Oplegnotitie Programma Ruimte & Wonen

Transcriptie

1 Oplegnotitie Programma Ruimte & Wonen Voor u ligt het concept programma Ruimte & Wonen van De Nieuwe Regio, dat tot stand is gekomen in nauw overleg met de bestuurlijk trekker Marco Kastelein, de secretarissen van Waddinxveen en Bergambacht en alle betrokken ambtenaren Ruimte en Wonen van de 9 regio gemeenten. 1

2 Programma Ruimte & Wonen coördinerend portefeuillehouder ambtelijk verantwoordelijke programmacoördinator Onderwerp van het programma M. (Marco) Kastelein, Gouda A. (Annemie) Blomme, Waddinxveen P. (Piet) van Willigen, Bergambacht J.L.W. (Hans) van der Vaart Centrale doelstelling Midden-Holland wil een ruimtelijk gevarieerde regio zijn met een onderscheidende combinatie van een verstedelijkt en een landelijk deel. De verstedelijkte en landelijke delen zijn hierbij complementair. Op het gebied van wonen wil de regio door het bieden van voldoende en passende huisvestingsmogelijkheden in een aantrekkelijk en gevarieerd woon- en leefklimaat, bijdragen aan vitale gemeenten met een evenwichtige bevolkingsopbouw. Doelen Ruimte & Wonen Het programma Ruimte & Wonen kent de volgende doelen¹: Zorgen voor ruimtelijke kwaliteit in relatie tot wonen, werken en bereikbaarheid. Enerzijds om tot een evenwichtige verdeling van deze functies te komen, anderzijds om de ontwikkeling van woningbouwlocaties tot realisatie brengen Hoogwaardige woonontwikkeling met optimale verweving met groen, water, duurzaamheid en landschap. Versterking van de regio als metropolitaan landschap van de Randstad waar het goed wonen, werken en recreëren is. Versterken van de regio in het kader van de Zuidvleugel-opgave. Zorgen voor balans tussen de hoge omgevingskwaliteiten en het waarborgen van vitale gemeenschappen. Duurzaam omgaan met erfgoed door het benutten van kansen om verbinding te leggen tussen het erfgoed en de opgaven op het gebied van water, groen, economie, mobiliteit en ruimte. Zorgen voor het op rijksniveau agenderen van de slappe bodem problematiek rond bouwprojecten en het onderhoud van de openbare ruimte. Het programma beperkt zich bij deze doelen niet tot de regio alleen, maar kijkt hierbij nadrukkelijk over haar grenzen heen. Gezamenlijk belang De complexiteit van de doelen vraagt van de betrokken gemeenten een gezamenlijke aanpak. We zetten in op de aansturing van de gezamenlijke (bovenlokale) opgaven en een stelselmatige effectieve belangenbehartiging in gremia binnen en buiten de regio. Hiervoor is op termijn een Regionale Structuurvisie noodzakelijk. Niet alleen om bestaande plannen en projecten te borgen, maar ook om toekomstige, voor nu nog niet bekende opgaven en ontwikkelingen betekenis te geven voor de regio. Voor de kortere termijn wordt gewerkt met een agenda van urgente projecten. Omvang, inhoud en vorm van Regionale Structuurvisie en Urgentie Agenda vereisen borging bij de raden. Verschillen De belangen en oriëntatie van het verstedelijkte en het landelijke deel van de regio kunnen uiteenlopen. Dit vraagt om maatwerk dat vooraf collectief wordt besproken en gedeeld. Bij de daadwerkelijke uitwerking bepalen we per onderwerp welke onderdelen de regio als geheel aangaan en waarvoor gemeenten allianties sluiten, onder de vlag van de regio. Beleidsdocumenten Er liggen diverse relevante regionale beleidsdocumenten. Dit zijn: Ruimtelijke Agenda Midden-Holland (RAMH; 2010) Verkenning Woningmarkt en Samenhang Midden-Holland. Op Weg naar een Agenda Wonen (VWSMH; 2011) De Nieuwe Regio. Visie op Regionale Samenwerking (DNR; 2012), Regionale Agenda Wonen (RAW, concept; 2012). 2

