DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE STOPPELTJES

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE STOPPELTJES Locatie Plaats Raalte Onderzoeksnummer Datum onderzoek datum vaststelling VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 7

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Raalte. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie: De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Raalte. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie: Werkwijze onderzoek is een van de (voor)scholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: Groepsbezoeken; gesprekken met leidsters en/of leerkrachten; gesprekken met ouders; gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie; Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: de voorwaarden van VVE; de ouders; de kwaliteit van de educatie; het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden; het pedagogisch klimaat; het educatief handelen; de ontwikkeling, zorg en begeleiding; de kwaliteitszorg; de doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool; de resultaten van VVE. Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 7

3 Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 16, waarvan 4 doelgroeppeuters 2. HET TOTAALBEELD Peuterspeelzaal is een van de peuterspeelzalen die valt onder de Stichting Peuterspeelzalen Raalte. Per 1 maart 2013 zal er een fusie met kinderopvang KOOS in Raalte plaatsvinden. Recentelijk heeft een externe deskundige een nulmeting uitgevoerd om te inventariseren waar de organisatie staat ten opzichte van voorschoolse educatie. De resultaten van dit onderzoek komen grotendeels overeen met de uitkomsten van dit onderzoek van de inspectie. Kenmerkend voor de meer beleidsmatige gebieden als het ouderbeleid en de kwaliteitszorg, is dat te veel zaken niet vastliggen Dit geldt ook voor de uitvoering van het educatief handelen, zorg en begeleiding op de werkvloer en dat maakt de lijn in het handelen impliciet en is te persoonsafhankelijk. Dat maakt de kwaliteit van de VVE, maar ook de educatie in bredere zin, kwetsbaar. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 7

4 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS 3 Naam gemeente Raalte A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool Ja A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 2 A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie - getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Voor- en Vroegschoolse Ontwikkelingsstimulering A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor 2 jaar en 6 maanden VVE? A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands 3 A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 2 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3 Van peuterspeelzaal is geen recent GGD-rapport beschikbaar. Peuterspeelzaal beschikt niet over een recent GGD-rapport. Dat is een verbeterpunt, omdat een rapport niet ouder dan twee jaar aanwezig moet zijn (AO.1 en A0.2). Dit ligt buiten de invloedsfeer van de peuterspeelzaal en is daarmee tevens een verbeterpunt op gemeentelijk niveau. gebuikt de ontwikkelingsgerichte methode Voor- en Vroegschoolse Ontwikkelingsstimulering (VVO), waarvoor de meeste (maar niet alle) leidsters ook scholing hebben ontvangen (A5.4). Deze methode staat niet in de lijst van het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) met integraal erkende VVE-programma s. De groepsgrootte is maximaal 16 peuters (A2) en er is sprake van een dubbele bezetting. (A3) De doelgroepkinderen krijgen twee dagdelen VVE op de locatie en twee dagdelen, met dezelfde leidsters en in een kleinere groep, op de BSO Oostenwind (A4.1). Jaarlijks wordt een (VVE-)scholingsplan opgesteld (A5.5). B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2 B3 Intake 2 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 2 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 2 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 2 B7 Rekening houden met de thuistaal - Het gehele beleid ten aanzien van de ouders is een ontwikkelpunt voor. Het ontbreekt aan een duidelijke analyse waarin kenmerken als taalachtergrond, opleidingsniveau, werkend/niet-werkend en andere sociaal-economische factoren zijn betrokken. Van daaruit kan een concreet ouderbeleid opgesteld worden, waarmee de ouderbetrokkenheid kan worden vergroot, en waarin ook de doelen opgenomen zijn ten aanzien van de ouders. (B1) VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 7

