Inhoudsopgave. Voorwoord

Transcriptie

1

2 Inhoudsopgave Voorwoord 1 De kringloop in feiten en cijfers ,7 miljard kg papier en karton geconsumeerd Bijna 2,4 miljard kg oudpapier ingezameld en gerecycled Een deel van het oudpapier is niet herbruikbaar De cijfers per persoon 7 2 Al meer dan 70 jaar inzameling oudpapier Oudpapier: geen afval maar waardevolle grondstof Bronscheiding is de norm (geen gecombineerde inzameling) Oudpapier uit de KWDI-sector Preventie: zuinig gebruik van grondstoffen 11 3 Grillige wereldmarkt vereist aanpak gericht op meer evenwicht Oudpapiermarkt is mondiaal en onvoorspelbaar Gevolgen voor het inzamel- en herverwerkingsysteem in Nederland Papiervezelconvenant brengt evenwicht in vraag en aanbod oudpapier 15 4 Wet- en regelgeving Wet milieubeheer (Wm): wettelijke inzamelplicht gemeenten Besluit beheer verpakkingen Papiervezelconvenant en regelgeving EU-Kaderrichtlijn Afvalstoffen (KRA) Landelijk Afvalbeheerplan (LAP) 18 5 Doel en werking van Papiervezelconvenant V Doel: inzameling en afzet oudpapier waarborgen onder alle marktomstandigheden Afnamegarantie voor aangesloten gemeenten Gemeenten zijn vrij hoe zij oudpapier (laten) inzamelen Wie doet wat? De rollen in het inzamel- en herverwerkingsysteem Dekking in tijden van deficiten: afzetgarantieprijs en bewerkingskosten Certificering oudpapieronderneming Gemeenten en oudpapieronderneming 27 1

3 Inhoudsopgave 6 Een sluitend monitoringsysteem 33 7 De financiering van het systeem Heffing bij lage oudpapierprijzen (en transport- en beheerskosten) De afvalbeheersbijdrage: een heffing Afvalbeheersvergoeding Afvalbeheersvergoedingen maken deficiten ongedaan Verwijdering van overschotten Fondsbeheer en hoe werkt het fonds AVV: alle eerste ontvangers betalen mee aan het systeem De kosten van het Nederlandse systeem 39 8 Vrije marktwerking Systeem goedgekeurd door de Mededingingsautoriteit Periodiek vastgestelde internationale marktprijs en standaardverwerkingskosten 43 9 BV Overschotmanagement Kwaliteitseisen oudpapier Generieke kwaliteitseisen Producteigen vervuiling: rekening keten Productvreemde vervuiling en te hoog vochtpercentage: rekening gemeente Geschillenregelingen Nakoming Papiervezelconvenant Overeenkomst met oudpapieronderneming Stichting PRN: 70% eerste ontvangers aangesloten 51 Bijlagen 53 2

4 Voorwoord Christiaan Krouwels Het Papiervezelconvenant waarborgt en zorgt voor het optimaliseren van de gescheiden inzameling en het hergebruik van oudpapier uit huishoudens. De werkingssfeer betreft kranten, tijdschriften, folders, boeken en alle overige niet-verpakkingstoepassingen van papier en karton. De markt voor oudpapier is grillig, meestal levert oudpapier geld op, soms is het zelfs de ophaalkosten niet waard. Het convenant zorgt ervoor dat de inzameling en herverwerking op een hoog peil blijven, ook als dit niet rendabel is omdat de marktprijs voor oudpapier laag is. Zo biedt het convenant gemeenten en de sector stabiliteit en zekerheid. PRN regelt in een dergelijke situatie dat de bij haar aangesloten gemeenten een vergoeding krijgen, zodat zij financieel worden gesteund bij de oudpapier inzameling. Het fonds dat daarvoor nodig is wordt bijeengebracht door uitgevers, drukkers, papiergroothandelaren en producenten van tissuepapier. Het convenantsysteem, waarin de grafische en hygiënische papiersector een heffing ten bate van het fonds wordt opgelegd indien zich een ketendeficit voordoet, is kostenefficiënter dan een permanente afvalbeheersbijdrage zoals voor verpakkingen van papier en karton geldt. Voor gemeenten betekent het convenant een uitstekende regeling, zeker ook in een tijd waarin bronscheiding van oudpapier een prominente plaats inneemt in hun grondstoffenbeleid en systeemkeuzes daarin, met als doel minder huishoudelijk restafval en meer grondstoffen in te zamelen. 91% van de gemeenten is bij het systeem van PRN aangesloten, zij representeren 92% van de bevolking. 3

5 Voorwoord De staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu heeft het systeem algemeen verbindend verklaard, zodat iedereen meedoet. De papier- en kartonketen weet zo, met een eigen zelfregulerend en in de praktijk beproefd systeem, een hoog milieurendement van het oudpapier te realiseren tegen lage systeemkosten. Met het vijfde Papiervezelconvenant, dat een looptijd heeft tot en met 2018, blijft het destijds, in 1998, beoogde doel van deze convenantstructuur scherp voor ogen: het actief stimuleren van de gescheiden inzameling van oudpapier en het hergebruik van deze waardevolle grondstof op een zo hoog mogelijk niveau, onder alle omstandigheden. Het bewijs wordt geleverd door het klinkende resultaat: met 86% papierrecycling is Nederland een koploper in de wereld. In deze nieuwe brochure geeft PRN u een zo duidelijk mogelijk inzicht in het systeem van inzamelen, herverwerken, monitoring en financiering van papier en karton. Ook vindt u feiten en cijfers over de kringloop. Ed Nijpels Voorzitter PRN Recycling papier en karton: van 58% in 1991 naar 86% in

6 1 De kringloop in feiten en cijfers 1.1-2,7 miljard kg papier en karton geconsumeerd In Nederland werd in 2014 ca kiloton papier en karton nieuw op de markt gebracht. Dit is de totale consumptie van kranten, tijdschriften, folders, hygiënisch papier en verpakkingen. Van alle toepassingen van papier en karton is ongeveer de helft bestemd voor niet-verpakkingen (grafisch en hygiënisch papier), dit komt neer op kiloton. De andere helft is bestemd voor verpakkingen. Vergelijken we de consumptie van papier en karton (voor alle toepassingen) met die van de verpakkingen van glas, kunststof, metaal en hout, dan zien we dat papier en karton met een aandeel van 63% het meest gebruikte materiaal is voor toepassingen in grafische, hygiënische en verpakkingsdoeleinden. Dit onderstreept het belang van papier en karton als materiaal voor de vele producten die we dagelijks gebruiken Papier/karton 1 63% Glas 2 12% Kunststof 2 11% Metaal 2 5% Hout 2 9% 1 Alle toepassingen 2 Verpakkingen Bijna 2,4 miljard kg oudpapier ingezameld en gerecycled Uit de huishoudens is ton oudpapier ingezameld, dit is 37% van de totale hoeveelheid oudpapier die in 2014 is ingezameld: ton. Uit bedrijven kantoren, winkels, diensten en industrie (KWDI) is ton ingezameld, oftewel ruim 60% van het totaal. 5

7 De kringloop in feiten en cijfers Al het ingezamelde oudpapier wordt als secundaire grondstof hergebruikt: 86% van de hoeveelheid nieuw op de markt. De doelstelling van het Besluit Verpakkingen is 75%. Vergelijken we het aandeel van papier en karton met dat van de andere materialen, dan zien we dat papier en karton met 71% het grootste marktaandeel heeft bij de recycling van alle materialen samen (papier/karton, glas, kunststof, metaal en hout) Papier/karton 1 71% Glas 2 13 % Kunststof 2 7 % Metaal 2 6 % Hout 2 3 % 1 Alle toepassingen 2 Verpakkingen Wat niet wordt geconsumeerd, kan niet worden ingezameld voor hergebruik. Een gemeente die in een jaar minder tonnen oudpapier heeft ingezameld dan het jaar daarvoor, kan die daling mogelijk mede daardoor verklaren. Vooral kranten en tijdschriften hebben te kampen met flink dalende oplagen. En kranten zijn ook nog eens dunner omdat er minder in geadverteerd wordt. Om het resultaat van de oudpapierinzameling toch op de juiste wijze te waarderen is het daarom zaak niet alleen naar absolute getallen te kijken (inzamelcijfers) maar ook naar de inzamelrespons (percentage inwoners dat oudpapier aan de bron scheidt, en: hoeveel herbruikbaar papier en karton zit er nog in het huishoudelijk restafval?). 6

8 De kringloop in feiten en cijfers Een deel van het oudpapier is niet herbruikbaar Van de ton nieuw papier en karton die in Nederland op jaarbasis wordt gebruikt, wordt ton ingezameld als oudpapier. Resteert ton. Die hoeveelheid bestaat uit papier en karton: 1 dat gezien de aard van de toepassing niet in de oudpapierstroom terechtkomt (zoals boeken, waardepapieren en archiefmateriaal); 2 dat niet bij het oudpapier mag, zoals alle hygiënische toepassingen (zoals wc- en keukenpapier), behang, vloeistofdichte verpakkingen zoals drankenkartons en koffiebekers, en vervuild papier en karton; 3 dat wel goed herbruikbaar is maar niet gescheiden wordt en via het restafval weglekt. In Nederland is bepaald dat 85% van alle toepassingen van papier en karton inzamelbaar en herbruikbaar is (voor Europa: 81%), terwijl de wettelijke hergebruikdoelstelling is vastgesteld op 75%. Die eis wordt met 86% voor alle toepassingen van papier en karton ruimschoots behaald. PRN zet zich in om het lek genoemd onder punt 3 terug te dringen De cijfers per persoon Per persoon gebruiken we jaarlijks voor alle toepassingen (d.w.z. huishoudens en kantoren, winkels, diensten, industrie samen) bijna 164 kg papier en karton. Daarvan is in Nederland bepaald dat 85% recyclebaar is. Onder papier dat niet ingezameld wordt of kan worden vallen o.a. bewaarboeken, waardepapieren en hygiënische toepassingen. Van de consumptie bij huishoudens wordt gemiddeld 52 kg oudpapier per persoon brongescheiden ingezameld (resultaat van particuliere huishoudens in 2014). Alles wat brongescheiden wordt ingezameld, wordt ook hergebruikt. Jaarlijks verdwijnt er gemiddeld 37 kg oudpapier en -karton per persoon via de particuliere huishoudens in het restafval. Dit wordt dan niet hergebruikt maar verbrand. Van dit papier en karton in het huishoudelijk restafval (HRA) is tweederde herbruikbaar papier en karton, of 25 kg. Het Nederlandse HRA bestaat voor ca.17% uit papier en karton (bron: RWS: samenstelling HRA, resultaat sorteeranalyses 2012). Voor gemeenten die de hoeveelheid restafval willen verminderen, om redenen van CO 2 -reductie en kostenbesparingen, is oudpapier en -karton dus een belangrijke materiaalstroom die bijdraagt aan de circulaire economie. 7

9 De kringloop in feiten en cijfers Consumptie, inzameling en hergebruik van papier en karton (2014) Nieuw op de markt gebracht: Ingezameld totaal: ton ton Waarvan ingezameld uit huishoudens 37% ton niet-verpakkingen 77% ton verpakkingen 23% ton Waarvan ingezameld uit bedrijven (KWDI) 63% ton Hergebruikt (oudpapier en -karton): 86%* ton *van de totale hoeveelheid nieuw op de markt Belangrijkste grondstoffenbron: 82% van in ons land gemaakt papier en karton bestaat uit oudpapier en -karton 8

10 2 Al meer dan 70 jaar inzameling oudpapier Oudpapier: geen afval maar waardevolle grondstof Al meer dan 70 jaar wordt oudpapier en -karton als secundaire grondstof gebruikt door de papier- en kartonindustrie. Dankzij de recycling van oudpapier wordt bij de productie van nieuw papier en karton veel primaire grondstof (hout) bespaard: ruim 82% van het in Nederland geproduceerde papier en karton is gemaakt van gerecycled oudpapier en -karton. Oudpapier is dus een enorm belangrijke grondstof voor de productie van nieuw papier en karton. Oudpapier in het huishoudelijk restafval betekent verspilling van waardevolle grondstoffen, omdat het samen met het restafval wordt verbrand en niet wordt hergebruikt. Oudpapier is één van de belangrijkste componenten in het huishoudelijk restafval, gemiddeld gaat het om ca. 17%. Daarvan is circa twee derde, 11%, herbruikbaar. Voor gemeenten die de hoeveelheid huishoudelijk restafval en de verwerkingskosten daarvan willen verminderen en dus meer herbruikbare stromen gescheiden willen inzamelen, is oudpapier een belangrijke materiaalstroom. Brongescheiden inzameling van oudpapier draagt aanzienlijk bij aan de totale scheidingsdoelstellingen van het Rijk en gemeenten (het marktaandeel van oudpapier in de totale materiaalrecycling is 71%, zie hiervoor). Minder oudpapier in het restafval betekent minder restafval. Minder restafval en verbranding daarvan levert CO 2 -winst op. Een toename van brongescheiden inzameling van oudpapier draagt daarmee bij aan zowel duurzaam afvalbeheer door gemeenten als aan de circulaire economie. Behalve besparingen op CO 2 -uitstoot en op afvalverbrandingskosten speelt het genereren van opbrengst van gescheiden ingezameld oudpapier een rol. Welk accent een gemeente ook legt, het is altijd belangrijk om een zo groot en schoon mogelijke oudpapierstroom in te zamelen. 9

