RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL VILLA LINDE BASISSCHOOL 'T GIJMINK

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL VILLA LINDE BASISSCHOOL 'T GIJMINK Locatie PSZ OBS Brinnr. 10CT Plaats Goor Onderzoeksnummer Datum onderzoek Datum vaststelling rapport HB Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 8

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Hof van Twente. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Hof van Twente. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie Werkwijze onderzoek is een van de (voor)scholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: de voorwaarden van VVE. de ouders. de kwaliteit van de educatie. het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden; het pedagogisch klimaat; het educatief handelen. de ontwikkeling, zorg en begeleiding. de kwaliteitszorg. de doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool. de resultaten van VVE. Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. HB Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 8

3 Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 13, waarvan 1 doelgroeppeuter Aantal peuters in groep b: 15, waarvan 0 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep c: 6, waarvan 0 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 16, waarvan 2 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 15, waarvan 2 doelgroepkleuters HB Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 8

4 2. HET TOTAALBEELD De Inspectie van het Onderwijs constateert dat de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie op peuterspeelzaal en basisschool t van voldoende niveau is. Het pedagogisch klimaat en educatief handelen van de leidsters en de leerkrachten voldoet op de meeste indicatoren. Enkele aandachtspunten liggen vooral in de planmatigheid bij de peuterspeelzaal, de kwaliteitszorg gericht op VVE en de inhoudelijke afstemming in de doorgaande lijn van de voor- naar de vroegschool. Hieronder volgt een toelichting op de oordelen op de verschillende domeinen. De condities waaronder VVE plaatsvindt, zijn grotendeels op orde. Op peuterspeelzaal wordt gebruik gemaakt van het programma Kaleidoscoop. Basisschool t maakt naast Kaleidoscoop ook gebruik van Schatkist. Ontwikkelpunten voor de voorschool zijn het opstellen van een jaarplanning, een inzichtelijk en uitgeschreven aanbod en een verantwoording dat het aanbod opklimt in moeilijkheidsgraad. De inspectie heeft tijdens het bezoek gesproken met enkele ouders. Deze ouders zijn positief over de peuterspeelzaal en de school. Ze waarderen de toegankelijkheid van de leidsters en leerkrachten en merken dat hun kind vooruit gaat. Ouders geven te kennen dat zij het op prijs zouden stellen om educatieve materialen mee naar huis te krijgen om de ontwikkeling van hun kind te ondersteunen. Het maken van een analyse van de ouderpopulatie is een ontwikkelpunt voor de voor- en de vroegschool. In het pedagogisch klimaat en educatief handelen zijn de principes en bedoelingen van VVE duidelijk te herkennen. De sfeer in de groepen is positief en er zijn gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling in groep 1 en 2. De inrichting van de speelleeromgeving in de voor- en de vroegschool is talig. Waarbij de dagritmes voldoende aanwezig zijn. Reflectie op de inrichting blijft van belang of er voldoende materialen aanwezig zijn waarmee kinderen hun spelervaringen kunnen verbreden en verdiepen. De onderlinge afstemming tussen de leidsters en de afstemming op verschillen tussen kinderen zijn verbeterpunten voor de voorschool. Op t wordt de ontwikkeling van de kleuters gevolgd met een observatie-instrument en genormeerde toetsen. De daarop volgende uitwerking van gesignaleerde risico s, het bepalen van de gewenste begeleiding, het vastleggen van een planmatig handelen en het evalueren van de geboden zorg is op t van voldoende niveau. Op is de zorg en begeleiding een ontwikkelpunt. De externe zorg is bij de voor- en vroegschool voldoende. De peuterspeelzaal en de school hebben aandacht voor kwaliteitszorg, maar een specifieke positionering van VVE ontbreekt. De doorgaande lijn van de voor- naar de vroegschool is in de basis voldoende. Er is sprake van een warme overdracht bij zorgkinderen. Inhoudelijke afstemming van het aanbod, het ouderbeleid, het pedagogisch klimaat en educatief handelen en de zorg en begeleiding zijn ontwikkelpunten. De inspectie geeft geen oordeel over de resultaten van VVE aangezien er geen norm is gesteld vanuit de gemeente. HB Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 8

