Belgische Richtlijn voor Decubitus: een belangrijke bijdrage tot Evidence based Practice
|
|
- Geert Emiel Verhoeven
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Belgische Richtlijn voor Decubitus: een belangrijke bijdrage tot Evidence based Practice Tom Defloor, Mieke Grypdonck, Koen Van den Bossche, Saskia Feyaerts, Bart Derre Contactadres: Verplegingswetenschap Universiteit Gent, UZ Blok A 2 v, De Pintelaan 185, 9000 Gent, België Decubitus is een te frequent voorkomend gezondheidsprobleem. Eén op de tien patiënten in België heeft decubitus (Belgische Werkgroep voor Kwaliteitszorg ter Preventie van Decubitus, 2000). Dit maakt de kost van decubitus erg hoog. Decubitus beïnvloedt het leven van patiënten in ongunstige zin. Decubitusletsels vragen de zorgverlener en mantelzorger veel inspanning en arbeid. Er zijn belangrijke financiële consequenties voor de maatschappij. Veel van de decubitusletsels zouden kunnen voorkomen worden door adequate preventie. Die preventie is tijdrovend en/of duur, maar in vergelijking tot de consequenties van decubitus zeker de moeite waard. Het is wel zaak te doen wat echt bijdraagt aan de preventie ervan en te laten wat geen zin heeft of de situatie nog verergert. Dit vergt een gecoördineerde aanpak waarbij rekening gehouden wordt met zowel effectiviteit als de praktische haalbaarheid van de preventieve maatregelen. In verband met decubituspreventie circuleren nog steeds veel mythen. Men is ervan overtuigd dat bepaalde maatregelen effectief zijn, terwijl dat helemaal niet het geval is. Deze mythen zijn hardnekkig en dat is ook best begrijpbaar. Het is immers erg moeilijk om in de praktijk te ontdekken dat maatregelen niet werkzaam zijn. Als niet effectieve maatregelen toegepast worden, zal toch maar een gedeelte van de patiënten decubitusletsels ontwikkelen. De risico-inschatting is erg moeilijk en de schalen die ervoor gebruikt worden maken veel fouten. Veel van de patiënten die als risicopatiënten aanzien worden, krijgen immers geen decubitus. De praktijk suggereert daardoor vaker dat maatregelen helpen, terwijl het niet het geval is. Verpleegkundigen die in de opleiding geleerd hebben bepaalde maatregelen toe te passen, zullen niet vlug merken dat ze geen effect hebben. 1
2 Decubitusbeleid en de stand van de wetenschap Het preventiebeleid in elke instelling moet gebaseerd zijn op de meest actuele wetenschappelijke kennis in verband met decubitus en deze kennis moet correct zijn geïnterpreteerd. Dit is geen eenvoudige opgave. Instellingsprotocollen zijn soms incorrect en maken niet steeds het onderscheid tussen wat wetenschappelijk aangetoond is en wat traditie is (Blanckaert, S., 1999; Walsh, M. & Ford, P., 1989). In de laatste jaren is zeer veel onderzoek verricht over decubituspreventie. In het laatste decennium alleen al zijn er 1270 artikelen gepubliceerd over decubituspreventie (Medline Search met als trefwoorden pressure ulcer / pressure ulcers / decubitus en prevention ). Deze lawine van literatuur maakt het erg moeilijk een overzicht te krijgen van de huidige stand van de kennis i.v.m. decubitus. Er is echter niet alleen nood aan een synthese van de onderzoeksliteratuur, maar ook aan een zorgvuldig uitgevoerde interpretatie ervan. Op basis van het gepubliceerd onderzoek zijn een aantal vragen over wat wel en niet aangewezen is, goed te beantwoorden, maar niet alles is helder of eenduidig. Instellingen een synthese en interpretatie van de onderzoeksliteratuur bieden kan via het formuleren van een richtlijn. Een dergelijke richtlijn kan dan als basis dienen om een instellingseigen decubituspreventie-protocol te ontwikkelen dat enerzijds gebaseerd is op de meest actuele wetenschappelijke inzichten en anderzijds rekening houdt met de eigen visie en missie van de instelling, de aanwezige patiëntengroepen, de personeelsmogelijkheden, het beschikbaar materiaal, enz. Opmaken van de Belgische Richtlijnen van Decubituspreventie In België werd gedurende meerdere jaren de prevalentie van decubitus gemeten. Hieruit bleek duidelijk de nood aan het verhogen van de kwaliteit van de decubituspreventie. Een logische volgende stap was dan ook het formuleren van een richtlijn voor decubituspreventie, een richtlijn waarop instellingen zich konden baseren om effectief decubituspreventiebeleid uit te werken. Deze opdracht werd 2
3 door het Ministerie van Sociale Zaken, Volksgezondheid en het Leefmilieu toevertrouwd aan de afdeling Verplegingswetenschap van de universiteit Gent. Op basis van een uitgebreide literatuurstudie, gebaseerd op Amerikaanse decubitusrichtlijnen uit 1992 (Panel for the Prediction and Prevention of Pressure Ulcers in Adults, 1992) en aangevuld met de onderzoeksartikelen uit de periode tussen 1992 en 2000, werd een eerste versie van de richtlijn gemaakt. De richtlijn werd voorgelegd aan Belgische, Nederlandse en Franse decubitusonderzoekers (Dr.A.Jacquerye - Drs. G.Bours, Drs.I.Buss, Drs.E.de Laat, Dr.J.Haalboom, Dr.R.Halfens, Dr.M.Pieterse, Drs.L.Schoonhoven, Drs.J.Weststraete -Dr.B.Barrois, Dr.D.Colin). Hiervoor werd een Delphi-procedure gehanteerd. De experten kregen de ontwerptekst van de richtlijn toegestuurd en reageerden schriftelijk op deze tekst. Alle opmerkingen werden gebundeld en elke opmerking werd beantwoord door de auteurs van de richtlijn. Er werd telkens aangegeven hoe en waar de richtlijn aangevuld of aangepast werd, of de opmerking werd weerlegd. De aangepaste tekst werd samen met de opmerkingen van al de experten en de antwoorden erop opnieuw aan alle experten voorgelegd. Op deze wijze kreeg elke expert inzicht in de opmerkingen van de andere experten en kon zij/hij ook nagaan hoe de opmerkingen werden beantwoord. In alle gevallen behalve op vijf punten waren de experts het met de vooropgestelde aanpassingen (of het niet aanpassen) eens. In die vijf gevallen ging het om dezelfde expert. De tekst is niet aan zijn mening aangepast, maar zijn afwijkende mening is wel in de richtlijn gerapporteerd. Op deze manier is een betrouwbare consensus bekomen, die ten volle recht doet aan de wetenschappelijke evidentie maar tegelijkertijd vermijdt dat een te eenzijdige of gebiasde interpretatie tot verkeerde conclusies zou leiden. Doel Het doel van de richtlijn is instellingen de mogelijkheid bieden om een nieuw decubitusprotocol op te stellen of een bestaand protocol te actualiseren op basis van de meeste recente bevindingen van wetenschappelijk onderzoek. De richtlijn biedt de nodige informatie om beleidskeuzen te kunnen maken en om het instellingsprotocol af te stemmen op de instellingseigen eisen en verwachtingen. De richtlijn biedt ook de nodige achtergrondinformatie zowel voor decubitusverpleegkundigen als voor opleidingsdoeleinden. De richtlijn kan er zo toe bijdragen dat de praktijk qua decubituspreventie meer 3
