Preventie- en handhavingsplan alcohol GOED BEZIG

Transcriptie

1 Preventie- en handhavingsplan alcohol GOED BEZIG Gemeente Oldebroek Oktober 2014

2 Afkortingen en begrippenlijst APV BOA CJG DHW E-MOVO GGD IVA JOGG LOB LOD LHS HUP Algemeen Plaatselijke Verordening Oldebroek Bijzonder opsporingsambtenaar Centrum Jeugd en Gezin Drank- en Horecawet Elektronische Monitor en Voorlichting Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Instructie Verantwoord Alcoholgebruik Jongeren Op Gezond Gewicht Last onder Bestuursdwang Last onder Dwangsom Landelijke Handhavingsstrategie Handhavingsuitvoeringsprogramma KHN Koninklijke Horeca Nederland NIX18 Niet roken en drinken onder de 18 NOG Noord- en Oost Gelderland OM Openbaar Ministerie PGO Preventief Gezondheidsonderzoek P&H Preventie-en Handhavingsplan PV RIVM RNV SRC STAP VO VWS Wmo Wpg Procesverbaal Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Regio Noord-Veluwe Stad- en Regio Contract Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid, kennisinstituut Voortgezet Onderwijs Ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport Wet maatschappelijke ondersteuning Wet Publieke Gezondheid Binge drinken: (Binge = zuippartij in het Engels) In korte tijd wordt een grote hoeveelheid alcohol gedronken, om zo snel mogelijk het gevoel van onder invloed zijn te ervaren.

3 Samenvatting Eén van de voornaamste doelen van de Drank- en Horecawet is dat ze onze jeugd beschermt tegen de schadelijke effecten die alcohol kan hebben op de gezondheid en de veiligheid. Met ingang van 1 januari 2013 is de Drank- en Horecawet (hierna: DHW) ingrijpend gewijzigd. Aanleiding voor de wijziging van deze wet is dat er steeds meer bekend is over de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik onder met name jongeren. Daarnaast zorgt alcoholgebruik vaak voor overlast in de openbare ruimte en bij het overgrote deel van de geweldsdelicten en vernielingen is alcohol in het spel. De Drank- en Horecawet schrijft in artikel 43a het vaststellen van een preventie- en handhavingsplan als verplichting van de gemeenteraad voor. De hoofdzaken van het beleid betreffende de preventie van alcoholgebruik, vooral onder jongeren, en de handhaving van de wet dienen in dit preventie- en handhavingsplan alcohol te worden benoemd. Het opgestelde preventie- en handhavingsplan alcohol bevat daarvoor de volgende beleidsdoelen: 1. Verminderen van alcoholgebruik onder jongeren 2. Alcohol gerelateerde verstoringen van de openbare orde aanpakken 3. Informeren en bewustwording vergroten 4. Effectieve en efficiënte inzet van toezicht en handhaving en tegengaan van oneerlijke concurrentie Dit plan bevat de elementen, die op grond van de wetgeving verplicht door gemeenten vastgelegd moeten worden. Aan de hand van 4 pijlers, te weten: educatie en bewustwording (1), beleid en regelgeving (2), toezicht en handhaving (3) en preventie / vroegsignalering (4), worden maatregelen genoemd, die worden ingezet ter bevordering van alcoholmatiging bij jongeren. Het plan heeft een beperkte looptijd van twee jaar (tot en met 2016). Dit komt vanuit het gegeven dat het nieuwe preventie en handhavingsplan in 2016 (verder) afgestemd moet worden met andere preventieprogramma's bedoeld in artikel 2, tweede lid, onderdeel d, van de Wet Publieke Gezondheid (WPG). In Oldebroek is dat de beleidsnota gezondheid : 'Gezondheid nog dichterbij: goed bezig!' Vanaf dat moment lopen de beide plannen namelijk samen op in een vierjarige cyclus.

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding Inhoud preventie- en handhavingsplan alcohol Resultaat Leeswijzer 7 2 Doelstellingen preventie en handhaving Verminderen van alcoholgebruik onder jongeren Alcohol gerelateerde verstoringen van de openbare orde aanpakken Informeren en bewustwording Effectieve en efficiënte inzet van toezicht en handhaving en tegengaan oneerlijke concurrentie Integrale visie 10 3 Beleidskader De link tussen preventie en handhaving Bestaand lokaal beleid 12 4 Acties en resultaten preventie en handhaving Interventies preventie en handhaving Activiteitenplan 14 5 Financiën 20