11 Al meer dan 70 jaar inzameling oudpapier Bronscheiding is de norm (geen gecombineerde inzameling) Voor meer en beter hergebruik van oudpapier is het noodzakelijk dat het gescheiden aan de bron wordt ingezameld, dus niet gemengd met kunststof en/of andere recyclingstromen. Gemengde, of gecombineerde inzameling ( co-mingled ) staat haaks op de voorschriften (Kaderrichtlijn Afvalstoffen/KRA) omdat dit leidt tot een veel hogere en onbekende, oncontroleerbare verontreiniging en meer uitval van het ingezamelde oudpapier. En daarmee tot minder hergebruik van oudpapier dan bij bronscheiding. De eisen die op het gebied van vervuiling (hygiëne) aan oudpapier gesteld worden, worden steeds strenger. Daar komt bij dat gemengde inzameling en vervolgens nasortering ook resulteren in hogere kosten voor het opwerken tot secundaire grondstof voor de papier- en kartonindustrie waardoor de opbrengsten voor gemeenten laag zullen zijn. Kortom, vervuiling in oudpapier belemmert de recycling, verlaagt de economische waarde en moet daarom worden tegengegaan. Onderzoek productvreemde vervuiling in oudpapier: download het factsheet met resultaten uit 2014 en conclusies op Oudpapier uit de KWDI-sector Bij winkelbedrijven komen vooral (transport-)verpakkingen vrij. In kantoren worden grote hoeveelheden kopieer- en printpapier verbruikt. Oudpapier van kantoren, winkelbedrijven, dienstverlening en industrie (de KWDI-sector) wordt al grotendeels ingezameld. In 2014 kwam circa 63% van al het in Nederland ingezamelde oudpapier uit deze sector, ruim kiloton. Voor het bedrijfsleven geldt een aparte verplichting om van oudpapier af te komen. De inzameling gebeurt voor rekening van de ontdoener, dat wil zeggen de bedrijven, winkels, kantoren etc. Op basis van strikte maatregelen blijft dat specifieke oudpapier in de keten en wordt het hergebruikt. Afhankelijk van de marktvraag en de kwaliteit levert het oudpapier ook geld op. 10

12 Al meer dan 70 jaar inzameling oudpapier Er is zonder meer sprake van volledige marktwerking. Bij de (kleinere) winkels en (kleinere) kantoren belanden gebruikte kantoorpapieren en transportverpakkingen voor een deel nog in de (grijze) afvalstroom en kan de inzameling dus nog worden verbeterd. Overigens heeft PRN ook voor de KWDI-sector een afnamegarantie afgegeven in het kader van het Papiervezelconvenant Preventie: zuinig gebruik van grondstoffen De papier- en kartonketen werkt continu aan het zuinig gebruik van grondstoffen voor haar producten en het voorkomen van verspilling. Voorbeelden zijn: huishoudens die geen reclamedrukwerk verpakt in een plastic hoesje willen ontvangen, kunnen bij hun gemeente een nee/nee-sticker halen en op de brievenbus aanbrengen; bedrijven selecteren op postcodeniveau wat er aan reclamedrukwerk wordt gedistribueerd. Een tuincentrum, bijvoorbeeld, laat haar reclamefolder niet bij hoogbouw verspreiden. Eén van de belangrijkste componenten in het huishoudelijk restafval is oudpapier. Gemiddeld gaat het om ca. 17%. Daarvan is tweederde, 11%, herbruikbaar. 11

13 12

14 3 Grillige wereldmarkt vereist aanpak gericht op meer evenwicht PRN-systeem brengt evenwicht in papierinzameling: 1 zorgt ervoor dat de papierinzameling in stand blijft, ook in tijden van lage prijzen en overschotten 2 als er overschotten zijn, worden die op kosten van de industrie opgeslagen Oudpapiermarkt is mondiaal en onvoorspelbaar Oudpapier is een commodity, de prijs komt tot stand door vraag en aanbod en het gaat om grote hoeveelheden oudpapier. Als commodity is oudpapier en de markt daarvoor in toenemende mate afhankelijk van mondiale invloeden. De ontwikkelingen op de oudpapiermarkt kunnen een grillig verloop vertonen. Zij worden gekenmerkt door grote en/of snelle veranderingen in vraag en aanbod, met schoksgewijze prijsschommelingen en prijsverschillen als gevolg van tekorten en overschotten. Deze kenmerken maken het inzamel- en herverwerkingsysteem kwetsbaar. Wereldwijd stijgt de consumptie van nieuw papier en karton, net als het hergebruik van papier. Vanuit Europa wordt veel oudpapier naar vooral zuidoost Azië geëxporteerd. In Azië in papier en karton verpakte producten die in grote hoeveelheden in Europa en Amerika worden afgezet, leveren hier een belangrijk volume aan oudpapier (verpakkingsmateriaal) op. Om aan de vraag naar grondstof voor nieuwe verpakkingen van papier en karton te kunnen voldoen, importeert Azië veel oudpapier uit Europa, Japan en Amerika. Zo wordt de papierkringloop mondiaal gesloten. Binnen de EU zijn ook verschuivingen gaande. De export - en de inzameling en het hergebruik - vanuit Duitsland naar onder meer EU-landen is zodanig afgenomen dat Duitsland een paar jaar geleden van een netto exporterend land, netto importeur van oudpapier is geworden. Groeit de vraag van de oudpapiermarkt met schokken, de inzameling neemt van nature geleidelijker toe. Door ingrijpen van de politiek is echter van een evenwichtige ontwikkeling van het aanbod van oudpapier geen sprake meer. De internationale marktprijzen voor oudpapier worden tegenwoordig vaak meer bepaald door nationale wetgeving en inzamelijver dan door de conjunctuur. Dit gebeurt in combinatie met schoksgewijze groei in het hergebruik en wordt versterkt door de sterke groei in oudpapierstromen tussen de continenten. 13

15 Grillige wereldmarkt vereist aanpak gericht op meer evenwicht Gevolgen voor het inzamel- en herverwerkingsysteem in Nederland Naast de hierboven genoemde economische drijfveren is een andere essentiële succesfactor voor het goed functioneren van het systeem een min of meer constante toevoer van oudpapier. Dit geldt zowel voor gemeenten (ongeacht wie de feitelijke inzameling verzorgt) als de oudpapierondernemingen en de papier- en kartonindustrie. Gemeenten maken gebruik van de diensten van de oudpapierondernemingen voor de afzet van het door hen brongescheiden ingezamelde oudpapier. Zolang de internationale marktprijs voor oudpapier op een goed niveau ligt, is er voldoende marktvraag en zijn er geen financiële- of afzetproblemen. Heeft het ingezamelde oudpapier een lage of zelfs geen economische waarde (bij onvoldoende marktvraag), dan lopen gemeenten het risico dat de oudpapierondernemingen (hun afnemers) moeten bijbetalen om van het oudpapier af te komen. Op hun beurt moeten de oudpapierondernemingen het oudpapier opslaan omdat zij geen afzetmogelijkheden hebben, en betere tijden afwachten. Bij een langere periode van onvoldoende marktvraag raken de opslagplaatsen voor oudpapier vol, en leidt dit er automatisch toe dat de papierinzameling uit huishoudens inzakt. 14

16 Grillige wereldmarkt vereist aanpak gericht op meer evenwicht Papiervezelconvenant brengt evenwicht in vraag en aanbod oudpapier Als de papierinzameling uit huishoudens inzakt, is dit slecht voor de gemeenten (en het milieu) omdat het oudpapier dan niet meer brongescheiden wordt ingezameld en met het restafval wordt verwijderd. Gemeenten zijn wettelijk verplicht huishoudelijk afval in te zamelen. Verwijdering van oudpapier met het restafval kost de gemeenten inzamel- en verbrandingskosten. Bovendien zijn er dan geen inkomsten meer uit de verkoop van het oudpapier. Ook voor de oudpapierondernemingen en de oudpapier verwerkende industrie is dit een slechte zaak. Zij hebben dan te maken met een tekort aan hun secundaire grondstof oudpapier. Na een dergelijke dip in de brongescheiden inzameling bij huishoudens duurt het lang voor de inzameling weer herstelt en op het oude niveau terug is. Het Papiervezelconvenant zorgt voor meer stabiliteit, in het belang van alle schakels in de keten. Recycling % papier en karton (alle toepassingen) Recycling %

17 16

18 4 Wet- en regelgeving Wet milieubeheer (Wm): wettelijke inzamelplicht gemeenten Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de organisatie en de kosten van de inzameling van oudpapier bij de huishoudens. Huishoudens zijn alle percelen waarvoor krachtens artikel van de Wet milieubeheer een verplichting tot het inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen geldt Besluit beheer verpakkingen Met inwerkingtreding van het Besluit beheer verpakkingen op 4 december 2014 (hierna: het Besluit) is aan het Besluit beheer verpakkingen en papier en karton een einde gekomen. Op grond van het Besluit zijn producenten en importeurs zowel individueel als financieel verantwoordelijk voor de kosten van de inzameling en het hergebruik van de verpakkingen die zij gebruiken of toevoegen aan hun producten voor de Nederlandse markt. Dit is producentenverantwoordelijkheid. De papier- en kartonbranche heeft met PRN in 1998 een systeem opgezet - producentenverantwoordelijkheid avant la lettre - voor alle toepassingen van papier en karton. Sinds 2006 is PRN de collectieve uitvoeringsorganisatie voor niet-verpakkingen van papier en karton terwijl het Afvalfonds Verpakkingen die rol vervult voor papieren en kartonnen verpakkingen Papiervezelconvenant en het Besluit In tegenstelling tot het vorige Besluit beheer verpakkingen en papier en karton is in het nieuwe Besluit geen apart artikel meer voor niet-verpakkingen van papier en karton opgenomen. Zolang PRN door middel van het in 1998 ingevoerde en goed werkende systeem met Papiervezelconvenanten voldoet aan de hergebruiknorm van 75% is dat niet noodzakelijk. Bij niet-verpakkingen gaat het om grafische producten, zoals kranten, tijdschriften, folders, boeken, catalogi, printerpapier en papier voor hygiënische toepassingen: kortom, alle producten van papier en karton die geen verpakking zijn. Het niet-verpakkingendeel van de oudpapierstroom afkomstig van particuliere huishoudens is vastgesteld op 77%. Om de succesvolle aanpak met convenanten voor oudpapier dat geen verpakking is te continueren, hebben de VNG en PRN Papiervezelconvenant V gesloten. De vijfde editie van dit Papiervezelconvenant is op 1 januari 2015 in werking getreden en eindigt op 31 december

19 Wet- en regelgeving Definitie papier en karton Tot papier en karton behoren al het papier en karton en/of kant en klare producten van papier en karton, niet zijnde verpakkingen, die op de Nederlandse markt worden gebracht. Een product van papier/karton is een product, niet zijnde een verpakking, waarbij de gewichtscomponent papier en/of karton het zwaarste deelmateriaal is. Het Papiervezelconvenant omvat al het onder deze definitie vallend papier en karton. De eerste ontvangers ( producenten/importeurs ) van papier en karton geven hun tonnages nieuw op de markt voor wat het verpakkingendeel betreft op aan het Afvalfonds Verpakkingen EU-Kaderrichtlijn Afvalstoffen (KRA) In Europees verband is de Kaderrichtlijn Afvalstoffen van belang (2009/98/EG, 19 november 2008). De richtlijn stelt dat bronscheiding bij de inzameling van afvalstoffen de norm is, die ook geldt voor oudpapier en -karton. Het brongescheiden inzamelen van papier en karton kan worden beschouwd als richtlijn en uitgangspunt voor de afvalketen, waaraan ook de gemeenten zich dienen te conformeren Landelijk Afvalbeheerplan (LAP) In het LAP wordt het algemene afvalbeheerbeleid aangegeven. Het LAP heeft een expliciete status in de Wet milieubeheer. Deze wet en ook diverse internationale richtlijnen verplichten Nederland om periodiek één of meer afvalbeheerplannen op te stellen. Het tweede LAP is geldig tot en met 2015, met een doorkijk tot In het LAP2 is de doelstelling opgenomen om in 2015 gemiddeld 60% herbruikbaar afval in te zamelen. Om dit te realiseren is bronscheiding een belangrijk uitgangspunt en ketengericht afvalbeleid (de keten van grondstofwinning tot en met afvalverwerking) een belangrijk onderdeel. 18

20 5 Doel en werking van Papiervezelconvenant V Doel: inzameling en afzet oudpapier waarborgen onder alle marktomstandigheden Het hoofddoel van het Papiervezelconvenant is het waarborgen van de brongescheiden inzameling en afzet van oudpapier en -karton onder alle marktomstandigheden. Dus ook in tijden van lage marktprijzen voor oudpapier. Het Papiervezelconvenant is een convenant tussen PRN en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). PRN is sinds 1998 de uitvoeringsorganisatie van het convenant. Door het systeem van PRN, vastgelegd in het Papiervezelconvenant, worden gemeenten die een overeenkomst met PRN hebben in perioden met lage opbrengstprijzen gevrijwaard van onverwachte kosten die voortvloeien uit de bewerking (reinigen, sorteren, e.d.) en opslag van het ingezamelde oudpapier. Bij PRN zijn 357 gemeenten aangesloten (2014), dat is 91% van alle Nederlandse gemeenten en representeert 92% van de Nederlandse bevolking. Het Papiervezelconvenant is een goed voorbeeld van zelfregulering door het betreffende bedrijfsleven, dat actief is in de papier- en kartonketen. Deze zelfregulering bestaat en functioneert al 17 jaar, met aantoonbaar resultaat tegen lage kosten Afnamegarantie voor aangesloten gemeenten Het systeem werkt als volgt. Gemeenten schakelen oudpapierondernemingen in om het oudpapier in hun verzorgingsgebied af te nemen en/of in te zamelen. Oudpapierondernemingen maken voor de gemeenten kosten om de afvalstroom te bewerken en daarmee geschikt te maken als secundaire grondstof voor de productie van nieuw papier en karton. Deze bewerkingskosten zijn de kosten voor inname, wegen, reiniging, sortering naar papiersoort, balenpersen, opslag en transport van het ingezamelde oudpapier. De gemeenten die (op vrijwillige basis) een gratis overeenkomst met PRN hebben, hebben de garantie dat het in hun gemeente ingezamelde oudpapier altijd, onder alle omstandigheden, wordt afgenomen - ook als de bewerkingskosten hoger zijn dan de opbrengst van het oudpapier, derhalve bij een ketendeficit. Zij blijven dus nooit zitten met het ingezamelde oudpapier. De oudpapierindustrie maakt deze afnamegarantie waar namens PRN. Door middel van een overeenkomst met PRN treden de oudpapierondernemingen toe tot het systeem. 19