4 evidence based wordt. Dat betekent dat het verpleegkundig handelen in overeenstemming is met de stand van de wetenschappelijke kennis. Evidence Based Practice veronderstelt niet dat de richtlijn blind gevolgd wordt. Het gebeurt immers vaak dat situaties afwijken van wat in onderzoeken aan de orde was en in de richtlijn voor ogen staat. Verantwoord Evidence Based Practice beoefenen betekent van de richtlijn afwijken als het verantwoord is. Om verantwoord afwijken mogelijk te maken is veel aandacht besteed aan de theoretische achtergrond en de argumentatie. Inhoud In vijf hoofdstukken wordt een synthese gegeven van de huidige stand van de wetenschap en worden de concrete klinische consequenties ervan in aanbevelingen aangegeven. Na een kort overzicht van de pathofysiologie en de klinische verschijningsvormen van decubitus, wordt dieper ingegaan op het opsporen van het risico op decubitus. De basisprincipes van de preventie van decubitus krijgen extra aandacht omdat slechts vanuit een inzicht in deze werkingsprincipes de meest optimale keuze kan worden gemaakt uit het aanbod van methoden en materialen; een keuze die zo goed mogelijk tegemoetkomt aan de noden van de patiënt en die haalbaar en uitvoerbaar is binnen de mogelijkheden en grenzen van de instelling. Een systematisch overzicht is gemaakt van de verschillende preventiemethoden en -materialen. Vervolgens zijn op grond van het overzicht van het onderzoek richtlijnen geformuleerd voor het verpleegkundig handelen. Daarin is aangegeven welke keuzes in de verschillende studies aangewezen zijn, en de motivering daarvoor is gegeven. De richtlijn geeft de verantwoorde keuzes aan. In deze richtlijn is geen beslissing genomen tussen evenwaardige alternatieven, en wanneer er verschillende mogelijkheden zijn die in grote mate vergelijkbaar zijn, zijn de argumenten voor beide aangegeven. Het decubitusbeleid wordt dus niet voorgeschreven, maar kan aan de hand van de richtlijn vorm gegeven worden. Iedere instelling kan dus een eigen protocol ontwikkelen dat met de richtlijn in overeenstemming is, en tevens rekening houdt met de eigen situatie van de afdeling of de instelling. In een laatste hoofdstuk worden de aanbevelingen toegepast op 4 bijzondere groepen: operatiezaal, thuisverpleging, revalidatie en kinderen. De bedoeling is te 4
5 illustreren hoe met de aanbevelingen kan worden omgesprongen en hoe deze geïnterpreteerd en gebruikt kunnen worden in diverse omstandigheden en situaties. Focus op de elektronische versie van de richtlijn De richtlijn is niet alleen opgemaakt in tekstvorm, maar ook in html-vorm publiceerbaar op internet en intranet. Elk Belgisch ziekenhuis en verpleeghuis ontvangt deze elektronische versie. Het accent leggen op de elektronische versie heeft meerdere redenen: snelle actualisatie, meerdere zoekstrategieën, gerichte informatie en vlotte toegangsmogelijkheid. Een richtlijn kan slechts een beperkte levensduur hebben. In een domein waarin veel onderzoek wordt verricht, zelfs een zeer beperkte levensduur. Wetenschappelijk onderzoek brengt nieuwe inzichten, de industrie ontwikkelt nieuwe materialen, de gezondheidszorg evolueert. Het up to date houden van een richtlijn vergt de nodige zorg. Nieuwe onderzoeken brengen nieuwe inzichten voort, en het verpleegkundig handelen moet daaraan aangepast worden. Een op papier gepubliceerde richtlijn laat geen snelle actualisatie toe, wat nochtans noodzakelijk is om evidence based te kunnen blijven werken. Een elektronische versie van een richtlijn laat dat wel gemakkelijk toe. Nieuwe onderzoeksresultaten, en de aanpassingen van de richtlijn die ze nodig maken, kunnen snel via internet worden gepubliceerd ( Onduidelijkheden kunnen snel worden verhelderd, nieuwe topics of concrete toepassingen kunnen direct worden opgenomen op de website. De publicatie via internet biedt de mogelijkheid om erg snel op de bal in te spelen. De richtlijn zelf zal iedere 6 maand bijgesteld worden. Hiervoor zal een soortgelijke procedure gevolgd worden als bij het formuleren van de richtlijn. Elke aanvulling of wijziging wordt dan opnieuw voorgelegd aan een groep van experten die de correcte interpretatie van de nieuwe onderzoeksresultaten evalueren, vooraleer ze kunnen worden opgenomen in de richtlijn. In de elektronische versie van de richtlijn wordt speciale aandacht besteed aan het snel en vlot opzoeken van de gewenste informatie. Dit kan via meerdere zoekstrategieën: via een inhoudstafel, het gebruik van trefwoorden, het zoeken op gebruikte woorden en via begripsverklaringen en sprongadressen in de tekst. De diepgang van de informatie die wordt opgezocht is afhankelijk van de wens van de gebruiker. De gebruiker kan zich beperken tot enkel het overlopen van een overzicht van de aanbevelingen of kan de aanbevelingen in combinatie met een 5
