Camerabeleid gemeente Tiel. Cameratoezicht openbare ruimte Afwegingskader

Transcriptie

1 Camerabeleid gemeente Tiel Cameratoezicht openbare ruimte Afwegingskader

2 Inhoudsopgave. Samenvatting blz Inleiding blz Aanleiding blz Afbakening blz Doelen cameratoezicht blz Cameratoezicht: Welke vormen blz Inleiding blz Publiek cameratoezicht blz Privaat cameratoezicht blz Publiek-Privaat cameratoezicht blz Mobiel cameratoezicht blz Andere vormen van cameratoezicht blz Cameratoezicht: Juridische mogelijkheden blz Inleiding blz Wettelijk kader blz Cameratoezicht op grond van artikel 151 C Gemeentewet blz Verwerking van camerabeelden blz Flexibel cameratoezicht blz Cameratoezicht: Technische mogelijkheden blz Beschrijven huidige situatie blz Afwegingskader blz Effectiviteit van cameratoezicht blz Afwegingskader. Wel of geen cameratoezicht blz Cameratoezicht, en dan? blz Gegevensverwerking blz Kostenindicatie cameratoezicht blz Aantal scenario s blz Aanbevelingen blz Bronnen blz. 22 2

3 Samenvatting. Wat is cameratoezicht en waartoe dient het? Onder cameratoezicht verstaan we in deze rapportage het gebruik van camera s door de gemeente voor bewaking, toezicht en/of handhaving. Cameratoezicht kan uitsluitend worden ingezet als dit noodzakelijk is in het kader van de openbare orde en kan dan grofweg zes mogelijke doelen dienen: 1. Preventie: voorkomen van ongewenste situaties louter door de aanwezigheid van de camera s (afschrikwekkend effect) 2. Signalering en interventie: voorkomen van ongewenste situaties door toezichthouders vroegtijdig naar de (potentiële) ongewenste situatie toe te leiden en te laten interveniëren 3. Ogen en oren: vergroten van de heterdaadkracht van toezichthouders nadat zich een ongewenste situatie heeft voorgedaan 4. Waarheidsvinding: reconstrueren van gebeurtenissen, opsporen van strafbare feiten 5. Subjectieve veiligheid: verbeteren van het veiligheidsgevoel 6. Monitoring en trendanalyse: vergroten van inzicht in de aard en omvang van een openbare-orde probleem, inclusief de ontwikkeling ervan door de tijd heen Cameratoezicht is geen maatregel die op zichzelf afdoende is om de veiligheidssituatie te verbeteren. De meerwaarde van het instrument ligt vooral in de manier waarop het in samenhang met andere instrumenten wordt ingezet. Cameratoezicht is uiteindelijk een manier om informatie te vergaren, net als andere vormen van toezicht. Die verschillende vormen kunnen elkaar versterken maar dienen dan wel goed op elkaar te worden afgestemd. Het cameratoezicht dient met andere woorden te worden ingebed in het geheel aan maatregelen dat overheid en samenleving inzetten om openbare ordeproblemen het hoofd te bieden. Cameratoezicht kan een positieve uitwerking hebben op het objectieve en subjectieve veiligheidsgevoel, zeker in combinatie met een integraal totaal pakket aan maatregelen, samen met de partners. Een voorwaarde voor de effectiviteit is wel dat opvolging na een incident moet plaatsvinden. Dit betekent dat beelden in de RTR in Nijmegen bij voorkeur moeten worden uitgekeken. Permanent cameratoezicht 1 wordt op steeds meer plaatsen toegepast en is bijna niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Hierbij mag de aanname worden gedaan dat het privacy aspect de laatste jaren een minder prominente plaats heeft gekregen. Gangbaar is dat permanent cameratoezicht voor een periode van 2 jaar wordt toegepast en na evaluatie en een actuele veiligheidsanalyse kan dan besloten worden tot eventuele verlenging. Hieronder vindt u de juridische mogelijkheden op het gebied van cameratoezicht en hoe deze veranderen als het Wetvoorstel flexibel cameratoezicht wordt aangenomen Cameratoezicht is een inbreuk op de privacy die uitsluitend mogelijk is als daarvoor een wettelijke basis aanwezig is. De wettelijke basis voor gemeentelijk cameratoezicht is gelegen in artikel 151c Gemeentewet. Op grond van dit artikel kan de gemeenteraad bij verordening de burgemeester de bevoegdheid verlenen om, indien dat in het belang van de handhaving van de openbare orde 1 Daar waar in deze nota gesproken wordt over permanent cameratoezicht, wordt bedoeld cameratoezicht voor langere duur. 3

