw het peil op te zetten. Dit leidt tot de volgende conclusies: De maatregel Oeverinrichting Piershilse Gat is effectief. De maatregel Aanleg natuurlijke zuivering achter de 3 inlaatpunten is onvoldoende effectief. Doorspoelen is een effectieve maatregel. Het is niet noodzakelijk om hiervoor het inlaatkunstwerk Hitserse kade te vergroten. Wel zullen watergangen verbreed moeten worden om voldoende doorspoeling te realiseren. Het is effectief om een meer flexibel peil in te stellen in het oostelijk deel van peilvak Risico s Er is een risico dat de maatregelen om te komen tot een meer flexibel peilbeheer niet (geheel) zijn uitgevoerd voor eind 2017, zoals vastgelegd in het uwbp. De maatregel flexibel peilbeheer betekent een beperkte opzet van het waterpeil in een deel van het peilvak waar het KRW waterlichaam aanwezig is. Dit kan gevoelig liggen bij de agrariërs in het gebied. 5. Financiële aspecten Voor de realisatie van de KRW maatregelen in 2016 en 2017 is in de Programmabegroting in totaal 10,8 miljoen opgenomen ( ). De KRW maatregelen De Eendracht maken hier onderdeel van uit. Deze maatregelen worden uitgewerkt in een Initiële Business Case (IBC) op basis waarvan de benodigde kredieten worden bepaald en ter besluitvorming aangeboden. 6. Personele aspecten Niet van toepassing. 7. Juridische aspecten Het is vanuit de KRW toegestaan om af te wijken van het vastgestelde KRW programma. Maatregelen mogen vervangen worden door effectievere maatregelen. Een belangrijke voorwaarde is dat er een bestuurlijk besluit aan ten grondslag ligt. 2

3 8. Duurzaamheidsaspecten Er zijn positieve gevolgen voor duurzaamheid. Doordat effectievere maatregelen worden genomen zal de waterkwaliteit sterker verbeteren dan was voorzien in het huidige KRW programma. 9. Communicatieve aspecten (in-en extern) De mutatie in het KRW programma wordt intern gecommuniceerd naar de betrokken afdelingen. 10. Wijze van publiceren Kies één of meerdere items: Intranet Internet Terinzagelegging Pers 11. Verdere aanpak/ procedure - In het KRW portaal de mutatie aanbrengen. - De maatregel Optimaliseren doorspoelen De Eendragt verder technisch uit te werken. - De maatregel Instellen flexibel peilbeheer verder uit te werken binnen de peilbesluitprocedure De Eendragt. 12. Evaluatie Evaluatie van de maatregelen maakt onderdeel uit van de rapportages over het KRW programma. 13. Afdelingen die instemmen met het voorstel FN, BJ, DA, PR 3

4 Bijlage 1: Samenvatting Onderzoek Heroverweging KRW maatregelen bemalingsgebied De Eendragt Doel van het onderzoek Doel van het onderzoek was om na te gaan welke bijdrage de 5 maatregelen voor waterlichaam de Eendragt aan het halen van KRW-doelen leveren. Wanneer de maatregelen niet effectief bleken, zijn meer effectieve maatregelen onderzocht en geadviseerd. Betreft de KRW maatregelen , Aanleg natuurvriendelijke oever Piershilsche Gat , Inlaat vergroten Hitserse kade , Realiseren natuurlijke zuivering Nieuw-Beijerland , Realiseren natuurlijke zuivering Piershil , Realiseren natuurlijke zuivering Hitserse kade Aanpak onderzoek De genoemde maatregelen zijn bedoeld voor verbetering van de waterkwaliteit in waterlichaam Piershilse Gat/Vissersvliet (Nl19_02). Dit water is te voedselrijk, te troebel, bevat te veel algen, te weinig waterplanten, te veel bodemwoelende vis en te weinig plantminnende vis. De belangrijkste basis voor het bereiken van een goede waterkwaliteit is het terugdringen van nutriënten (vooral fosfor). Vervolgens zijn aanvullende maatregelen nodig om vegetatie te herstellen, waarmee de gehele ecologie zal verbeteren. Aan de hand van beperkt beschikbare waterkwantiteitsdata en een aantal aannames is een globale waterbalans opgesteld en vervolgens een stoffenbalans waaruit blijkt wat op hoofdlijnen de belangrijkste bronnen zijn. Resultaten Uit de stoffenbalans blijkt dat de volgende bronnen van fosfor (P) bepalend zijn: * 80-85% is afkomstig van uit- en afspoeling van landbouwgronden * 10-15% is afkomstig van inlaatwater * 0-5% is afkomstig vanuit kwel Daarbij geldt dat in de zomer de bijdrage van inlaatwater kan oplopen tot 40%. Bovendien is driekwart van bovenstaande bronnen afkomstig van het achterliggende gebied en niet uit het peilvak van het waterlichaam zelf.