21 Doel en werking van Papiervezelconvenant V Nee, ik wil uw oudpapier niet, sluit eerst maar aan bij PRN! Bovendien worden de bij PRN aangesloten gemeenten gevrijwaard van negatieve opbrengsten als de internationale marktprijs voor oudpapier en -karton laag is. De internationale marktprijs wordt periodiek door het bestuur van Stichting Verwijderingsfonds (SVF) vastgesteld. Papiervezelconvenant V garandeert aangesloten gemeenten een afzetgarantieprijs van maximaal 25 per kg onbewerkt oudpapier (voor het niet-verpakkingendeel). Dat wil zeggen dat als de internationale marktprijs onder de som van de bewerkingskosten en de afzetgarantieprijs zakt, PRN het verschil aan gemeenten vergoedt (tot een maximum van 25 per kg). Gemeenten die toetreden tot het systeem, sluiten daartoe een samenwerkingsovereenkomst met PRN. De gemeenten gaan zelf een contract aan met een gecertificeerde oudpapieronderneming (vrije marktwerking) die ook tot het systeem van PRN is toegetreden en binnen of dichtbij die gemeente is gevestigd. Afvalsamenwerkingsverbanden (gemeenschappelijke regeling) kunnen zich niet bij PRN aansluiten. 20

22 Doel en werking van Papiervezelconvenant V De voordelen van het systeem voor de schakels in de keten De voordelen van het Papiervezelconvenant voor de direct betrokken partijen zijn: de papierinzameling wordt niet verstoord en blijft in stand (en kan groeien); het hergebruikpercentage voor papier en karton blijft op niveau (en kan toenemen); de gemeenten zijn verzekerd van een gegarandeerde minimum opbrengstprijs voor het niet-verpakkingendeel (maximaal 25 per kg); de gemeenten vermijden extra afvalverbrandingskosten door minder kilogrammen oudpapier in het restafval; de aansluiting bij PRN is gratis. De aangesloten gemeenten en oudpapierondernemingen zijn wel verplicht om aan de maandelijkse monitoring mee te doen; de gemeenten zijn onder alle marktomstandigheden verzekerd van een permanente afname van het brongescheiden ingezamelde oudpapier; de oudpapierondernemingen en de oudpapierverwerkende industrie hebben zekerheid van regelmatig aanbod van oudpapier, de secundaire grondstof voor hun producten Gemeenten zijn vrij hoe zij oudpapier (laten) inzamelen Uitsluitend de inzamelkosten van (brongescheiden) oudpapier uit huishoudens tot het overdrachtspunt (waar de bedrijfsmatige overname plaatsvindt) zijn voor rekening van de gemeenten. Dit vloeit voort uit de wettelijke zorgplicht van gemeenten voor inzameling van huishoudelijke afvalstoffen (artikel Wet milieubeheer). Gemeenten zijn vrij om te bepalen hoe het oudpapier wordt ingezameld. Via verzamelcontainers in of bij wijken en bij winkelcentra, met een haalsysteem al dan niet met minicontainers en/of door inschakeling van clubs, verenigingen, scholen, kerken e.d. (Op de website van PRN staan tips & trucs voor inzamelende clubs, e.d.). De inzameling met minicontainers is sterk in opkomst. Proeven en resultaten in diverse gemeenten laten een groter ingezameld volume (30 à 40%) zien, dat ook aan de kwaliteit (schoon en droog) voldoet. De relatief lage inzamelkosten zijn een ander belangrijk voordeel. Bovendien gaat deze manier van inzamelen niet ten koste van inzamelsystemen voor oudpapier die in een gemeente gangbaar zijn. 21

23 Doel en werking van Papiervezelconvenant V Het vergaarde oudpapier wordt door de oudpapieronderneming gereinigd, gesorteerd, ingebaald, opgeslagen en getransporteerd en tegen geldende marktprijzen verkocht aan de papierindustrie. De inzameling van oudpapier is een intensieve activiteit, die in Nederland via een fijnmazig netwerk wordt uitgevoerd. In het PRN-systeem is met gemeenten overeengekomen dat zij onder geen enkele omstandigheid geld zullen toegeven aan de oudpapieronderneming (de minimumprijs is nul), terwijl deze op haar beurt aan de gemeente de garantie heeft afgegeven dat afname van oudpapier te allen tijde zal plaatsvinden Wie doet wat? De rollen in het inzamel- en herverwerkingsysteem DE ROL VAN GEMEENTEN Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de organisatie en de kosten van de inzameling van oudpapier bij huishoudens. Gemeenten sluiten een overeenkomst met PRN (en het Verwijderingsfonds) en met een (Erkenningsregeling Oudpapier en -Karton/ERK-OPK) gecertificeerde oudpapieronderneming, die eveneens bij PRN is aangesloten; Gemeenten geven een leveringsgarantie aan PRN. Daarmee accepteren zij dat altijd en onder alle omstandigheden het bij de huishoudens ingezamelde oudpapier (het niet-verpakkingendeel) op een overdrachtspunt aan de oudpapieronderneming moet worden overgedragen; Gemeenten zorgen voor de aanlevering van schoon en droog oudpapier. Hiervoor opgestelde kwaliteitsnormen zijn vastgelegd in contracten tussen gemeenten en oudpapierindustrie; Gemeenten stellen alles in het werk om te voorkomen dat oudpapier uit de KWDI-stroom wordt vermengd met het oudpapier uit huishoudens. Dit is essentieel voor de monitoring en voor de eventuele vergoedingen uit het Verwijderingsfonds; Ten behoeve van de monitoring voeren gemeenten een administratie van het volume van de inzameling. De administratie van de inzameling bij huishoudens is zorgvuldig gescheiden van die bij de KWDI-sector. Het gaat immers om het vastleggen van het volume van de inzameling uit huishoudens. PRN zal op grond hiervan permanent zicht hebben op de groei of afname van de inzameling. 22

24 Doel en werking van Papiervezelconvenant V Maatgevend zijn de weegdocumenten. Het ingezamelde oudpapier moet altijd via een geijkte weegbrug worden overgedragen. Weging gebeurt door een ervaren weger die het weegdocument (weegbriefje) aftekent. De gemeenten beschikken over deze documenten op basis waarvan de administratie wordt gevoerd; Ter stimulering van de inzameling geven de gemeenten voorlichting aan hun inwoners over de producten van papier en karton die voor inzameling in aanmerking komen; De gemeenten vervullen in het systeem de functie van controleur en kassier en hebben daarmee een dubbelrol. Het Verwijderingsfonds bepaalt of sprake is van een deficit en de hoogte en de duur ervan. De gemeente betaalt dan in het kader van de vangnetconstructie (zie 5.2) het vastgestelde tekort per kilogram uit aan de oudpapieronderneming en declareert dit vervolgens bij het Verwijderingsfonds (SVF). De hoogte van deze vergoeding is gemaximeerd tot de bewerkingskosten en staat los van de vergoeding die de gemeente toekomt (de afzetgarantieprijs). Het is dus zaak dat de gemeenten controle kunnen uitoefenen op de oudpapieronderneming. DE ROL VAN OUDPAPIERONDERNEMINGEN De oudpapieronderneming heeft een deelnemingsovereenkomst met PRN en onderhoudt een zakelijke relatie met de (bij PRN) aangesloten gemeente. Deze zakelijke relatie is gebaseerd op leveringscontracten met in beginsel een looptijd van maximaal drie jaar. In deze contracten regelen partijen: - de kwaliteit en de mate van de toegestane vervuiling van het oudpapier - het beschikbaar stellen van inzamelmiddelen (containers) - de frequentie van wisselen van de inzamelmiddelen - de relatie tot de inzamelaars (clubs, verenigingen, scholen, e.d.) - alle overige reguliere zaken. Doorgaans wordt in de contracten de overdrachtsprijs (of de opbrengstprijs ) geregeld. Wanneer daar aanleiding voor is, kan de overdrachtsprijs worden aangepast aan internationaal veranderende prijsniveaus. De prijsvorming tussen gemeenten en betrokken oudpapierondernemingen blijft daarbij volledig vrij. 23

25 Doel en werking van Papiervezelconvenant V De oudpapieronderneming weegt al het van de gemeente(n) ontvangen oudpapier, afkomstig uit huishoudens. Dit gebeurt onder verantwoordelijkheid van een ervaren weger op een geijkte weegschaal. De weegbriefjes, met daarop de naam van de gemeente duidelijk vermeld, worden door de weger getekend. De weegbriefjes dienen voor de administratie van het betreffende bedrijf, de gemeente(n), PRN en het Verwijderingsfonds. De gemeente bewaart de weegbriefjes. Oudpapierondernemingen bepalen bij de overdracht van het oudpapier door de gemeente(n) de vervuilingsgraad: wat is de vervuiling en waar komt deze vandaan? In geval van bovenmatige vervuiling met productvreemde materialen of te hoog vochtgehalte verrekenen zij met de gemeente(n) de kosten van de verwijdering van de vervuiling en het door die vervuilingen en/of te hoge vocht te weinig ontvangen papiervezelmateriaal. De oudpapieronderneming bewerkt al het ingezamelde oudpapier, sorteert eventueel de door haar gewenste soorten (bijvoorbeeld grafisch papier, ontinktingspapier, karton) en verkoopt die soorten zonder enige beperking vrijelijk op de (internationale) markten. NB.: De oudpapieronderneming zal aan de bij het systeem aangesloten papier- en kartonfabrieken in tijden van schaarste voorrang toekennen in de levering van oudpapier, uiteraard tegen geldende marktprijzen. In feite is sprake van een beperkte aanbiedingsplicht ( right of first refusal ). De oudpapieronderneming treedt in het kader van de afnamegarantie door PRN naar de gemeenten op namens de keten. Het bedrijf geeft uitvoering aan die afnamegarantie door onder alle marktomstandigheden oudpapier van de gemeenten af te nemen. Op haar beurt kan de oudpapieronderneming in gedefinieerde overschotsituaties terugvallen op de door de BV Overschotmanagement namens de papier- en kartonindustrie afgegeven afnamegarantie. De vergoeding uit het fonds van SVF voor de oudpapieronderneming in overschotsituaties loopt via de gemeente en is nooit hoger dan de door SVF vastgestelde verwerkingskosten van oudpapier en -karton en heeft specifiek betrekking op het niet-verpakkingendeel (77%) van de huishoudelijke oudpapierstroom. De oudpapieronderneming vervult ook een belangrijke taak bij de inzameling van oudpapier uit de KWDI-sector. Een oudpapieronderneming die verkiest niet tot het systeem van PRN toe te treden, kan een rol blijven vervullen in die sector en is dus niet alleen afhankelijk van de huishoudelijke inzameling. 24

26 Doel en werking van Papiervezelconvenant V DE ROL VAN EERSTE ONTVANGERS Eerste ontvanger is elke ondernemer die in het kader van de uitoefening van zijn beroep of bedrijf als eerste in Nederland nieuw papier en karton, niet zijnde verpakkingen, uit binnen- of buitenland afneemt, dat door hem bewerkt of onbewerkt op de Nederlandse markt wordt afgezet. Dit zijn: - grafische ondernemingen (drukkers) - uitgeverijen - papiergroothandelaren - fabrikanten van hygiënische papierproducten - fabrikanten van spellen en displaymaterialen - behangselpapierfabrikanten - fabrikanten van kantoor- en schoolartikelen - elke ondernemer die in het kader van zijn beroep of bedrijf kant en klare producten van nieuw papier en/of karton importeert die door hem op de Nederlandse markt worden afgezet. De bij PRN aangesloten papiergroothandelaren vormen een uitzondering op de regel. Zij vervullen een speciale administratieve- en incassofunctie in het systeem. De eerste ontvangers betalen een afvalbeheersbijdrage (heffing) aan het Verwijderingsfonds, zodra dat wordt aangesproken. Het fonds wordt aangesproken als de beheerder van het fonds, SVF (Stichting Verwijderingsfonds), bepaalt dat sprake is van een ketendeficit. De eerste ontvangers die deel uitmaken van de papier- en kartonketen zijn wettelijk verplicht aan het monitoringsysteem deel te nemen. De monitoring houdt in dat de betrokken ondernemingen per kwartaal aan PRN gegevens verstrekken over de door hen voor afzet in Nederland ingekochte tonnages papier en karton, niet zijnde verpakkingen. Dat zijn alle inkopen onder aftrek van exporthoeveelheden. Als de eerste ontvangers (meestal drukkerijen) nog te verwerken nieuw papier en karton inkopen via een bij PRN aangesloten papiergroothandel, dan verzorgt de groothandel de monitoring aan PRN. Met betrekking tot individuele bedrijfsgegevens heeft PRN een geheimhoudingsplicht. Het systeem voor het innen van de afvalbeheersbijdrage is algemeen verbindend verklaard. Dit betekent dat ook eerste ontvangers die niet aangesloten zijn bij een organisatie die het Papiervezelconvenant heeft getekend, verplicht zijn deze afvalbeheersbijdrage (heffing) te betalen. 25