4 noodzakelijk is, te besluiten tot het plaatsen van vaste camera s voor een bepaalde duur ten behoeve van het toezicht op een openbare plaats. In de APV van Tiel is hiervoor de mogelijkheid geboden (art. 2:77 APV). Cameratoezicht kan alleen worden ingezet als aan de onderstaande eisen is voldaan: Het cameratoezicht is noodzakelijk voor de handhaving van de openbare orde Hierbij gaat het om de begrippen subsidiariteit en proportionaliteit. In het algemeen geldt dat cameratoezicht proportioneel is als het gerechtvaardigd wordt door het doel en niet verder gaat dan nodig voor dit doel. Van subsidiariteit is sprake als het ingezette middel (cameratoezicht) het lichtste middel is waarmee het beoogde doel kan worden bereikt. Het cameratoezicht wordt ingezet op een openbare plaats Het gaat hier om een openbare plaats in de zin van artikel 1 van de Wet openbare manifestaties of andere bij verordening door de raad aan te wijzen plaatsen die voor een ieder toegankelijk zijn. Het cameratoezicht wordt ingezet voor een bepaalde periode De burgemeester stelt na overleg met de Officier van Justitie in het driehoeksoverleg een periode vast waarin het daadwerkelijk gebruik van camera s plaatsvindt en de met de camera s gemaakte beelden rechtstreeks worden bekeken. Als deze vastgestelde periode is verstreken, moet opnieuw worden gekeken naar het noodzakelijkheidsvereiste. Als het probleem waarvoor de camera s zijn opgehangen is opgelost, of het cameratoezicht anderszins niet meer noodzakelijk is, dienen de camera s te worden verwijderd. Het cameratoezicht moet kenbaar zijn Voor publiek moet kenbaar zijn dat het in beeld wordt gebracht, ofwel door de camera s zichtbaar op te hangen, ofwel door borden te plaatsen waarop wordt aangegeven dat in het betrokken gebied cameratoezicht plaatsvindt. Op de vastlegging van de camerabeelden is het regime van de Wet politiegegevens expliciet van toepassing verklaard. Dit betekent dat voor de verwerking van de camerabeelden geldt dat de operationele regie over het uitlezen van de beelden bij de politie is neergelegd. De achtergrond hiervan is onder meer dat de politie gebruik maakt van de beelden voor de daadwerkelijke handhaving van de openbare orde. De politie (de Regionale Toezicht Ruimte Nijmegen) is dan ook een belangrijke partner bij gemeentelijk cameratoezicht. Op dit moment ligt het Wetsvoorstel flexibel cameratoezicht in de Eerste Kamer ter behandeling. Dit wetsvoorstel maakt het mogelijk een gebied aan te wijzen waarbinnen cameratoezicht kan worden ingezet (een zogenaamde gebiedsaanwijzing). Binnen dit gebied kunnen de camera s worden verplaatst. Dit in tegenstelling tot het huidige wettelijke regime, waarbij de burgemeester per camera een apart plaatsingsbesluit moet nemen. Afwegingskader. Voordat wordt besloten om (publiek) cameratoezicht toe te passen moet worden aangetoond dat dit noodzakelijk is voor de handhaving van de openbare orde. Hiervoor zal een analyse moeten plaatsvinden van de veiligheidssituatie. Ook speelt het kosten aspect een belangrijke rol. Het afwegingskader cameratoezicht is een hulpmiddel bij het bepalen of cameratoezicht een effectief en acceptabel instrument is bij het oplossen of beheersen van een bepaald openbare-orde-probleem. Het startpunt van het afwegingskader is dat Tiel terughoudend is met de inzet van cameratoezicht in de openbare ruimte. Omdat cameratoezicht een grotere inbreuk maakt op de privacy dan andere maatregelen mag het alleen als uiterst middel ingezet worden. 4