5 In de informatie aan ouders maakt de peuterspeelzaal geen onderscheid tussen de ouders van de doelgroeppeuters en de andere ouders. (B2) De peuterspeelzaal krijgt van het Consultatiebureau een overdrachtsformulier. kan deze informatie verrijken door bij de aanmelding de ouders aanvullende relevante achtergrondgegevens over het ontwikkelingsniveau op sociaalemotioneel, motorisch en cognitief gebied te vragen (B3). Met het Spel- en Boekenplan (een tasje met een prentenboek en bijpassend speelgoed) probeert de peuterspeelzaal de ouders te stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen. De leidsters constateren zelf dat het tasje te vaak ongebruikt terug komt (B4). De peuterspeelzaal organiseert nog geen VVE-activiteiten waarbij de ouders worden uitgenodigd deel te nemen (B5). De peuterspeelzaal informeert de ouders over de ontwikkelingen van hun kind als deze drie jaar wordt en bij de uitstroom naar de basisschool. De inspectie verwacht van VVE-locaties dat de ouders van de doelgroepkinderen in ieder geval drie keer in de peuterperiode worden geïnformeerd over hun kind. (B6) C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 2 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 2 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 2 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol 3 C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische 3 gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de 3 persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind 3 C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend 3 C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar 2 afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de 2 taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen 2 C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de 3 kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag 3 (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief 3 C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de 2 ontwikkeling van de individuele kinderen Peuterspeelzaal geeft aan volgens de methode Voor- en Vroegschoolse Ontwikkelingsstimulering te werken. Deze methode behoort niet tot de lijst van erkende VVEprogramma s. Er zijn echter geen leerlijnen opgesteld op basis van de ontwikkelingsdoelen. Ook is niet duidelijk hoe op het aanbod van de activiteiten vertaald is in de dag- of weekplanning. Ontwikkelingsdoelen voor de kinderen moeten hierin leidend zijn (C1.1, C1.2) en de taalontwikkeling met de diverse domeinen (zoals vertellen, luisteren, gesprekjes voeren, boekoriëntatie) moet expliciet in deze doelen en de bijbehorende activiteiten zijn gepland (C1.3). Ook de onderlinge verschillen tussen de kinderen (niet alleen in leeftijd maar ook in ontwikkeling) horen een wezenlijk onderdeel te zijn van de differentiatie in de dag- of weekplanning. (C1.4) De inspectie constateert wel dat het pedagogisch klimaat op orde is. De leidsters handelen respectvol met aandacht voor de gedragsgrenzen die de kinderen met elkaar in acht leren nemen. Er wordt positieve ondersteuning geboden, er is ruimte voor eigen inbreng en de kinderen kunnen leren en spelen in een sociaal veilige omgeving (C2.1 C2.5). VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 7

