DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DOL-FIJN

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DOL-FIJN Locatie : - Oosterbeek-Laag Plaats : Oosterbeek (Renkum) Registratienummer : Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 31 oktober 2012 Datum vaststelling rapport : 22 januari 2013 VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 9

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Renkum. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de inspectie: De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Renkum. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de inspectie: Werkwijze onderzoek is een van de voorscholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken; gesprekken met leidsters; gesprekken met ouders en gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie. Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken. De voorwaarden van VVE. De ouders. De kwaliteit van de educatie: het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden; het pedagogisch klimaat en het educatief handelen. De ontwikkeling, zorg en begeleiding. De kwaliteitszorg. De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool. De resultaten van VVE. Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk. Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 9

3 3. Voldoende. 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen ook de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de inspectie worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Het aantal (doelgroep)peuters in de groepen Het aantal peuters in groep a: 25 Het aantal peuters in groep b: 23 Het aantal peuters in groep c: 26* Het aantal peuters in groep d: 22 Het aantal peuters in groep e: 26 Met a tot en met e wordt bedoeld maandag tot en met vrijdag. *Deze groep is door de inspectie bezocht In totaal bezoeken 50 peuters de speelzaal. Op de bezoekdag waren aanwezig: 25 peuters op woensdagmorgen. De door de gemeente Renkum bedoelde doelgroepkinderen zitten niet op deze speelzaal. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 9

4 2. HET TOTAALBEELD Peuterspeelzaal Oosterbeek-Laag is gevestigd in een pand met meerdere voorzieningen en maakt deel uit van de brede school. Er wordt gewerkt aan de hand van het VVE-programma Startblokken. Bij de inloop gaan veel ouders samen met hun kinderen spelen, puzzelen of een boekje lezen. De kinderen wijzen aan waarmee ze willen spelen. Het materiaal is niet altijd op kinderhoogte opgeborgen, het ligt soms te hoog in de kast. Een enkele ouder drinkt nog even een kopje koffie. De ruimte is aangekleed in het thema herfst. Het thema is beknopt toegelicht in een nieuwsbrief aan de ouders. De ouders geven aan zeer tevreden te zijn over de zorg die de leidsters hebben voor hun kinderen. Zo geven de ouders aan dat de kinderen leren van het samen spelen. In totaal zijn er rond de 25 peuters tegelijk aanwezig in een ruimte. Een deel van de tijd is de groep in tweeën gesplitst in jongste en oudste peuters. De leidsters geven aan dat zij dit doen om de oudste peuters voor te bereiden op groep 1 van de basisschool. De leidsters en stagiaires verspreiden zich over de kinderen. Tijdens het vrij spel wordt voorgelezen en worden activiteiten gedaan in kleine groepjes. Dit gedeelte is niet van tevoren vastgelegd in een planning. Het werken in de twee groepen (jongste en oudste peuters) is door twee leidsters voorbereid.. Het bewust differentiëren op ontwikkelingsniveau binnen elk van de subgroepen is een ontwikkelpunt om verder uit te breiden. De speelzaal neemt deel aan de VVE-tafel, maar heeft geen doelgroeppeuters. Wel geeft de directrice aan dat zij een vijftal peuters hiervoor in aanmerking laat komen. Ze biedt deze ouders de gelegenheid om de kinderen vijf maal per week te brengen. Tussentijdse toetsing of observatie vindt nog niet plaats. Bij het verlaten van de speelzaal wordt voor ieder kind het overdrachtsformulier uitgebreid ingevuld en toegelicht aan de ouders. Ontwikkelpunten zijn het opstellen van het ouderbeleid, het observeren en toetsen van de ontwikkeling van de peuters, een taaluitlokkende inrichting van het speellokaal en het spel uitdagend maken. Een verder punt van ontwikkeling is het opzetten van een structuur voor het dagprogramma en het naderhand uitvoeren van een reflectie. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 9

5 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS 3 Naam gemeente Renkum A0.0 Samenwerking met voor-/vroegschool Nee A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 2 A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie 3 getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Startblokken A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 2 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) n.v.t. A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor VVE? 2,3 jaar A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands 3 A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 2 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 2 A0.1 Onlangs heeft de GGD de locatie geïnspecteerd. Het GGD-rapport is nog in concept. Het laatste rapport is van 21 november Daarin is het achtste domein opgenomen over VVE (A0.2). A2 De groepsgrootte voldoet niet aan de maximumeisen, want conform de OKE-wet is de groepsgrootte maximaal 16 peuters. Op de planning staan (maximaal) 32 peuters ingedeeld met vier leidsters. Er is altijd sprake van een leidster-peuterratio van 1:8. A4.1 Er is geen sprake van geïndiceerde doelgroeppeuters. Er zijn bij Oosterbeek-Laag 5 peuters die meerdere dagdelen krijgen aangeboden op grond van het feit dat zij in aanmerking komen voor VVE (gebaseerd op een taalachterstand bij binnenkomst). Echter zonder verwijzing van het consultatiebureau. Van de 5 VVE-peuters bezoekt 60 procent (3 peuters) de speelzaal 5 dagdelen en bezoekt 40 procent (2 peuters) de speelzaal 3 dagdelen. A5.4 Sinds zeven jaar maakt de speelzaal gebruik van Startblokken. De meeste leidsters zijn hiertoe opgeleid. Eén nieuwe leidster is hierin nog niet opgeleid en zal zodra ze de kans krijgt (via de gemeente) deze opleiding gaan volgen. A5.5 Er is geen jaarlijks vastgesteld opleidingsplan, dat gericht is op het vergroten van de VVEvaardigheden en kennis van de leidsters. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 3 B3 Intake 3 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 2 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor-/vroegschool 2 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 2 B7 Rekening houden met de thuistaal 3 VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 9

