Kringloop papier en karton. herverwerken monitoring financiering

Transcriptie

1 Kringloop papier en karton Het systeem van inzamelen herverwerken monitoring financiering

2 Kringloop papier en karton voor niet-verpakkingen van papier en karton Het systeem van inzamelen herverwerken monitoring financiering Opzet en gebruik Deze brochure geeft een zo breed mogelijk inzicht in het inzamel- en herverwerkingsysteem voor oudpapier en -karton. 1

3 Voorwoord 3 Recycling en hergebruik van oudpapier 4 Feiten en cijfers 4 Het Besluit beheer verpakkingen en papier en karton 4 Papiervezelconvenant III 4 Verpakkingenbelasting 5 Uitvoering Afvalfonds, PRN, Nedvang en Belastingdienst 5 60 jaar inzameling van oudpapier 7 Papiervezelconvenant III 9 De financiering van het systeem 12 Kernpunten Papiervezelconvenant III 13 Papier en karton, de markt en het hergebruik 14 Consumptie, inzameling en hergebruik van papier en karton 16 Vrije marktwerking 16 Verwijderingsfonds 17 Monitoring door stichting Papier Recycling Nederland (PRN) 18 De rollen in het inzameling- en herverwerkingsysteem 19 De rol van de gemeenten 19 De rol van oudpapierondernemingen 20 De rol van Eerste Ontvangers (van papier en karton) 21 Stichting Papier Recycling Nederland (PRN) 23 Stichting Verwijderingsfonds (SVF) 23 Overschotmanagement BV 25 Kwaliteitseisen oudpapier en -karton 25 Certificering oudpapieronderneming 26 Gemeenten en oudpapieronderneming 26 Vrije marktwerking en mededinging 27 Geschillenregeling 29 INHOUDSOPGAVE Bijlagen 1 Papiervezelconvenant III (inclusief 2 bijlagen) 30 2 Spelregels voor het openen en sluiten van het Verwijderingsfonds 39 3 Protocol ter zake van de vaststelling van de vervuilingsgraad van oudpapier en -karton 41 4 Protocol ter zake van de vaststelling van de standaard transportkosten 43 5 Scheidingsregels oudpapier en -karton 44 6 Definities en begrippen 45 7 Afkortingen 48 Belangrijke adressen 48 Trefwoordenregister 51 2

4 Voorwoord van de voorzitter van PRN Voor u ligt het nieuwe uitvoeringsprotocol voor niet-verpakkingen van papier en karton van stichting Papier Recycling Nederland (PRN). Teneinde het voor alle betrokkenen zo overzichtelijk mogelijk te maken vindt u naast deze productie ook het uitvoeringsprotocol voor verpakkingen van papier en karton zoals dat door Nedvang (in de nieuwe gedaante in december 2007 opgericht) is opgesteld en waaraan door PRN en Verpakkingen Recycling Nederland (VRN) wordt medegewerkt. De doelstelling zoals wij die in de afgelopen 10 jaar hebben nagestreefd en verwezenlijkt blijft onveranderd: zorgen dat onder alle marktomstandigheden oudpapier en -karton brongescheiden worden ingezameld zodat die een nieuwe cyclus als product kunnen doorlopen. Kort gezegd: geen afval maar grondstof. Met voldoening zien wij terug op het behaalde inzamelpercentage. Voor niet-verpakkingen boven de 80%! Dat was de basis voor een op 22 mei 2007 met de VNG afgesloten nieuw Papiervezelconvenant. De overeengekomen looptijd daarvan is vier jaar. In samenhang met het Papiervezelconvenant heeft de minister van VROM in december 2007 een algemeen verbindend verklaring vastgesteld waardoor de gehele papier- en kartonketen wordt gebonden. Freeriding en dus oneerlijke concurrentie kan daardoor worden tegengegaan. Met enige trots vermeld ik dat wij erin geslaagd zijn door uiterste efficiency te betrachten met een klein aantal medewerkers de kosten voor het bedrijfsleven laag te houden. In de komende jaren zal alleen een heffing worden opgelegd in geval van een zodanige daling van de marktprijs voor oudpapier en -karton dat daaruit de kosten voor inzameling en bewerking niet meer betaald kunnen worden. Overigens zal een keer in deze periode een heffing plaatsvinden om de apparaatskosten te dekken. De werkingssfeer van dit convenant en de algemeen verbindend verklaring betreft kranten, tijdschriften, boeken en folders van papier en karton evenals sanitaire toepassingen en waardepapieren waarvan wij beseffen dat die niet inzamelbaar zijn. Er is voor de totstandkoming van dit uitvoeringsplan veel werk verzet. Uitgangspunt is geweest het bedrijfsleven zo weinig mogelijk te confronteren met financiële lasten en administratieve rompslomp, terwijl tegelijkertijd toch de door de overheid gestelde doelen moesten worden gerealiseerd. In die opzet menen wij te zijn geslaagd. VOORWOORD Prof. H.J. L. Vonhoff Voorzitter PRN & VRN 3

5 Recycling en hergebruik oudpapier Feiten & cijfers Van alle gescheiden aangeboden (afval)materialen die bij huishoudens en bedrijven vrijkomen, vormt oudpapier en -karton een groot aandeel. In 2007 werd in totaal ton oudpapier ingezameld. Het ingezamelde oudpapier uit huishoudens bestaat voor 23% uit gebruikte verpakkingen en 77% uit andere, voornamelijk grafische, producten van papier en karton. Dit zijn vooral kranten, tijdschriften, folders, boeken, catalogi en printerpapier. Al dit ingezamelde oudpapier wordt hergebruikt. Met een gemiddelde van 79% behoort Nederland bij de Europese koplopers in papierrecycling. Voor de productie van nieuw papier en karton is oudpapier een belangrijke grondstof: in Nederland gemaakt nieuw papier en karton bestaat voor ruim 75% uit gerecycled oudpapier en -karton. Besluit beheer verpakkingen en papier en karton, convenant, verpakkingenbelasting Besluit beheer verpakkingen en papier en karton Op 1 januari 2006 is het Besluit beheer verpakkingen en papier en karton in werking getreden (verder: Besluit). Hiermee is een eind gekomen aan drie opeenvolgende convenanten verpakkingen (1991 t/m 2005). Op grond van het Besluit zijn producenten en importeurs zowel individueel als financieel verantwoordelijk voor de kosten van inzameling en hergebruik van de verpakkingen die zij gebruiken of toevoegen aan hun producten voor de Nederlandse markt (producentenverantwoordelijkheid). Doel van het Besluit is de milieubelasting van verpakkingen en papier en karton door preventie en hergebruik te verminderen. Van alle verpakkingen van alle materiaalsoorten moet 65 procent als materiaal worden hergebruikt. Daarnaast zijn per verpakkingsmateriaal doelstellingen voor hergebruik geformuleerd: voor verpakkingen van papier en karton is de doelstelling 75%. Met het Besluit wordt de EG-richtlijn Verpakking en verpakkingsafval (nr. 94/92/EG, PbEG L 47) in Nederland geïmplementeerd en uitgevoerd. De financiering loopt via de verpakkingenbelasting, die op 1 januari 2008 is ingevoerd. Vanaf 2008 zijn de verpakkingenbelasting, de vergoedingen in het kader van producentenverantwoordelijkheid en de bestrijding van zwerfafval geïntegreerd in één heffing: de verpakkingenbelasting die belastingplichtige bedrijven op aangifte aan de Belastingdienst voldoen. Uit de opbrengst wordt 115 miljoen in een Afvalfonds gestort. Gemeenten krijgen uit het Afvalfonds vergoedingen voor de inzameling van huishoudelijk verpakkingsafval uitgekeerd. Papiervezelconvenant III Het Besluit kent tevens een wettelijke grondslag voor producentenverantwoordelijkheid voor andere producten van papier en karton (niet-verpakkingen), voornamelijk grafische producten zoals kranten, tijdschriften, folders, boeken, catalogi en printpapier (artikel 5 van het Besluit). 4