5 Inleiding 1.1 Aanleiding Gemeenten zijn de belangrijkste uitvoerders van de Drank- en Horecawet geworden. Zowel op juridisch-, handhavings-, en educatief vlak is de gemeente de regisseur van het Nederlandse alcoholbeleid. De belangrijkste wijzigingen per 1 januari 2014 zijn het algehele alcoholverbod (zwak- en sterk alcoholische drank) voor jongeren onder 18 jaar en de verplichting voor de gemeenteraad om een integraal preventie- en handhavingsplan vast te stellen. Eén van de voornaamste doelen van de Drank- en Horecawet is dat ze onze jeugd beschermt tegen de schadelijke effecten die alcohol kan hebben op de gezondheid en de veiligheid. In 2013 heeft een groot landelijk onderzoek plaatsgevonden naar de gezondheid, het welzijn en de opvoeding van jongeren in Nederland, uitgevoerd door het Trimbos Instituut, de Universiteit Utrecht en het Sociaal en Cultureel Planbureau. In het rapport, dat in september 2014 is uitgekomen, blijkt dat jongeren in vergelijking met 2003 later beginnen met het drinken van alcohol. Daardoor is het alcoholgebruik onder jongeren tussen de 11 en 16 jaar de afgelopen jaren flink gedaald. De onderzoekers spreken van een cultuuromslag onder jonge pubers. Dat jongeren minder drinken zou het gevolg zijn van een strengere aanpak van ouders. Die realiseren zich steeds beter hoe schadelijk alcohol is voor kinderen en hanteren striktere regels. De voorlichting is de afgelopen jaren sterk gericht geweest op ouders. Dat blijkt nu zijn vruchten af te werpen. Wanneer jongeren gaan drinken, doen zij dit echter ook erg stevig. Dit blijft een punt van aandacht. Uit dit onderzoek blijkt dus dat jongeren beïnvloedbaar zijn. In de afgelopen jaren is in de regio Noord-Veluwe, dus ook in de gemeente Oldebroek, al veel gedaan rond het thema alcoholmatiging. Schadelijk alcoholgebruik is een speerpunt van de regionale beleidsnota gezondheid : 'Gezondheid nog dichterbij: goed bezig!'. Op scholen en bij (sport)verenigingen is ervaring opgedaan met de uitvoering van preventieactiviteiten. In 2014 zijn in dat kader met deze partijen ook convenanten afgesloten om afspraken te maken over alcoholmatiging. Met toezicht en handhaving op met name de leeftijdsgrenzen is tot nu toe minder ervaring opgedaan, omdat de gemeente pas sinds 2013 toezichthouder is op de naleving van de Drank- en Horecawet. Wijzigingen Drank- en Horecawet Met ingang van 1 januari 2013 is de Drank- en Horecawet (hierna: DHW) ingrijpend gewijzigd. Aanleiding voor de wijziging van deze wet is dat er steeds meer bekend is over de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik onder met name jongeren. Daarnaast zorgt alcoholgebruik vaak voor overlast in de openbare ruimte en bij het overgrote deel van de geweldsdelicten en vernielingen is alcohol in het spel.

6 De belangrijkste redenen voor deze wijziging zijn: Schadelijk alcoholgebruik onder jongeren terugdringen Alcoholgerelateerde verstoring van de openbare orde voorkomen en aanpakken Bijdragen aan het verminderen van de administratieve lasten Tegengaan van oneerlijke concurrentie door de paracommercie Op 19 / 20 december 2013 heeft de gemeenteraad besloten tot het vaststellen van een verordening tot wijziging van de Algemene Plaatselijke Verordening Oldebroek Hierin staan regels rondom schenktijden, alcoholverstrekking tijdens bijeenkomsten van persoonlijke aard en tijdens niet-verenigingsgebonden activiteiten van paracommerciële rechtspersonen. Deze regels zijn met ingang van 1 januari 2014 in werking getreden. Door de wetgever zijn op 1 januari 2014 bepalingen uit de wet van 1 januari 2013 aangescherpt. Niet alleen is de leeftijd waarop alcohol mag worden verstrekt verhoogd van 16 naar 18 jaar, in artikel 43a wordt de gemeenteraad opgedragen om elke vier jaar een preventie- en handhavingsplan op te stellen, gelijktijdig met de lokale nota gezondheidsbeleid. 1.2 Inhoud preventie- en handhavingsplan alcohol De Drank- en Horecawet schrijft in artikel 43a het vaststellen van een preventie- en handhavingsplan als verplichting van de gemeenteraad voor. De hoofdzaken van het beleid betreffende de preventie van alcoholgebruik, vooral onder jongeren, en de handhaving van de wet worden in dit plan benoemd. In artikel 43a, lid 2 en 3 van de Drank- en Horecawet staan de eisen voor dit plan beschreven: Artikel 43a 2. Het plan bevat de hoofdzaken van het beleid betreffende de preventie van alcoholgebruik, vooral onder jongeren, en de handhaving van de wet. 3. In het plan wordt in ieder geval aangegeven: a. wat de doelstellingen zijn van het preventie- en handhavingsbeleid alcohol; b. welke acties worden ondernomen om alcoholgebruik, vooral onder jongeren, te voorkomen, al dan niet in samenhang met andere preventieprogramma's als bedoeld in artikel 2, tweede lid, onderdeel d, van de Wet publieke gezondheid; c. de wijze waarop het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke handhavingsacties in de door het plan bestreken periode worden ondernomen; d. welke resultaten in de door het plan bestreken periode minimaal behaald dienen te worden. Met dit plan wordt aan deze eisen voldaan.