27 Doel en werking van Papiervezelconvenant V DE ROL VAN DE PAPIERGROOTHANDEL De bij PRN aangesloten papiergroothandel die nieuw papier en karton op grote schaal onbewerkt doorverkoopt aan derden (meestal drukkerijen), int de afvalbeheersbijdrage bij haar afnemers namens het Verwijderingsfonds. Zij functioneert als een doorgeefluik en vervult zo een centrale incassorol voor SVF Dekking in tijden van deficiten: afzetgarantieprijs en bewerkingskosten De oudpapierondernemingen maken altijd bewerkingskosten. Die kosten, samen met de afzetgarantieprijs ( e 25 per kg), hebben een relatie met de marktprijs van het oudpapier dat gesorteerd en schoon is, dus na alle bewerkingen door de oudpapieronderneming. De marktprijs is de verkoopprijs van de oudpapieronderneming aan zijn afnemer, franco geleverd in Nederland. De afzetgarantieprijs en de bewerkingskosten bepalen samen de totale financiële dekking die nodig is in tijden van deficiten. Er is sprake van een deficit als de som van de afzetgarantieprijs en de bewerkingskosten hoger is dan de internationale marktprijs van het oudpapier. Dit bedrag is tevens het maximaal door PRN te vergoeden risico. Doordat PRN tot en met de bewerkingskosten van het oudpapier aan de oudpapierondernemingen compenseert, komen die kosten dus niet voor rekening van de gemeenten. Zodra derhalve de internationale marktprijs van het bewerkte oudpapier onder de som van de afzetgarantieprijs en de bewerkingskosten zakt, is er een deficit en voorziet het systeem van PRN in de financiering daarvan. De bewerkingskosten worden aan de oudpapierondernemingen uitgekeerd. Volgens de eis van de NMa loopt dit via de gemeenten. En de gemeenten ontvangen een vergoeding, de afzetgarantieprijs ( e 25 per kg). Beide uitkeringen zijn per kg en gemaximeerd. Alleen de gemeenten die bij PRN zijn aangesloten ontvangen de vergoeding, en alleen voor het niet-verpakkingendeel van de oudpapierstroom (77%). Zo is de financiële en de oudpapier kringloop van het PRN-systeem rond. 26

28 Doel en werking van Papiervezelconvenant V Certificering oudpapieronderneming De oudpapieronderneming die oudpapier uit huishoudelijke inzameling wil verwerken dat afkomstig is uit gemeenten die bij PRN zijn aangesloten, moet zich aansluiten bij PRN. Het contract heeft een looptijd van minimaal vijf jaar. Voorwaarde voor aansluiting is dat de oudpapieronderneming is gecertificeerd volgens de normen van de erkenningsregeling oudpapier en -karton (ERK-OPK/KIWA) van de Federatie Nederlandse Oudpapier Industrie (FNOI). Voldoen aan deze certificeringseis is een ontbindende voorwaarde in het aansluitcontract. Het doel van de certificering van de FNOI is: 1 de inzameling en herverwerking van oudpapier door de oudpapieronderneming wordt aantoonbaar fraudebestendig gemaakt door eisen te stellen aan de bedrijfsvoering en verantwoording van de monitoringgegevens 2 per gemeente wordt een goede monitoring mogelijk gemaakt van de volumestromen van oudpapier uit particuliere huishoudens. De belangrijkste eisen voor de ERK-OPK certificering zijn: de inkomende stromen oudpapier moeten worden gewogen door een ervaren weger de inkomende stromen oudpapier moeten worden gewogen met een geijkte, elektronische weegbrug een eenvoudig controleerbare indeling van de oudpapier- en kartonsoorten door middel van vaste coderingen in de administratie aan de inkoop- en de verkoopzijde een jaarlijkse accountantscontrole van de volumeadministratie en de aan PRN opgegeven volumestromen oudpapier Gemeenten en oudpapieronderneming De samenwerking tussen de bij PRN aangesloten gemeenten en oudpapierondernemingen wordt vastgelegd in een leveringscontract. Voor optimale marktwerking wordt een contracttermijn van niet meer dan drie jaar geadviseerd. Zo worden bij het systeem aangesloten en door de gemeenten geselecteerde oudpapierondernemingen om de drie jaar in de gelegenheid gesteld mee te dingen naar een contract. 27

29 Doel en werking van Papiervezelconvenant V Naast de gebruikelijke contractuele verplichtingen zijn de volgende aspecten in de deelnemingsovereenkomst met PRN en het Verwijderingsfonds vastgelegd, met als doel een juiste werking van het inzamel- en herverwerkingsysteem te bevorderen: afnamegarantie door de oudpapieronderneming(en) afspraken over de kosten bij een deficit afspraken over het overdrachtspunt maximum vervuilingsgraad en vochtpercentrage van het aangeleverd oudpapier zorgvuldige fysieke en administratieve scheiding tussen huishoudelijk oudpapier en uit de KWDI-sector afkomstig oudpapier. PRN informeert gemeenten die zich aansluiten over de bij PRN aangesloten oudpapierondernemingen. Deze kunnen een afnamegarantie afgeven voor al het huishoudelijk ingezameld oudpapier, niet zijnde verpakkingen. De gemeente heeft de financiële verantwoordelijkheid tot het punt waar het oudpapier de oudpapieronderneming binnenkomt (overdrachtspunt). De gemeente moet het ingezamelde oudpapier leveren aan een bij PRN aangesloten (KIWA-)gecertificeerde oudpapieronderneming. Het staat de gemeente uiteraard vrij de inzameling en het transport uit te besteden aan een oudpapieronderneming. De kosten van transport naar de oudpapieronderneming (overdrachtspunt) komen voor rekening van de gemeente. Als er geen aangesloten (gecertificeerde) oudpapieronderneming binnen de gemeente is, dan komen de transportkosten vanaf de gemeentegrens voor rekening van het Verwijderingsfonds (de keten), omdat de kosten anders zouden kunnen leiden tot een negatieve opbrengst voor de gemeente. Besluit een gemeente tot levering aan een oudpapieronderneming die niet de dichtstbijzijnde is, dan komen de extra kosten van transport naar de verder weggelegen oudpapieronderneming voor rekening van die gemeente (zie bijlage Protocol ter zake van de vaststelling van de standaard transportkosten). Gemeenten zijn overigens vrij om zelf te bepalen of ze zullen toetreden tot het systeem van PRN. Doet een gemeente dat niet, dan zijn voor haar de afnamegarantie en de afzetgarantieprijs uiteraard niet van toepassing. 28

30 Doel en werking van Papiervezelconvenant V Kernpunten PRN-systeem (Papiervezelconvenant V) De gemeenten intensiveren de inzameling van oudpapier en -karton bij de huishoudens; Gemeenten en gecertificeerde oudpapierondernemingen kunnen zich vrijwillig aansluiten bij PRN; De aangesloten gemeenten leveren (verkopen) hun oudpapier aan een aangesloten (en KIWA-gecertificeerde) oudpapieronderneming ter bewerking; PRN geeft een afzetgarantieprijs af voor het in die gemeenten ingezamelde huishoudelijk oudpapier, niet zijnde verpakkingen (dit is 77% van de totale oudpapierstroom uit particuliere huishoudens); Wanneer de internationale marktprijs voor oudpapier te laag is om de kosten van een oudpapieronderneming voor het innemen, reinigen, sorteren, bewerken, inbalen, opslaan en transporteren naar de papierfabriek (alles samen: de standaardverwerkingskosten) alsmede de afzetgarantieprijs voor gemeenten te kunnen dekken, is sprake van een tekort (deficit). Een tekort wordt door Stichting Verwijderingsfonds (SVF) vastgesteld op basis van de vooraf vastgestelde standaardverwerkingskosten van de oudpapierindustrie en de afzetgarantieprijs van maximaal e 25 per kg; Bij een tekort (deficit) treedt het fonds van SVF in werking. Het fonds vergoedt aan gemeenten het verschil tussen de som van de standaardverwerkingskosten en de afzetgarantieprijs en de door de afnemers (papier- en kartonfabrieken en export) betaalde internationale marktprijs. De hoogte van de vergoeding wordt door SVF bepaald. De maximale hoogte van de vergoeding is de som van de standaardverwerkingskosten en de afzetgarantieprijs ( e25 per kg); De gemeente heeft op basis hiervan recht op een maximale vergoeding van SVF van e 25 per kg (voor de categorie niet-verpakkingen); De oudpapieronderneming vraagt op dezelfde basis een betaling aan de gemeente. De gemeente declareert deze betaling aan SVF. De gemeente keert dit bedrag uit aan de oudpapieronderneming (kassiersfunctie gemeente). De betaling is hoogstens gelijk aan de standaardverwerkingskosten; 29

31 Doel en werking van Papiervezelconvenant V SVF vergoedt onder bepaalde voorwaarden tevens aan de gemeenten de transportkosten vanaf de gemeentegrens tot de dichtstbijzijnde bij PRN aangesloten oudpapieronderneming, als er binnen de betreffende gemeente geen (gecertificeerde) oudpapieronderneming is; SVF vergoedt aan PRN de kosten van organisatie en beheer (operationele, systeem- en onderzoekkosten) van PRN, voor zover die worden opgebracht door organisaties waarvan de leden in voorkomend geval een afvalbeheersbijdrage betalen; Het fonds van SVF wordt gevoed door bijdragen van de ondernemingen die als eerste papier en karton, niet zijnde verpakkingen, bewerkt of onbewerkt, op de Nederlandse markt brengen (eerste ontvangers), alsmede ondernemingen die als eerste geïmporteerde producten, halffabricaten of kant-en-klare producten, niet zijnde verpakkingen, van papier en/of karton op de Nederlandse markt brengen; De eerste ontvangers, aangesloten gemeenten en bedrijven zijn gehouden onder alle omstandigheden aan het monitoringsysteem deel te nemen. In perioden dat het verwijderingsfonds moet uitkeren wordt van de eerste ontvangers een afvalbeheersbijdrage verlangd voor de categorie niet-verpakkingen van papier en karton; PRN is belast met de monitoring van het gehele inzameling- en herverwerkingsysteem voor papier en karton. Bedrijven zijn op grond van de Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) verplicht hieraan medewerking te verlenen; SVF is belast met het vaststellen van de duur, het aanvangstijdstip, de hoogte, het innen en het beheer van de afvalbeheersbijdragen (heffingen). Voorts zorgt zij voor het vaststellen van de hoogte en het uitbetalen van de afvalbeheersvergoedingen aan gemeenten; Wanneer de afzet van Nederlands oudpapier in binnen- of buitenland blokkeert, treedt de BV Overschotmanagement in werking om de overschotten op te nemen van de categorie niet-verpakkingen in het gemeentelijke oudpapier; Papier- en kartonfabrikanten betalen altijd marktconforme prijzen. 30

32 Doel en werking van Papiervezelconvenant V 31

33 32

34 6 Een sluitend monitoringsysteem PRN is de uitvoeringsorganisatie van het Papiervezelconvenant. Zij monitort de afzet van nieuw papier en karton, dit is het halffabricaat voor grafische producten van papier en karton, inclusief kant-en-klare producten van papier en karton. Ook monitort PRN de hoeveelheden ingezameld en verwerkt oudpapier en -karton. Het voortdurend op de hoogte zijn van de stromen oudpapier (hoeveelheden en afzetrichting) is een belangrijke taak van PRN. Het systeem is sluitend omdat de aangesloten gemeenten verplicht aan PRN opgeven welke oudpapieronderneming hun oudpapier inzamelt, en de oudpapierondernemingen aan PRN opgeven voor welke gemeenten zij inzamelen. Deze gegevens worden door PRN bijgehouden in een contractenregister. De eerste ontvangers leveren hun gegevens over nieuw papier en karton ieder kwartaal bij PRN aan. Dit is van essentieel belang voor een continu waterdicht monitoringsysteem. De eisen voor certificering van de oudpapierondernemingen zijn vooral gericht op het borgen van deze monitoring in hun administratie. De oudpapierondernemingen verstrekken PRN (per gemeente gespecificeerd) maandelijks gegevens over de ingezamelde hoeveelheden oudpapier en -karton uit particuliere huishoudens. Dat geeft inzicht of aan de doelstellingen van het Papiervezelconvenant wordt voldaan. Voorts doen de oudpapierondernemingen opgave van de afgezette hoeveelheden oudpapier. Gemeenten verstrekken maandelijks gegevens over de ingezamelde hoeveelheden oudpapier uit particuliere huishoudens aan PRN. Daardoor ontstaat inzicht in de normale omvang van de huishoudelijke inzameling. Ook wordt grensverkeer tussen gemeenten en het vermengen van oudpapier uit de KWDI-sector met de huishoudelijke oudpapierstromen voorkomen. Waar PRN als collectieve uitvoeringsorganisatie voor papier en karton, niet zijnde verpakkingen, verantwoordelijk is en haar verplichtingen uit het Papiervezelconvenant ten uitvoer brengt, is het Afvalfonds Verpakkingen (StAV) de collectieve uitvoeringsorganisatie voor het verpakkingendeel in de oudpapierstroom. De verhouding niet-verpakkingen en verpakkingen is vastgelegd op 77% respectievelijk 23%. Met het doel de data over de inzameling van oudpapier en -karton te optimaliseren wisselen PRN en StAV gegevens over de inzameling van oudpapier uit. 33

35 34

36 7 De financiering van het systeem Heffing alléén bij lage oudpapierprijzen Als sprake is van een ketendeficit - dat is het geval als de som van de standaardverwerkingskosten van de oudpapierondernemingen en de afzetgarantieprijs hoger is dan de internationale marktprijs van oudpapier - ontvangen gemeenten tot 25 per kg. Zodra het ketendeficit hoger is dan 25 per kg wordt de oudpapieronderneming gecompenseerd voor het afnemen van het oudpapier, terwijl er geen of zelfs een negatieve opbrengst is. De compensatie voor de oudpapieronderneming is variabel en kan nooit hoger zijn dan de standaardverwerkingskosten. Die compensatie (afvalbeheersvergoeding) wordt uitgekeerd uit het Verwijderingsfonds dat wordt beheerd door Stichting Verwijderingsfonds (SVF). SVF heeft als taak de inzameling van oudpapier door gemeenten te garanderen. Het Verwijderingsfonds is noodzakelijk om de recyclingdoelstellingen van het Papiervezelconvenant te halen. SVF bepaalt of sprake is van een ketendeficit en wanneer en hoe lang het fonds geopend zal zijn. Het fonds wordt gevuld door de afvalbeheersbijdragen die worden geïnd bij alle eerste ontvangers van nieuw papier en karton of kant en klare producten van papier en/of karton, niet zijnde verpakkingen. Deze eerste ontvangers (drukkers, uitgevers, e.d.) zijn deelnemers van PRN. Zij betalen aan het fonds zodra dat wordt aangesproken. Zij financieren het systeem door betaling van een heffing per kilogram papier en/of karton, die weer wordt doorberekend aan de klant (zakelijk of consument). Het bestuur van SVF stelt de hoogte en duur van de afvalbeheersbijdrage vast. Stichting Verwijderingsfonds (SVF) legt een heffing op: in geval van een ketendeficit (d.w.z. als de som van de standaardverwerkingskosten + 25 hoger is dan de internationale marktprijs), dus in tijden van lage oudpapierprijzen; of in geval van een transportdeficit van gemeenten; en/of ter dekking van de systeemkosten van PRN en het Verwijderingsfonds (SVF). PRN vertegenwoordigt brancheorganisaties en hun leden (ondernemingen) die als eerste ontvanger producten van papier en karton op de Nederlandse markt afzetten. 35