5 Op basis van bovenstaande informatie en een nadere analyse is de effectiviteit van de geplande maatregelen bepaald en zijn alternatieven overwogen. Effectiviteit geplande maatregelen: Realiseren natuurlijke zuiveringen (3x) Het zuiveren van het inlaatwater grijpt niet in op de grootste bron. Bovendien is het ingelaten rivierwater nu al schoner dan het water in het waterlichaam zelf. De P belasting zal hiermee met hooguit 5% afnemen (afname in concentratie is nog minder). Deze maatregelen zijn in verhouding tot de hoge kosten niet effectief. Aanleg natuurvriendelijke oever Piershilse Gat Het huidige waterlichaam is een vrij diepe watergang met steile oevers. Omdat het doorzicht beperkt is kunnen er weinig waterplanten groeien. Oeverinrichting moet zich richten op de aanleg van ondiepe zones met waterdiepten die vanaf de waterlijn geleidelijk afloopt naar 1 m waterdiepte. Het effect van oeverinrichting op de waterkwaliteit wordt geschat op 20-40%. Over het hele waterlichaam gezien kan hiermee 1 klasse hoger worden gescoord voor vegetatie. Ook macrofauna zal verbeteren. Bovendien kan zonder deze maatregel nooit worden voldaan aan het KRW-doel. De maatregel is dus effectief. Inlaat vergroten Hitserse Kade Voor de maatregel vergroten inlaat Hitserse Kade zijn twee scenario s doorgerekend. De eerste is doorspoelen met 15m 3 /min, dit is mogelijk met de huidige capaciteiten. Hiermee kan de fosfaatnorm gehaald worden en het doorzicht iets verbeteren, maar het effect op ecologie is minimaal. De tweede is doorspoelen met 30m 3 /min, hiervoor zullen sommige delen van de watergangen vergroot moeten worden. De nutriëntennormen worden hiermee gehaald en algengroei zal afnemen als gevolg van de zeer korte verblijftijd (3 dagen), waardoor ook het doorzicht extra zal verbeteren. Om de doorspoeling te verbeteren is het evenwel niet noodzakelijk om het inlaatkunstwerk te vergroten. Aanbevolen wordt om niet alleen door te spoelen via de inlaat Hitserse kade maar ook de andere aanwezige inlaatkunstwerken te benutten. Overzicht van de effecten van de geplande maatregelen Onderzochte alternatieve maatregelen: Flexibel peilbeheer in het waterlichaam In een eerder KRW-onderzoek zijn de effecten van flexibel peilbeheer onderzocht. Meer natuurlijk (flexibel) peilbeheer is vooral van belang voor de ontwikkeling van (oever)vegetatie.