7 De looptijd van dit plan is twee jaar (tot en met 2016). Dit vloeit voort uit het wettelijke gegeven dat het nieuwe preventie en handhavingsplan afgestemd moet worden met andere preventieprogramma's als bedoeld in artikel 1, tweede lid, onderdeel d, van de Wet Publieke Gezondheid (WPG). Omdat de huidige lokale beleidsnota gezondheid in Oldebroek is opgesteld voor de jaren , zal dit eerste preventie- en handhavingsplan een looptijd van twee jaar hebben. In deze twee jaar wordt ervaring opgedaan die vervolgens wordt gebruikt voor het aanscherpen van de doelstellingen, de preventie-activiteiten en de handhaving. Dit wordt dan vertaald in een nieuwe integrale beleidsvisie vanaf Resultaat Het beleid rond het thema alcoholmatiging is het meest effectief als het integraal wordt aangepakt in een doorlopend proces. In Oldebroek wordt hier al uitvoering aan gegeven doordat meerdere type maatregelen worden ingezet bij de aanpak van alcoholproblematiek. De nieuwe wet stelt de gemeente beter in staat om lokaal beleid te ontwikkelen en uit te voeren en zorgt ervoor dat dit meer aansluit op de lokale situatie en problematiek. De gemeente reguleert, houdt toezicht en kan handhaven. Daarbij is de gemeente dus verantwoordelijk voor het gehele proces van preventie, vergunningverlening tot aan het toezicht op de naleving van de DHW. Voor een sluitend verhaal is het van belang om op verschillende gebieden interventies te plegen: preventie, regelgeving en handhaving. Het onderwerp raakt diverse beleidsterreinen, zoals gezondheidsbeleid, jeugdbeleid, alcohol(matigings)beleid, handhavingsbeleid en openbare orde en veiligheid. Het kabinet wil met het landelijke alcoholbeleid bereiken dat kinderen niet voor hun achttiende jaar gaan drinken, jongeren minder gaan drinken, minder mensen alcoholafhankelijk worden en dat de schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik verminderen. De gemeente Oldebroek sluit zich volledig aan bij deze ambitie. In de monitorcyclus van de GGD worden de resultaten zichtbaar gemaakt. 1.4 Leeswijzer In dit plan wordt de integrale aanpak van de gemeente Oldebroek voor alcoholpreventie en toezicht en handhaving beschreven. Dit plan is gebaseerd op bestaande beleidsstukken. Voor het opstellen van dit plan is onder andere gebruik gemaakt van teksten van het modelplan opgesteld door het Trimbos Instituut en voorbeelden van andere gemeenten. Daarnaast is gebruik gemaakt van de informatie afkomstig van de GGD NOG. In hoofdstuk 1 wordt ingegaan op de aanleiding voor dit plan. In hoofdstuk 2 worden de doelstellingen voor preventie en handhaving uitgewerkt. In hoofdstuk 3 worden de beleidskaders weergegeven waarop dit plan is gebaseerd. In hoofdstuk 4 worden de acties en resultaten benoemd. Hoofdstuk 5 gaat in op de financiën. In bijlage 1 wordt de sanctiestrategie beschreven en worden de beschikbare sanctieinstrumenten benoemd. Tot slot staat in bijlage 2 de interventiematrix, gebaseerd op de Landelijke Handhavingsstrategie.

8 Doelstellingen preventie en handhaving 2.1 Verminderen van alcoholgebruik onder jongeren Artikel 43a van de DHW schrijft voor dat de doelstellingen van het beleid duidelijk moeten zijn. Op basis van de DHW kunnen twee algemene hoofddoelstellingen worden onderscheiden: Afname alcoholgebruik en de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik onder de 18 jaar. Afname dronkenschap (met name tijdens uitgaansavonden in het publieke domein). De doelstellingen voor alcoholmatiging, zoals vastgesteld in de regionale beleidsnota gezondheid : 'Gezondheid nog dichterbij: goed bezig!', zijn: Doelstelling De gezondheid van jongeren van 10 tot 23 jaar in Oldebroek is in 2016 verbeterd door terugdringing van het alcoholgebruik. In 2016 is er ten opzichte van 2011 een afname van het ooit-gebruik van alcohol van 7% bij jongeren tot 16 jaar en van 4% bij jongeren van 16 jaar en ouder. In 2016 is er ten opzichte van 2011 een afname van het recent gebruik van 7% bij jongeren tot 16 jaar en van 4 % bij jongeren van 16 jaar en ouder. In 2016 is er ten opzichte van 2011 een afname van het binge drinken van 6% bij jongeren tot 16 jaar en van 6% bij jongeren van 16 jaar en ouder. In 2016 is er ten opzichte van 2011 een afname van het aantal ouders dat alcoholgebruik van hun kind goedkeurt of er niets van zegt van 6% bij jongeren tot 16 jaar en van 7% bij jongeren van 16 jaar en ouder. In 2016 heeft 70% van de jongeren, ouders/verzorgers en intermediairen informatie over de risico's van jong alcoholgebruik om hun kennis en gedrag te beïnvloeden. In 2016 heeft 80% van scholen voor voortgezet onderwijs activiteiten en alcoholbeleid gerealiseerd dat het jong alcoholgebruik tegengaat. In 2016 is er op lokaal- of wijkniveau samenwerking met CJG, straathoekwerk, welzijnsorganisaties, kerken, oudercommissies, sportverenigingen, vrijwilligersorganisaties, leerlingen voortgezet onderwiis. In 2016 heeft 60% van de (para)commerciële instellingen activiteiten en een beleid, dat jong alcoholgebruik ontmoedigt en gebruik van gezonde dranken stimuleert. Voor de monitoring en bijsturing van deze doelstelling worden twee situaties onderscheiden: Vierjaarlijkse monitorcyclus GGD NOG hanteert een monitorcyclus van vier jaar, waarin de gezondheid van de bevolking in kaart wordt gebracht. De grootste groep van de bevolking wordt in kaart gebracht door drie verschillende onderzoeken gericht op de leeftijdsgroepen 0-12 jaar (jeugdmonitor); jaar (E-Movo); 19 jaar en ouder (volwassenen- en ouderenmonitor; voorheen twee aparte monitors).