37 De financiering van het systeem De afvalbeheersbijdrage: een heffing De hoogte van de afvalbeheersbijdrage wordt bepaald aan de hand van de hoogte van de afvalbeheersvergoeding, de situatie met betrekking tot declarabele transportkosten buiten de gemeentegrens en de systeemkosten van PRN en SVF, alsmede aan de hand van de hoeveelheid ingezameld oudpapier (niet zijnde verpakkingen) uit Nederlandse particuliere huishoudens. De totale afvalbeheersbijdrage kan uit drie delen bestaan: 1 de afvalbeheersbijdrage met betrekking tot het ketendeficit: wordt bij besluit van SVF bepaald aan de hand van de formules zoals vermeld in de AVV; 2 de transportbijdrage: dit is het door SVF over een bepaalde periode vastgestelde transportdeficit gedeeld door de totale papier- en kartonafzet in Nederland in de vastgestelde afdracht periode (in cent per kilo), niet zijnde verpakkingen. De bijdrage wordt bij besluit van SVF bepaald; 3 de systeembijdrage: dit zijn de door SVF over een bepaalde periode vastgestelde systeemkosten gedeeld door de totale papier- en kartonafzet in Nederland in de vastgestelde afdracht periode (in cent per kilo), niet zijnde verpakkingen. De bijdrage wordt bij besluit van het bestuur van SVF bepaald Afvalbeheersvergoeding In situaties waarin het Verwijderingsfonds in werking treedt (d.w.z. geopend is), en het deficit groter is dan 25 per kg, zullen de gemeenten de door het fondsbestuur vastgestelde toebetaling (afvalbeheersvergoeding) aan de gecontracteerde oudpapieronderneming(en) moeten uitbetalen. Die vergoeding is variabel en kan nooit hoger zijn dat de standaardverwerkingskosten. Deze toebetaling is van toepassing op het niet-verpakkingendeel (77%) van de oudpapierstroom uit particuliere huishoudens. De gemeenten kunnen de door hen, uitsluitend op deze basis, gedane betalingen vervolgens maandelijks declareren bij het Verwijderingsfonds. 36

38 De financiering van het systeem 7.4 Afvalbeheersvergoedingen maken deficiten ongedaan Deficiten (tekorten) kunnen onder bepaalde marktomstandigheden ontstaan. Zij maken het bewerken (het innemen, reinigen, sorteren, balenpersen en opslaan) en het transporteren van oudpapier onrendabel. Door te lage marktprijzen kan de inzameling stagneren met als gevolg dat oudpapier toch in het restafval belandt. En dus niet wordt gerecycled en hergebruikt. Dit is een onwenselijke situatie. Voor het welslagen van het inzamel- en herverwerkingsysteem is het daarom noodzakelijk de nadelige gevolgen voor het milieu van eventuele overschotten in de keten te voorkomen. Dat kan door in dergelijke marktomstandigheden een vergoeding voor onvermijdbare kosten uit te keren aan de oudpapierondernemingen voor reinigings-, opslag- en eventuele bewerkingshandelingen en transport. Deze vergoeding kan maximaal de hoogte van de standaardverwerkingskosten bedragen. Dankzij deze vergoeding blijven gemeenten nooit zitten met door of namens hen bij particuliere huishoudens ingezameld oudpapier. En blijft de kringloop van oudpapier in werking. De gemeenten zullen de door het fondsbestuur maandelijks vastgestelde maximale toebetaling (afvalbeheersvergoeding) moeten uitbetalen aan de gecontracteerde oudpapieronderneming(en). Deze toebetaling is van toepassing op het niet-verpakkingendeel (77%) van de oudpapierstroom uit particuliere huishoudens. De gemeenten kunnen de door hen, uitsluitend op deze basis, gedane betalingen vervolgens maandelijks declareren bij het Verwijderingsfonds. 7.5 Verwijdering van overschotten De verwijdering van overschotten wordt nadrukkelijk niet gefinancierd uit het Verwijderingsfonds maar komt geheel voor rekening en risico van de bij het inzamel- en herverwerkingsysteem aangesloten papier- en kartonindustrie, door middel van de BV Overschotmanagement. In de afgelopen jaren heeft de Nederlandse papier- en kartonketen een totale energiebesparing van 24% behaald. (Bron: jaarverslag 2014 Kon. VNP) 37

39 De financiering van het systeem Fondsbeheer en hoe werkt het fonds Een verwijderingsfonds is onderdeel van het inzamel- en herverwerkingsysteem. De onafhankelijke Stichting Verwijderingsfonds (SVF) beheert het fonds. De afvalbeheersbijdrage wordt aan dit fonds afgedragen. De vergoedingen uit het verwijderingsfonds worden gefinancierd door afdracht van een afvalbeheersbijdrage voor nieuw papier en karton (halffabricaat) en kant en klare producten van papier en/of karton die voor verbruik in Nederland worden afgezet. De eerste ontvangers van nieuw papier en karton dragen de afvalbeheersbijdrage af aan het verwijderingsfonds. Om administratieve redenen wordt de afvalbeheersbijdrage die de afnemers van de bij PRN aangesloten papiergroothandel (zoals de leden van het KVGO) verschuldigd zijn, namens deze door de aangesloten papiergroothandelaren aan SVF afgedragen. Uiteraard voor zover bedoelde afnemers van nog te verwerken nieuw papier en karton via groothandelaren inkopen AVV: alle eerste ontvangers betalen mee aan het systeem Om het verwijderingsfonds van SVF de tijdelijke heffingen te kunnen laten innen is een systeem voor afvalbeheersbijdragen opgezet. De basis voor de heffing van afvalbeheersbijdragen vormt De algemeen verbindend verklaarde overeenkomst inzake de Afvalbeheersbijdrage voor toepassingen van papier en karton, een besluit van de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. Ten gevolge van de AVV moeten alle ondernemingen die optreden als eerste ontvanger van nieuw papier en karton in Nederland de afvalbeheersbijdrage betalen als deze wordt opgelegd, ook als zij geen lid zijn van de organisaties die het Papiervezelconvenant hebben ondertekend. 38

40 De financiering van het systeem De kosten van het Nederlandse systeem Het Nederlandse inzamel- en herverwerkingsysteem voor niet-verpakkingen van papier en karton is uniek en wijkt af van inzamel- en financieringssystemen in andere West-Europese landen. Dat komt omdat in Nederland PRN met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) al sinds 1998 convenanten afsluit, het Papiervezelconvenant en de uitvoeringssystematiek van PRN. Het grote voordeel van het Nederlandse systeem is dat indien sprake is van een normale markt de sector slechts beperkte financiële bijdragen hoeft op te brengen. Dit betekent in geringe mate aantasting van de koopkracht van de consument. 39

41 40

42 8 Vrije marktwerking Systeem goedgekeurd door de NMa De Nederlandse Mededingingsautoriteit ziet er op toe dat de verwerking van oudpapier vanaf de oudpapieronderneming volgens marktprincipes blijft plaatsvinden. De vrije marktwerking mag niet worden verstoord door wat men noemt gedwongen winkelnering. Oudpapierondernemingen zijn daardoor vrij om ingezameld materiaal te verkopen waarheen en aan wie zij willen, tegen marktconforme prijzen. Het scheiden van ingezameld oudpapier in deelstromen verpakkingen en niet-verpakkingen mag wel, maar hoeft niet. Daarbij doen zich echter twee problemen voor. 1 Periodiek vastgestelde internationale marktprijs en standaardverwerkingskosten De papierfabrikanten betalen (Europees, zo niet wereldwijd bepaalde) marktprijzen. Er bestaat uiteraard een verschil tussen marktprijs en de verwerkingskosten van de oudpapieronderneming. Is de marktprijs te laag voor de oudpapieronderneming om zelfs maar zijn kosten te dragen, dan zou hij de afname van oudpapier van de gemeente moeten beëindigen. Dan ontstaat er een breuk in de keten. Daarom gaat men in het systeem uit van een periodiek vastgestelde internationale marktprijs en standaardverwerkingskosten plus afzetgarantieprijs ( 25 per kg). Is sprake van een negatief saldo van die drie prijzen, een tekort bij de oudpapieronderneming en dus van een ketendeficit, dan is het Verwijderingsfonds aanspreekbaar voor aanzuivering. Aanzuivering vindt plaats aan en via de gemeenten. Uiteraard onder voorwaarden, zie onder SVF. Het Verwijderingsfonds is ook aanspreekbaar voor de vergoeding van transportkosten en voor de systeemkosten (kosten van organisatie en beheer, etc.) van PRN, voor zover die worden opgebracht door organisaties van wie de leden volgens het gestelde in voorkomend geval een afvalbeheersbijdrage betalen. 2 Vangnetconstructie voor volumeprobleem tijdens recessie Het tweede probleem betreft de noodzaak om marktconforme verwerking en niet-marktconforme inzameling op elkaar te laten aansluiten. Er zou namelijk een volumeprobleem (overschot) kunnen ontstaan door optredende recessie. Dan zullen de papier- en kartonfabrieken als verwerkers van oudpapier hun productie verminderen, met als gevolg dat de oudpapierindustrie volloopt en niemand meer inkoopt (nog los van de prijsvorming). 41

43 Vrije marktwerking Om die ongewenste situatie te voorkomen heeft de mededingingsautoriteit toegestaan dat een vangnet is opgezet. De papierindustrie heeft zich verplicht dan toch oudpapier af te nemen door middel van de BV Overschotmanagement. Het materiaal wordt in afwachting van betere tijden opgeslagen (of verkocht, of in het uiterste geval verbrand met energieterugwinning). De kosten van het beheer van het feitelijke overschot aan oudpapier neemt de papierindustrie voor haar rekening. Voorwaarde daarvoor is wel dat in een periode van schaarste - het omgekeerde geval van overschot - de oudpapieronderneming verplicht is materiaal eerst aan te bieden aan de Nederlandse papierindustrie, die zal inkopen tegen een prijs die men elders ook zou kunnen krijgen ( right of first refusal ). De Nederlandse Mededingingsautoriteit heeft het systeem van PRN op 10 december 2003 goedgekeurd. Het systeem is sindsdien niet veranderd. De vrije marktwerking en vrije prijsvorming blijven in het inzamel- en herverwerkingsysteem een overwegende rol spelen. Vrije marktwerking bestaat: tussen oudpapierondernemingen en gemeenten. (Opbrengst-)prijzen ontstaan uit onderhandelingen zouden onder bepaalde omstandigheden ook negatief kunnen zijn, d.w.z. dat de oudpapieronderneming aan gemeenten geld vraagt voor de afname van het ingezamelde oudpapier. Dan kan er onder bepaalde voorwaarden - via het daarvoor afgesproken mechanisme voor het bepalen van de standaardverwerkingskosten - sprake zijn van vrijwaring van gemeenten van door SVF vastgestelde deficiten tussen de oudpapierondernemingen en de papier- en kartonindustrie. Prijzen worden vrij onderhandeld en zijn afgeleid van internationale marktprijzen tussen papier- en kartonindustrie en verwerkers. Prijzen voor oudpapier ontstaan uit vrije onderhandelingen tussen verwerkers en hun afnemers (van drukwerk). Prijzen voor drukwerk ontstaan uit vrije onderhandelingen. De doorberekening van eventuele afvalbeheersbijdragen is onderworpen aan vrije onderhandelingen. De aangesloten (en gecertificeerde) oudpapierondernemingen en gemeenten zijn vrij met iedere andere aangesloten partij contracten af te sluiten. 42

44 Vrije marktwerking Vrije marktwerking speelt zich af op alle niveaus in de keten. De prijsvorming is geheel onderworpen aan onderhandelingen tussen partijen. Ook het doorberekenen van de door de eerste ontvangers betaalde afvalbeheersbijdragen aan hun afnemers (voor niet-verpakkingen) is onderworpen aan onderhandelingen en dus aan marktwerking. De doorberekening van de afvalbeheersbijdrage past binnen het Nederlandse milieubeleid, waarin het begrip ketenverantwoordelijkheid immers een cruciale rol speelt om het noodzakelijke draagvlak voor milieumaatregelen te realiseren. In een periode van schaarste hebben de oudpapierondernemingen een beperkte leveringsplicht aan de Nederlandse papier- en kartonindustrie. Er is sprake van schaarste wanneer bij de oudpapieronderneming en bij de papierindustrie de voorraden oudpapier minder zijn dan 7 dagen verbruiksequivalenten. In die situatie moeten de oudpapierondernemingen de Nederlandse papierindustrie de gelegenheid bieden om een bod uit te brengen op oudpapier dat de oudpapierindustrie wenst te exporteren. Is dat bod even hoog of hoger dan geboden in de export, dan is men verplicht te leveren aan de desbetreffende Nederlandse fabrikant. De procedure geldt niet voor de partijen waarvoor vaste (buitenlandse) contracten zijn afgesloten Periodiek vastgestelde internationale marktprijs en standaardverwerkingskosten De papierfabrikanten betalen (Europees en wereldwijd bepaalde) marktprijzen. Er bestaat uiteraard een verschil tussen de marktprijs en de verwerkingskosten van de oudpapieronderneming. Is de marktprijs te laag voor de oudpapieronderneming om zelfs maar zijn kosten te dragen, dan zou hij de afname van oudpapier van de gemeente moeten beëindigen. Dan ontstaat er een breuk in de keten. Daarom gaat men in het systeem uit van een periodiek (minimaal vier keer per jaar en in een deficitperiode maandelijks) vastgestelde internationale marktprijs en standaardverwerkingskosten plus afzetgarantieprijs ( 25 per kg). Is sprake van een negatief saldo van die drie prijzen, een tekort bij de oudpapieronderneming en dus van een ketendeficit, dan is het Verwijderingsfonds aanspreekbaar voor aanzuivering. Aanzuivering vindt plaats aan en via de gemeenten. Uiteraard onder voorwaarden, zie onder SVF. Het Verwijderingsfonds is ook aanspreekbaar voor de vergoeding van transportkosten en voor de systeemkosten (kosten van organisatie, onderzoek en beheer) van PRN, voor zover die worden opgebracht door organisaties van wie de leden volgens het gestelde in voorkomend geval een afvalbeheersbijdrage betalen. 43