6 bondige motivatie raadplegen, kan de synthese van de onderzoeksliteratuur met betrekking tot de aanbeveling lezen, kan via de opgenomen sprongadressen snel extra informatie over decubitus op het internet terugvinden. Het is ook vrij eenvoudig de richtlijn te integreren in instellingsintranetsystemen, waardoor de richtlijn vlot toegankelijk worden voor verpleegkundigen op de werkvloer. De CD met richtlijn is echter ook vlot leesbaar op een stand-alone computer. Alle teksten mogen gekopieerd en overgenomen worden mits correcte bronvermelding. Van elke foto en tekening is een groter exemplaar beschikbaar zodat ook deze gebruikt kunnen worden in protocollen of bij opleidingen. Classificatie-systemen In de richtlijn is geen gebruik gemaakt van de vaak gehanteerde A-B-Cclassificaties 1 die door verschillende instanties gebruikt worden om de waarde van een richtlijn aan te geven. Er is gekozen voor een inhoudelijke en veel genuanceerdere weergave van de onderzoeksbevindingen waarop de richtlijn is gebaseerd. Dat is een bewuste keuze, en er zijn verschillende redenen voor. De belangrijkste reden is dat ervoor gekozen is richtlijnen te maken die niet alleen voorschrijven, maar vooral ook inzicht verschaffen. De motivering van de richtlijnen is daarom steeds inhoudelijk uitgewerkt en de waarde ervan is uit de omschrijving duidelijk. In deze richtlijn is de verantwoording van iedere aanbeveling door verwijzing naar het uitgevoerde onderzoek uitgewerkt. Ook is telkens aangegeven op welke andere bronnen de aanbevelingen gebaseerd zijn. Het is de verwachting dat de lezers daardoor de geloofwaardigheid van de richtlijn veel beter kunnen inschatten dan met een eenvoudige classificatie. Vooral omdat ervan uitgegaan wordt dat de richtlijn aangepast moet worden aan bijzondere omstandigheden werd een genuanceerde beoordeling van de richtlijn nagestreefd. De zeer systematische aangebrachte verwijzingen naar de gebruikte literatuur laten toe lezers, die zelf een oordeel willen vellen over de waarde van de evidentie, vlot daarvoor het nodige te verzamelen. De A-B-C-classificering suggereert een grotere objectiviteit dan verantwoord is. 1 Bewijsvoering met sterkte A : Het gevolg van twee of meer gerandomiseerde en gecontroleerde studies; Bewijsvoering met sterkte B : Het gevolg van twee of meer gecontroleerde klinische onderzoeken bij mensen of het gevolg van twee of meer gecontroleerde studies bij dieren; Bewijsvoering met sterkte C : De richtlijn is het gevolg van een of meer van de volgende mogelijkheden: het gevolg van een gecontroleerd onderzoek, of het gevolg van ten minste twee casus of beschrijvende onderzoeken, of de mening van een expert. 6
7 De classificaties zijn op subjectieve oordelen gebaseerd, waarover geen consensus hoeft te bestaan, ook niet wanneer binnen een (beperkte) groep consensus is bereikt. Dat er verschillende classificaties bestaan (de CBO in Nederland, de EPUAP voor decubitusonderzoek in Europa,...) toont aan dat de consensus over de inschatting van de waarde van evidentie kleiner is dan de classificaties elk op zich suggereren. Dergelijke classificatiesystemen steunen alleen op de formele kenmerken van het onderzoek en niet op de inhoudelijke, terwijl deze laatste minstens zo belangrijk zijn. Bovendien wordt de hiërarchie met gerandomiseerde en gecontroleerde onderzoeken (RCT's) als hoogste vorm van evidentie niet empirisch ondersteund. Er zijn geen gegevens waaruit blijkt dat RCT's tot meer betrouwbare evidentie leiden dan andere vormen van onderzoek. Er zijn onder meer veel condities voor de betrouwbaarheid van RCT's en die zijn niet steeds vervuld en vaak ook niet gemakkelijk te achterhalen. Bovendien verdwijnt in de classificatie de waarde van in onderzoek getoetste theorie, terwijl die voor het handelen wellicht de stevigste ondersteuning biedt. Besluit Een richtlijn heeft geen enkel effect als ze niet toegepast wordt. Het verschijnen van deze richtlijn vormt voor iedere verpleegkundige of docent de gelegenheid om het eigen handelen kritisch te toetsen, en te veranderen daar waar het van de richtlijn afwijkt. Afdelingen en instellingen kunnen op dezelfde manlier hun beleid bijstellen. Als dit ook gebeurt, zou decubitus een kleiner probleem moeten worden dan het tot nu toe was. Verwijzingen Belgische Werkgroep voor Kwaliteitszorg ter Preventie van Decubituls (2000). Decubitus en ziin kwaliteitsindicatoren. Resultaten nationale audit 18 mei 2000 en vergelijking Brussel: Belgisch Ministerie van Volksgezondheid en Leefmilieu. Blanckaert, S. (1999). Veraeliikende studie van decubitusoreverltie-orotocollen in Vlaamse Ziekenhuizen en RVT -instellingen. Verpleegwetenschap Universiteit Gent. Panel for the Prediction and Prevention of Pressure Ulcers in Adults (1992). Pressure ulcers in adults : prediction and prevention. Clinical oractice guideline number 3. Rockville: Agency for Health Care Policy and Research, Public Health Service, U.S. Department of Health and Human Services, AHCPR Publication No
8 Walsh, M. & Ford, P. (1989). Nursing Rituals, research and rational actions. Oxford: Butterworth- Heinemann. 8
MODULE Evidence Based Midwifery
VZW Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen vzw MODULE Evidence Based Midwifery Van Schoonbekestraat 143 Sint-Jacobsmarkt 84 2018 Antwerpen 2000 Antwerpen Programma Overzicht Dag 1: maandag 8 november 2010
Nadere informatieNood aan duidelijkheid?! Liesa Verhaeghe
Nood aan duidelijkheid?! Liesa Verhaeghe 1 Inhoud 1. Aanleiding 2. Planning 3. Literatuurstudie 4. Protocolontwikkeling 5. Opleiding 6. Kennistest 7. Besluit 2 1 Aanleiding Prevalentiecijfers Europees
Nadere informatieSystematische review naar effectieve interventies ter preventie van kindermishandeling.
Rapport Systematische review naar effectieve interventies ter preventie van kindermishandeling. Auteurs: F.J.M. van Leerdam 1 K. Kooijman 2 F. Öry 1 M. Landweer 3 1: TNO Preventie en Gezondheid Postbus
Nadere informatieKennis en attitude van verpleegkundigen ten aanzien van decubitus
Kennis en attitude van verpleegkundigen ten aanzien van decubitus Dr. Dimitri Beeckman Florence Nightingale School of Nursing & Midwifery, King s College London Arteveldehogeschool Gent Plaats hierover
Nadere informatieBedenking van een deelnemer...