9 Zodra de resultaten van een monitor bekend zijn, kunnen beleidsmaatregelen en preventieve activiteiten gerichter plaatsvinden en waar nodig bijgesteld worden. Lastiger is het echter om de resultaten van monitors te hanteren als directe effectmeting van gezondheidsbeleid. De recente onderzoeken zijn gehouden in: > volwassenen (19-65 jaar) en ouderen (65+); > jeugd (kinderen/ouders 0-12 jaar); eind september 2013 is de nieuwe monitor gestart > jongeren 2e en 4e klas VO (EMOVO) Mysteryguest actie In het najaar van 2014 wordt een mysteryguest actie uitgevoerd, die kan dienen als 0- meting. Jaarlijks wordt opnieuw een mysteryguest actie uitgevoerd, waardoor eerste trends kunnen worden gesignaleerd in de naleving. 2.2 Alcohol gerelateerde verstoringen van de openbare orde aanpakken. Een effectief alcoholmatigingsbeleid levert gezondheidswinst, veiligheidswinst en economische winst op. Het kenmerkt zich door een samenhangend geheel van maatregelen en interventies op het terrein van volksgezondheid en veiligheid. Voorkomen moet worden dat er onveilige situaties ontstaan door overmatig alcoholgebruik. Overlast door jeugd heeft in veel gevallen te maken met alcohol- of drugsgebruik. Het gaat hierbij dan om vernielingen, geluidsoverlast en het achterlaten van rotzooi. De overlast door jongeren en het aantal vernielingen is de afgelopen jaren in Oldebroek afgenomen. Schade en overlast door jongeren als gevolg van alcoholverstrekking en -gebruik moet zoveel mogelijk worden voorkomen en beperkt. 2.3 Informeren en bewustwording De aanpak alcoholmatiging is een continu en langlopend proces waarvoor draagvlak moet worden gezocht en gecreëerd in onze samenleving. Het doel is dat jongeren onder de 18 jaar geen alcohol drinken en jongeren van 18 tot 23 jaar hun alcoholgebruik matigen. De uitdaging is om de groep jongeren die 16 of 17 jaar is, en die dus sinds 1 januari 2014 op grond van de wet geen alcohol meer mogen drinken, te bereiken met de boodschap dat alcohol onder de 18 jaar ook niet verstandig is. Het is belangrijk om de jeugd, maar ook de ouders en (para)commerciële instellingen goed te informeren over de wetswijziging, de doelstellingen van de wetswijziging en de consequenties bij overtreding hiervan. Bewustwording van de gevaren van alcoholgebruik door jongeren en de hiermee gepaard gaande consequenties is zeer belangrijk.

10 2.4 Effectieve en efficiënte inzet van toezicht en handhaving en tegengaan oneerlijke concurrentie Door beter zicht te krijgen op de verkoop van alcohol aan jongeren onder de 18 jaar kan de gemeente de handhavingscapaciteit inzetten op leeftijdscontroles en de basiscontroles met daarnaast aandacht voor het voorlichtingsaspect. Oldebroek staat voor een leefbare en veilige samenleving. Het toezicht op de DHW zal effectief en efficiënt ingezet moeten worden. Daarbij is het wenselijk om door preventie goed duidelijk te maken wat de regels zijn en hoe het beleid in elkaar steekt. Daarachter wordt een sanctie- en handhavingsbeleid voorgestaan. Bij niet naleven van regels, wordt - afhankelijk van de soort overtreding - gehandhaafd. Er is ook capaciteit gereserveerd voor toezicht op de openbare ruimte (drankgebruik buiten de horeca en andere verstrekkers) en toezicht op illegale horeca-activiteiten. Hierbij gaat het voornamelijk om reactieve controles die plaatsvinden naar aanleiding van een signaal of naar aanleiding van een waarneming van een toezichthouder. Voorbeelden van signalen zijn: ergens wordt zonder vergunning alcohol verkocht; in een paracommerciële inrichting worden bijeenkomsten van persoonlijke aard gehouden waarbij alcohol wordt geschonken; een leidinggevende voldoet niet langer aan de vereisten. 2.5 Integrale visie Voor wat betreft de alcoholpreventie kan bovenstaande vertaald worden als integrale visie. Deze luidt als volgt: De negatieve gevolgen van alcoholgebruik op de jeugd vermijden en beperken dooreen goede afstemming tussen preventieve activiteiten en handhaving. 10

11 Beleidskader 3.1 De link tussen preventie en handhaving Dit plan is gebaseerd op een integrale beleidsvisie. Er is immers sprake van een preventie- én handhavingsplan. Als uitgangspunt voor integraal alcoholbeleid hanteren we het preventiemodel van Reynolds (2003) dat ook de basis vormt voor de Handreiking Gezonde Gemeenten van het RIVM. Het preventiemodel kent de volgende beleidspijlers: educatie (publiek draagvlak), regelgeving (grenzen stellen) handhaving (grenzen bewaken) en preventie (vroegsignalering). De pijlers staan deels op zichzelf maar overlappen elkaar ook. Juist in de overlap zien we het integrale preventiebeleid terug. Preventiemodel Reynolds Educatie & bewustwording De meerwaarde van een gezamenlijk preventie- en handhavingsplan alcohol is dat de preventieve aanpak beter aansluit op de handhavingsmaatregelen. Op beide terreinen worden al veel acties ondernomen, maar de verbinding tussen beide ontbreekt nog te veel. Door een betere aansluiting en afstemming tussen alcoholpreventie en alcoholhandhaving kunnen de uitgevoerde acties elkaar versterken. Door het opstellen van dit preventie- en handhavingsplan alcohol wordt de eerste stap hierin gezet. Vanwege het belang van een integrale aanpak, die bewezen heeft effectief te zijn, baseren ook wij ons alcoholbeleid daarom op de volgende 4 pijlers: Pijler 1: Educatie en bewustwording Pijler 2: Beleid en regelgeving Pijler 3: Toezicht en handhaving Pijler 4: Vroegsignalering/ preventie 11