6 De nieuwe afspraken over inzameling en herverwerking van oudpapier en -karton: Papiervezelconvenant III Producentenverantwoordelijkheid voor (producten van) papier en karton niet zijnde verpakkingen is echter niet ingevoerd. Om de succesvolle aanpak van convenanten ook voor de stroom oudpapier van deze producten te continueren, hebben de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en Stichting PRN op 22 mei 2007 het Papiervezelconvenant III gesloten. Papiervezelconvenant III geeft gemeenten een afzetgarantieprijs van 20 per ton voor onbewerkt oudpapier, niet zijnde verpakkingen. Als de opbrengstprijs onder de afzetgarantieprijs zakt, vergoedt PRN het verschil aan gemeenten (met een maximum van 20 per ton). Het 3de Papiervezelconvenant heeft een looptijd tot en met Verpakkingenbelasting In het Coalitieakkoord 2007 van het kabinet is een verpakkingenbelasting aangekondigd per 1 januari Deze nieuwe verpakkingenbelasting maakt onderdeel uit van het Belastingplan 2008 en wordt opgenomen in de Wet belastingen op milieugrondslag (Wbm). Doel van de belasting is het genereren van opbrengsten voor de algemene middelen in de overheidsbegroting en zal naar de mening van het kabinet leiden tot het verminderen van milieubelasting door verpakkingen. De belasting is van toepassing op alle verpakkingen (consumenten- en bedrijfsverpakkingen) en levert 250 miljoen per jaar op. De uitvoering: Afvalfonds, PRN, Nedvang en Belastingdienst Uitvoering Besluit (verpakkingen) De afspraken over de uitvoering van het Besluit beheer verpakkingen en papier en karton zijn vastgelegd in de Raamovereenkomst van 27 juli 2007 tussen het ministerie van VROM, het (verpakkende) bedrijfsleven (Nedvang) en de Vereniging van Nederlandse gemeenten (VNG). De overeenkomst heeft een looptijd van vijf jaar (2008 t/m 2012). De Raamovereenkomst is alleen van toepassing op verpakkingen die vrijkomen bij huishoudens (consumentenverpakkingen). Het verpakkende bedrijfsleven blijft te allen tijde verantwoordelijk voor het behalen van de doelstellingen uit het Besluit. Voor vrijgekomen verpakkingen van papier en karton (dat is gemiddeld 23% van de totale huishoudelijke oudpapierstroom) kunnen gemeenten kiezen uit optie A en B. Optie A De gemeente draagt zorg voor de inzameling en aflevering tot de bewerker. De gemeente is eigenaar van de ingezamelde verpakkingen. De verkoopopbrengst komt geheel ten goede aan de gemeente. Als de opbrengstprijs minder is dan 40 per kg wordt het verschil tot 40 uit het Afvalfonds aangevuld. Als de transportafstand vanaf de gemeentegrens naar de verwerker meer dan 30 km is, vergoedt het Afvalfonds de gemeente de afstand boven die 30 km met 0,14 per kg per km. 5

7 De nieuwe afspraken over inzameling en herverwerking van oudpapier en -karton: Papiervezelconvenant III Optie B De gemeente draagt zorg voor de inzameling en aflevering tot de bewerker. De gemeente is eigenaar van de ingezamelde verpakkingen. De verkoopopbrengst komt geheel ten goede aan de gemeente. De gemeente ontvangt uit het Afvalfonds een registratievergoeding van 6,25 per kg voor de monitoring van de hoeveelheid ingezamelde papieren en kartonnen verpakkingen (23% van de totale huishoudelijke oudpapierstroom). Voorts is in de Raamovereenkomst afgesproken dat het verpakkende bedrijfsleven in geval van uitzonderlijke marktomstandigheden (zoals negatieve opbrengstprijzen) een afnamegarantie tegen nulprijs voor het verpakkingendeel in de oudpapierstroom geeft. Het bedrijfsleven zal via één organisatie uitvoering geven aan het Besluit, conform de zogenoemde één loket gedachte, één aanspreekpunt voor gemeenten. Hiertoe is Stichting Nedvang opgericht, een collectief van erkende uitvoeringsorganisaties. In een uitvoeringsprotocol is de praktische uitwerking van de Raamovereenkomst beschreven en wordt de uitvoering van de verschillende taken ten aanzien van de inzameling en scheiding van huishoudelijk verpakkingsafval uitgelegd. Uitvoering Papiervezelconvenant III Stichting PRN voert sinds 1998 het inzamel- en herverwerkingsysteem voor papier en karton uit. Het systeem is vastgelegd in het Papiervezelconvenant en betreft (producten van) papier en karton anders dan verpakkingen (kranten, tijdschriften, printpapier, e.d.). Inning verpakkingenbelasting De verpakkingenbelasting wordt geïnd door het ministerie van Financiën (Belastingdienst). De vergoedingen in het kader van het Besluit en de bijdragen in het kader van het Impulsprogramma Zwerfafval (samen 115 miljoen per jaar) worden in de verpakkingenbelasting ( 250 miljoen) geïntegreerd. De dekking van de 115 miljoen vindt plaats door heffingen bij het verpakkende bedrijfsleven, de producenten/importeurs. Deze heffingen worden geïnd door het ministerie van Financiën (Belastingdienst), samen met de 250 miljoen verpakkingenbelasting. In totaal gaat het dus om 365 miljoen per jaar. Voor het jaar 2008 heeft het ministerie van Financiën haar aandeel in de verpakkingenbelastingen gehalveerd van 250 miljoen naar 125 miljoen. De tarieven per materiaalsoort zijn dienovereenkomstig eenmalig aangepast. In totaal komt de verpakkingenbelasting in 2008 daarmee uit op 240 miljoen. De begroting van VROM wordt elk jaar met 115 verhoogd. Vervolgens stort VROM jaarlijks 115 miljoen in het Afvalfonds, waaruit inzamelvergoedingen conform de producentenverantwoordelijkheid, en vastgelegd in de Raamovereenkomst, aan gemeenten worden uitgekeerd. Ook het impulsprogramma voor de aanpak van zwerfafval wordt uit dit bedrag gefinancierd ( 11 miljoen). 6