6 De uitvoering van het educatief handelen vraagt in de peuterspeelzaal verdere ontwikkeling. Er zijn geen vastgelegde afspraken zodat voor iedereen (ook stagiaires en invalkrachten) duidelijk is op welke manier het educatief handelen wordt uitgevoerd of welke aandachtspunten er zijn op dat gebied (C3.1). Het belang van de taalontwikkeling moet daarbij steeds voorop staan in alle activiteiten. Onder andere is een goede talige interactie tussen de leidster en de kinderen van belang, waarbij aandacht voor de taalverwerving (woordenschat, zinsbouw, logische opbouw van het vertellen) kenmerkend is. Dat is nu nog een duidelijk verbeterpunt (C3.2). Ook de interactie tussen de kinderen kan nog worden versterkt, door bijvoorbeeld meer open vragen te stellen waarbij de kinderen worden uitgedaagd om na te denken, naar elkaar te luisteren of met elkaar in gesprek te gaan. Mogelijkheden in het spelen die positieve interactie tussen kinderen doet ontstaan, kunnen hiervoor ook worden benut (C3.3). Ook is onvoldoende waargenomen dat de leidsters de activiteiten afstemmen op het ontwikkelingsniveau van de individuele kinderen. (C3.7) D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 2 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en 2 het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg 3 nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer 3 de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra 3 zorg bijhouden Het volgen van de ontwikkeling van de kinderen, de begeleiding en zorg binnen de groep dient op alle onderdelen verbeterd te worden. Bij een ontwikkelingsgericht programma als VVO, waarbij in het educatief handelen aangesloten dient te worden bij de zone van naaste ontwikkeling, is het volgen van de ontwikkeling van de kinderen van het grootste belang. De leidsters van De Stoppeltjes vullen voor kinderen twee keer een observatieformulier in: als de peuters drie jaar zijn en drie jaar en tien maanden. Een vroegsignalering (binnen drie maanden na binnenkomst) ontbreekt. De leidsters leggen verder geen observaties vast. Wel is er een orthopedagoog die op verzoek van de leidsters observaties uitvoert en een kind voor VVE kan aanmelden (D1.1). De informatie uit het kindvolgsysteem kan namelijk worden benut om in de groep (extra) zorg te bieden voor die kinderen die dat nodig hebben. Deze zorg dient planmatig te worden uitgevoerd, dat wil zeggen dat het moet zijn vastgelegd in duidelijke doelen met bijhorende interventies en een evaluatie. (D1.2) Het effect hiervan moet aantoonbaar worden geëvalueerd en leiden tot vervolgstappen. (D1.3) Omdat VVE sterk inzet op de taalontwikkeling van peuters, moet juist dat zichtbaar zijn binnen de peuterzaal. (D1.4) Als het gaat om de ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen speelt de orthopedagoog een belangrijke verbindende schakel tussen het consultatiebureau, de peuterspeelzaal en externe zorgverleners. De terugkoppeling van de externe zorgverleners loopt ook via de orthopedagoog. (D2.1 D2.3) E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool 2 E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de VVE-resultaten van alle kinderen 2 E4 De voor- c.q. vroegschool werkt planmatig aan VVE-verbetermaatregelen 2 E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar VVE-educatie 2 VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 7

7 De kwaliteitszorg is nog een ontwikkelpunt van peuterspeelzaal. Er is nog geen cyclisch ingezet instrument waarmee de kwaliteit van de VVE wordt beoordeeld, geëvalueerd, verbeterd en geborgd. De Peuterspeelzalen Raalte heeft recentelijk een onderzoek door een externe deskundige laten uitvoeren waarin geïnventariseerd is wat de stand van zaken is als het om VVE gaat ( Nulmeting Pedagogiek 2012 ). Hoewel de nulmeting van de externe deskundige alle aangesloten peuterspeelzalen betreft en dit onderzoek van de inspectie alleen betrekking heeft op De Stoppeltjes, komen de bevindingen grotendeels overeen. De aanbevelingen in het rapport zijn voor Peuterspeelzalen Raalte uitgangspunt voor verbetermaatregelen. Het ontbreekt echter nog aan een concreet plan van aanpak. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 3 F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen naar 2 een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 3 F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op 2 elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar 2 afgestemd Sinds maart 2012 is er namens stichting de Mare, stichting Mijnplein, Koos en Peuterspeelzaal Raalte een algemeen coördinator VVE Gemeente Raalte (voor twee dagedelen per week) aangesteld. De opdrachten aan de coördinator zijn: de doorgaande lijn in de voor en vroegschoolse educatie bewaken; zorg dragen voor de uitvoering van het convenant, opgesteld door de vier organisaties(zie hierboven); de grote lijnen van het proces van uitvoering volgen van de samenwerking basisschool, kinderopvang en peuterspeelzaa;l aanspreekpunt voor directeuren van de samenwerkende instellingen; aanspreekpunt voor contactpersonen basisclusters; onderzoeken hoe de scholing voor de basisclusters eruit gaat zien; organiseren van bijeenkomsten met de contactpersonen van de basisclusters (2 keer per jaar). Er zijn dertien (basis)clusters samengesteld van basisscholen, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven, waarbinnen afspraken zullen worden gemaakt over de doorgaande lijn. Met uitzondering van de warme overdracht, is nog geen van de bovengenoemde punten gerealiseerd. (F2, F4 F7) 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 7