3 Het programma is kader voor de bundeling van de expertise van de betrokken gemeenten, die wordt benut bij de invulling en uitvoering van dit programma. Wat willen we bereiken? Het programma Ruimte en Wonen zet zelf in op de volgende de thema s: 1. Zorgen voor ruimtelijke kwaliteit; 2. Een vitale en duurzame woningvoorraad; 3. Intensiveren samenwerking met partners om de bestaande belangenbehartiging en lobby uit te breiden en te versterken. Het programma Ruimte en Wonen levert een bijdrage aan 2 : 1. Een vitale economie (zie programma Economie, Arbeidsmarkt & Onderwijs) 3 ; 2. Vitale kernen (zie programma Zorg, Welzijn & Cultuur) 3 ; 3. Een verbeterd wegennetwerk (zie programma Verkeer & Vervoer) 3 ; 4. Een hoogwaardig OV-netwerk (zie programma Verkeer & Vervoer) 3 ; 5. Een fijnmazig recreatief netwerk (zie programma Economie, Arbeidsmarkt & Onderwijs) 3 ; 6. Versterken van het Groene Hart (zie programma Natuur, Water & Duurzaamheid) 3 ; 7. Leven met water (zie programma Natuur, Water & Duurzaamheid) 3 ; Zorgen voor ruimtelijke kwaliteit Ruimte verbindt de verschillende programma s, en hanteert hierbij de uitgangspunten toekomstwaarde, gebruikerswaarde en belevingswaarde. Op een samenhangende manier wordt gewerkt op het realiseren van de ambities rond bedrijvigheid, landbouw, recreatie, wonen en verkeer en een evenwichtige verdeling van deze functies. Ruimte zet in op: 1. Strategie Door de economisch-financiële situatie is er vertraging opgetreden in de realisatie van woningbouw en bedrijventerreinen. Ruimte houdt vast aan de oorspronkelijke planologische reserveringen voor woningbouw en bedrijventerreinen. Zo blijven toekomstige ontwikkelingen mogelijk en kan snel ingespeeld worden op nieuwe ontwikkelingen rond woningmarkt en economie. De positie van de regio wordt versterkt. Voor nu zoeken we naar regionale meerwaarde om realisatie van woningbouw, bedrijventerreinen, wegen, natuur en recreatie dichterbij te brengen. Hiervoor organiseren we regionale sessies waar we de verschillende projecten bij elkaar leggen en zoeken naar combinaties die deze meerwaarde brengen. Onder meerwaarde wordt verstaan: versterkend, complementair, duurzaam en daardoor beter en sneller te realiseren. Plannen die hieraan bijdragen worden geselecteerd als regionaal prioritair. Dit betekent: projectmatige samenwerking, bundelen kennis, gezamenlijke belangenbehartiging, werven van benodigde fondsen. Waterveiligheid (Deltaprogramma) maakt hier ook deel van uit. 2. Faciliteren Ruimte wil zorgen voor ruimtelijke kwaliteit en samenhang tussen de regionale ruimtelijke ontwikkelingen wegen, wonen en bedrijfsterreinen. Hiervoor wordt meegedacht met de andere programma s. De Ruimtelijke Agenda biedt hier voor richtlijnen 4 en afwegingdaders 5. In overleg met de andere programma s stellen we vast per welke ambities impact hebben op de ruimtelijke kwaliteit. Ruimte programmeert deze ambities in de plannen en projecten en zet gestructureerd en doelgericht wettelijke taken en bevoegdheden (bestemmingsplannen, ruimtelijke verordeningen) in voor realisatie. 3. Middelen De Ruimtelijke Agenda (2010) benoemt het vormen van een regionaal fonds 6 als belangrijk speerpunt, als middel om de ambities van het ruimtelijke programma te verwezenlijken. Wij zoeken naar cofinanciering om dit fonds versterken. De inzet ervan sluit aan bij de uitgangspunten van De Nieuwe Regio (gezamenlijke belangenbehartiging, kennisvorming, centrale aansturing en maatwerk). Een vitale en duurzame woningvoorraad Met de RAW spreekt de regio één taal op het gebied van wonen en heeft het een gezamenlijk kader voor beleid en belangenbehartiging. De regio is daardoor in staat tijdig kansen of ongewenste ontwikkelingen op het gebied van wonen te signaleren. Zo kunnen gemeenten adequaat opereren en de vitaliteit van Midden-Holland waarborgen 7. 3