8 Al bijna 60 jaar inzameling oudpapier OPK: een waardevolle secundaire grondstof Al sinds de vijftiger jaren van de vorige eeuw - bijna 60 jaar - wordt oudpapier en -karton (OPK) als secundaire grondstof gebruikt door de papier- en kartonindustrie. OPK is een goed voorbeeld van wat afvalmateriaal voor de één is, een economisch waardevolle en belangrijke grondstof voor de ander is. Dit betekent dat het sluiten van de kringloop economisch wordt gedreven, hetgeen een essentiële succesfactor is voor het resultaat dat de schakels in de kringloopketen en andere belanghebbenden nastreven. Nederland behoort met 79% inzameling en hergebruik tot de Europese koplopers in papierrecycling. Inzameling via fijnmazig netwerk De feitelijke inzameling vindt plaats door (sport)verenigingen, scholen, kerken, charitatieve instellingen, e.d., die een deel van de opbrengst van het OPK mogen houden. Zij werken samen met de gemeenten, die de inzameling vaak subsidiëren. Daarnaast vindt gescheiden inzameling plaats via milieuparkjes waar de burgers hun oudpapier in een container deponeren. Het vergaarde oudpapier wordt gereinigd, gesorteerd, gebaald en tegen geldende marktprijzen verkocht aan de papierindustrie. De inzameling is een intensieve activiteit, die via een fijnmazig netwerk wordt uitgevoerd. Gemeenten vrij in hoe zij OPK (laten) inzamelen Uitsluitend de inzamelkosten van OPK (brongescheiden) uit huishoudens tot het overdrachtspunt (waar de bedrijfsmatige overname plaatsvindt) zijn voor rekening van de gemeenten. Dit vloeit voort uit de wettelijke zorgplicht van gemeenten voor inzameling van huishoudelijke afvalstoffen (artikel Wet milieubeheer). Gemeenten zijn vrij om te bepalen hoe het oudpapier wordt ingezameld: via OPK-containers, door middel van een haalsysteem al dan niet met minicontainers, door inschakeling van sportclubs, verenigingen, scholen en kerken e.d. Verder is met de gemeenten overeengekomen dat zij onder geen enkele omstandigheid geld zullen toegeven aan de oudpapieronderneming (de minimum prijs is nul), terwijl deze op haar beurt aan de gemeenten de garantie heeft afgegeven dat afname van OPK te allen tijde zal plaatsvinden. 7

9 Grillige wereldmarkt vereist aanpak gericht op meer evenwicht OPK-markt is mondiaal en onvoorspelbaar Oudpapier is sinds enkele decennia een commodity, de prijs komt tot stand door vraag en aanbod, en het gaat om grote hoeveelheden oudpapier. Als commodity is oudpapier en de markt daarvoor in toenemende mate afhankelijk van mondiale invloeden. De ontwikkelingen op de oudpapiermarkt kunnen een grillig verloop vertonen. Zij worden gekenmerkt door grote en/of snelle veranderingen in vraag en aanbod, met schoksgewijze prijsschommelingen en - verschillen als gevolg van tekorten en overschotten. Deze kenmerken maken het inzamel- en herverwerkingsysteem kwetsbaar. Wereldwijd stijgt de consumptie van nieuw papier en karton net als het hergebruik van oudpapier. Vanuit Europa wordt veel oudpapier naar vooral zuidoost Azië geëxporteerd. In Azië in papier en karton verpakte producten die in grote hoeveelheden in Europa en Amerika worden afgezet, leveren hier een belangrijk exportoverschot aan oudpapier (verpakkingsmateriaal) op. Om aan de vraag naar grondstof voor nieuwe verpakkingen van papier en karton te kunnen voldoen, importeert Azië veel oudpapier uit Europa en Amerika. Zo wordt de OPK-kringloop mondiaal gesloten. Binnen de EU zijn ook verschuivingen gaande. De export - en tevens de inzameling en het hergebruik - vanuit Duitsland naar andere EU-landen is toegenomen. Groeit de vraag van de oudpapiermarkt met schokken, de inzameling neemt van nature meer geleidelijk toe. Door ingrijpen van de politiek is echter van een evenwichtige ontwikkeling van het aanbod van oudpapier geen sprake meer. De marktprijzen voor OPK worden tegenwoordig meer bepaald door nationale wetgeving en inzamelijver dan door de conjunctuur. Dit gebeurt in combinatie met schoksgewijze groei in het hergebruik en wordt versterkt door de sterke groei in oudpapierstromen tussen de continenten. Gevolgen voor het inzamel- en herverwerkingsysteem in Nederland Een andere essentiële succesfactor voor het goed functioneren van het systeem, naast de eerder genoemde economische drijfveren, is een min of meer constante toevoer van oudpapier en -karton. Dit geldt zowel voor gemeenten (ongeacht wie voor de feitelijke inzameling zorgt) als de oudpapierondernemingen en de papier- en kartonindustrie. Gemeenten maken gebruik van de diensten van de oudpapierondernemingen voor de afzet van het door hen brongescheiden ingezamelde oudpapier. Zolang de marktprijs voor oudpapier op een goed niveau ligt - dan is er voldoende marktvraag - zijn er geen financiële- en afzetproblemen. Heeft het ingezamelde OPK een lage of zelfs geen economische waarde (onvoldoende marktvraag), dan lopen gemeenten het risico dat zij de oudpapierondernemingen (hun afnemers) moeten bijbetalen om van het OPK af te komen. Op hun beurt moeten de oudpapierondernemingen het OPK opslaan omdat zij geen afzetmogelijkheden hebben, en betere tijden afwachten. Bij een langere periode van onvoldoende marktvraag raken de opslagplaatsen voor oudpapier vol, en leidt dit er automatisch toe dat de oudpapierinzameling uit huishoudens inzakt. 8