6 B1 De directrice van de speelzaal licht tijdens het bezoek de populatie van de ouders toe. Zij geeft aan dat een groot deel van hen hoog opgeleid is. Daarnaast zijn er ook kinderen met een zwakke sociaal-economische achtergrond of met een niet-nederlandse thuistaal. In het pedagogisch beleidsplan van oktober 2012 is een hoofdstuk contact met ouders opgenomen. De rol van de ouders en de omgang met hen staat beschreven. Daarin is nog geen paragraaf opgenomen over het ouderbeleid ten aanzien van VVE. Zo ontbreekt er een duidelijke analyse van de ouderpopulatie en zijn er geen concrete doelen geformuleerd die men met het ouderbeleid wil behalen. Evenmin staat beschreven op welke wijze(n) men de ouderbetrokkenheid denkt te vergroten. B2 Door middel van een eerste kennismaking en het ouder-informatieboekje geven de ouders aan goed op de hoogte te zijn van het reilen en zeilen op de speelzaal. Welke doelen (verwachtingen) aan de ouders worden gesteld is nog niet opgenomen in deze informatie. B3 Het intakeformulier bevat voldoende relevante onderwerpen. Met alle ouders is een intakegesprek. B4 In de nieuwsbrief staat geen informatie voor de ouders over activiteiten die de ouders met hun kind thuis kunnen doen. Incidenteel geven de leidsters mondeling informatie aan de ouders over activiteiten die ze thuis met hun kind kunnen doen. Het opzetten van thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten en het terugkoppelen hiervan (nagaan of ouders er ook wat mee doen) is een verbeterpunt. B5 Iedere ochtend is er spelinloop. Op de ochtend dat het bezoek van de inspectie plaatsvond, stond er geen spelmateriaal klaar op de tafels om samen (ouder en kind) mee te spelen. Een paar keer per jaar is er een activiteit door de kinderen en voor de ouders, zoals de jaarlijkse musical. Er zit geen regelmaat in het aantal ouderavonden dat wordt georganiseerd. De opkomst is vaak laag. De leidsters kunnen de ouders meer stimuleren om te participeren, vooral ook om de ouders van de doelgroeppeuters erbij te betrekken. B6 De leidsters bespreken zorgelijke zaken over het kind met de ouders bij het halen en brengen. Er zijn geen geplande gesprekken met de ouders over de ontwikkeling van het kind. Vlak voor de vierde verjaardag wordt voor alle peuters het overdrachtsformulier van de gemeente ingevuld. De leidsters geven op het formulier een schriftelijke toelichting en benoemen voorbeelden van het kind. De ouders krijgen een mondelinge toelichting. B7 Het is bekend bij de leidsters welke taal thuis gesproken wordt. De informatie vanuit de speelzaal wordt niet in verschillende talen verstrekt, wat tot nog toe ook niet nodig is geweest. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 3 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 3 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 2 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol 3 C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen 3 C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de 3 persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind 2 C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend 2 VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 9