6 Deze zal dan ook sterk verbeteren, waardoor ook de andere ecologische parameters verbeteren. Peilopzet achterliggend gebied Het achterliggende gebied is de belangrijkste bron van nutriënten in het waterlichaam. In theorie zou peilverhoging de invloed van kwel kunnen terugdringen en mogelijk ook af- en uitspoeling verkleinen. Aangezien de post kwel maar zeer klein is op de waterbalans, is het effect van peilopzet beperkt. De fosforvracht wordt teruggedrongen met 3-6%. De belasting neemt zo weinig af dat er nauwelijks effect zal zijn op de ecologie. Overigens zou dit wel een goede maatregel kunnen zijn voor waterkwaliteitsverbetering in de betreffende gebieden zelf. Afkoppelen peilvak 2.1 West De grootste fosforbelasting is afkomstig uit het westelijk deel van peilvak 2.1, polder Korendijk. Door deze polder direct op het Spui af te malen kan winst worden verwacht voor nutriënten en ecologie. De nutriënten nemen fors af en de verblijftijd neemt toe zodat ecologische processen de tijd krijgen om te zorgen voor een goede waterkwaliteit/ecologie. Bovendien maakt afkoppelen het flexibel peilbeheer in het waterlichaam zelf mogelijk, omdat de laagst gelegen gebieden hiermee worden afgekoppeld. Deze maatregel blijkt echter zeer moeilijk haalbaar vanwege hoge investerings- en onderhoudskosten. Natuurlijke zuivering peilvak 2.7 Onderzocht is of een interne zuivering van het water door middel van een helofytenfilter haalbaar is. Dit kan leiden tot een daling van de hoeveelheid nutriënten met 10% op jaarbasis en in de zomer 15-20% waarmee KRW-doelen voor P en N kunnen worden bereikt. Voor deze maatregel zouden echter tientallen hectares nodig zijn en de effecten op ecologie blijven beperkt. Daarmee is de maatregel niet kosteneffectief. Overzicht effecten alternatieve maatregelen Een grote stap richting het KRW-doel worden gehaald door een combinatie van de volgende maatregelen: - Optimaliseren doorspoelen (binnen huidige systeem via diverse routes) - Realisatie nvo Piershilse Gat - Flexibel peilbeheer (natuurlijk zomer- en winterpeil) in het waterlichaam (2.1 oost) Hierbij zullen de eerste twee maatregelen altijd een goede bijdrage leveren. Aangevuld met aangepast peilbeheer zijn voor dit waterlichaam alle mogelijke inrichtingsmaatregelen uitgevoerd en is het effect maximaal. Als herstel na deze maatregelen achterblijft of als peilbeheer niet mogelijk is, is het misschien ook nodig om in te grijpen in de visstand en/of actief vegetatiebeheer toe te passen. Conclusies 1. De maatregelen Aanleg natuurlijke zuiveringen (3x) is niet effectief omdat de belangrijkste interne bron niet wordt aangepakt en het rivierwater al een redelijke goede waterkwaliteit heeft. 2. De geplande maatregel Oeverinrichting Piershilse Gat is effectief. 3. De geplande maatregel doorspoelen is effectief. Het inlaatkunstwerk Hitserse kade heeft voldoende capaciteit en hoeft dus niet vergroot te worden. 4. De alternatieve maatregel Flexibel peilbeheer is effectief in combinatie met oeverinrichting. 5. De alternatieve maatregel Peilopzet achterliggend gebied is niet effectief. 6. De alternatieve maatregel Afkoppelen 2.1 west is effectief maar de haalbaarheid is gering. 7. De alternatieve maatregel Natuurlijke zuivering peilvak 2.7 is effectief maar niet haalbaar. 8. Aanbevolen wordt de geplande maatregel Oeverinrichting Piershilse Gat uit te voeren; 9. Aanbevolen wordt de maatregel doorspoelen uit te voeren waarbij de huidige inlaat Hitserse kade niet meer vergroot wordt maar wel een aantal watergangen; 10. Aanbevolen wordt een flexibel peilbeheer in te voeren in het oostelijk deel van peilvak 2.1.

7