5 Afweging 1: Er is een breed erkend openbare orde probleem. Afweging 2: Het probleem kan niet via de normale personele en financiële kaders worden opgelost/beheerst Afweging 3: Het openbare orde probleem kan niet met minder vergaande maatregelen dan cameratoezicht worden opgelost/beheerst (subsidiariteit) Ook de proportionaliteit komt hierbij om de hoek kijken; staat het cameratoezicht in verhouding tot de geconstateerde overlast? Afweging 4: Camera inzet vergroot de efficiëntie van het overheidsoptreden. Hierbij gaat het om de vraag of cameratoezicht (uiteindelijk) goedkoper is om de doelen te bereiken dan andere maatregelen (kosteneffectiviteit). Hierbij hebben we het niet alleen over geld maar ook b.v. over de inzet van de benodigde tijd en man uren. Afweging 5: Er is voldoende commitment bij de veiligheids- en handhavingspartners Cameratoezicht moet ingebed zijn in een breder scala aan maatregelen (toezichtarrangement). Het veiliger wijkteam is hiervoor het geschikte gremium. De medewerking van andere partijen is dus van groot belang en soms wettelijk verplicht. Voorbeelden hiervan zijn het overleg met het OM en is de uitvoering van cameratoezicht bij wet in handen gelegd van de politie (zie art. 151c, derde lid gemeentewet). Waar is binnen Tiel behoefte aan cameratoezicht en wat zijn de kosten daarvan? Hiervoor zijn een drietal scenario s summier uitgewerkt. Vanuit de veiligheidsanalyse en vanuit adviezen vanuit de partners (o.a. politie) is aangegeven dat het derde scenario de voorkeur heeft. Hierbij worden in het centrum van Tiel (2 camera s op het Plein en 2 camera s toegangspoorten (Waterstraat en Santwycksepoort) en winkelcentrum Rauwenhof een aantal extra vaste camera s gepositioneerd. Deze worden in dat scenario rechtstreeks uitgekeken in de Regionale Toezicht Ruimte in Nijmegen. Cameratoezicht in winkelcentra. De gemeente stelt zich tot nu toe op het standpunt dat de eventuele kosten m.b.t. permanent cameratoezicht in een winkelcentrum door de ondernemers moet worden gedragen, ook voor wat betreft de openbare ruimte. V.w.b. cameratoezicht in winkelcentra zou het wellicht redelijk zijn dat de gemeente de helft van de kosten voor haar rekening neemt en de ondernemers de andere helft. Aanbevelingen. In het kader van het Tielse veiligheidsbeleid (meer jaren programma veiligheid ) en de daarin gestelde prioriteiten (woninginbraken, overlast en geweld op straat, aanpak jeugdgroepen) is cameratoezicht een gewenst instrument. Dit wordt ook door onze partners aanbevolen. Hierbij wordt geadviseerd om tot permanent cameratoezicht over te gaan in delen van het centrum (Plein en toegangspoorten) en winkel centrum Rauwenhof. Daarnaast 5

6 blijven we de mobiele camera en een aantal verplaatsbare vaste camera s inzetten op plaatsen waar overlast ontstaat. Aanbeveling 1: Ga over tot permanent cameratoezicht op een aantal locaties in het centrum (2 camera s op het Plein en 2 camera s toegangspoorten (Waterstraat en Santwycksepoort)) en winkelcentrum Rauwenhof Aanbeveling 2: Kies voor scenario 3 en werk dit concreet uit. Indicatief betreft dit een eenmalige investering van en jaarlijkse kosten van Indien besloten wordt om de beelden niet rechtstreeks bij de RTR uit te laten kijken kan een jaarlijks bedrag van worden bespaard. Dit komt de effectiviteit van cameratoezicht echter niet ten goede, waardoor dit instrument aan kracht inboet. Daarnaast kunnen een aantal camera s worden ingezet m.b.t. de crowd control maatregelen bij Appelpop, waardoor jaarlijks een besparing op deze kosten is in te boeken. Aanbeveling 3: Indien winkeliers en bezoekers in een winkelcentrum cameratoezicht wensen en de veiligheidsanalyse de inzet van dit instrument rechtvaardigt draagt de gemeente de helft van deze kosten. 6