10 Meer evenwicht in vraag en aanbod OPK Dit is slecht voor de gemeenten, omdat het OPK dan niet meer brongescheiden wordt ingezameld en met het restafval wordt verwijderd. Gemeenten zijn wettelijk verplicht huishoudelijk afval in te zamelen. Verwijdering met het restafval kost de gemeenten inzamel- en verbrandingskosten van 150 à 200 per ton. Bovendien zijn er dan geen inkomsten meer uit de verkoop van het OPK. Ook voor de oudpapierondernemingen en de oudpapier verwerkende industrie is dit een slechte zaak, zij hebben te maken met een tekort aan hun secundaire grondstof oudpapier. Na een dergelijke dip in de brongescheiden inzameling in huishoudens duurt het lang voor de inzameling weer herstelt en op het oude niveau terug is. Papiervezelconvenant III zorgt voor meer stabiliteit in het belang van alle schakels in de keten. Het Papiervezelconvenant III Al tien jaar succesvolle zelfregulering Het Papiervezelconvenant is een goed voorbeeld van zelfregulering door het betreffende bedrijfsleven, actief in de papier- en kartonketen, en bestaat en functioneert al tien jaar, met aantoonbaar resultaat tegen lage kosten. Definitie papier en karton Tot 'papier en karton' behoren al het papier en karton en/of kant en klare producten van papier en karton, niet zijnde verpakkingen, die op de Nederlandse markt worden gebracht. Een product van papier/karton is een product, niet zijnde een verpakking, waarbij de gewichtscomponent papier en/of karton het zwaarste deelmateriaal is. Het Papiervezelconvenant omvat al het onder deze definitie vallend papier en karton. Inzameling en afzet OPK gewaarborgd onder alle marktomstandigheden Stichting Papier Recycling Nederland (PRN) voert sinds 1998 het inzamel- en herverwerkingsysteem voor papier en karton uit. Het systeem is vastgelegd in het derde Papiervezelconvenant. Dit is een convenant tussen PRN en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Het doel van het systeem is de inzameling van brongescheiden oudpapier uit huishoudens te waarborgen en te optimaliseren, ook in tijden van lage marktprijzen voor oudpapier. Door het systeem van PRN worden gemeenten die een overeenkomst met PRN hebben gevrijwaard van de kosten die voortvloeien uit de bewerking (reinigen, sorteren etc.) en opslag van het ingezamelde oudpapier. Het Papiervezelconvenant II was van kracht tot en met 31 december Dit convenant was gesloten in het kader van het Convenant Verpakkingen III. Met ingang van 1 januari 2006 is het Besluit beheer verpakkingen en papier en karton van kracht. Artikel 5 van het Besluit (grafische toepassingen van papier en karton) is niet in werking getreden. Om de succesvolle 9

11 aanpak van convenanten te continueren - ook voor oudpapier dat geen verpakking is - hebben de VNG en PRN op 22 mei 2007 het Papiervezelconvenant III gesloten. Dit convenant heeft een looptijd tot en met Afnamegarantie voor aangesloten gemeenten Het systeem werkt als volgt. Gemeenten schakelen oudpapierondernemingen in om het oudpapier in hun verzorgingsgebied af te nemen en/of in te zamelen. Oudpapierondernemingen maken voor de gemeenten kosten om de afvalstroom oudpapier en -karton te bewerken teneinde deze geschikt te maken als secundaire grondstof voor de productie van nieuw papier en karton. Deze bewerkingskosten betreffen kosten voor inname, wegen, reiniging, sortering naar papiersoort, balen, opslag en transport van het ingezamelde OPK. De gemeenten die een overeenkomst met PRN hebben, hebben de garantie dat het in hun gemeente ingezamelde OPK altijd, dus onder àlle omstandigheden wordt afgenomen - ook wanneer de bewerkingskosten hoger zijn dan de opbrengst van het OPK- derhalve bij een ketendeficit. De oudpapierindustrie maakt deze afnamegarantie waar namens PRN. Door middel van een overeenkomst met PRN treden de oudpapierondernemingen toe tot het systeem. De bij PRN aangesloten gemeenten hebben een afnamegarantie en blijven dus nooit zitten met het ingezamelde oudpapier. Bovendien worden zij gevrijwaard van negatieve opbrengsten als de marktprijs (de verkoopprijs van de oudpapieronderneming aan zijn afnemer) lager is dan de bewerkingskosten. Papiervezelconvenant III geeft bij haar aangesloten gemeenten een afzetgarantieprijs van 20 per ton voor onbewerkt oudpapier (voor het niet-verpakkingen deel). Dat wil zeggen dat als de opbrengstprijs onder 20 per ton zakt, PRN het verschil aan gemeenten vergoedt (tot een maximum van 20 per ton). Gemeenten die toetreden tot het systeem sluiten daartoe op vrijwillige basis een samenwerkingsovereenkomst met PRN (binnen de gezamenlijke uitvoeringsorganisatie Nedvang). De gemeenten zullen dan vervolgens zelf een contract aangaan met een oudpapieronderneming (vrije marktwerking) die ook tot het systeem van PRN (en Nedvang) is toegetreden en binnen of dichtbij die gemeente is gevestigd. Dekking in tijden van deficiten: afzetgarantieprijs en bewerkingskosten De oudpapierondernemingen maken altijd bewerkingskosten. Die kosten, samen met de 20 per ton afzetgarantieprijs, hebben een relatie met de marktprijs van het OPK dat gesorteerd en schoon is, dus na alle bewerkingen door de oudpapieronderneming. De marktprijs is de verkoopprijs van de oudpapieronderneming aan zijn afnemer. De afzetgarantieprijs en de bewerkingskosten bepalen samen de totale financiële dekking die nodig is in tijden van deficiten (afzetgarantieprijs + bewerkingskosten > internationale marktprijs). Dit bedrag is tevens het maximaal door PRN te vergoeden risico. Doordat PRN tot de 10

12 bewerkingskosten van het OPK aan de oudpapierondernemingen compenseert, komen die kosten dus niet voor rekening van de gemeenten. Zodra derhalve de internationale marktprijs van het bewerkte OPK onder de som van de afzetgarantieprijs en de bewerkingskosten zakt is er een deficit en voorziet het systeem van PRN in de financiering daarvan. De bewerkingskosten worden aan de oudpapierondernemingen uitgekeerd, dit loopt volgens eis van de NMa via de gemeenten. En de gemeenten ontvangen de afzetgarantieprijs ( 20 per kg). Beide uitkeringen zijn per kilogram en gemaximeerd. Voorts ontvangen alleen gemeenten die bij PRN zijn aangesloten de vergoeding, en alleen voor het niet-verpakkingendeel van de oudpapierstroom (77%). Zo is de financiële én de oudpapierkringloop van het PRN-systeem rond. Vergoeding van transportkosten Sluit een gemeente een overeenkomst met een gecertificeerde oudpapieronderneming die binnen de gemeentegrens is gevestigd, dan zijn de transportkosten tot die oudpapieronderneming voor rekening van die gemeente. Is er echter geen gecertificeerde oudpapieronderneming binnen de gemeentegrenzen, dan zal de keten de transportkosten van de gemeentegrens tot de dichtstbijzijnde gecertificeerde oudpapieronderneming vergoeden, indien en voor zover het totaalresultaat van de OPK-overdracht van gemeente naar keten negatief is. Voorwaarde is steeds dat de oudpapieronderneming moet zijn toegetreden tot het in het Papiervezelconvenant beschreven systeem. Gemeenten zijn overigens vrij zelf te bepalen of ze zullen toetreden tot het systeem van PRN (en Nedvang). Doet een gemeente dat niet, dan zijn voor die gemeente de afnamegarantie en de afzetgarantieprijs uiteraard niet van toepassing. Een sluitend monitoringsysteem In het kader van de uitvoering van het Papiervezelconvenant III monitort PRN de afzet van nieuw papier en karton, dit is het halffabricaat voor grafische producten van papier en karton, inclusief kant en klare producten van papier en karton. Ook monitort PRN (Nedvang) de inzameling en het hergebruik van oudpapier en -karton. Het systeem is sluitend, omdat de aangesloten gemeenten aan PRN opgeven welke oudpapieronderneming hun OPK inzamelt, en de oudpapierondernemingen opgeven voor welke gemeenten zij inzamelen. De kosten van het Nederlandse systeem Het Nederlandse inzamel- en verwerkingsysteem wijkt af van inzamelsystemen in andere West-Europese landen. Het grote voordeel van het systeem in Nederland is, dat indien sprake is van een normale markt de sector slechts beperkte financiële bijdragen hoeft op te brengen. In bijvoorbeeld Duitsland, met het DSD-systeem, ligt dat volstrekt anders: via de Grüne Punkt wordt continu fors bijgedragen om het veel duurder opgezette inzamelsysteem te kunnen financieren. Doorberekening van de groene-puntkosten in de prijzen leidt tot aantasting van de koopkracht van de consument, hetgeen men in Nederland heeft willen voorkomen. 11