12 Drinkgedrag wordt voor een groot deel bepaald door de omgeving van de jongeren, zoals de ouders, het onderwijs, het sociale netwerk, maar ook door omstandigheden zoals de geldende maatschappelijke norm, de prijs van alcohol, de beschikbaarheid van alcohol, verkoopregels e.d. De hiervoor genoemde pijlers worden op deze diverse omgevingsfactoren van jongeren ingezet om daarmee het gedrag van jongeren te beïnvloeden. 3.2 Bestaand lokaal beleid Kaders Het preventie- en handhavingsplan is gebaseerd op de volgende bestaande beleidskaders: Beleidsnota gezondheid APV Oldebroek (hoofdstuk 5: toezicht op horecabedrijven en bijzondere bepalingen over horecabedrijven) Landelijke Handhavingsstrategie (LHS) Handhavingsuitvoeringsprogramma 2014 Integraal Veiligheidsplan e nota jeugdonderkomens op particulier terrein 2007 (jeugdketen) Er is voor gekozen om de bestaande kaders te gebruiken als input voor het plan, zodat dit plan functioneert als een brug tussen de beleidstukken. De wettelijk verplichte inhoud wordt daarbij als leidraad gebruikt. Doel van deze nota is om op snelle wijze inzicht te krijgen in de hoofdzaken van het beleid van de preventie van alcoholgebruik en de handhaving van de wet. Verdieping van het beleid vindt plaats in de eerdergenoemde beleidsstukken. Afstemming doelgroepen De afgelopen jaren heeft de gemeente flink ingezet op alcoholmatiging, met name op het gebied van preventie. In het activiteitenplan staan verschillende acties genoemd die worden ondernomen om alcoholgebruik onder jongeren te voorkomen en/ of te verminderen. Dit plan is voortgekomen uit de beleidsnota gezondheid (vastgesteld door het college in juli 2013). Sinds 2013 wordt in Oldebroek gewerkt op basis van 'Oldebroek voor Mekaar'. Dit staat voor samen werken aan een sterke en leefbare samenleving. De eigen verantwoordelijkheid in de samenleving staat voorop. Er is ruimte om zelf verantwoordelijkheid te dragen en initiatieven te ontplooien en we ondersteunen en faciliteren elkaar waar dat kan. In dat kader zijn in 2014 maatwerkafspraken gemaakt ten aanzien van alcoholmatiging met onder andere dorpshuizen, sportverenigingen en scholen in de vorm van convenanten. Vertrouwen is daarbij het uitgangspunt. Het werken met convenanten draagt er aan bij dat de beperkte toezichtcapaciteit effectiever ingezet kan worden. Samen met lokale horecaondernemers en de politie zijn in het lokaal horecaconvenant afspraken gemaakt voor een veilig en leefbaar uitgaansklimaat in Oldebroek en over alcoholverstrekking aan jeugdigen. De huidige convenanten zijn in 2010 voor een periode van 4 jaar gesloten. Eind 2014 worden deze convenanten geëvalueerd en geactualiseerd. Verder vindt er periodiek overleg plaats met de lokale horeca. Alcoholmatiging is hierbij ook een onderwerp van gesprek. 12

13 Periodiek wordt er een nalevingsonderzoek (mysteryguest) gehouden bij verschillende verkooppunten van alcoholische dranken in de gemeente. Een dergelijk onderzoek wordt jaarlijks uitgevoerd. Dit onderzoek is niet bedoeld als handhavingsmiddel om boetes te kunnen uitdelen, maar het gaat erom te kijken in hoeverre het opgestelde beleid in de praktijk wordt nageleefd. Naar aanleiding van de bevindingen uit deze onderzoeken wordt het gesprek aangegaan met de ondernemers en paracommerciële instellingen. 13

14 4 Acties en resultaten preventie en handhaving Voor het op te stellen preventie- en handhavingsplan is het van belang dat preventie en handhaving op elkaar aansluiten. In dit hoofdstuk is inzichtelijk gemaakt welke acties we uitvoeren op deze twee gebieden. In het beleid wordt een sterk accent gelegd op preventieactiviteiten. Met een positieve benadering van de omgeving van de jongere, zoals ouders, scholen en sportverenigingen, kan de handhavingsinzet waarschijnlijk worden beperkt. 4.1 Interventies preventie en handhaving Een effectief lokaal alcoholmatigingsbeleid heeft vier pijlers: Educatie en bewustwording: het creëren van draagvlak voor de doelen van het gewenste alcoholbeleid. Kernbegrippen binnen deze pijler zijn bewustwording en communicatie. Beleid en regelgeving: het stellen van duidelijke regels. Belangrijk daarbij: de kracht van regelgeving zit niet zozeer in het stellen van de regels, maar vooral in de naleving en handhaving daarvan. Het instrument regelgeving is vooral inzetbaar om de beschikbaarheid van alcohol voor bepaalde doelgroepen te beperken en de naleving van de regels te bevorderen. Toezicht en handhaving: uit onderzoek blijkt dat regelgeving meer effect heeft als deze wordt gehandhaafd. De gemeente heeft een aantal specifieke handhavingsbevoegdheden met betrekking tot alcohol. Doel van deze pijler is om die in het lokale alcoholmatigingsbeleid een duidelijke plaats te geven. Vroegsignalering / preventie: het ontdekken van alcoholproblemen in een vroeg stadium biedt de meeste kans op herstel en voorkomt ernstiger alcoholschade. Het alcoholmatigingsbeleid van de gemeente Oldebroek bestaat uit een mix van interventies op deze vier gebieden. 4.2 Activiteitenplan In deze paragraaf worden de uit te voeren interventies, de doelgroep, de uitvoerder en het tijdpad per pijler weergegeven. Pijler 1: Educatie en bewustwording Het creëren van draagvlak voor de doelen van het gewenste alcoholmatigingsbeleid is een belangrijke voorwaarde voor een succesvol beleid. Het gaat er niet slechts om brede steun en begrip voor het beleid te verkrijgen, maar ook om te bevorderen dat burgers het beleid naleven. 14