4 De Regionale Agenda Wonen zet in op 8 : 1. Het waarborgen van de productie (van woningen); Gemeenten zetten in op een regionale woningproductie conform de provinciale WoningBehoefteRaming 2010 (migratiesaldo nul) en de bovenregionale opvangtaak Zuidvleugel. Gemeenten voeren maatschappelijk en financieel urgente bouwprojecten uit haar bouwprogramma uit, totaal woningen, inclusief inmiddels gerealiseerde netto toename (1.183 woningen), komt dit totaal op Gemeenten kunnen binnen de programmering projecten uitwisselen mits deze een redelijk maatschappelijk belang hebben, zich niet in het buitengebied bevinden en niet ten koste gaan van binnenstedelijk groen. Gemeenten monitoren 2x per jaar samen voortgang en inhoud van de woningproductie en programma, dat een flexibel instrument is bij gewijzigde marktomstandigheden bijgesteld kan worden. 2. Het beter benutten van de (woon)kwaliteiten van de regio; Gemeenten bevorderen kansrijke, kwalitatief diverse woningproductie passend bij de marktvraag, gebaseerd op lokale en/of (sub)regionale woonvisies en woningmarktanalyses. Gemeenten gaan daarbij uit van een gemeenschappelijke regionale indeling in prijsklassen (zie hoofdstuk 4 RAW) en de verdeling eengezinswoningen (grondgebonden) en meergezinswoningen (gestapeld). Gemeenten hanteren gemeenschappelijke indeling in woonmilieus. Inzet op marketing en branding van de regio. 3. Het voorzien in de (woon)behoefte van specifieke groepen. Gemeenten onderzoeken met andere partijen (corporaties/ beleggers/ particuliere verhuurders) de problematiek en mogelijke oplossingen rond de lage middeninkomens. Gemeenten verkennen met elkaar en betrokken partijen de behoefte van arbeidsmigranten aan tijdelijke huisvesting en mogelijke oplossingen hiervoor. Gemeenten brengen met partners de zorggerelateerde huisvestingsvoorzieningen in beeld. Gemeenten bespreken initiatieven voor nieuwe zorggerelateerde huisvestingsvoorzieningen en beoordelen of deze bijdragen aan bijdragen aan gesignaleerde tekorten en voldoende spreiding tussen gemeenten. Voor de uitstroom uit de maatschappelijke opvang maken gemeenten en betrokken partners afspraken over een redelijke verdeling. Vanuit de expertise Wonen binnen de betrokken gemeenten is vooral een regisserende (stimuleren, mobiliseren en faciliteren) en zo nodig regulerende (regels en voorwaarden) rol weggelegd. Maatschappelijke effecten en indicatoren Ruimte Maatschappelijke effecten 9 : Een eenduidig en zo afgestemd mogelijk beleid dat werkt aan behoudt en versterking ruimtelijke kwaliteit. Bijdragen aan soepele realisatie bedrijventerreinen, wegen en woningbouw. waarborging cultuurhistorische kwaliteiten en structuren. Waarborgen en versterken ruimtelijke beleving. Indicatoren: Er is een lijst strategische regionale prioritaire projecten. Hier vindt op de afgesproken wijze (projectmatige samenwerking, bundelen kennis, gezamenlijke belangenbehartiging, werven van benodigde fondsen) strategische regionale inzet plaats. Regionale afwegingskaders en richtlijnen van de RAMH zijn geactualiseerd; (sub)regionale/ lokale beleidsplannen zijn getoetst aan regionale afwegingskaders en richtlijnen van de RAMH. 4

5 Er is een regionaal fonds. Wonen Maatschappelijke effecten 10 : Voldoende aanbod van woningen voor alle doelgroepen. Gemeenten spreken qua beleid één taal passend bij het woonmilieu om de beoogde ontwikkelingen goed af te stemmen. Er is aandacht voor de bijzondere doelgroepen lage midden-inkomens, arbeidsmigranten en maatschappelijke opvang. Indicatoren: Bouwopgaaf is volgens planning gerealiseerd en wordt 2x per jaar gemonitord waarvoor een regionale systematiek wordt gebruikt. In (sub) regionale en lokale beleidsplannen worden de definities uit de RAW gehanteerd rond prijsklassen en woonmilieus. Er is onderzoek gedaan naar oplossingsrichtingen voor bijzondere doelgroepen met stakeholders en naar de omvang van de behoefte van deze doelgroepen. Er zijn regionale afspraken voor de bijzondere doelgroepen gemaakt die leidt tot huisvesting van deze groepen. Belangenbehartiging De Nieuwe Regio zet nadrukkelijk in op gezamenlijke (interne en externe) belangbehartiging. Vanuit het programma Ruimte en Wonen wordt systematisch geïnventariseerd in welke gremia ruimte is voor invloed. Stelselmatig lobbyen we, gaan we strategische allianties aan en/ of sluiten we aan bij relevante netwerken. Bij gemeenschappelijke belangen worden regio subregio s en/of individuele gemeenten in stelling gebracht onder de vlag van de regio. Vanuit het programma Ruimte en Wonen wordt dit afgestemd met andere relevante programma s. Colleges en raden worden actief geïnformeerd en waar nodig geadviseerd. Wat gaan we er voor doen? In de RAMH is een uitvoeringsstrategie 11 opgenomen. Gezien de ontwikkelingen rond De Nieuwe Regio zijn stap 4 en 5 geactualiseerd: Ruimte: 1.Van gezamenlijk besef naar gezamenlijke oplossingen 2. RAMH toepassen in (sub) regionale en lokale beleidsplannen 3. Gezamenlijke programmering 4. Gezamenlijke strategische inzet 5. Gezamenlijke financiële arrangementen en strategieën Het programma Ruimte en Wonen geeft invulling aan deze strategie. Stap 1 ligt voor u. Voor stap 2 gaat Ruimte de eerder genoemde uitgangspunten 4 en afwegingskaders 5 actualiseren en toepassen. Stap 3 zijn de nog vast te stellen RAW en de lijst regionale prioritaire projecten. De invulling van de stappen 4 en 5 dient vorm te krijgen binnen de samenwerking in De Nieuwe Regio. Eerste prioriteiten Om de stappen 4 en 5 handen en voeten te geven zijn de volgende acties prioritair tot en met 1 e kwartaal 2014: opbouw structuur startbijeenkomsten prioriteren regionale projecten start uitvoering Regionale Agenda Wonen Na de raadsverkiezingen en formaties van maart 2014, worden in overleg met de gemeenten de prioriteiten geactualiseerd. 5