13 De voordelen voor de schakels in de keten De voordelen voor de direct betrokken partijen zijn: De oudpapierinzameling wordt niet verstoord en blijft in stand (en kan groeien); Het hergebruikpercentage voor papier en karton blijft op niveau (en kan toenemen); De gemeenten zijn verzekerd van een gegarandeerde minimum opbrengstprijs voor het niet-verpakkingendeel ( 20 per kg); De gemeenten vermijden extra AVI-kosten door minder kilogrammen in het restafval; De aansluiting bij PRN (Nedvang) is gratis. De aangesloten gemeenten en oudpapierondernemingen zijn wel verplicht aan de maandelijkse monitoring mee te doen; De gemeenten zijn onder alle marktomstandigheden verzekerd van een permanente afname van het brongescheiden ingezamelde oudpapier; De oudpapierondernemingen en de oudpapierverwerkende industrie hebben zekerheid van regelmatig aanbod van oudpapier, de secundaire grondstof voor hun producten. De financiering van het systeem Heffing alléén bij lage oudpapierprijzen De van PRN onafhankelijke Stichting Verwijderingsfonds (SVF) beheert het fonds dat noodzakelijk is om de recyclingdoelstellingen van het Papiervezelconvenant III te halen. SVF bepaalt of sprake is van een ketendeficit. Als dat het geval is, ontvangen gemeenten tot 20 per kg (de afzetgarantieprijs voor niet-verpakkingen) en wordt de oudpapierindustrie gecompenseerd voor het afnemen van oudpapier van de bij PRN aangesloten gemeenten terwijl er geen of zelfs een negatieve opbrengst is. Het fonds zorgt voor de inning van de afvalbeheersbijdragen bij alle eerste ontvangers van nieuw papier en karton, of kant en klare producten van papier en karton, niet zijnde verpakkingen. De deelnemers ( de eerste ontvangers ) van PRN betalen aan het fonds zodra dat wordt aangesproken. Zij financieren het systeem door betaling van een heffing per kilogram papier en karton, die weer wordt doorberekend aan de klant (zakelijk of consument). Er wordt een heffing opgelegd in geval van een deficit, dus in tijden van lage oudpapierprijzen (en bij een transportdeficit en voor de beheerskosten van PRN). PRN vertegenwoordigt brancheorganisaties en hun lidondernemingen die als eerste ontvanger producten van papier en karton op de Nederlandse markt afzetten. Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) De Overeenkomst inzake de Afvalbeheersbijdrage 2006 voor toepassingen van Papier en Karton vormt de basis voor de heffing van afvalbeheersbijdragen. Deze afvalbeheersbijdragen zijn bestemd voor de uitvoering van de verplichtingen van PRN ingevolge het Papiervezelconvenant III ter zake van met name mogelijke ketendeficiten in de papier- en kartonketen en mogelijke gemeentelijke transportdeficiten. De genoemde Overeenkomst is op 21 december 12

14 2007 algemeen verbindend verklaard op basis van artikel Wet milieubeheer. De Algemeen Verbindend Verklaring is geldig tot en met 31 december Kernpunten PRN systeem/papiervezelconvenant III De gemeenten intensiveren de inzameling van oudpapier en -karton bij de huishoudens; Gemeenten en gecertificeerde oudpapierondernemingen kunnen zich vrijwillig aansluiten bij PRN (en Nedvang); De aangesloten gemeenten leveren (verkopen) hun oudpapier en -karton aan een aangesloten (en VPGI gecertificeerde) oudpapieronderneming ter bewerking; PRN geeft een afnamegarantie af voor het in die gemeenten ingezamelde huishoudelijk oudpapier en -karton, niet zijnde verpakkingen (dat is 77% van de totale huishoudelijke oudpapierstroom); Wanneer de internationale marktprijs van oudpapier te laag is om de kosten van een oudpapieronderneming voor het innemen, reinigen, sorteren, bewerken, inbalen, opslaan en transporteren naar de papierfabriek (alles samen: de standaardverwerkingskosten) alsmede de afzetgarantieprijs voor gemeenten te kunnen dekken, is sprake van een tekort (deficit). Een tekort wordt door Stichting Verwijderingsfonds vastgesteld op basis van de vooraf vastgestelde standaard verwerkingskosten van de oudpapierindustrie en de afzetgarantieprijs van 20 / ton. Bij een tekort (deficit) treedt het fonds van Stichting Verwijderingsfonds in werking dat het verschil tussen de som van de standaardverwerkingskosten en de afzetgarantieprijs aan gemeenten en de door de afnemers (papier- en kartonfabrieken en export) betaalde internationale marktprijs vergoedt. De hoogte van de vergoeding wordt door het Verwijderingsfonds bepaald. De maximale hoogte van de vergoeding is de som van de standaardverwerkingskosten en de afzetgarantieprijs ( 20 per ton); De gemeente heeft op basis hiervan recht op een maximale vergoeding uit het afvalfonds van 20 per ton (voor de categorie niet-verpakkingen); De oudpapieronderneming vraagt op dezelfde basis een toebetaling aan de gemeente. De gemeente declareert deze toebetaling aan de Stichting Verwijderingsfonds. De gemeente keert dit bedrag uit aan de oudpapieronderneming (kassiersfunctie gemeente). De toebetaling is hoogstens gelijk aan de standaardverwerkingskosten; Het Verwijderingsfonds vergoedt onder bepaalde voorwaarden tevens aan de gemeenten de transportkosten vanaf de gemeentegrens tot de dichtstbijzijnde bij PRN aangesloten oudpapieronderneming als er binnen de betreffende gemeente geen (VPGI gecertificeerde) oudpapieronderneming is; Het Verwijderingsfonds vergoedt aan PRN de kosten van organisatie en beheer (systeemkosten) van PRN voor zover die worden opgebracht door organisaties van wie de leden in voorkomend geval een afvalbeheersbijdrage betalen; 13