15 Daarbij is van belang: 1. Het vergroten van kennis over de ernst van de risico's; bewustwording daarvan bij het algemene publiek of bij specifieke doelgroepen. 2. De inhoud van de beleidsmaatregelen en de normen bekend maken die aan het gewenste beleid ten grondslag liggen. 3. De resultaten van het gevoerde beleid bekend maken aan het publiek. Organiseren van verschillende activiteiten en (voorlichtings)- bijeenkomsten over alcohol Jongeren en hun ouders / verzorgers Straathoekwerk, JOGG regisseur, combinatiefunctionaris en CJG Doorlopend Informatie en voorlichting over alcohol tijdens PGO (preventief gezondheidsonderzoek) Leerlingen groep 7 basisschool en hun ouders en klas 2 voortgezet onderwijs GGD Jaarlijks In gesprek met scholen voortgezet onderwijs voor instandhouding alcoholconvenant Leerlingen en personeel voortgezet onderwijs Tactus Verslavingszorg Een maal per 4 jaar Aanbieden van IVA trainingen (instructie verantwoord alcohol schenken)aan barvrijwilligers Barvrijwilligers sportverenigingen Tactus Verslavingszorg Jaarlijks Brievenactie aan ouders van 12-jarigen met informatie waar zij terecht kunnen met vragen over alcoholgebruik door hun kind Ouders van kinderen die de basisschool verlaten Gemeente Jaarlijks Preventieproject 'Op Tijd Voorbereid' gericht op het vergroten van kennis over de risico's van onder andere alcohol en het bewuster maken van houding en gedrag tegenover genotmiddelen. Groep 7 en 8 basisschool Tactus Verslavingszorg Tweejaarlijks 15

16 5 Preventieproject Voortgezet onderwijs ^voering Agnietencollege Tijdpad^ Continu alcoholmatiging voortgezet onderwijs d.m.v. lesbrieven Communicatiecampagne NIX18: lokaal aanhaken met onder andere artikelen in lokale kranten en vrijblijvend hulpmiddelen bieden aan sportverenigingen voor ondersteuning van de campagne Burgers gemeente Oldebroek, sportverenigingen Rijk, gemeente en Trimbos instituut Landelijke campagne Mysteryguest onderzoek als controle van alcoholverkoop bij horeca, supermarkten en sportkantines. Resultaten bekendmaken. Horeca, supermarkten en sportkantines Jongeren tot 18 jaar i.s.m. BOA's gemeente Elburg Jaarlijks "Nuchter over alcohol" alcoholpreventieproject Oldebroek Kerkelijk jeugdwerk, kerkelijk leiders, predikanten en voorgangers Hervormde Stichting Jeugd en Jongerenwerk en Youth for Christ Pijler 2: Beleid en regelgeving Regels stellen, naleven en handhaven blijken van grote invloed te zijn op het alcoholgebruik. De kracht van goede regelgeving zit niet zozeer in het stellen van een regel als wel in de naleving en de handhaving ervan. Tijdpad Evaluatie lokaal horecaconvenant Horeca Gemeente Oldebroek en horeca 2015 Evaluatie horecaconvenant politieteam Politie, gemeenten en OM Gemeenten politieteam 2015 Periodiek overleg met de horeca KHN afdeling Noord Veluwe Gemeente Continu 16

17 Alcoholmatiging paracommercie: de verkrijgbaarheid van alcohol voor jongeren in (sport)kantines en dorpshuizen moeilijker maken Paracommercie (dorpshuizen, sportkantines) Drank- en horecaverordening, sluiten van convenanten Vanaf 2014 Informeren over naleving Drank- en Horecawet en drank- en horecaverordening Inwoners gemeente Oldebroek, horeca, paracommercie Gemeente Continu Pijler 3: Toezicht en handhaving De gemeente biedt de partners in de samenleving de ruimte. In die gevallen waarin een degelijk eigen beleid wordt gevoerd en ook wordt nageleefd kan worden afgezien van actief toezicht door de gemeente en hoeft toezicht alleen dan plaats te vinden wanneer signalen (intern of extern) daartoe aanleiding geven. De gemeente kan niet alles controleren. Er is ook een grote rol weggelegd voor ondernemers en paracommerciële rechtspersonen zelf. Zij hebben een eigen verantwoordelijkheid om de regels van de Drank- en Horecawet na te leven en moeten in de eerste plaats zelf het toezicht op zich nemen. De gemeente zal hen stimuleren en de ruimte geven om zelf maatregelen te treffen om de naleving van de Drank- en Horecawet te verbeteren. In eerste instantie ligt de nadruk op het gesprek en niet op sancties. Daarnaast kan steekproefsgewijs worden vastgesteld of betrokkenen zich aan de regels houden. Is dat niet het geval, dan kan verhoogd toezicht worden ingesteld en kan snel worden opgetreden bij volharding. Op deze manier kan toezicht en handhaving effectief worden ingezet en dient het als sluitstuk van het drank- en horecabeleid. In 2014 komt het accent te liggen op periodieke controles van verleende vergunningen, het controleren op het handelen zonder vergunning / in strijd met de Drank- en Horecawet, de naleving van de convenanten met dorpshuizen en sportverenigingen en het controleren op naleving van de leeftijdsgrenzen. Jaarlijks worden de toezichtstaken en handhavingsprioriteiten geconcretiseerd in het Handhaving uitvoeringsprogramma (HUP). Voor verdere samenwerking en uitwisseling van toezichthouders op grond van de Drank- en Horecawet met omliggende gemeenten is het voorwaarde dat de Boa-/ toezichthoudersfunctie in Oldebroek is ingevuld. Pas nadat deze functie is ingevuld kan de strafrechtelijke handhaving geoptimaliseerd worden door in te huren of samen te werken met omliggende gemeenten zoals Hattem, Heerde, Elburg en/of de regio (RNV-verband). Op 10 oktober 2014 hebben de burgemeesters binnen het politieteam een samenwerkingsovereenkomst Boa's ondertekend, waardoor uitwisseling van Boa's tussen gemeenten op projectbasis of bij tijdelijke uitval van een Boa gemakkelijker wordt. 17