De bijdrage van wetenschappelijk onderzoek aan decubitus preventie dr. Dimitri Beeckman Coördinator decubitus onderzoek Universiteit Gent, België EPUAP Trustee Symposium Samen werken aan een beter decubitusbeleid
Nadere informatieDecubituspreventie evidence based:
Decubituspreventie evidence based: Auteur: T. Defloor Vertaald/bijgewerkt: Nieuwsbrief: 2002 Pagina: 9-12 Jaargang: 18 Nummer: 4 Toestemming: Illustraties: Bijzonderheden: geen figuren toegevoegd Kernwoorden:
Nadere informatieOverzicht. Inleiding. Inleiding. Preventie van decubitus Principes en materialen & methodes
Overzicht Preventie van decubitus Principes en materialen & methodes Prof. dr. Katrien Vanderwee Prof. dr. Tom Defloor Verplegingswetenschap Universiteit Gent Hoe risico bepalen? Preventieprincipes Aanbevelingen
Nadere informatieINTRODUCTIE 17/11/2017 DE ONTWIKKELING VAN EEN MINIMUM DATASET (MDS) VOOR IAD INTRODUCTIE. Prof. dr. Dimitri Beeckman drs. Karen Van den Bussche
DEPARTMENT OF PUBLIC HEALTH UNIVERSITY CENTRE FOR NURSING AND MIDWIFERY DE ONTWIKKELING VAN EEN MINIMUM DATASET (MDS) VOOR IAD Prof. dr. Dimitri Beeckman drs. Karen Van den Bussche INTRODUCTIE 2 INTRODUCTIE
Nadere informatieEvidence based nursing: wat is dat?
Evidence based nursing: wat is dat? Sandra Beurskens Lector kenniskring autonomie en participatie van mensen met een chronische ziekte Kenniskring autonomie en participatie EBN in de praktijk: veel vragen
Nadere informatieThuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde
Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Verplegingswetenschappen cursusjaar
Nadere informatie- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?
- Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen
Nadere informatieEvidence Based Nursing
Evidence Based Nursing - filosofie - Bart Geurden, RN, MScN Van verpleegkundige Diagnostiek naar evidence-based handelen Medische Diagnostiek >1900 Multi- Disciplinaire Problemen 1980- Verpleegkundige
Nadere informatiePlan van aanpak. Module Verdieping in de beroepspraktijk. Preventie en behandeling van het delier bij klinische patiënten van 70 jaar en ouder.
Plan van aanpak Module Verdieping in de beroepspraktijk Preventie en behandeling van het delier bij klinische patiënten van 70 jaar en ouder. Naam : Renate Agterhof Student nummer : 1002628 E-mailadres
Nadere informatieOntwikkelen van een pakket van wetenschappelijke tools ter ondersteuning van evidence-based decubituszorg
Ontwikkelen van een pakket van wetenschappelijke tools ter ondersteuning van evidence-based decubituszorg Projectleiders Prof. Dr. T. Defloor Equipe Ugent Lic. A. Courtens 2 Ontwikkelen van een pakket
Nadere informatieZoeken naar evidence
Zoeken naar evidence Faridi van Etten-Jamaludin Clinical librarian Medische Bibliotheek AMC 2 december 2008 Evidence Based Practice? Bij EBP worden klinische beslissingen genomen op basis van het best
Nadere informatieEen hoogwaardige GGz in de vaart der volkeren
Een hoogwaardige GGz in de vaart der volkeren Aart Schene Hoogleraar Psychiatrie Radboud umc, Nijmegen Artikelen Neurowetenschappen - 1973-2012 - 2010 2000 1990 Translational Research Basic Animal Research
Nadere informatieWetenschappelijk Onderzoek Is Evidence Based Practice informatie beschikbaar voor iedereen? Jef Adriaenssens RN, MsN, PhD
Wetenschappelijk Onderzoek Is Evidence Based Practice informatie beschikbaar voor iedereen? Jef Adriaenssens RN, MsN, PhD Evidence Based Practice 2 "the integration of the best research evidence with clinical
Nadere informatieUniversitair Centrum voor Verpleegkunde en Vroedkunde Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent De Pintelaan 185 5K3, ingang 42,
NAVORMINGSPROGRAMMA NAJAAR 2017 Universitair Centrum voor Verpleegkunde en Vroedkunde Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent De Pintelaan 185 5K3, ingang 42, B-9000 Gent, België http://www.ucvvgent.be
Nadere informatieHet fixeren van de ETT op het aantal centimeters ter hoogte van door de arts afgesproken tandenrij.
# Doel* Fixeren van een endotracheaal tube (ETT) bij een volwassen patiënt langer dan 3 dagen wordt beademd (De eerste drie dagen kunstmatige beademing tube fixeren met Fix-sond). Het in positie houden
Nadere informatieCritical Appraisal of a Topic De 7 stappen van de CAT Bachelor geneeskunde 3de jaar AWV
Critical Appraisal of a Topic De 7 stappen van de CAT Bachelor geneeskunde 3de jaar AWV Arno Roest en Saskia Le Cessie CAT-project@lumc.nl Evidence based medicine (EBM) (Patho)fysiologie: Klachten, ziekte,
Nadere informatieSTAPPENPLAN BIJ HET MODEL STUURYSTEEM DECUBITUS (PROJECT DECUBITUSZORG IN DE DAGELIJKSE PRAKTIJK; DOOR STUREN STEEDS BETER)
STAPPENPLAN BIJ HET MODEL STUURYSTEEM DECUBITUS (PROJECT DECUBITUSZORG IN DE DAGELIJKSE PRAKTIJK; DOOR STUREN STEEDS BETER) Juni 2004 INLEIDING Voor u ligt een stappenplan dat gebaseerd is op de CBO-richtlijn
Nadere informatieDe LPZ van historie naar toekomst
De LPZ van historie naar toekomst Ruud J.G.Halfens Projectleider Projectteam: Jos Schols Judith Meijers Noémi van Nie Esther Meesterberends Donja Mijnarends Jacques Neyens Armand Rondas Yufitriana Amir
Nadere informatieTRAINING EN TOETSING BINNEN DE OPLEIDING. Professioneel Handelen
TRAINING EN TOETSING BINNEN DE OPLEIDING 1 LEERRESULTATEN EN COMPETENTIES Doelstellingen competenties Structuur en éénduidigheid Uniformiteit in formulering 2 LEERRESULTATEN EN COMPETENTIES Generieke competenties
Nadere informatieHet doen van literatuuronderzoek
Het doen van literatuuronderzoek Workshop Miniconferentie Kritisch denken in de wetenschap Saskia Brand-Gruwel Iwan Wopereis Invoegen Afbeelding homepage Boekenweek 2011 Pagina 2 Wat dan wel? Wat dan wel?