7 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Gemeenten gebruiken camera s steeds vaker als middel bij het handhaven van de openbare orde. Daarnaast zetten bedrijven, maar ook overheden, op grote schaal camera s in voor de beveiliging van gebouwen, goederen en personen. Ook in supermarkten, winkelcentra, bedrijventerreinen en het openbaar vervoer is cameratoezicht steeds meer vanzelfsprekend. De afgelopen jaren hebben we in Tiel al een aantal stappen gezet m.b.t. cameratoezicht (b.v. aanschaf mobiele camera en een viertal camera s) en is het tijd om nu camerabeleid vast te stellen. Een belangrijk onderdeel daarbij is ook het vaststellen van een afwegingskader; onder welke voorwaarden is cameratoezicht een goed middel om een probleem aan te pakken? 1.2 Afbakening In deze nota wordt een breed kader geschetst van mogelijke vormen van cameratoezicht maar zoomen we met name in op het gebruik van camera s door de gemeente voor bewaking, toezicht en/of handhaving. Strikt genomen kan bij de inzet van camera s onderscheid worden gemaakt tussen cameratoezicht en camerabewaking. Camerabewaking is gericht op het opnemen van beelden, zodat na een incident bewijsmateriaal beschikbaar is. Daarnaast kan er van de camera s een preventieve werking uitgaan. Kenmerkend voor camerabewaking is dat de beelden niet rechtstreeks worden uitgekeken. Bij cameratoezicht gaat het om het zoveel mogelijk voorkomen van incidenten dan wel interveniëren en de-escaleren door rechtstreeks toezicht: de beelden worden ook direct uitgekeken als er geen incident plaatsvindt. Het onderscheid tussen cameratoezicht en camerabewaking heeft vooral juridische implicaties. In deze nota hanteren wij alleen de term cameratoezicht, waarmee zowel cameratoezicht als camerabewaking wordt bedoeld. Cameratoezicht kan uitsluitend worden ingezet als dit noodzakelijk is in het kader van de openbare orde. In het kader van deze nota is alleen gekeken naar de mogelijkheden van de inzet van camera s op basis van de Gemeentewet. De mogelijkheden die bestaan op basis van artikel 3 van de Politiewet zijn buiten beschouwing gelaten. Hier is voor gekozen omdat het in dit onderzoek gaat om een besluit dat de gemeente neemt om al dan niet cameratoezicht in te zetten. De enige wettelijke basis die hiervoor bestaat is artikel 151c Gemeentewet. Artikel 3 van de Politiewet vormt de basis voor cameratoezicht door de politie. Hierbij gaat het vaak om de inzet van flexibele camera s zoals bodycams, camera s in politievoertuigen of mobiele camera s bij tijdelijke ordeverstoringen en bij evenementen (crowd control). De Politiewet vormt géén wettelijke basis voor gemeentelijk cameratoezicht in de openbare ruimte. 1.3 Doelen cameratoezicht Cameratoezicht kan uitsluitend worden ingezet als dit noodzakelijk is in het kader van de openbare orde en kan dan grofweg zes mogelijke doelen dienen: Preventie: voorkomen van ongewenste situaties louter door de aanwezigheid van de camera s (afschrikwekkend effect) Signalering en interventie: voorkomen van ongewenste situaties door toezichthouders vroegtijdig naar de (potentiële) ongewenste situatie toe te leiden en te laten interveniëren Ogen en oren: vergroten van de heterdaadkracht van toezichthouders nadat zich een ongewenste situatie heeft voorgedaan 7