18 Basiscontroles naleving DHW op aanwezigheid en actualiteit vergunning of ontheffing en het voldoen aan de voorschriften Controle bij grootschalige evenementen (ontheffing art 35 DHW) Uitvoeren project boete of kanskaart: jongeren die een alcohol gerelateerde overtreding plegen krijgen de keuze: een boete of kanskaart Leeftijdsgrenzencontroles op verstrekking alcoholhoudende drank aan jongeren onder 18 jaar Toezicht illegale horecaactiviteiten (jeugdketen, strijd met DHW of bestemmingsplan of oneerlijke concurrentie) Communicatie over handhavingsacties en communicatie over de uitkomsten hiervan via lokale media (nalevingcommunicatie) (para)commerciële horeca-inrichtingen Bezoekers en organisatie evenementen Jongeren van 12 tot en met 17 jaar en hun ouders (para)commerciële horeca-inrichtingen, supermarkten en evenementen Hele gemeente Burgers gemeente Oldebroek, (para)commerciële horeca-inrichtingen en supermarkten U i^voering t u Toezichthouder / BOA gemeente Oldebroek Toezichthouder / BOA gemeente Oldebroek en politie Tactus Verslavingszorg, Bureau Halt, Politie Toezichthouder / BOA gemeente Oldebroek en politie Toezichthouder / BOA gemeente Oldebroek Gemeente T i i d P a d Doorlopend Doorlopend Op dit moment gesprekken gaande over de effectiviteit van deze aanpak Doorlopend Doorlopend Jaarlijks 18

19 Pijler 4: Vroegsignalering / preventie Het ontdekken van alcoholproblemen in een vroeg stadium biedt de meeste kans op herstel en voorkomt ernstiger alcoholschade. Hoe eerder hulp wordt geboden, hoe groter het effect en hoe lager de kosten. Jnterventie Doelgroep Uitvoering Bespreken van risicojongeren (op meerdere gebieden) en jongeren die in aanraking zijn gekomen in het NOG Veiligerhuis Risicojongeren NOG Veiligerhuis, in afstemming met straathoekwerk/ overlastnetwerk Doorlopend Opzoeken van jongeren op straat en in gesprek gaan met deze jongeren en hun ouders / verzorgers over onder andere alcoholgebruik Jongeren in de gemeente Oldebroek Straathoekwerk, GG, JOGGregisseur, combinatiefunctionarissen Doorlopend 19

20 5 Financiën Het uitgangspunt is dat de uitvoering van de handhavingstaak op grond van de Drank- en Horecawet budgettair neutraal verloopt. Deze taak is met de invoering van de nieuwe wet vanaf 1 januari 2013 van het Rijk overgedragen naar gemeenten. De benodigde personele capaciteit {inzet toezichthouder / BOA: 580 uur) wordt ingezet vanuit reguliere formatie. Voor de uitvoering van het Preventie en Handhavingsplan alcohol wordt ingeschat dat er alleen extra financiële middelen nodig zullen zijn voor het laten uitvoeren van mysteryguest onderzoeken. Voor 2014 geldt dat hiervoor eenmalig geld beschikbaar is vanuit het gezondheidsbeleid. In de begroting 2015 is hiervoor extra budget geraamd. De gemeente Elburg heeft aangegeven deze onderzoeken voor de gemeente Oldebroek te kunnen uitvoeren, waardoor de kosten mogelijk lager zullen liggen dan bij inschakeling van een extern bureau. Eventuele acties en interventies, waaronder de IVA trainingen (+/- 300,- per training) zullen uit de bestaande middelen van de beleidsnota Gezondheid worden gefinancierd. Voor de derde nota gezondheidsbeleid levert de gemeente Oldebroek per jaar voor zowel alcoholmatiging als overgewicht. De provincie Gelderland geeft cofinanciering d.m.v. de Stad- en Regio Contract (SRC) middelen. 20

21 Bijlagen Bijlage 1 Sanctiestrategie Handhavingsbevoegdheid De wettelijke bevoegdheid (lees: beginselplicht) tot het doen naleven van wetten en regels is gelegen in artikel 125 van de Gemeentewet en in hoofdstuk 5 van de Algemene wet bestuursrecht, vooral in de artikelen 5:21 en 5:32. In enkele bijzondere gevallen is de handhavingsbevoegdheid geregeld in de desbetreffende bijzondere wet. Dit is het geval voor de Drank- en Horecawet en APV. Verder zijn in de artikelen 172 t/ m 178 van de Gemeentewet diverse bevoegdheden toegekend aan de burgemeester in het kader van handhaving van de openbare orde, het toezicht op openbare gelegenheden, ordeverstoring vanuit woningen, ongeregeldheden e.d. Beschikbare sanctie-instrumenten De DHW kent naast bestaande, ook enkele nieuwe sanctie-instrumenten. Er is onderscheid in bestuursrechtelijke en strafrechtelijke sanctiemogelijkheden: Intrekken/schorsen DHW-vergunning De burgemeester kan de DHW-vergunning intrekken op grond van de in artikel 31 van genoemde intrekkingsgronden. Daarnaast kan de vergunning door de burgemeester geschorst worden voor maximaal 12 weken op basis van artikel 32 van de DHW. Dit laatste is een nieuw instrument dat alleen van toepassing is op niet-imperatieve intrekkingsgronden. Verwijderen van bezoekers Artikel 36 van de DHW geeft de burgemeester de bevoegdheid om personen de toegang tot ruimtes te ontzeggen waar in strijd met de wet alcoholhoudende drank wordt verstrekt. Bestuurlijke boete Op basis van artikel 44a van de nieuwe DHW is de burgemeester bevoegd om voor de daarin genoemde overtredingen een bestuurlijke boete op te leggen. Het opmaken van een bestuurlijke boete op basis van de DHW wordt gedaan door een door de burgemeester aangewezen toezichthouder. De bestuurlijke boete is onderdeel van de handhaving in het bestuursrecht. De bestuurlijke boete is een bestraffende sanctie. Dit betekent dat een aantal waarborgen, zoals de plicht tot het geven van cautie, gelden wanneer een bestuursorgaan voornemens is een bestuurlijke boete op te leggen. De hoogte van de bestuurlijke boete is vastgelegd in het Besluit Bestuurlijke boete Drank- en Horecawet. De bestuurlijke boete is geschikt voor de handhaving van veel voorkomende en overlast gevende overtredingen in de publieke ruimte en voor lik op stuk beleid. Het is geregeld in artikel 44a van de DHW. Bijna alle overtredingen van de DHW zijn met een bestuurlijke boete aan te pakken, m.u.v. enkele artikelen die strafrechtelijk moeten worden opgepakt. De hoogte van de bestuurlijke boete is bij de DHW afhankelijk van het aantal werknemers van de overtreder (I = minder dan 50 werknemers, II = 50 of meer werknemers) en de aard/zwaarte van de overtreding: - Categorie A: 680,- (I) en 1360,- (II) - Categorie B: 1020-, (I) en 2040,- (II) - Categorie C: 1360,- (I) en 2720,- (II) - Bij recidive is sprake van verhoging met 50 of 100%.