Nadere informatieDr. Hilde Verbeek 15 april 2014. Department of Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1
Dr. Hilde Verbeek 15 april 2014 Department of Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1 Doelstelling Nurses on the Move Bijdragen aan verbetering kwaliteit van zorg in verpleeg- en
Nadere informatieEvidence-Based Nursing: decubitus
Evidence-Based Nursing: decubitus Sam Cordyn, verpleegkundig beleidsmedewerker WGK van Vlaanderen Hilde Claessen, stafmedewerker wondzorg WGK Antwerpen 1. Inleiding 2. Enkele cijfers 3. Differentiële diagnose
Nadere informatie17-5-2014 GEFELICITEERD! Evidence-based logopedie. Evidence-based logopedie: 10 jaar! Taakverdeling. Wat ben jij? @hannekekalf
Evidence-based logopedie - wat is er in 10 jaar veranderd? GEFELICITEERD! Dr. Hanneke Kalf hanneke.kalf@radboudumc.nl www.hannekekalf.nl @hannekekalf 15 mei 2014 @hannekekalf Evidence-based logopedie:
Nadere informatieDe implementatie van het standaardverpleegplan preventie en behandeling van decubitus 2 jaar later-
De implementatie van het standaardverpleegplan preventie en behandeling van decubitus 2 jaar later- Auteur: Drs. M. Hanraets Vertaald/bijgewerkt: Nieuwsbrief: 1993 Pagina: 27-29 Jaargang: 9 Nummer: 4 Toestemming:
Nadere informatieDecubitus nieuwe inzichten vragen een nieuw beleid
Decubitus nieuwe inzichten vragen een nieuw beleid Tom Defloor Verplegingswetenschap Probleem(pje) Definitie en observatie Risico Preventie principes Preventie Prevalentie Definitie en observatie Definitie
Nadere informatieBelgische richtlijn. decubituspreventie 2004
Belgische richtlijn decubituspreventie 2004 Defloor T., Herremans A., Grypdonck M., De Schuijmer J., Paquay L.., Schoonhoven L., Van den Bossche, K., Vanderwee K. Bours G., Cuyvers A., de Laat E., Feyaerts
Nadere informatieEvidence Based Practice in de alledaagse praktijk. Definitie EBP 16-4-2015
Evidence Based Practice in de alledaagse praktijk Lies Braam, verpleegkundig specialist neurologie 26 maart 2015 V &VN neurocongres Definitie EBP Bij EBP gaat het om klinische beslissingen op basis van
Nadere informatieKeuzedeel mbo. Voorbereiding hbo. behorend bij één of meerdere kwalificatiedossiers mbo. Geldig vanaf 1 augustus 2013.
Keuzedeel mbo Voorbereiding hbo behorend bij één of meerdere kwalificatiedossiers mbo Geldig vanaf 1 augustus 2013 Crebonummer(s) Penvoerder: Ontwikkeld door: 2 van 8 Leeswijzer Dit document bevat de kwalificatie-eisen
Nadere informatieFactsheet Manuele therapie en therapeutische mogelijkheden bij zuigelingen (0-1 jaar)
1/4 Manuele therapie en therapeutische mogelijkheden bij zuigelingen (0-1 jaar) Auteurs F. Driehuis, MSc, FT Prof. dr. M.W.G. Nijhuis - van der Sanden, KFT E. R. I. C. Saedt, MT B. H. van der Woude, MT
Nadere informatieVLAAMS MINISTERIE VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN
VLAAMS MINISTERIE VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Evaluatierapport in het kader van het kwaliteitsdecreet Evaluatie van de zelfevaluatie AZ Sint-Maarten Mechelen April, 2006 1 Inleiding Sinds 1997
Nadere informatieVerstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen
Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker
Nadere informatieActie ter ondersteuning van de federale beleidsnota drugs
FEDERAAL WETENSCHAPSBELEID Wetenschapsstraat 8 B-1000 BRUSSEL Tel. 02 238 34 11 Fax 02 230 59 12 www.belspo.be Actie ter ondersteuning van de federale beleidsnota drugs Projectformulier ten behoeve van
Nadere informatieMASTER IN DE VERPLEEGKUNDE EN DE VROEDKUNDE. Keuzetrajecten
MASTER IN DE VERPLEEGKUNDE EN DE VROEDKUNDE Keuzetrajecten Om maximaal aan te sluiten op de vooropleiding en op de persoonlijke interesses van studenten wordt geopteerd voor het systeem van keuzetrajecten,
Nadere informatieEvidence-Based Nursing. Bart Geurden, RN, MScN
Evidence-Based Nursing Bart Geurden, RN, MScN Trends in Verpleegkunde Jaren 1980: Systematisch werken Focus op proces Jaren 1990: Verpleegkundige diagnostiek Focus op taal Aandacht verschuift van proces
Nadere informatiebut no statistically significant differences
but no statistically significant differences Astma is een chronische aandoening, die niet te genezen is. Met de passende zorg kunnen symptomen tot een minimum worden gereduceerd en zou een astma patiënt
Nadere informatieKlinische richtlijnen of hoe men PK/PD kan implementeren. Eerste deel: Doel en nut Hoe ontwikkelt men richtlijnen? Beperkingen
Klinische richtlijnen of hoe men PK/PD kan implementeren Eerste deel: Doel en nut Hoe ontwikkelt men richtlijnen? Beperkingen 5A-1 Wat is het doel van de richtlijnen? kwaliteit van de zorg verbeteren kosten-effectiviteit
Nadere informatieIndicatoren basisveiligheid voor de verpleeghuiszorg in 2018
Home no. 2 April 2018 Eerdere edities Verenso.nl Indicatoren basisveiligheid voor de verpleeghuiszorg in 2018 Sandra van Beek, Marie-Julie van Hoof svanbeek@verenso.nl Sandra van Beek, Marie-Julie van
Nadere informatieUMCG Researchcode. Waarborg voor onafhankelijk en zorgvuldig medisch-wetenschappelijk onderzoek
UMCG Researchcode Waarborg voor onafhankelijk en zorgvuldig medisch-wetenschappelijk onderzoek Onderzoek Het Universitair Medisch Centrum Groningen is behalve een zeer groot ziekenhuis, ook een vooraanstaand
Nadere informatieOpleiden voor Public Health. Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud
Opleiden voor Public Health Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud Public Health = alles wat we doen om de volksgezondheid te verbeteren Cellen > individuen -> maatschappij Preventie Effectiviteit
Nadere informatieEvidence Based Nursing
Evidence Based Nursing Verpleegtechnische handelingen 1 Verpleegtechnisch handeling KB 1990 : verpleegtechnische handelingen KB 2006/2007 : standaard verpleegplan of procedure op te maken Iedere instelling
Nadere informatieHoofdstuk 1: Inleiding 1.1 Achtergrond
Hoofdstuk 1: Inleiding 1.1 Achtergrond Het wordt algemeen erkend dat de werkzaamheid van geneesmiddelen bij kinderen kan afwijken van die bij volwassenen. Om te komen tot passende farmacotherapeutische
Nadere informatieVerstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen
Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker
Nadere informatiePREVENTIE VAN VAP. De gebundelde aanpak. Sonia Labeau. VLAAMSE VERENIGING INTENSIEVE ZORGEN VERPLEEGKUNDIGEN (vzw)
PREVENTIE VAN VAP De gebundelde aanpak Sonia Labeau VLAAMSE VERENIGING INTENSIEVE ZORGEN VERPLEEGKUNDIGEN (vzw) Ziekenhuizen zijn geen veilige oorden Gezondheidszorggerelateerde infecties treden op in
Nadere informatieDit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest.