15 Het Verwijderingsfonds wordt gevoed door bijdragen van de ondernemingen die als eerste papier en karton, niet zijnde verpakkingen, bewerkt of onbewerkt, op de Nederlandse markt brengen (eerste ontvangers), alsmede ondernemingen die als eerste geïmporteerde producten, halffabricaten of kant en klare producten, niet zijnde verpakkingen, van papier en karton op de Nederlandse markt brengen; De eerste ontvangers en aangesloten gemeenten en bedrijven zijn gehouden onder alle omstandigheden aan het monitoringsysteem deel te nemen. In perioden dat het verwijderingsfonds moet uitkeren, wordt van de eerste ontvangers een afvalbeheersbijdrage verlangd voor de categorie niet-verpakkingen van papier en karton; PRN (en Nedvang) is belast met de monitoring van het gehele inzameling- en herverwerkingsysteem. Bedrijven zijn op grond van de Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) verplicht hieraan medewerking te verlenen; Stichting Verwijderingsfonds is belast met het vaststellen van de duur en het aanvangstijdstip, het innen en het beheer van de afvalbeheersbijdragen (heffingen). Voorts zorgt zij voor het vaststellen van de hoogte en het uitbetalen van de afvalbeheersvergoedingen; Wanneer de afzet van Nederlands oudpapier en -karton in binnen- of buitenland blokkeert, treedt de BV Overschotmanagement in werking om de overschotten op te nemen van de categorie niet-verpakkingen in het gemeentelijke oudpapier; Papier- en kartonfabrikanten betalen altijd marktprijzen. Papier en karton: de markt en het hergebruik (2007) Zo n 15% is niet herbruikbaar In Nederland wordt op jaarbasis (2007) voor alle toepassingen in totaal bijna 3,5 miljoen ton nieuw papier en karton verbruikt. Daarvan wordt ruim 2,7 miljoen ton ingezameld als oudpapier en -karton, zowel bij huishoudens (ruim 1,2 miljoen ton) als bij de industrie, kantoren en winkels (1,5 miljoen ton). Resteert ongeveer 0,8 miljoen ton, verdeeld over duurzaam papier dat niet in de afvalstroom komt (zoals boeken, waardepapieren, archiefmateriaal en behang) en alle hygiënische toepassingen (zoals sanitair papier). Er blijft minder dan 0,3 miljoen ton over die tot nu toe niet als grondstof wordt hergebruikt. De kringloop is dus nog niet geheel gesloten. Dat is overigens goed te verklaren omdat niet al het gebruikte papier en karton kan worden ingezameld. Zoals waardepapieren, boeken, sanitairpapier of behang: bij elkaar is dat ongeveer 15% van het totale verbruik. Bepaalde soorten papier kunnen nu eenmaal niet of mogen uit hygiënisch oogpunt niet worden ingezameld. Vloeistofdichte verpakkingen van karton (b.v. drankenkartons) worden via een gescheiden systeem beperkt ingezameld. Van wat wel inzamelbaar is (85%), is de doelstelling van de overheid 75% in te zamelen en her te gebruiken. 14

16 Wettelijke inzamelplicht gemeenten De gescheiden inzameling van oudpapier en -karton bij huishoudens behoort tot de verantwoordelijkheid van de gemeenten. In 2005 kwam van het huishoudelijke papierverbruik ruim 60 kg per huishouden terug via inzameling. Wanneer de inzamelinspanning door de gemeenten wordt vergroot en het publiek (nog) bewuster wordt gemaakt, kan deze hoeveelheid zodanig worden verhoogd dat de streefnorm van 75% van het Besluit beheer verpakkingen en papier en karton binnen bereik komt. Oudpapier uit de KWDI-sector Niet alleen huishoudens verwijderen regelmatig hoeveelheden oudpapier en -karton. Ook winkelbedrijven moeten zich ontdoen van voornamelijk (transport)verpakkingen en in kantoren worden grote hoeveelheden kopieer- en printerpapier verbruikt. Oudpapier en -karton van kantoren, winkelbedrijven, dienstverlening en industrie (de KWDI-sector) wordt al grotendeels gescheiden ingezameld. In 2007 kwam circa 55% van al het in ons land ingezamelde oudpapier en -karton uit deze sector. Voor het bedrijfsleven geldt een aparte verplichting om van oudpapier en -karton af te komen. De inzameling gebeurt voor rekening van de ontdoener, dat wil zeggen de bedrijven. Op basis van strikte maatregelen blijft dat specifieke OPK in de keten en wordt het hergebruikt. Dat gebeurt voor eigen rekening van het bedrijfsleven, maar levert afhankelijk van de marktvraag en de kwaliteit ook geld op. Er is zonder meer sprake van volledige marktwerking. Bij de (kleinere) winkels en (kleinere) kantoren belanden gebruikte kantoorpapieren en transportverpakkingen voor een deel nog in de algemene (grijze) afvalstroom en kan de inzameling dus nog worden verbeterd. Overigens heeft PRN ook voor de KWDI-sector een afnamegarantie afgegeven. De doelstelling is uiteindelijk 75% van het inzamelbare OPK voor herverwerking in te zamelen. 15

17 Consumptie, inzameling en hergebruik van papier en karton (2007) Nieuw op de markt gebracht: ton Ingezameld totaal: ton Waarvan ingezameld uit huishoudens: ton ton verpakkingen (23%), en ton grafische producten (77%), zoals kranten, tijdschriften, folders Waarvan ingezameld uit bedrijven: ton ton verpakkingen (57%), en ton grafische producten (43%), zoals kopieerpapier, tijdschriften, folders Hergebruikt (papiervezel): ton (dit is 79% van de hoeveelheid nieuw op de markt) Vrije marktwerking Systeem goedgekeurd door de NMa De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) ziet er op toe dat de verwerking van OPK vanaf de oudpapieronderneming volgens marktprincipes blijft plaatsvinden. Het systeem van PRN heeft op 10 december 2003 de goedkeuring van de NMa ontvangen. De vrije marktwerking mag niet worden verstoord door wat men noemt gedwongen winkelnering. De oudpapieronderneming is daardoor vrij om ingezameld materiaal te verkopen waarheen men wil, aan wie men wil, en tegen marktconforme prijzen. En het scheiden van ingezameld oudpapier en -karton in verpakkingen en niet-verpakkingen mag wel, maar hoeft niet. Periodiek vastgestelde internationale marktprijs en standaard verwerkingskosten Daarbij doen zich echter twee problemen voor. De papierfabrikanten betalen (Europees zo niet wereldwijd bepaalde) marktprijzen en er bestaat uiteraard een verschil tussen de marktprijs en de verwerkingskosten van de oudpapieronderneming. Is de marktprijs te laag voor de oudpapieronderneming om zelfs maar zijn kosten te dragen, dan zou deze de afname van OPK van de gemeente moeten beëindigen. Dan ontstaat er een breuk in de keten. Daarom gaat men in 16