22 Er wordt geen bestuurlijke boete opgelegd voor deze artikelen als: - de overtreding een direct gevaar voor de volksgezondheid of veiligheid van de mens tot gevolg heeft; - het behaalde economisch voordeel als gevofg van de overtreding aanmerkelijk hoger is dan de bestuurlijke boete; - de burgemeester artikel 19a DHW toepast; - de burgemeester een voornemen tot intrekken van de vergunning heeft gedaan. "Three strikes out" Dit is een nieuwe maatregel. Niet DHW-vergunningplichtige bedrijven die alcohol verkopen, zoals supermarkten en snackbars, kunnen worden gesanctioneerd als ze in een periode van 12 maanden drie keer hetzelfde artikel (art. 20, lid 1 DHW: leeftijdsgrenzen) overtreden. Met dit instrument kan de burgemeester een ondernemer het recht om alcohol te verkopen tijdelijk ontnemen, minimaal voor 1 week en maximaal voor 12 weken. (Last onder) dwangsom / bestuursdwang Opleggen last onder dwangsom Op basis van artikel 5:32 van de Algemene wet bestuursrecht gelet op artikel 125, lid 3 van de Gemeentewet heeft de burgemeester de bevoegdheid tot het opleggen van een last onder dwangsom. Een dwangsom is de sanctie waarbij de overtreder per tijdseenheid, per overtreding of ineens een geldbedrag verbeurt, indien of zolang de overtreding voortduurt of de gevolgen daarvan niet ongedaan zijn gemaakt. De hoogte van de dwangsom is afhankelijk van de zwaarte van de overtreding. Toepassen last onder bestuursdwang De grondslag voor bestuursdwang door de burgemeester staat omschreven in artikel 125, lid 3 van de Gemeentewet. Onder bestuursdwang wordt verstaan 'het feitelijk handelen door of vanwege een bestuursorgaan tegen hetgeen in strijd met de regels is gedaan, gehouden of nagelaten'. Hieronder valt ook het sluiten en verzegelen van gebouwen en terreinen. Bestuursdwang wordt toegepast, nadat de overtreder door het bevoegd gezag in de gelegenheid is gesteld om de overtreding en de gevolgen daarvan ongedaan te maken. De kosten van de toegepaste bestuursdwang worden op de overtreder verhaald. Sluiting van een horecagelegenheid Dit is een vorm van bestuursdwang op basis van artikel 174 van de Gemeentewet. Met dit instrument kan een illegale situatie daadwerkelijk worden beëindigd. Proces-verbaal De artikelen 20 lid 6 en 7, 21 en 45 van de DHW kunnen alleen strafrechtelijk worden afgedaan. Er wordt een proces-verbaal opgemaakt als een overtreding van deze artikelen wordt geconstateerd. Het OM bepaalt de hoogte van de boete.

23 Bijlage 2 Interventiematrix Strafrecht Strafrecht Aanzienlijk, dreigend en/of onomkeerbaar PV bestraffend Bestuurlijke boete PV bestraffend Bestuurlijke boete tijdelijk schorsen tijdelijk schorsen vergunning, 3-strikes- vergunning, 3-stnkes- out, LOB, LOD, out, LOB, LOD, N Z UJ O _ i O > LU LU Van belang verscherpt toezicht Strafrecht PV bestraffend bestuurlijke boete verscherpt toezicht Strafrecht PV bestraffend Bestuurlijke boete LU CD O Bestuurlijk gesprek, waarschuwen tijdelijk schorsen vergunning, 3-strikes- UJ Q out, LOB, LOD, verscherpt toezicht Strafrecht Strafrecht Strafrecht PV PV PV Beperkt bestraffend bestraffend Aanspreken/ Bestuurlijk gesprek, Bestuurlijke boete Bestuurlijke boete Informeren waarschuwen tijdelijk schorsen tijdelijk schorsen vergunning, 3-strikes- vergunning, 3-strikes- out, out, LOB, LOD, LOB, LOD verscherpt toezicht Strafrecht Strafrecht PV PV Vrijwel nihil bestraffend bestraffend Aanspreken/ Informeren Aanspreken/ Informeren Bestuurlijke boete Bestuurlijke boete Bestuurlijk gesprek, Bestuurlijk gesprek, waarschuwen waarschuwen D Goedwillend: Onbedoeld Pro-actief Moet kunnen: Onverschillig Calculerend: Recidive Bewust belemmerend en/of risico nemend GEDRAG VAN DE OVERTREDER Bewust en structureel / crimineel: Fraude Oplichting Witwassen