6 Externe kaders (niet limitatief) Naast EU-beleid en rijksbeleid gelden de volgende kaders voor Ruimte en Wonen: Ruimte: Provinciale Structuurvisie en Provinciale Verordening Ruimte; Delta programma; gebiedsprofielen; Erfenis, erfgoed en erfgoud: Beleidsvisie cultureel erfgoed Wonen: Rijkswoonvisie, Provinciale Woonvisie, Provinciale Structuurvisie. Externe partners (niet limitatief) Provincie, Waterschappen, woningcorporaties, omringende bestuurlijke regio s, Rijksoverheid, maatschappelijke organisaties en private partijen zoals de Rabobank met haar Groene Hart rapport. Relevante overlegorganen (niet limitatief) Binnen en buiten de regio zoekt Ruimte&Wonen vanuit haar strategische belangbehartiging, beïnvloeding en genereren van fondsen aansluiting bij: Ruimte Beter Benutten en Vervoers Regio (bereikbaarheid) Deltaprogramma (Waterveiligheid) Economische Agenda Zuidvleugel (wonen en economie) Groene Hart Agenda Ruimtelijke Ontwikkelingsmaatschappij Zuidvleugel Wonen Federaties van woningcorporaties Zorgkoepels NVM (makelaars) NEPROM (ontwikkelaars) Binnen de regio wil Ruimte en Wonen een forum zijn waar programma s en stakeholders elkaar ontmoeten. Hier voert men discussie over belang, beleid en uitvoering voor zover dit bovenlokale zaken gaat met als doel deze helder te krijgen en te realiseren. Ruimte en Wonen wil nadrukkelijk initiatiefnemer zijn, aanjager en organisator. Er wordt hierbij onderscheidt gemaakt in regionale (vooral Ruimte) en sub-regionale platforms (vooral Wonen). Wat mag het kosten? Er zijn middelen nodig om beleid en uitvoering ervan te realiseren. Hieronder zijn vaste kosten (waaronder programmabureau, monitoring om resultaten inzichtelijk te maken en kennisopbouw) En variabele kosten. Op basis van de lijst van regionaal prioritaire projecten gaan we op zoek naar fondsen en subsidies op regionaal, provinciaal, landelijk en EU niveau voor de uitvoering van het programma. Gemeenten stellen per onderwerp middelen beschikbaar om deze subsidies aan te vullen op 50/50 basis en brengen dit onder in een op te richten regionaal fonds. Waar geen fondsen beschikbaar zijn, wordt per regionaal prioritair project een verdeelsleutel vastgesteld met als uitgangspunt solidariteit en kostenneutraliteit (gedeeltelijk overhevelen van bestaande budgetten). Alleen bij breed gedragen regionale urgentie kan extra budget worden ingezet. Voetnoten 1 De Nieuwe regio, 2.4, blz. 14; 2 Ruimtelijke Agenda Midden Holland, 4.3, blz ; 3 De Nieuwe Regio, 2.4, blz ; 4 Ruimtelijke Agenda Midden Holland, bijlage 1,blz ; 5 Ruimtelijke Agenda Midden Holland,bijlage 2, blz ; 6 Ruimtelijke Agenda Midden Holland, 4.3, blz. 50; 7 Regionale Agenda Wonen, Samenvatting, blz.5; 8 Regionale Agenda Wonen, Samenvatting, blz. 4-7; 9 Ruimtelijke Agenda Midden Holland, 4.2, blz ; 10 Regionale Agenda Wonen, Samenvatting, blz. 6-7; 10 Regionale Agenda Wonen, blz ;11 Ruimtelijke Agenda Midden Holland, Hoofdstuk 5, blz ; 6

7 7