18 het systeem uit van een periodiek vastgestelde internationale marktprijs en standaard verwerkingskosten plus afzetgarantieprijs ( 20 / ton). Is sprake van een negatief saldo van die drie prijzen, een tekort bij de oudpapieronderneming en dus van een ketendeficit, dan is het Verwijderingsfonds aanspreekbaar voor aanzuivering die plaatsvindt aan en via de gemeenten. Uiteraard onder voorwaarden, zie onder Stichting Verwijderingsfonds (SVF). Het Verwijderingsfonds is ook aanspreekbaar voor de vergoeding van transportkosten en voor de systeemkosten (kosten van organisatie en beheer) van PRN, voor zover die worden opgebracht door organisaties van wie de leden volgens het gestelde in voorkomend geval een afvalbeheersbijdrage betalen. Vangnetconstructie voor volumeprobleem tijdens recessie Het tweede probleem betreft de noodzaak om marktconforme verwerking en niet-marktconforme inzameling op elkaar te laten aansluiten. Er zou namelijk een volumeprobleem (overschot) kunnen ontstaan door optredende recessie. Dan zullen de papierfabrieken als verwerkers van OPK hun productie verminderen, als gevolg waarvan de oudpapierindustrie volloopt, en niemand meer inkoopt (nog los van de prijsvorming). Om die ongewenste situatie te voorkomen, heeft de NMa toegestaan dat een 'vangnet' is opgezet. De papierindustrie heeft zich verplicht dan toch OPK af te nemen door middel van de BV Overschotmanagement: het materiaal wordt in afwachting van betere tijden opgeslagen (of verkocht of in het uiterste geval verbrand met energieterugwinning). De kosten van het beheer van het feitelijke overschot aan OPK neemt de papierindustrie voor haar rekening. Voorwaarde is wel dat in een periode van schaarste - het omgekeerde geval - de oudpapieronderneming verplicht is materiaal eerst aan te bieden aan de Nederlandse papierindustrie, die zal inkopen tegen een prijs die men elders ook zou kunnen krijgen ( right of first refusal ). Verwijderingsfonds Afvalbeheersbijdrage (of: heffing) Om het Verwijderingsfonds in staat te stellen zijn taak - namelijk de inzameling van OPK garanderen- uit te voeren wordt een afvalbeheersbijdrage geheven op nieuw papier en karton en geïmporteerde (kant en klare) producten van papier en karton, in beide gevallen voor de categorie niet-verpakkingen. De omvang van de afvalbeheersbijdrage wordt vastgesteld door het bestuur van Stichting Verwijderingsfonds. Deze bijdrage wordt betaald door de eerste ontvangers van nieuw papier en karton in Nederland. De afvalbeheersbijdrage op nieuw papier en karton voor de Nederlandse markt is door een besluit van 21 december 2007 van het ministerie van VROM algemeen verbindend verklaard. Dit betekent dat alle ondernemingen die als eerste ontvanger optreden, de afvalbeheersbijdrage moeten betalen, ook als ze geen lid zijn van de organisaties die het derde Papiervezelconvenant hebben ondertekend. 17

19 Heffing niet permanent, alleen bij deficiten Er is in Nederland voor toepassingen van papier en karton -niet zijnde verpakkingen- geen sprake van een permanente heffing voor de verwijdering van mogelijke overschotten. Alleen als het nodig is, dat wil zeggen wanneer er tijdelijk sprake is van een deficit (tekort), is financiering wenselijk. Er hoeft dus geen geld te worden opgebracht voor een fonds met onbestede, rustende middelen. De papiergroothandel vervult centrale incassorol Een bijzondere rol is weggelegd voor de papiergroothandel die nieuw papier en karton op grote schaal onbewerkt doorverkoopt aan derden (meestal drukkerijen). De bij PRN aangesloten papiergroothandel functioneert daarom ten aanzien van het nog te verwerken papier en karton als een doorgeefluik en int de afvalbeheersbijdrage bij haar afnemers namens het Verwijderingsfonds. Zij vervult zo een centrale incassorol. Gemeenten: controleur en kassier De gemeenten vervullen in het systeem een dubbele rol, namelijk die van controleur en kassier. Het Verwijderingsfonds bepaalt of sprake is van een deficit en de hoogte en de duur ervan. De gemeente betaalt dan in het kader van de hierboven beschreven vangnetconstructie het vastgestelde tekort per kilogram uit aan de oudpapieronderneming en declareert dit vervolgens bij het Verwijderingsfonds. Het is dus zaak dat de gemeenten controle kunnen uitoefenen op de oudpapieronderneming. Monitoring door PRN (Nedvang) Nauwgezette monitoring nieuw op de markt en ingezameld papier en karton Zowel de controle op de realisering van de verplichtingen die in het Papiervezelconvenant zijn aangegaan, als de controle op de gang van zaken rond het Verwijderingsfonds vraagt om het nauwgezet bijhouden van de papier- en kartonstromen door de papieren kartonketen. Het gaat specifiek om zowel de hoeveelheden ingezameld en verwerkt oudpapier en -karton als om de hoeveelheden door eerste ontvangers op de Nederlandse markt gebracht nieuw papier en karton en kant en klare producten van papier en karton. De gemeenten, de oudpapierondernemingen en de industrie die zijn aangesloten bij PRN (en Nedvang) verplichten zich periodiek een aantal kerngegevens te verstrekken. De eerste ontvangers zijn verplicht ieder kwartaal hun gegevens bij PRN aan te leveren. Dit is van essentieel belang voor een continu waterdicht monitoringsysteem. De eisen voor certificering van de oudpapierondernemingen zijn dan ook vooral gericht op het borgen van deze monitoring in hun administratie. 18

20 Een belangrijke taak van PRN is het voortdurend op de hoogte zijn van de stromen oudpapier en -karton, zowel wat de hoeveelheden betreft als de afzetrichting. De oudpapierondernemingen verstrekken (per gemeente) maandelijks gegevens over de ingezamelde hoeveelheid OPK uit huishoudens en uit de KWDI-sector. Daarmee kan inzicht worden verkregen of aan de doelstellingen van het Papiervezelconvenant wordt voldaan. Voorts doen de oudpapierondernemingen opgave van de afgezette hoeveelheden bont- en ontinktingspapier. Gemeenten verstrekken maandelijks gegevens over de ingezamelde hoeveelheden oudpapier en -karton uit de huishoudens (PRN/Nedvang-WasteTool). Daardoor ontstaat inzicht in de normale omvang van de huishoudelijke inzameling. Ook wordt grensverkeer tussen gemeenten voorkomen, evenals het vermengen van OPK uit de KWDI-sector met de huishoudelijke oudpapierstromen. Ondernemingen verplicht deel te nemen aan monitoringsysteem Om haar monitoringtaak goed uit te kunnen voeren heeft PRN een systeem opgezet. Alle betrokken ondernemingen zijn verplicht aan de monitoring deel te nemen. Ten aanzien van de monitoring in verband met het functioneren van het Verwijderingsfonds geldt dat - in het kader van de Algemeen Verbindend Verklaring - zij ook verplicht zijn hun hoeveelheden aan PRN te verstrekken wanneer zij geen lid zijn van een organisatie die het Papiervezelconvenant heeft ondertekend. De rollen in het inzameling- en herverwerkingsysteem De rol van gemeenten Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de organisatie en de kosten van de inzameling van OPK bij de huishoudens. Huishoudens zijn alle percelen ten aanzien waarvoor krachtens artikel van de Wet milieubeheer een verplichting tot het inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen geldt. Gemeenten gaan een overeenkomst aan met PRN (en het Verwijderingsfonds) en sluiten een contract met een gecertificeerde oudpapieronderneming die eveneens bij PRN is aangesloten. Bij het systeem aangesloten en door de gemeenten geselecteerde oudpapierondernemingen moeten bij voorkeur om de drie jaar in de gelegenheid worden gesteld mee te dingen naar een contract. Het staat de gemeenten overigens vrij om niet toe te treden tot PRN. In dat geval kan geen sprake zijn van een afnamegarantie, afzetprijsgarantie of vrijwaring van deficiten. Gemeenten geven een leveringsgarantie aan PRN. Daarmee accepteren zij dat altijd en onder alle omstandigheden het bij de huishoudens ingezamelde OPK, niet zijnde verpakkingen, op een overdrachtspunt aan de oudpapieronderneming moet worden overgedragen. Gemeenten dragen zorg voor de aanlevering van schoon en droog OPK. Hiervoor opgestelde 19