5 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Hof van Twente A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool Ja Ja A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 - A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie 3 - getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Kaleidoscoop Kaleidoscoop en Schatkist A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 - A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 - A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 - A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor 3 jaar VVE? A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 4 4 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan VVE is een samenspel van belangrijke componenten, die er gezamenlijk voor zorgen dat peuters en kleuters optimaal gestimuleerd worden in hun ontwikkeling. Zowel de voor- als de vroegschool voldoen aan de daarvoor gestelde organisatorische condities. Alle leidsters en leerkrachten zijn geschoold voor het integrale VVE-programma (A5.4). B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd B3 Intake 2 3 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 2 2 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 2 2 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind Het kwaliteitsaspect Ouders vraagt van de voor- en vroegschool op meerdere indicatoren versterking. Allereerst geldt dit voor het opstellen van een gericht ouderbeleid. Op dit moment is er nog geen analyse voorhanden van de kenmerken van de ouderpopulatie om mede op basis daarvan het ouderbeleid in te richten (B1). Het intakeformulier van de peuterspeelzaal beperkt zich tot het verzamelen van zakelijke gegevens en bevat geen informatie over de ontwikkeling van het kind. Dit is voor de peuterspeelzaal een ontwikkelpunt (B3). De leidsters van de peuterspeelzaal schrijven op een informatiebord naast de deur waar er dat dagdeel aan gewerkt is. De leidsters geven geen themabrieven mee naar huis over kernbegrippen van het thema met handreikingen voor de ouders omtrent het thema (B4). De leerkrachten van de vroegschool geven elke week aan de ouders een themablad mee, waar het kind deze week aan gewerkt heeft op school. Wat nog onvoldoende plaatsvindt, is het nagaan of en wat ouders hier thuis mee doen (B4). Een volgend aandachtspunt binnen het domein Ouders is het beleid rondom participatie en de uitwerking daarvan. Peuterspeelzaal en school geven aan dat ouders weinig gebruik maken van de HB Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 8

6 mogelijkheden die geboden worden. Het aanbod is beperkt en nog niet gebaseerd op een gerichte uitwerking van educatief partnerschap. Beide locaties geven aan dat er informatie momenten georganiseerd worden maar dat de opkomst erg laag is, ondanks alle inspanningen van zowel de voor- als de vroegschool (B5). C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2 3 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 2 3 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 2 3 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd 2 3 C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de 2 3 taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen 2 3 In de voorschool wordt gewerkt met een globale jaarplanning. Uit deze planning is onvoldoende op te maken welke doelen aan bod komen voor de hele groep en welke doelen voor de doelgroeppeuters zijn gepland. Ook is nauwelijks te achterhalen of de planning voldoende aandacht besteed aan gerichte taalactiviteiten en of deze voldoende dekkend zijn voor de verschillende taalfacetten. De uitwerking blijft tevens te globaal om inzichtelijk te maken dat de doelen over de vier ontwikkelingsgebieden: taal, rekenen, sociaal-emotioneel en motoriek systematisch aan bod komen (C1.2, C1.3). De leidsters van de voorschool weten welke kinderen extra zorg nodig hebben en wat de verschillen en mogelijkheden zijn van de peuters zijn. Er is echter nog geen verbinding gelegd tussen deze kennis en de consequenties daarvan voor het handelen en voor het aanbod. Ook uit de planning en uit de samenstelling van de groepjes heeft de inspectie geen aandacht voor gerichte differentiatie in leeftijd of ontwikkelingsniveau kunnen opmaken. Ook is er geen onderscheid aangetroffen tussen doelgroep- en niet-doelgroepkinderen (C1.4). De dagplanning van de vroegschool is op alle onderdelen uitgewerkt en biedt informatie op alle activiteiten binnen de gehele groep, de kleine groepen als ook individuele kinderen (C1.2). Voor de peuterspeelzaal geldt voorts dat de leidsters de onderlinge afspraken en de doelen voor de planning nog niet vastleggen waardoor kritische reflectie op eigen handelen niet of nauwelijks HB Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 8