Samenvatting 152 Samenvatting Ieder jaar krijgen in Nederland 16.000 mensen een hartstilstand. Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrond van dit proefschrift. De kans om een hartstilstand te overleven is met
Nadere informatiePre-Academisch Onderwijs. Ontwikkelingslijnen en leerdoelen
Pre-Academisch Onderwijs Ontwikkelingslijnen en leerdoelen LEERDOELEN PER ONTWIKKELINGSLIJN Ontwikkelingslijn 1: De leerling ontwikkelt een wetenschappelijke houding 1.1 De leerling ontwikkelt een kritische
Nadere informatieBeïnvloedende factoren vanuit EBNN die de implementatie van innovaties op verpleegafdelingen bevorderen
Associatiedag Katrin Gillis, Krista Turnhout Heeren 12 en september Hilde Lahaye 2011 Beïnvloedende factoren vanuit EBNN die de implementatie van innovaties op verpleegafdelingen bevorderen 1 De EBNN bijdragen
Nadere informatieHoofdstuk 2: Kritisch reflecteren 2.1. Kritisch reflecteren: definitie Definitie: Kritisch reflecteren verwijst naar een geheel van activiteiten die
Hoofdstuk 2: Kritisch reflecteren 2.1. Kritisch reflecteren: definitie Definitie: Kritisch reflecteren verwijst naar een geheel van activiteiten die worden uitgevoerd om uit het gevonden bronnenmateriaal
Nadere informatieWereldstemdag, Uden Evidence-based handelen: richtlijnen of niet? 16 april 2015. (c) Hanneke Kalf 1. Evidence-based handelen: richtlijnen of niet?
Evidence-based handelen: richtlijnen of niet? Handout: downloadbaar via http://www.hannekekalf.nl/ebp @hannekekalf dr. Hanneke Kalf hanneke.kalf@radboudumc.nl www.hannekekalf.nl @hannekekalf Afdeling Revalidatie:
Nadere informatieWereldstemdag, Uden Evidence-based handelen: richtlijnen of niet? 16 april 2015. (c) Hanneke Kalf 1. Evidence-based handelen: richtlijnen of niet?
Evidence-based handelen: richtlijnen of niet? Handout: downloadbaar via http://www.hannekekalf.nl/ebp @hannekekalf dr. Hanneke Kalf hanneke.kalf@radboudumc.nl www.hannekekalf.nl @hannekekalf Afdeling Revalidatie:
Nadere informatieBelgische Richtlijn 2013 www.decubitus.be. Focus op DECUBITUS... Focus op DECUBITUS... Inhoud. Inhoud. 1/3 onderzoeken = preventie
Belgische Richtlijn 2013 www.decubitus.be DECUBITUS Wetenschappelijk onderzoek en zijn beperkingen dr. Dimitri Beeckman Coördinator decubitus onderzoek Universiteit Gent EPUAP Trustee Vijfde Vlaams tweedaags
Nadere informatieMedisch Informatieprofessional 3.0 Waar sta jij (be)sta jij nog? Miebet Wilhelm St. Antonius ziekenhuis dinsdag 9 mei 2017
Medisch Informatieprofessional 3.0 Waar sta jij (be)sta jij nog? Miebet Wilhelm St. Antonius ziekenhuis dinsdag 9 mei 2017 Waar sta ik? Antonius Academie Medische Opleidingen, R&D en KIC Verpleegkundige
Nadere informatieFormulier Beoordeling Critical Appraisal of a Topic (CAT)
Formulier Beoordeling Critical Appraisal of a Topic (CAT) Datum: Co-schap Beschouwend Co-schap Snijdend Co-schap Moeder & Kind Co-schap Neurowetenschappen Co-schap HAG & Sociale Geneeskunde GEZP Keuzeonderwijs.