45 44

46 9 BV Overschotmanagement Als PRN vaststelt dat geen afzet van oudpapier tegen de geldende marktprijzen meer mogelijk is in binnen- en buitenland, dan treedt de BV Overschotmanagement in werking. De werking geldt specifiek voor de categorie niet-verpakkingen in de oudpapierstroom uit particuliere huishoudens (dat is 77% van het totaal). In de uitzonderlijke situatie dat het oudpapier dus niet meer beweegt, meldt de betrokken oudpapieronderneming de hoeveelheden aan bij het door de FNOI ingestelde meldpunt (alleen ongesorteerd inzamelbont uit particuliere huishoudens). Het meldpunt onderzoekt of er inderdaad geen afzetmogelijkheden meer gevonden kunnen worden. Als dat zo is, meldt men de betrokken partij oudpapier aan bij het meldpunt van de BV Overschotmanagement. Wanneer ook dat meldpunt vaststelt dat er geen afzetmogelijkheden zijn, neemt de BV Overschotmanagement het aldus aangeboden ongesorteerde inzamelbont over. Daarbij worden alleen de onvermijdbare kosten van de oudpapieronderneming voor inname, reiniging (eventueel persen tot balen) en transport naar de BV Overschotmanagement vergoed (met uitsluiting van alle andere kosten, waaronder die voor sorteren). De kosten van eventuele langdurige opslag, en indien van toepassing export overzee e.d. komen voor rekening van de BV Overschotmanagement. 45

47 46

48 10 Kwaliteitseisen oudpapier Generieke kwaliteitseisen Gemeenten moeten ervoor zorgen dat het gescheiden ingezamelde en aangeboden oudpapier aan de kwaliteitseisen van het laatste Papiervezelconvenant voldoet. Deze eisen zijn: droog en schoon (geen voedselresten) zonder kunststof laag (enkel- of tweezijdig) maximaal 10% vocht (absoluut vochtpercentage, luchtdroog gemeten) maximaal 5% productvreemde vervuiling Producteigen vervuiling: rekening keten Producteigen vervuiling is al het niet-papiervezelmateriaal dat tijdens het productieproces op of aan papier of karton vast wordt aangebracht. Bijvoorbeeld: nietjes in brochures en kranten, vensters in enveloppen, lijmruggen in boeken, gidsen en catalogi en garen in boeken. Producteigen vervuiling is een verantwoordelijkheid van de papier- en kartonketen, zij betaalt de kosten van het scheiden van deze vorm van vervuiling. Als meer dan 5% producteigen vervuiling in een aangeleverde partij wordt aangetroffen, mag de oudpapieronderneming deze weigeren Productvreemde vervuiling en te hoog vochtpercentage: rekening gemeente Productvreemde vervuiling is al het niet-papiervezelmateriaal dat tijdens het gebruik van een product of daarna in de afvalfase aan dat product wordt toegevoegd. Bijvoorbeeld: kunststof winkeltassen, mechanieken in ordners, kunststof coatings (laminaten), aluminium, kunststoffen (bijv. styropor) en onder meer met voedselresten verontreinigd, verschroeid of verrot papier. De maximale toegestane hoeveelheid productvreemde vervuiling bedraagt 5% (gewichtsprocenten). De kosten van het scheiden van productvreemde vervuiling zijn voor rekening van de gemeente. Het toegestane (absolute) vochtpercentage mag niet meer van 10% van de aangeboden gewichtshoeveelheid uitmaken. Als een aangeleverde partij een hoger vochtpercentage heeft mag de oudpapieronderneming deze weigeren. Wordt de partij alsnog afgenomen, dan wordt de gewichtshoeveelheid vocht boven 10% verrekend. 47

49 48

50 11 Geschillenregelingen Nakoming Papiervezelconvenant Geschillen over de nakoming van de in het Papiervezelconvenant opgenomen verplichtingen die niet in onderling overleg kunnen worden opgelost, worden voorgelegd aan een arbitragecommissie, overeenkomstig het Reglement van het Nederlandse Arbitrage Instituut (NAI). De arbitragecommissie zal bestaan uit drie arbiters, van wie er één wordt aangewezen door de VNG, één door PRN één door partijen gezamenlijk. De arbitragecommissie gaat in ieder geval na of het geschil wordt veroorzaakt door omstandigheden die partijen zijn aan te rekenen. Er is sprake van een geschil als één van de partijen dit bij aangetekende brief aan de ander te kennen geeft. De aanwijzing van de arbitragecommissie vindt plaats binnen 30 dagen na de ontvangst van deze brief Overeenkomst met oudpapieronderneming Wanneer een gemeente er niet in slaagt binnen twee maanden na ondertekening van de deelnemingsovereenkomst met PRN een leveringsovereenkomst te sluiten met een deelnemende oudpapieronderneming, kan zij een beroep doen op een commissie, bestaande uit vertegenwoordigers van NVRD, FNOI, VNG en PRN. De commissie doet binnen één maand uitspraak. Mocht dit niet tot resultaat leiden, dan treft PRN maatregelen. Koffiebekers (van karton) mogen niet bij het oudpapier. Ze zijn vervuild met inhoudsresten. En ze hebben een laagje kunststof om ze vloeistofdicht te maken. Dat belemmert het recyclingproces van papier/karton 49

51 50

52 12 Stichting PRN: 70% afzet via aangesloten eerste ontvangers Het inzamel- en herverwerkingsysteem, vastgelegd in het Papiervezelconvenant, wordt uitgevoerd door PRN (Stichting Papier Recycling Nederland). Via de bij haar aangesloten brancheorganisaties vertegenwoordigt PRN 70% van het gewichtsvolume dat door de eerste ontvangers van nieuw papier en karton en kant-en-klare producten van papier en karton (niet zijnde verpakkingen) op de Nederlandse markt wordt afgezet. Daarmee voldoet PRN aan het meerderheidsvereiste. Bij PRN zijn aangesloten: Nederlands Uitgeversverbond (NUV) Kon. Verbond van Grafische Ondernemingen (KVGO) Kon. Vereniging van Nederlandse Papier- en Kartonfabrieken (VNP) Vereniging van Papier Groothandelaren (VPG) Stichting Leveranciers van Hygiënische Papierproducten (SLHP) Federatie Nederlandse Oudpapier Industrie (FNOI) PRN helpt om meer oudpapier in te zamelen consumentenfolder scheidingswijzer containersticker (A5) met top 5 scheidingsregels infographics over de papierkringloop en de milieuwinst ervan beeldmateriaal advertentiestoppers 51

53 52

54 Bijlagen 1 Papiervezelconvenant V 54 Kwaliteitseisen 54 Producteigen en productvreemde vervuiling 55 2 Spelregels voor het openen en sluiten van het Verwijderingsfonds (voor papier en karton niet zijnde verpakkingen) 57 3 Protocol ter zake van de vaststelling van de vervuilingsgraad van oudpapier en -karton 63 4 Protocol ter zake van de vaststelling van de standaard transportkosten 65 5 Definities en begrippen 66 6 Afkortingen 69 In 2016 zamelt minstens driekwart van de gemeenten drankenkartons gescheiden in, samen met plastic verpakkingen en vaak ook blik. Drankenkartons bestaan voor 75% uit virgin papiervezel, dat heel goed herbruikbaar is. (Bron: Stichting HEDRA) 53

55 Bijlage 1 Papiervezelconvenant V - Kwaliteitseisen Het aan een bij de Stichting Papier Recycling Nederland (hierna: PRN) aangesloten Oudpapieronderneming aangeboden oudpapier dient droog, schoon en vrij van voedselresten te zijn; Het aan een bij PRN aangesloten Oudpapieronderneming aangeboden oudpapier mag: a) niet meer dan 10% vervuiling bevatten, waarbij het gewichtspercentage aan Productvreemde vervuiling niet meer dan 5% mag zijn van het aangeboden oudpapier; b) niet meer dan 10% absoluut vocht (H 2 O, luchtdroog gemeten) bevatten. De aangeboden partij oudpapier wordt bij overstijging van een van deze percentages geweigerd; Gemeenten streven er naar de Productvreemde vervuiling van het gescheiden ingezamelde en aangeboden oudpapier zo laag mogelijk te laten zijn; De kosten voor het scheiden van Productvreemde vervuiling zijn voor rekening van de Gemeente. 54

56 Bijlage 1 Papiervezelconvenant V - Producteigen en Productvreemde vervuiling A. Onder Producteigen vervuiling wordt verstaan: Al het niet-papiervezel materiaal dat tijdens het productieproces van het betreffende papieren of kartonnen product op of aan het papier of karton vast wordt aangebracht en dat een wezenlijk onderdeel uitmaakt van dat product. Voorbeelden (niet limitatief): het venster in een envelop; het garen waarmee een boek gebonden is; de lijmrug van een brochure, boek, magazine, kladblok of gids; de spiraal in een schrijfblok; de nietjes in een krant of folder. B. Onder Productvreemde vervuiling wordt verstaan: Al het niet-papiervezel materiaal, niet behorend tot de Producteigen vervuiling, dat: tijdens het gebruik aan het papieren of kartonnen product wordt toegevoegd; in de afvalfase aan dat product kleeft; in de afvalfase door het product geabsorbeerd wordt. Tevens: Producten van papier en karton die niet schoon en droog zijn, zijn daardoor niet herbruikbaar en vallen daarom binnen deze categorie. Voorbeelden (niet limitatief): 1 Alle objecten die geen vast onderdeel uitmaken van het Papieren of Kartonnen product en die bestaan uit bijvoorbeeld: metaal (o.a. paperclips en binders); chemicaliën waaronder accu s en batterijen (klein formaat, o.a. Li-ion, NiCd en NiMH); kunststof (tasjes, zakken, piepschuim, cd s, zichtmappen en binders); steenachtige materiaal (aardewerk, tegeltjes); leder, textiel en vinyl; touw en hout; voedselresten. 2 papier en karton dat niet schoon en droog is, zoals: verontreinigd papier en karton: koffiefilters, papier gebruikt bij schilderwerk, papier bij vleeswaren of gebak(jes), nat papier, verrot of (deels) verbrand papier en vette pizzadozen; verpakkingen voor vloeibare wasmiddelen en wasverzachter. 3 niet inzamelbaar en niet herbruikbaar papier en karton, zoals: sanitair papier (tissues/papieren zakdoekjes, keukenpapier en toiletpapier); behangpapier (inclusief vinylbehang); geplastificeerd papier en karton, zoals: koffiebekers, drukwerk (omslagen) en diepvriesproducten; siliconenpapier (rugpapier van stickers en pleisters); foto s (fotopapier); bakpapier. 55

57 Bijlage 1 Papiervezelconvenant V - De achterban van PRN De volgende begunstigers (zes in getal) van de Stichting Papier Recycling Nederland (PRN) maken deel uit van de achterban van PRN voor producten van papier en karton, niet zijnde verpakkingen: 1 de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier- en Kartonfabrieken (Kon. VNP) Kruisweg NE Hoofddorp statutair gevestigd te Haarlem; 4 de Stichting van Leveranciers van Hygiënische Papierproducten (SLHP) Kruisweg NE Hoofddorp statutair gevestigd te Haarlem; 2 het Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen (KVGO) Startbaan XR Amstelveen statutair gevestigd te Amstelveen; 5 de Vereniging van Papiergroothandelaren (VPG) Bezuidenhoutseweg AV Den Haag statutair gevestigd te Den Haag; 3 het Nederlands Uitgeversverbond (NUV) Hogehilweg CC Amsterdam-Zuidoost statutair gevestigd te Amsterdam; 6 de Federatie Nederlandse Oudpapier Industrie (FNOI) Laan Copes van Cattenburg BW Den Haag statutair gevestigd te Den Haag. 56