21 kwaliteitsnormen zijn vastgelegd in contracten tussen gemeenten en oudpapierindustrie. Gemeenten stellen alles in het werk om te voorkomen dat OPK uit de KWDI-sector wordt vermengd met het OPK van de huishoudens. Dit is essentieel voor de monitoring, en voor de eventuele vergoedingen uit het Verwijderingsfonds. Ten behoeve van de monitoring voert iedere gemeente een administratie van het volume van de inzameling. De administratie van de inzameling bij huishoudens is zorgvuldig gescheiden van die bij de KWDI-sector. Het gaat immers voornamelijk om het vastleggen van het volume van de inzameling uit huishoudens. PRN zal op grond hiervan permanent zicht hebben op de groei van de inzameling. Maatgevend zijn de weegdocumenten. Het ingezamelde OPK zal altijd via een geijkte weegbrug moeten worden overgedragen. Weging zal altijd moeten gebeuren door een beëdigd weger die ook het weegdocument (weegbriefje) tekent. De gemeenten beschikken over deze documenten op basis waarvan de administratie wordt gevoerd. Ter stimulering van de inzameling geven de gemeenten voorlichting aan het publiek over de producten van papier en karton die voor inzameling in aanmerking komen. De rol van oudpapierondernemingen De oudpapieronderneming sluit enerzijds een deelnemingsovereenkomst met PRN (Nedvang) en onderhoudt anderzijds een zakelijke relatie met de (bij PRN/Nedvang aangesloten) gemeente. Deze zakelijke relatie is gebaseerd op leveringscontracten met in beginsel een looptijd van maximaal drie jaar. In deze contracten regelen partijen de kwaliteit en de mate van toegestane vervuiling van het OPK, de beschikbaarstelling van inzamelmiddelen (containers e.d.), de frequentie van wisselen van die middelen, de relatie tot de inzamelaars (verenigingen, clubs, scholen e.d.), en alle overige zaken die normaal tussen oudpapierondernemingen en gemeenten per contract worden geregeld. De oudpapieronderneming weegt al het van de gemeente(n) ontvangen uit huishoudens afkomstige oudpapier en -karton. Dit gebeurt onder verantwoordelijkheid van een beëdigd weger op een geijkte weegschaal. De weegbriefjes, met daarop duidelijk de naam van de gemeente vermeld, worden door de weger getekend. De weegbriefjes dienen voor de administratie van het betreffende bedrijf, de gemeente(n), PRN (en Nedvang) en het Verwijderingsfonds. De gemeente bewaart de weegbriefjes. Oudpapierondernemingen bepalen bij overdracht van het OPK door de gemeente(n) de vervuilingsgraad naar aard en oorsprong. Ingeval van bovenmatige vervuiling met productvreemde materialen of te hoog vochtgehalte, verrekenen zij met de gemeente(n) de kosten van de verwijdering van de vervuiling en het door die vervuilingen en/of te hoge vocht te weinig ontvangen papiervezelmateriaal. Doorgaans wordt in de contracten de overdrachtsprijs (of de opbrengstprijs ) geregeld. Wanneer daar aanleiding voor is kan de overdrachtsprijs worden aangepast aan internationaal veranderende prijsniveaus. De prijsvorming tussen gemeenten en betrokken oudpapieronderne- 20

22 mingen blijft daarbij volledig vrij. De afzetgarantieprijs van 20 per kg als minimum is uitgangspunt van het systeem. De oudpapieronderneming bewerkt al het ingezamelde OPK, sorteert eventueel de door haar gewenste soorten (bijvoorbeeld grafisch papier, ontinktingspapier, karton) en verkoopt die soorten zonder enige beperking vrijelijk op de (internationale) markten. NB: de oudpapieronderneming zal aan de bij het systeem aangesloten papier- en kartonfabrikanten in tijden van schaarste voorrang toekennen in de levering van OPK, uiteraard tegen geldende marktprijzen. In feite is sprake van een beperkte aanbiedingsplicht ( right of first refusal ). De oudpapieronderneming treedt in het kader van de afnamegarantie door PRN naar de gemeenten op namens de keten. Het bedrijf geeft uitvoering aan die afnamegarantie door onder alle omstandigheden OPK van de gemeenten af te nemen. Op haar beurt kan de oudpapieronderneming onder alle omstandigheden in gedefinieerde overschotsituaties terugvallen op de door de BV Overschotmanagement namens de papieren kartonindustrie afgegeven afnamegarantie. De oudpapieronderneming vervult ook een belangrijke taak bij de inzameling van OPK uit de KWDI-sector. De onderneming die verkiest niet tot het systeem toe te treden, kan een rol blijven vervullen in die sector en is dus niet alleen afhankelijk van de huishoudelijke inzameling. De rol van eerste ontvangers Bijdrageplichtige: de eerste ontvanger De afvalbeheersbijdrage voor niet-verpakkingen wordt afgedragen door de eerste ontvangers. Onder eerste ontvanger wordt verstaan elke ondernemer die in het kader van de uitoefening van zijn beroep of bedrijf als eerste in Nederland nieuw papier en karton, niet zijnde verpakkingen, uit binnen- of buitenland afneemt, dat door hem bewerkt of onbewerkt op de Nederlandse markt wordt afgezet. Dit zijn: grafische ondernemingen (drukkers en uitgevers) papiergroothandelaren fabrikanten van displaymaterialen behangselpapierfabrikanten fabrikanten van hygiënische papierproducten fabrikanten van kantoor- en schoolartikelen. elke ondernemer die in het kader van zijn beroep of bedrijf kant-en-klare producten van nieuw papier en karton importeert die door hem op de Nederlandse markt worden afgezet. De bij PRN aangesloten papiergroothandelaren vormen een uitzondering op de regel. Zij vervullen een speciale administratieve- en incassofunctie in het systeem. 21