Nadere informatieBowling alone without public trust
Bowling alone without public trust Een bestuurskundig onderzoek naar de relatie tussen een ervaren sociaal isolement van Amsterdamse burgers en de mate van publiek vertrouwen dat deze burgers hebben in
Nadere informatieVerpleegkundig proces en klinisch redeneren
en klinisch redeneren Kennislijn Blok1 wk 1 College verpleegkunde Drs. Helen de Graaf Inhoud college Overeenkomsten en verschillen Kader op Hogeschool Rotterdam 1 2 Definitie vpk proces Het verpleegkundig
Nadere informatie17/11/2017. Bepaling van risico op decubitus. Doelstelling. Decubituspreventie in de praktijk
Bepaling van risico op decubitus Steven Smet, Verpleegkundig specialist wondzorg / voorzitter decubituscommissie UZ Gent Handvaten voor een goed, zinvol en effectief decubitusbeleid Doelstelling Implementatie
Nadere informatieEEN VIRTUELE LEERMODULE TER
EEN VIRTUELE LEERMODULE TER VERBETERING VAN DE KENNIS EN VROEGTIJDIGE DETECTIE VAN DELIRIUM DOOR VERPLEEGKUNDIGEN Detroyer Elke 1 e Vlaamse Onderzoeksdag 1 april 2011 Week van verpleegkundigen en vroedvrouwen
Nadere informatieStappenplan zoeken en verwerken van informatie
Stappenplan zoeken en verwerken van informatie Oriëntatie op het onderwerp Wat is het onderwerp? Welke zoektermen? Welke bronnen? Zoeken naar informatie Welke informatiebron gebruik je? Hoe zoek je digitale
Nadere informatieMethodologie als kern van twijfelachtige onderzoekspraktijken: prevalentie en preventie. prof. dr. Lex Bouter
Methodologie als kern van twijfelachtige onderzoekspraktijken: prevalentie en preventie prof. dr. Lex Bouter Inhoud Wat is het probleem? Categorieën, frequentie, determinanten Wat is eraan te doen? Educatie
Nadere informatieDeelnemen aan een klinische studie in Az Damiaan. Informatie voor de patiënt SAP 12496
Deelnemen aan een klinische studie in Az Damiaan Informatie voor de patiënt SAP 12496 Bron: clinical trial center UZ Leuven 2010 2 Inhoud Inleiding 4 Wat is een klinische studie? 5 Waarom deelnemen aan
Nadere informatieGoede scores voor het OLV Ziekenhuis
Toelichting bij de resultaten van het OLV Ziekenhuis voor de kwaliteitsindicatoren van het Vlaams Ziekenhuisnetwerk Goede scores voor het OLV Ziekenhuis Het project Sinds enkele jaren is er meer aandacht
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING In de gezondheidszorg is decubitus nog steeds een veel voorkomend zorgprobleem. Decubitus betekent voor de patiënt pijn en overlast en kan
Nadere informatie27 APRIL Koninklijk besluit betreffende de kwalitatieve toetsing van de verpleegkundige activiteit in de ziekenhuizen
27 APRIL 2007. - Koninklijk besluit betreffende de kwalitatieve toetsing van de verpleegkundige activiteit in de ziekenhuizen BS 04/06/2007 gdp 1 / 6 HOOFDSTUK I. - Algemene bepalingen Artikel 1. Met het
Nadere informatieEBP: het nemen van beslissingen
EBP: het nemen van beslissingen EBP platform werkgroep Erica Baarends, Ergotherapie Ingrid Driessen en Xandra Gielen, Creatieve Therapie Saskia Duymelinck, Vepleegkunde Jacques Geraets, Fysiotherapie Michelle
Nadere informatieCode van deontologie en goede praktijken
La revue scientifique électronique pour les recherches sur Bruxelles / Het elektronisch wetenschappelijk tijdschrift voor onderzoek over Brussel / The e-journal for academic research on Brussels Présentation
Nadere informatieChapter 11. Nederlandse samenvatting
Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,
Nadere informatieAdvance Care Planning in België
Scientific Institute of Public Health Advance Care Planning in België een studie via de Belgische Huisartsenpeilpraktijken Koen Meeussen -Zorg rond het Levenseinde - VUB Doelstelling Senti-Melc Methode
Nadere informatieKeuzedeel mbo. Voorbereiding hbo. behorend bij één of meerdere kwalificatiedossiers mbo. Geldig vanaf 1 augustus 2013. Crebonr.
Keuzedeel mbo Voorbereiding hbo behorend bij één of meerdere kwalificatiedossiers mbo Geldig vanaf 1 augustus 2013 Crebonr. Vastgesteld Penvoerder: Ontwikkeld door: 2 van 7 1. Algemene informatie D1: Voorbereiding
Nadere informatieRalph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam
Richtlijnen, Zorgstandaarden en Generieke Modules: hulpmiddelen op weg naar Goede Zorg Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam GGZ ingeest, Amsterdam Altrecht GGZ, Utrecht
Nadere informatieVlaamse overheid Departement Economie, Wetenschap en Innovatie Afdeling Strategie en Coördinatie Koning Albert II-laan 35, bus 10 1030 Brussel
Evaluatie van beleid en beleidsinstrumenten Protocol tussen de entiteit 1 verantwoordelijk voor de (aansturing van de) evaluatie en (de instelling verantwoordelijk voor) het beleidsinstrument Vlaamse overheid
Nadere informatieStappenplan zoeken en verwerken van informatie
Stappenplan zoeken en verwerken van informatie Oriëntatie op het onderwerp Wat is het onderwerp Welke zoektermen Welke bronnen Zoeken naar informatie Welke informatiebronnen Kiezen en beoordelen van informatie
Nadere informatieInleiding. Johan Van der Heyden
Inleiding Johan Van der Heyden Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat, 14 B - 1050 Brussel 02 / 642 57 26 E-mail : johan.vanderheyden@iph.fgov.be
Nadere informatieHet meesterstuk binnen de Jenaplan opleiding
1 Het meesterstuk in de Jenaplan opleiding Het meesterstuk binnen de Jenaplan opleiding Binnen de Jenaplanopleidingen is gekozen voor het meesterstuk als afronding van de opleiding. Met het meesterstuk
Nadere informatieVerzekeringsgeneeskunde en Wetenschap
Verzekeringsgeneeskunde en Wetenschap hoop voor de toekomst! Em. Prof. Dr. Haije Wind, verzekeringsarts Amsterdam, 14 maart 2019 Amsterdam UMC locatie AMC, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid,
Nadere informatieZELFEVALUATIE VAN DE THEMA S HOOG RISICO MEDICATIE IDENTITOVIGILANTIE
COÖRDINATIE KWALITEIT EN PATIËNTVEILIGHEID TWEEDE MEERJARENPLAN 2013-2017 Contract 2013 ZELFEVALUATIE VAN DE THEMA S HOOG RISICO MEDICATIE IDENTITOVIGILANTIE Sp-ziekenhuizen 1 1. Inleiding Hierna volgt
Nadere informatieOpvolgrapport Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering actieve opsporing van chlamydia trachomatis-infecties in de huisartspraktijk
Opvolgrapport Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering actieve opsporing van chlamydia trachomatis-infecties in de huisartspraktijk Auteur: Veronique Verhoeven Augustus 2009 Conclusie van deze opvolging
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Sinds enkele decennia is de acute zorg voor brandwondenpatiënten verbeterd, hetgeen heeft geresulteerd in een reductie van de mortaliteit na verbranding, met name van patiënten
Nadere informatieDe multidisciplinaire richtlijn voor de preventie en toepassing van afzondering en fixatie in de residentiële GGZ
De multidisciplinaire richtlijn voor de preventie en toepassing van afzondering en fixatie in de residentiële GGZ Kathleen De Cuyper 1, Tim Opgenhaffen 2, Tine Peeters 1, Inez Buyck 1, Johan Put 2, & Chantal
Nadere informatieFormulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een systematische review. Behorend bij: Evidence-based logopedie, hoofdstuk 2
Formulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een systematische review Behorend bij: Evidence-based logopedie, hoofdstuk 2 Toelichting bij de criteria voor het beoordelen van de kwaliteit van een
Nadere informatieLUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT:
Op weg naar een Kamer Mondzorg Josef Bruers LUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT: Quality for the future 4 oktober 2013 Kamer Mondzorg Werktitel voor een initiatief om in Nederland te komen
Nadere informatieBachelorproject (15 EC), BSK. Docent: MSc, Drs. C. Nagtegaal
Vakbeschrijvingen derde jaar EBM: In het derde jaar volg je enkele verdiepende vakken, schrijf je de bachelorscriptie en heb je een vrije keuzeruimte. Je kunt deze ruimte invullen met keuzevakken (o.a.