7 C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar 2 afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de 2 taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen 3 C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen 2 en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag 3 (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief 3 C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de 2 ontwikkeling van de individuele kinderen C1.2 Er is een vast dagritme, beschreven in het pedagogisch plan. Het jaarrooster met thema s bestrijkt een periode van een half jaar. Er is geen overzicht van een weekplanning. Volgens de leidsters komen alle ontwikkelingsgebieden aan bod, maar dat staat niet beschreven in een planning. Er is niet op papier beschreven welk doel een activiteit heeft. Onduidelijk blijft in hoeverre de planning wordt geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. C1.4 In de teamvergadering is een invulling van activiteiten van het thema gemaakt aan de hand van Startblokken. De leidsters bereiden elk een onderdeel voor en voeren dit ook uit. Tijdens de groepsactiviteit is er onderscheid tussen de jongste en de oudste peuters. Er is geen planning waarin zichtbaar wordt dat activiteiten moeilijker worden, er worden enkel twee leeftijdsgroepen onderscheiden. Er is geen sprake van een kleine groep, of één-op-één geplande activiteiten voor de kinderen die dat nodig hebben. De differentiatie naar ontwikkelingsniveau is hierdoor niet zichtbaar. C2.4 Het dagritme is niet gevisualiseerd. Er hangen geen dagritmekaarten die worden gebruikt om het ritme van de ochtend voor de peuters duidelijk te maken. C2.5 De gehele ruimte is open voor alle peuters gedurende het grootste deel van de ochtend. Het ontbreekt nog aan verschillende hoekjes (bouwhoek, huishoek, kunsthoek, taal- en denkhoek en ontdekhoek). Hierdoor is op de groep minder geborgenheid voor de kinderen, geen hoekje om zich terug te trekken. Op de speelgoedbakken en in de verschillende hoeken zijn geen pictogrammen die beginnende geletterdheid uitlokken. De spelmaterialen zijn onoverzichtelijk opgeborgen en niet altijd op kindhoogte te bereiken. Dit belemmert de zelfstandigheid van de kinderen en de keuze vrijheid. C3.1 In de teamvergadering bespreken de leidsters wie wat gaat doen op een ochtend. Alle leidsters weten welke taak ze hebben; een ondersteunende rol of het leiden van een groepsactiviteit. Hierdoor zijn niet alle leidsters altijd educatief bezig. Door de ondersteunende taak te benoemen is niet duidelijk of er ook actief wordt deelgenomen aan het educatieve proces. De rollen van alle leidsters mogen meer gelijkwaardig opgesteld worden. C3.2 Er zijn nog niet de hele ochtend door effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling. Taal komt in het programma voor in de vorm van een korte woordenlijst per thema, liedjes of opzegversjes. De leidsters grijpen niet elke gelegenheid aan om de taal te stimuleren. Het gericht inzetten van de kleine groep kan helpen om meer bewust met taal bezig te zijn. Daarnaast mogen ook spontane gebeurtenissen benut worden om de kinderen met elkaar te laten praten. C3.4 De leidsters bevorderen nog te weinig het spel van de kinderen door het te verrijken en zelf mee te spelen. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 9

8 C3.7 Individuele afstemming op ontwikkelingsniveau is niet zichtbaar. Er is geen duidelijke koppeling tussen kindobservatie en de planning van de activiteiten. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 2 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en 2 het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig 3 hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de 3 voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra 3 zorg bijhouden D1.1 Er is geen regelmatige en systematische manier waarop alle kinderen worden gevolgd in hun ontwikkeling. Enkel in de teamvergadering is sprake van het bespreken van zorgkinderen. Het observatie-instrument dat voor de overdracht wordt gebruikt, kan ingezet worden voor alle kinderen om de beginsituatie vast te stellen en hen tussendoor op driejarige leeftijd nogmaals te observeren. D1.2 Door het ontbreken van tussentijdse toetsgegevens is er geen informatie over de ontwikkeling van de kinderen. Er is geen planmatige aanpak voor de begeleiding in de kleine groep of aan het individu. D1.3 Aanbod en planning worden nog niet in een verslag vastgelegd en na afloop vindt er geen reflectie plaats door de leidster, waarop het vervolgaanbod aangepast wordt. In de methode Startblokken is dit omschreven als het logboek. De leidsters geven aan hiermee binnenkort te starten. D1.4 De taalontwikkeling wordt niet geëvalueerd door de leidsters. Bij taalachterstand wordt door hen geen specifieke zorg geboden. De ouders worden wel gewezen op externe hulp. In de speelzaal komt jaarlijks een logopediste langs. De ouders vullen een vragenlijst in en aan de hand daarvan ziet de logopediste de kinderen die opvallen in hun taalontwikkeling. Kinderen die extra zorg nodig hebben zijn bij de leidsters bekend. De ouders worden begeleid, indien nodig, om externe hulp te zoeken. In het teamoverleg worden de kinderen met extra zorg besproken (D2.1-D2.3). E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool 3 E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de VVE-resultaten van alle kinderen n.v.t. E4 De voor- c.q. vroegschool werkt planmatig aan VVE-verbetermaatregelen n.v.t. E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar VVE-educatie n.v.t. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 8 van 9

9 E2 De speelzaal stelt jaarlijks een jaarverslag op. Hierin komt VVE niet specifiek aan de orde. E3 E5 De speelzaal heeft geen doelgroepkinderen. Deze indicatoren zijn daarom niet beoordeeld. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 2 F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen naar n.v.t. een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 3 F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en n.v.t. vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op n.v.t. elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar n.v.t. afgestemd F1 Er is geen sprake van een samenwerking met of een afstemming op een vroegschool. F2 Aangezien er geen doelgroepkinderen op de voorschool zitten is deze indicator niet beoordeeld. F3 Het overdrachtsformulier wordt voor ieder kind ingevuld en aan de ouders voorgelegd. In geval van zorgkinderen is er altijd een warme overdracht. F5-F7 Deze punten zijn niet van toepassing en daarom niet opgenomen in dit rapport. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 9 van 9