7 mogelijk is. Ook is het niet mogelijk om na te gaan of er gerichte taalactiviteiten plaatsvinden (C3.1, C 3.2). In de groepen is het zichtbaar dat de leidsters over organisatorische capaciteiten beschikken om het werken met individuele kinderen, kleine groepjes en grote groepen te realiseren. Dit is voorwaardelijk om de stap te kunnen maken naar een inhoudelijke afstemming. Dit laatste kan in de peutergroep versterkt worden. De verklaring hiervoor ligt in het gegeven dat er door het ontbreken van uitgewerkte kindobservaties, geen koppeling is te leggen tussen de kindobservaties en de planning van doelgerichte activiteiten (C3.7). D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 2 3 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep 2 3 en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 3 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 3 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden De leerkrachten volgen systematisch de ontwikkeling van de kleuters en maken daarbij gebruik van landelijk genormeerde toetsen en observatie-instrumenten. De vroegschool is zoekende naar een nieuw registratie systeem (D1.1). De peuterspeelzaal vult uitsluitend voor VVE peuters het observatie formulier in behorend bij Kaleidoscoop in. Momenteel is dat één peuter. In de daarop aansluitende zorgactiviteiten constateert de inspectie dat het zorgproces in de vroegschool duidelijk verder is dan in de voorschool. De observaties van de leidsters beperken zich tot de ingevulde lijsten. Er zijn echter geen conclusies aan verbonden voor het bijsturen van eigen handelen. Daarmee is niet inzichtelijk of en hoe ingespeeld wordt op risico s in de (taal)ontwikkeling van jonge kinderen. Evaluatie vindt dan ook niet systematisch plaats (D1.2, D1.3, D1.4). Over de contacten met de externe zorgketen zijn de voor- en vroegscholen tevreden en ervaren zij korte lijnen (D2). E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool 3 2 E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 2 E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken - 3 De inspectie constateert dat de kwaliteitszorg op de voor en vroegschool een wisselend beeld geeft. De kwaliteitszorg gericht op VVE heeft bij de voorschool stilgelegen vanwege de fusie met de kinderopvang organisatie. Bij de vroegschool heeft kwaliteitszorg gericht op VVE minder aandacht gekregen vanwege het geringe aantal doelgroepkinderen en omdat de verhuizing naar het nieuwe schoolpand de nodige aandacht heeft gekregen. Met ingang van het nieuwe schooljaar HB Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 8

8 vindt er continue roostering plaats op school. De nieuwe directie geeft aan dat VVE een nog onbekend terrein voor haar is. Voor de oplevering van de school, vonden er overleggen tussen voor- en vroegschool plaats over het gebruik van het nieuwe schoolpand. Ook heeft de gemeente tijdelijk (drie jaar) een coördinator aangesteld om samenwerking tussen voor en vroegschool te borgen. Het is de zowel bij de leiding van de voor- als de vroegschool onduidelijk wat de rol van deze functionaris in het geheel is en hoe de borging plaats vindt. Er vinden tussen de voor- en vroegschool overleggen plaats tussen de leidsters en leerkrachten. De kwaliteitszorg is echter nog niet belegd in de zin dat gesproken van worden van een cyclisch kwaliteitszorgproces waarin bewaking, evaluatie en borging van VVE-kwaliteit systematisch aan bod komt (E1 tot en met E6). F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 2 2 F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen 2 - naar een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 2 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 2 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op 2 2 elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 2 Veel peuters van stromen door naar basisschool t. De leidsters maken gebruik van het overdrachtsformulier en geven deze informatie, bij toestemming van de ouders, aan de leerkracht van de basisschool. In het geval de leidsters zich zorgen maken over een peuter vindt altijd een warme overdracht plaats, samen met de ouders. In een gesprek tussen de voor- en vroegschool wordt relevante informatie over de ontwikkeling van de peuter besproken. Het ontbreekt tussen voor- en vroegschool aan structurele VVE- coördinatie (F1). Bij de voorschool ontbreekt een concreet beleid om peuters door te laten stromen naar een vroegschool. De schoolkeuze wordt aan de ouders overgelaten (F2). Aan het begin van het schooljaar is er op de school een gezamenlijke bijeenkomst voor ouders. De ouders van kinderen op de peuterspeelzaal en/of basisschool zijn hiervoor uitgenodigd. Verder is er geen doorgaande lijn op het gebied van het aanbod, het pedagogisch klimaat en educatief handelen, het ouderbeleid en de interne zorg en begeleiding. Dit zijn ontwikkelpunten (F4 t/m F7). Zowel de voor- als de vroegschool is voornemens om na de opbouwfase van het openen van een nieuw schoolgebouw, over te gaan naar een fase van plannen maken voor meer samenwerking. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken - - G2 De resultaten zijn van voldoende niveau - - G3 Verlengde kleuterperiode - 3 Op gemeentelijk niveau zijn geen afspraken gemaakt over de resultaten. De inspectie beoordeelt deze indicatoren daarom niet (G1 en G2). 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. HB Onderzoeksdatum: Pagina 8 van 8