Nadere informatieSectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling "Gezondheid"
Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling "Gezondheid" SCSZG/16/085 BERAADSLAGING NR. 16/040 VAN 19 APRIL 2016 BETREFFENDE DE MEDEDELING VAN PERSOONSGEGEVENS DOOR EN AAN HET
Nadere informatieContext Informatiestandaarden
Context Informatiestandaarden Inleiding Om zorgverleners in staat te stellen om volgens een kwaliteitsstandaard te werken moeten proces, organisatie en ondersteunende middelen daarop aansluiten. Voor ICT-systemen
Nadere informatieOntwikkelen van kwaliteitsindicatoren in de palliatieve zorg in Vlaanderen. Kathleen Leemans
Ontwikkelen van kwaliteitsindicatoren in de palliatieve zorg in Vlaanderen Kathleen Leemans Ism. Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen Onderzoekers Kathleen Leemans, Onderzoeker Luc Deliens, Promotor Joachim
Nadere informatieInzetten van ervaring
Inzetten van ervaring 26 februari 2016 Bart Debyser Marijke Deman Bart Robbrecht Annelies Verkest 1 Perso presentatie Overzicht 1. Wat is ervaringsdeskundigheid? 2. Ons verhaal 3. Ervaringswerkers en inzetbaarheid
Nadere informatieWaarom is een nieuw tijdschrift nodig?
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. De gegevens naar buiten brengen - een nieuw online wetenschappelijk
Nadere informatieOpleiding Verpleegkunde Stage-opdrachten jaar 3
Opleiding Verpleegkunde Stage-opdrachten jaar 3 Handleiding Voltijd Jaar 3 Studiejaar 2015-2016 Stage-opdrachten Tijdens stage 3 worden 4 stage-opdrachten gemaakt (waarvan opdracht 1 als toets voor de
Nadere informatieNieuwe Richtlijn Decubitus 2011
Nieuwe Richtlijn Decubitus 2011 Peter Quataert, Voorzitter V&VN Wondconsulenten Richtlijn-project EPUAP & NPUAP: Februari 2005 Guideline Development Groups Preventie: EPUAP C.Dealey, M.Clark, T.Defloor,
Nadere informatieVoorwoord 15. Hoofdstuk 1 Oriëntatie op de verpleegkunde 19
Voorwoord 15 Hoofdstuk 1 Oriëntatie op de verpleegkunde 19 Inleiding 19 Leerdoelen 20 Leerkern 20 1.1 Op zoek naar een definitie van verpleegkunde 20 1.1.1 Verpleegkunde in de loop van de geschiedenis
Nadere informatieSamenvatting Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 hoofdstuk 3
Vallen komt in alle leeftijdsgroepen voor, maar vormt vooral bij ouderen een groot gezondheidsprobleem. Onder een val wordt verstaan een gebeurtenis waarbij de betrokkene onbedoeld op de grond of een lager
Nadere informatieHuishoudelijk reglement gemeentelijke adviesraad voor leefmilieu en natuur
Huishoudelijk reglement gemeentelijke adviesraad voor leefmilieu en natuur Dit huishoudelijk reglement dient als aanvulling bij de statuten en geen enkele interpretatie die in strijd is met de statuten
Nadere informatieWISKUNDIGE TAALVAARDIGHEDEN
WISKUNDIGE TLVRDIGHEDEN Derde graad 1 Het begrijpen van wiskundige uitdrukkingen in eenvoudige situaties (zowel mondeling als 1V4 2V3 3V3 (a-b-c) schriftelijk) 2 het begrijpen van figuren, tekeningen,
Nadere informatieDirk Ubbink. Evidence Based Surgery Workshop 2010
Dirk Ubbink Evidence Based Surgery Workshop 2010 Jaarlijks: 20.000 tijdschriften 17.000 nieuwe boeken MEDLINE: >6.700 tijdschriften jaarlijks 2 miljoen artikelen gepubliceerd 5500 publicaties per dag!
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek bij lage rugpijn: wat en hoe moeten we meten?
Samenvatting 403 Wetenschappelijk onderzoek bij lage rugpijn: wat en hoe moeten we meten? Lage rugpijn (LRP) is wereldwijd de meest voorkomende oorzaak van beperkingen. Dit blijkt uit studies naar ziektelast
Nadere informatieTWENTE; DE VERANTWOORDELIJKHEID VOOR DE UITVOERING VAN HET DECUBITUSPROTOCOL LIGT BIJ DE VERPLEEGKUNDIGEN
De specifieke zorgvisie van het Medisch spectrum TWENTE; DE VERANTWOORDELIJKHEID VOOR DE UITVOERING VAN HET DECUBITUSPROTOCOL LIGT BIJ DE VERPLEEGKUNDIGEN Auteur: R. van der Most Vertaald/bijgewerkt: Nieuwsbrief:
Nadere informatieWoord vooraf 2 e druk
V Woord vooraf 2 e druk Verpleegkundig, zorgkundig en verzorgend Je zult merken dat in dit boek vaak het woord verpleegkundig gebruikt wordt. Dat is niet omdat verpleegkundig werk belangrijker zou zijn
Nadere informatieEvidence-based Medicine (EBM) in de verzekeringsgeneeskunde
Evidence-based Medicine (EBM) in de verzekeringsgeneeskunde Muntendam symposium, 13-12-2010 Rob Kok, Jan Hoving, Jos Verbeek, Paul Smits, Frederieke Schaafsma, Sarah Ketelaar en Frank van Dijk Evidence
Nadere informatie