58 Bijlage 2 Spelregels voor het openen en sluiten van het verwijderingsfonds De spelregels zijn een praktische leidraad bij het openen en sluiten van het Verwijderingsfonds. Deze spelregels zijn een vereenvoudigde weergave van formele documenten, er kunnen geen rechten aan worden ontleend. Zij zijn opgesteld op basis van het vijfde Papiervezelconvenant, de Algemeen verbindend verklaring van de overeenkomst inzake de afvalbeheersbijdrage 2010 voor papier en karton (hierna: AVV), de toelichting op de AVV en de Deelnemingsovereenkomsten. Bij twijfel zijn de genoemde officiële documenten leidend. 1 Deze spelregels houden rekening met artikel 5 van de statuten (versie 2015) van de Stichting Verwijderingsfonds (hierna: SVF), waarin de besluitvorming van het algemeen bestuur van SVF (hierna: het bestuur) is geregeld. 2 Het bestuur stelt vast of er sprake is van een ketendeficit of ketensurplus. Deze besluitvorming vindt plaats op voorstel van een daarvoor speciaal geïnstalleerde commissie uit het bestuur, de Commissie Marktwerking (hierna: Cie. Marktwerking). 3 De Cie. Marktwerking bepaalt periodiek de voor het afvalbeheerssysteem geldende internationale marktprijs van oudpapier en -karton, volgens een door het algemeen bestuur goedgekeurde methodiek (ook wel de matrix genoemd). 4 De Cie. Marktwerking komt in ieder geval bijeen voorafgaande aan een vergadering van het bestuur en verder zo vaak als één der deelnemers in de commissie dit noodzakelijk acht, omdat de marktomstandigheden zich zodanig kunnen wijzigen dat dit mogelijke gevolgen heeft voor de hoogte van het deficit of surplus. Afvalbeheersvergoeding (voor gemeenten) 5 Het bestuur bepaalt aan de hand van de berekeningen van de Cie. Marktwerking en de hoogte van de standaardverwerkingskosten voor oudpapier en -karton in Nederland of er sprake is van een ketendeficit en wat de hoogte ervan is. 6 Eén maand na de eerste vaststelling van het ketendeficit bepaalt de Cie. Marktwerking wat de dan geldende internationale marktprijs is. 7 Het bestuur bepaalt binnen een aantal dagen na de vaststelling door de commissie van de internationale marktprijs op basis van de (mogelijk nieuwe) berekeningen van de Cie. Marktwerking of er nog steeds sprake is van een ketendeficit en wat de hoogte ervan is. 9 Indien er nog sprake is van een ketendeficit dan stelt het bestuur aan de hand van het vastgestelde ketendeficit de hoogte van de afvalbeheersvergoeding voor het ketendeficit vast. 57

59 Bijlage 2 Spelregels voor het openen en sluiten van het verwijderingsfonds 9 Het bestuur stelt tevens de ingangsdatum van de afvalbeheersvergoeding vast. De afvalbeheersvergoeding gaat in per de eerste van de maand volgend op de maand waarin het deficit voor de tweede maal is vastgesteld en het bestuursbesluit is genomen. 10 Gedurende de periode dat het Verwijderingsfonds geopend is zal het bestuur voor iedere maand het dan geldende ketendeficit vaststellen volgens de hierboven bij punt 5 beschreven wijze. 11 Op basis van het maandelijks vastgestelde ketendeficit neemt het bestuur iedere maand een besluit over de hoogte van de afvalbeheersvergoeding. 12 De mogelijk aangepaste afvalbeheersvergoeding gaat in per de eerste van de maand volgend op de maand waarin het nieuwe deficit is vastgesteld en het bestuursbesluit is genomen. 13 De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (hierna: VNG) en aangesloten gemeenten ontvangen binnen twee werkdagen bericht na de genoemde besluiten van het bestuur. 14 Bij Stichting Papier Recycling Nederland (hierna: PRN) en SVF aangesloten en declaratiegerechtigde gemeenten kunnen de vastgestelde afvalbeheersvergoeding maandelijks achteraf bij SVF declareren op basis van het monitorformulier en overzichten van weegbriefjes die zijn ontvangen van de bij PRN aangesloten oudpapier-ondernemingen waarmee deze gemeenten een overeenkomst hebben. De afvalbeheersvergoeding is opgebouwd uit twee elementen, te weten: de afzetgarantieprijs voor de gemeenten zelf (maximaal 25,- per kg) en: de vergoeding waar de deelnemende oudpapierondernemingen recht op hebben (die is maximaal gelijk aan de standaardverwerkingskosten). In de volgorde van uitkeren van de afvalbeheersvergoeding komt de uitkering voor de afzetgarantieprijs voor de gemeente altijd op de eerste plaats. De uitkering van de vergoeding aan de oudpapieronderneming loopt via de deelnemende gemeente en kan pas plaatsvinden nadat de gemeente de met de oudpapieronderneming in vrije onderhandeling overeengekomen toebetaling aan de oudpapieronderneming heeft gedaan. De over een maand gedeclareerde afvalbeheersvergoeding zal uiterlijk op de laatste werkdag van de maand aan de gemeente worden uitgekeerd volgend op de maand waarin een volledige en juiste declaratie is ontvangen. 15 Zodra het bestuur op basis van het advies van de Cie. Marktwerking vaststelt dat er geen sprake meer is van een keten- of transport- 58

60 Bijlage 2 Spelregels voor het openen en sluiten van het verwijderingsfonds deficit en vergoedingen aan gemeenten niet meer nodig zijn, besluit zij dat het fonds voor de afvalbeheersvergoeding voor het keten- of transportdeficit gesloten wordt. 16 In verband met de vertraging van één maand met betrekking tot de opening van het fonds zal het fonds na beëindiging van een ketendeficit gedurende één maand geopend blijven voor de afvalbeheersvergoeding. Als vergoeding over deze extra maand zal het eerste vastgestelde ketendeficit aan het begin van de wachtmaand worden gehanteerd. 17 De VNG en aangesloten gemeenten ontvangen binnen twee werkdagen na het desbetreffende besluit van het bestuur bericht. 18 In verband met de extra uitkeringsmaand eindigt de afvalbeheersvergoeding per de eerste van de tweede maand volgend op de maand waarin het bestuursbesluit, zoals onder punt 15 bedoeld, is genomen. Transportkostenvergoeding (voor gemeenten) 19 Het bestuur bepaalt aan de hand van de berekeningen van de Cie. Marktwerking en de hoogte van de geldende standaardverwerkingskosten of er sprake is van een ketendeficit of (klein) surplus van dien hoogte dat er voor de hiervoor in aanmerking komende gemeenten sprake kan zijn van een vergoeding voor transportkosten, voortvloeiende uit artikel 8 lid 1 van Papiervezelconvenant V. 20 Eén maand na vaststelling van het ketendeficit of -surplus stelt de Cie. Marktwerking opnieuw vast wat de dan geldende internationale marktprijs is. 21 Het bestuur bepaalt binnen een aantal dagen na de vaststelling door de commissie, doch minstens voor de 10e van de maand (punt 5), op basis van de (mogelijk nieuwe) berekeningen van de commissie of er nog steeds sprake is van een ketendeficit of -surplus van dien hoogte dat er voor de hiervoor in aanmerking komende gemeenten sprake kan zijn van een vergoeding voor transportkosten. 22 Mocht dat het geval zijn dan stelt het bestuur de ingangsdatum van de vergoeding voor de transportkosten vast. Deze vergoeding gaat in per de eerste van de maand volgend op de maand waarin het bepalende deficit of surplus voor de tweede maal is vastgesteld en het bestuursbesluit is genomen. 23 SVF stelt de voor een gemeente geldende transportvergoeding vast op basis van het Protocol ter zake van de vaststelling van de standaard transportkosten, de monitorgegevens, een overzicht van de weegbriefjes die zijn ontvangen van de bij PRN aangesloten oudpapierondernemingen waarmee deze 59

61 Bijlage 2 Spelregels voor het openen en sluiten van het verwijderingsfonds gemeenten een contract hebben gesloten, en op basis van de door SVF met routeplanner Route 66 vastgestelde afstand van de gemeentegrens naar de dichtstbijzijnde bij PRN aangesloten oudpapieronderneming. 24 Gedurende de periode dat het fonds geopend is zal het bestuur voor iedere maand het betreffende ketendeficit of surplus vaststellen volgens de hierboven onder punt 19 beschreven wijze. 25 De VNG en aangesloten gemeenten ontvangen binnen twee werkdagen bericht na het desbetreffende bestuursbesluit. 26 Aangesloten gemeenten kunnen de transportkostenvergoeding maandelijks achteraf bij het bestuur declareren op basis van het Protocol ter zake van de vaststelling van de standaard transportkosten, de monitorgegevens, een overzicht van de weegbriefjes, die zijn ontvangen van de bij PRN aangesloten oudpapierondernemingen waarmee deze gemeenten een contract hebben gesloten, en op basis van de door SVF vastgestelde afstand van de gemeentegrens naar de dichtstbijzijnde bij PRN aangesloten oudpapieronderneming. De gedeclareerde transportkosten worden uiterlijk binnen zestig dagen na ontvangst van een volledige en juiste declaratie aan de gemeente vergoed. 27 Als het bestuur op basis van de berekeningen van de commissie vaststelt dat er geen sprake meer is van een ketendeficit of surplus van dien hoogte dat gemeenten aanspraak kunnen maken op een vergoeding voor de transportkosten besluit zij dat het fonds sluit voor de transportkostenvergoeding. 28 In verband met de vertraging van één maand met betrekking tot de opening van het fonds zal het fonds na afloop van de betreffende periode gedurende één maand geopend blijven voor de transportkostenvergoeding. Bij de berekening van de vergoeding over deze extra maand zal het eerste voor een individuele gemeente vastgestelde transportdeficit aan het begin van de wachtmaand worden gehanteerd. 29 De VNG en betrokken aangesloten gemeenten ontvangen binnen twee werkdagen bericht na het desbetreffende bestuursbesluit. 30 In verband met de extra uitkeringsmaand eindigt de transportkostenvergoeding per de eerste van de tweede maand volgend op de maand waarin het bestuursbesluit is genomen. 60

62 Bijlage 2 Spelregels voor het openen en sluiten van het verwijderingsfonds Systeemkosten 31 De systeemkosten worden vanwege de continue werkzaamheden bij voortduring gemaakt. De systeemkosten worden jaarlijks vastgesteld door de besturen van PRN en SVF. Na afloop van ieder kalenderjaar wordt voor beide stichtingen afzonderlijk een jaarrekening opgesteld die door een onafhankelijke accountant wordt gecontroleerd en getekend. 32 Het bestuur van SVF heeft het recht te allen tijde - ook als er geen sprake is van een ketendeficit - het fonds te openen voor een afvalbeheersbijdrage die dient ter financiering van de systeemkosten. Het bestuur beschikt over de mogelijkheid de systeemkosten over (maximaal) het lopende Papiervezelconvenant vooruit te innen en om de inning van de systeemkosten op te schorten tot de bijdrage van voldoende omvang wordt geacht. De systematiek van heffing is hieronder beschreven vanaf punt Ter voorkoming van onnodige administratieve lasten voor de eerste ontvangers van papier en karton, maar ook van PRN en SVF, is uitdrukkelijk bepaald dat voorkomen dient te worden dat voor de systeemkosten onnodig frequent een afvalbeheersbijdrage wordt opgelegd en dat de geheven bedragen zoveel mogelijk in verhouding moeten staan met de administratieve lasten die gepaard gaan met de inning. Er zal zoveel als mogelijk is naar gestreefd worden dat het opleggen van een afvalbeheersbijdrage ter dekking van de systeemkosten samenvalt met een heffing ter dekking van uitkering van de afvalbeheersvergoeding en/of uitkering van de transportkostenvergoeding. Afvalbeheersbijdrage (heffing bij eerste ontvangers) 34 Als het bestuur vaststelt dat het fonds geopend wordt voor uitkering van de afvalbeheersvergoeding en/of uitkering van transportkostenvergoeding en/of ter dekking van de systeemkosten, stelt zij tevens vast of het fonds geopend zal worden voor de inning van een afvalbeheersbijdrage. 35 Het bestuur bepaalt de hoogte van de afvalbeheersbijdrage aan de hand van: de geschatte uit te keren afvalbeheersvergoedingen en/of; de geschatte uit te keren vergoeding voor transportkosten en/of; de gewenste dekking van de systeemkosten. 36 Tevens stelt het bestuur de ingangsdatum van de opgelegde afvalbeheersbijdrage vast. De bijdrage gaat in en eindigt per de eerste van het kalenderkwartaal volgend op het kwartaal waarin het bestuursbesluit is genomen. De afvalbeheersbijdrage wordt geheven gedurende een kalenderkwartaal of een veelvoud daarvan. 61

63 Bijlage 2 Spelregels voor het openen en sluiten van het verwijderingsfonds 37 Betrokken eerste ontvangers worden zo spoedig mogelijk na het bestuursbesluit op de hoogte gesteld van de ingangsdatum en de hoogte van de afvalbeheersbijdrage. De periode tussen de ingangsdatum en het bestuursbesluit is bij voorkeur niet korter dan vier weken. Partijen hebben daardoor de gelegenheid de noodzakelijke administratieve voorbereidingen te treffen. Het bestuur zal te allen tijde rekening houden met de situatie dat de hoogte van de te betalen heffing (afvalbeheersbijdrage) in redelijke verhouding staat tot de door alle partijen te maken administratieve lasten die samenhangen met de inning van de afvalbeheersbijdrage. 38 De voor een kwartaal vastgestelde afvalbeheersbijdrage wordt na afloop van dat kwartaal aan de eerste ontvangers in rekening gebracht op basis van de over dat kwartaal ontvangen monitorgegevens. Eerste ontvangers die hun papier en karton inkopen bij papiergroothandelaren die bij PRN zijn aangesloten, zijn al gedurende het kwartaal door de papiergroothandel aangeslagen voor de door hen af te dragen afvalbeheersbijdrage. Deze wordt in een aparte regel op de factuur van de papiergroothandel vermeld. Die draagt de gefactureerde heffing vervolgens aan het Verwijderingsfonds af. 39 Mocht PRN niet binnen de door haar gestelde termijn van een eerste ontvanger de monitorgegevens hebben ontvangen dan zal door SVF aan de eerste ontvanger een forfaitaire bijdrage worden opgelegd die zoveel mogelijk wordt vastgesteld aan de hand van in het verleden door de betreffende eerste ontvanger opgegeven informatie (ingekochte hoeveelheid papier en karton en/of hoeveelheid geïmporteerde kant-en-klare producten van papier of karton). 40 Tevens stelt het bestuur de einddatum van de opgelegde afvalbeheersbijdrage vast op basis van de situatie dat er geen sprake meer is van een fondsbehoefte met betrekking tot afvalbeheersvergoedingen, transportkostenvergoedingen of systeemkosten. De bijdrage eindigt per de eerste van het kalenderkwartaal volgend op het kwartaal waarin het bestuursbesluit is genomen. 41 Betrokken eerste ontvangers worden zo spoedig mogelijk na het bestuursbesluit op de hoogte gesteld van de beëindigingdatum van de afvalbeheersbijdrage. De periode tussen deze datum en het bestuursbesluit is bij voorkeur niet korter dan vier weken. Partijen hebben daardoor de gelegenheid de noodzakelijke administratieve voorbereidingen te treffen. 62

64 Bijlage 3 Protocol voor de vaststelling van de vervuilingsgraad van oudpapier en -karton Het van toepassing zijnde artikel van de Deelnemingsovereenkomst Gemeenten verplicht PRN met instemming van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten een protocol vast te stellen voor de vaststelling van het vervuilingspercentage van bij huishoudens ingezameld oudpapier en -karton. Dit protocol wordt door de onderstaande artikelen gevormd. 1 Het vaststellen van de verontreinigingsgraad geschiedt op het Overdrachtspunt. 2 De aanbieders (of Gemeenten) streven er naar het percentage vervuiling, bestaande uit Producteigen en Productvreemde vervuiling, elk onder de 5% te brengen. 3 Bij een vervuilingsgraad van meer dan 5% Producteigen of 5% Productvreemde vervuiling mag de betrokken Oudpapieronderneming de aangeboden partij oudpapier weigeren. Ook is van invloed of de inzameling in een grootstedelijk gebied of in een weinig stedelijk gebied plaatsvindt. Rekening houdend met deze factoren kan ten behoeve van de verrekening van de vervuiling een indeling worden gemaakt in gemeenten met een laag, gemiddeld, of hoog vervuilingsniveau. Hierbij kunnen de volgende percentages worden vastgesteld: laag: 0 tot 2% gemiddeld: 2 tot 4% hoog: 4 tot 6% 5 Het niveau van de gemiddelde vervuiling ten behoeve van de indeling in bovenstaand artikel wordt voor de eerste keer bij het afsluiten van de leveringsovereenkomst tussen partijen en daarna eenmaal per jaar opnieuw vastgesteld. 4 De vervuilingsgraad wordt mede beïnvloed door het gehanteerde inzamelsysteem. Zowel bij het inzamelen met grotere inzamelmiddelen als bij gemeenten met een Diftar-systeem en het daarmee verbonden ontwijkgedrag, kan de productvreemde vervuiling hoger dan gebruikelijk zijn. 63

65 Bijlage 3 Protocol voor de vaststelling van de vervuilingsgraad van oudpapier en -karton 6 Uitgaande van een aangeboden hoeveelheid in een periode van een maand van 10 ton, door een aanbieder namens een bij PRN aangesloten gemeente - idem van afvoer- en transportkosten van productvreemde vervuiling van e 150 per ton vuil, idem van sorteer/ zuiveringskosten van Productvreemde vervuiling van e 7,40 per ton oudpapier en -karton - kan het volgende schema voor de berekening van de verwijderingskosten worden gemaakt: 7 Het gescheiden ingezamelde en aan een Oudpapieronderneming aangeboden oudpapier dient schoon en droog te zijn. Met betrekking tot de eis droog is de volgende bepaling van toepassing: het (absolute) vochtpercentage mag niet meer dan 10% van de aangeboden gewichtshoeveelheid oudpapier uitmaken (dat is luchtdroog gemeten). Vervuilingsgraad Laag Gemiddeld Hoog % 0-2% 2-4% 4-6% Tonnen hoeveelheid oudpapier: hoeveelheid vervuiling (max.): 0,2 0,4 0,6 Kosten in e sorteer- en zuiveringskosten à e7,40 per ton oudpapier: 74,00 74,00 74,00 afvoerkosten à 150,00 per ton vuil: 30,00 60,00 90,00 te verrekenen verwijderingskosten: 104,00 134,00 164,00 64

66 Bijlage 4 Protocol ter zake van de vaststelling van de standaard transportkosten Het betreffende artikel van de Deelnemingsovereenkomst Gemeenten verplicht SVF met instemming van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten een protocol voor de vaststelling van transportkosten te maken, voorzover deze transportkosten betrekking hebben op Oudpapier dat vanaf de gemeentegrens van een bij PRN aangesloten gemeente naar het dichtstbijzijnde Overdrachtspunt wordt getransporteerd, indien dat niet binnen het grondgebied van de Gemeente is gevestigd. Dit protocol wordt door de onderstaande artikelen gevormd. 1 Transport vindt plaats met een container op een vrachtwagen, of met een kraakperswagen. 2 Alleen de kilometers tussen de gemeentegrens en de dichtstbijzijnde Oudpapieronderneming worden gerekend. Door het toetreden van nieuwe Oudpapierondernemingen tot PRN kan de plaats van de dichtstbijzijnde Oudpapieronderneming zich gedurende de looptijd van de overeenkomst wijzigen. 4 De berekening moet uitgaan van een normale belading (volle vracht). 5 Er van uitgaande dat: een container een lading kan bevatten van 2 ton tot maximaal 6 ton; het reëel is uit te gaan van een normale belading van een container met 5 ton; een kraakperswagen onder normale omstandigheden 7 ton kan laden; het reëel is van de normale belading van 7 ton voor een kraakperswagen uit te gaan; de kosten van een vrachtwagen met container e 1,50 per kilometer bedragen; de kosten van een kraakperswagen e 2,10 per kilometer bedragen, kunnen de standaard transportkosten per ton/km worden vastgesteld op e 0,30 per km (5 ton à e1,50 per km en 7 ton à e 2,10 per km). 3 Alleen de te rijden kilometers van de gemeentegrens naar het Overdrachtspunt tellen (kosten van laden en lossen worden immers ook gemaakt wanneer er wel een Oudpapieronderneming binnen de gemeentegrens aanwezig is). 65

67 Bijlage 5 Definities en begrippen Officieel vastgelegd in de Algemeen Verbindend Verklaring (van de Overeenkomst inzake de verwijderingsbijdrage voor papier en karton 2010). Eerste ontvanger Elke ondernemer die in het kader van de uitoefening van zijn beroep of bedrijf als eerste in Nederland nog te verwerken papier en karton - niet zijnde verpakkingen - afneemt met het doel dit bewerkt of onbewerkt op de Nederlandse markt af te zetten, zoals grafische ondernemingen, fabrikanten van displaymaterialen, papiergroothandelaren, fabrikanten van hygiënische papierproducten en fabrikanten van kantoor- en schoolartikelen, alsmede elke ondernemer die in het kader van zijn beroep of bedrijf kant-en-klare producten van papier en karton -niet zijnde verpakkingen- bestemd voor gebruik in Nederland importeert. Afzetgarantieprijs De door PRN met gemeenten overeengekomen gegarandeerde vergoeding aan gemeenten van maximaal e 25,- per kg voor brongescheiden ingezameld oudpapier en -karton uit huishoudens (categorie niet-verpakkingen). Ketendeficit Het negatieve saldo van de op enig moment actuele berekende internationale marktprijs voor oudpapier en -karton minus de som van de door of namens PRN periodiek vastgestelde standaardverwerkingskosten voor reiniging, sortering, bewerking, opslag en transport naar de afnemers van oudpapier en -karton en de afzetgarantieprijs. Papier en karton Al het nieuwe papier en karton en/of producten van papier en karton, niet zijnde verpakkingen, dat voor verwerking en gebruik in Nederland wordt afgezet. Papiergroothandel Elke ondernemer in Nederland die direct van papier- en kartonfabrikanten in Nederland of in het buitenland papier en karton afneemt met het doel dit door te verkopen aan Nederlandse verwerkers van papier en karton. 66

68 Bijlage 5 Definities en begrippen Afvalbeheersbijdrage Het bedrag dat op grond van de overeenkomst dient te worden afgedragen aan de Stichting Verwijderingsfonds. De afvalbeheersbijdrage betreft alle niet-verpakkingstoepassingen (vooral grafische en hygiënische toepassingen) van papier en karton, zowel halffabricaten als kant-en- klare producten. Afvalbeheersvergoeding voor de gemeente De vergoeding die in het kader van het inzamel- en verwerkingsysteem voor oudpapier en -karton (niet zijnde verpakkingen) uit het Verwijderingsfonds aan gemeenten wordt uitgekeerd ter suppletie van een deficit. Afvalbeheersvergoeding voor de oudpapieronderneming De vergoeding die in het kader van het inzamel- en verwerkingsysteem voor oudpapier en -karton (niet zijnde verpakkingen) uit het Verwijderingsfonds via gemeenten wordt uitgekeerd aan oudpapierondernemingen ter suppletie van een deficit. Standaardverwerkingskosten De periodiek op basis van indexaties aangepaste som van de kosten van inname, weging, reiniging, sortering, bewerking, opslag en transport naar de afnemers van oudpapier en -karton van een theoretische, efficiënte, middelgrote oudpapieronderneming, vastgesteld op basis van een verwerkingskostenonderzoek dat een keer per convenantsperiode in opdracht van de Stichting Verwijderingsfonds wordt uitgevoerd door onafhankelijke deskundigen. Internationale marktprijs De prijs voor oudpapier en -karton op internationale markten zoals die gekend kan worden uit openbare publicaties en marktgegevens. Inzamelbaar oudpapier en -karton Alle oudpapier en -karton uit Nederlandse huishoudens, niet zijnde verpakkingen, met uitzondering van zodanig oudpapier en -karton dat naar bestemming of volgens de geldende stand der techniek naar zijn aard niet recyclebaar is, zoals papier en karton gebruikt in sanitaire producten of behang en zwerfvuil. 67

69 Bijlage 5 Definities en begrippen Transportdeficit De kosten van bij PRN aangesloten gemeenten waarbinnen geen bij PRN aangesloten oudpapieronderneming aanwezig is, voor transport van oudpapier en -karton -niet zijnde verpakkingen- vanaf de gemeentegrens naar de dichtstbijzijnde bij PRN aangesloten oudpapieronderneming, voorzover deze kosten leiden tot een negatieve opbrengst voor de desbetreffende gemeenten, zoals gemaximeerd door de Stichting Verwijderingsfonds in het met instemming van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten vastgestelde Protocol terzake van de vaststelling van de standaard verwerkingskosten. Transportbijdrage Het bedrag dat op grond van de overeenkomst ter compensatie van het transportdeficit dient te worden afgedragen aan Stichting Verwijderingsfonds. Transportvergoeding De vergoeding die in het kader van het inzamel- en verwerkingsysteem voor oudpapier en -karton -niet zijnde verpakkingen- uit het Verwijderingsfonds wordt uitgekeerd aan gemeenten ter suppletie van het transportdeficit. Systeemkosten De kosten voor het onderzoek met betrekking tot en de ontwikkeling van het afvalbeheerssysteem voor oudpapier en -karton - niet zijnde verpakkingen - alsmede de investeringskosten, de logistieke kosten en de organisatorische kosten van Stichting PRN en Stichting Verwijderingsfonds. Systeembijdrage Het bedrag dat op grond van de overeenkomst ter compensatie van de systeemkosten dient te worden afgedragen aan Stichting Verwijderingsfonds. 68

70 Bijlage 6 Afkortingen AVV Algemeen Verbindend Verklaring Besluit Verpakkingen Besluit beheer verpakkingen CBL ERK.-OPK FNOI HRA I&M Kon. VNP Centraal Bureau Levensmiddelenhandel Erkenningsregeling Oudpapier en -Karton (kwaliteitsborgingsysteem) Federatie Nederlandse Oudpapier Industrie Huishoudelijk Restafval Ministerie van Infrastructuur en Milieu Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier- en kartonfabrieken KRA Kaderrichtlijn Afvalstoffen (2009/98/EG, 19 november 2008) KVGO KWDI-sector Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen Kantoren-, Winkels-, Diensten- en Industriesector LAP2 Landelijk Afvalbeheerplan 2 NMa NUV OPK PRN SLHP SVF VNG VPG KIWA Wm Nederlandse Mededingingsautoriteit Nederlands Uitgeversverbond Oudpapier en -karton Stichting Papier Recycling Nederland Stichting Leveranciers van Hygiënische Papierproducten Stichting Verwijderingsfonds Vereniging van Nederlandse Gemeenten Vereniging van Papiergroothandelaren Organisatie die hooggekwalificeerde certificaties verzorgt Wet milieubeheer 69

71 Bijlage 7 Belangrijke adressen Inspectie Leefomgeving & Transport (ILT) Graadt van Roggenweg BP Utrecht Federatie Nederlandse Oudpapier Industrie (FNOI) Laan van Copes van Cattenburch 79 Postbus CH Den Haag T (070) F (070) Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen (KVGO) Startbaan 10 Postbus AE Amstelveen T (020) F (020) Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier- en Kartonfabrieken (Kon. VNP) Kruisweg 761 Postbus AS Hoofddorp T (020) F (020) Milieu Centraal Herculesplein AA Utrecht T (030) F (030) Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) Plesmanweg JG Den Haag T (070) F (070) Nederlands Uitgeversverbond (NUV) Hogehilweg 6 Postbus AA Amsterdam Zuid-Oost T (020) F (020)

72 Bijlage 7 Belangrijke adressen Stichting Leveranciers van Hygiënische Papierproducten (SLHP) Kruisweg NE Hoofddorp T (020) F (020) Afvalfonds Verpakkingen Overgoo JZ Leidschendam Stichting Papier Recycling Nederland (PRN) en Stichting Verwijderingsfonds (SVF) Kruisweg 761 Postbus AS Hoofddorp T helpdesk (020) ( en uur) F (020) Vereniging van Papiergroothandelaren (VPG) De Malietoren Bezuidenhoutseweg 12 Postbus AA Den Haag T (070) F (070) KIWA Nederland B.V. Sir Winston Churchillaan 273 Postbus AB Rijswijk T (088) Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) Nassaulaan JS Den Haag Postbus GK Den Haag T (070) F (070)

73 72

74