8 Waarheidsvinding: reconstrueren van gebeurtenissen, opsporen van strafbare feiten Subjectieve veiligheid: verbeteren van het veiligheidsgevoel Monitoring en trendanalyse: vergroten van inzicht in de aard en omvang van een openbare-orde probleem, inclusief de ontwikkeling ervan door de tijd heen Cameratoezicht is geen maatregel die op zichzelf afdoende is om de veiligheidssituatie te verbeteren. De meerwaarde van het instrument ligt vooral in de manier waarop het in samenhang met andere instrumenten wordt ingezet. Cameratoezicht is uiteindelijk een manier om informatie te vergaren, net als andere vormen van toezicht. Die verschillende vormen kunnen elkaar versterken maar dienen vooral goed op elkaar te worden afgestemd. Het cameratoezicht dient dus te worden ingebed in het geheel aan maatregelen dat overheid en samenleving inzetten om openbare ordeproblemen het hoofd te bieden. Uit diverse evaluaties m.b.t. de effectiviteit van cameratoezicht komt een wisselend beeld naar voren (zie ook hoofdstuk 6.1). Cameratoezicht is zeker geen wondermiddel. 2. Cameratoezicht: welke vormen? 2.1 Inleiding Er worden ruwweg drie vormen van cameratoezicht onderscheiden, te weten: Publiek cameratoezicht, Privaat cameratoezicht en Publiek-privaat cameratoezicht. Daarnaast wordt ingegaan op mobiel cameratoezicht en nog andere toepassingen van cameratoezicht. 2.2 Publiek cameratoezicht Publiek cameratoezicht is cameratoezicht door de overheid waarbij het waarborgen van de openbare orde in openbare ruimten het voornaamste doel is. Veelal gaat het hier om cameratoezicht in binnensteden en uitgaansgebieden. Maar indien er voldoende aanleiding voor is, komt het ook terug in woonwijken, stationsgebieden en andere openbare plaatsen zoals winkelcentra. Deze vorm van cameratoezicht is wettelijk geregeld in artikel 151c Gemeentewet en wordt in steeds meer gemeenten ingezet. Uitgangspunt is dat het cameratoezicht in verhouding moet staan tot de ernst van de situatie en niet door andere, minder ingrijpende, maatregelen vervangen kan worden. De besluitvorming over het al dan niet inzetten van publiek cameratoezicht ligt bij de gemeenteraad en de burgemeester. De operationele regie bij cameratoezicht is bij wet in handen gelegd van de politie. Op grond van de Wet politiegegevens (Wpg) is de politie verantwoordelijk voor het verwerken van de beelden. 2.3 Privaat cameratoezicht De bepalingen uit de Gemeentewet gelden niet voor particulier of bedrijfsmatig gebruik van camera s, dat gericht is op de bescherming en veiligheid van de private eigendommen. In deze gevallen is het cameragebruik volledig gebonden aan de voorschriften van de Wet bescherming persoonsgegevens. Dit geldt overigens ook in situaties waarin de gemeente als eigenaar van een pand of terrein camera s gebruikt met het oog op de bescherming van dat eigendom. Privaat cameratoezicht treffen we bijvoorbeeld aan in woningen, winkels, op bedrijventerreinen en in parkeergarages. In Tiel is bijvoorbeeld het plaatsen van camera s in de stadhuistuin hiervan een voorbeeld. Net als bij publiek cameratoezicht geldt ook voor privaat cameratoezicht het uitgangspunt dat het cameratoezicht in verhouding moet staan tot de ernst van de situatie en niet door andere, minder ingrijpende, maatregelen vervangen kan worden. 8

9 2.4 Publiek-privaat cameratoezicht Publiek-privaat cameratoezicht is een vorm van cameratoezicht die sterk in opkomst is. Publieke en private partijen slaan steeds vaker de handen ineen om de veiligheid te bevorderen. Waar vroeger voornamelijk werd ingezet op fysieke maatregelen zoals hekken en alarmsystemen omvat de aanpak van inbraken op bijvoorbeeld bedrijventerreinen steeds verdergaande preventieve maatregelen. Niet alleen beelden van het bedrijfspand zelf, maar ook van de openbare weg en van de toegangswegen tot een bedrijfspark worden daarom opgenomen. Op meerdere plaatsen in Nederland en ook in Tiel (bijvoorbeeld de camera s bij de toegang tot bedrijventerreinen) komt deze mengvorm voor en de behoefte groeit. Door goede cameraobservatie kan overigens noodzakelijke toezichtcapaciteit worden verminderd en b.v. assistentieverlening door politie worden verminderd of beter worden aangestuurd. Daarnaast is het goed om op te merken dat er ook een soort 'grijs' gebied is tussen privaat en publiek gebied. Daar waar camera's 'privaat' worden geïnstalleerd hebben deze vaak ook een (preventieve) uitstraling naar het publieke terrein. 2.5 Mobiel cameratoezicht Het huidige artikel 151c Gemeentewet is uitsluitend bedoeld voor vast cameratoezicht. Op basis van het wetsvoorstel flexibel cameratoezicht. kan de burgemeester mobiele camera s gaan inzetten. Hij kan dit alleen doen ter handhaving van de openbare orde. Door aanschaf van de mobiele camera in 2014, anticiperend op deze nieuwe wetgeving, werken we in Tiel nu ruim een jaar met inzet van de mobiele camera. 2.6 Andere toepassingen van cameratoezicht Naast bovenstaande vormen van cameratoezicht vinden er ook andere toepassingen van cameratoezicht plaats. Bijvoorbeeld dynamisch cameratoezicht. Dit is aan de orde bij o.a. onvoorziene ordeverstoringen of (de vrees voor) ordeverstoringen van tijdelijke aard en bijvoorbeeld bij een groot evenement zoals Appelpop. Deze vorm van cameratoezicht wordt, zoals eerder aangegeven, uitgevoerd op basis van artikel 3 van de Politiewet. Voorts werkt de politie met 'bodycams' en maakt zij onder meer gebruik van Automatic Number Plate Recognition (ANPR). Daarnaast is er nog een mogelijkheid van het inzetten van camera's in het kader van de opsporing of het stelsel bewaken en beveiligen. Hiervoor is het Openbaar Ministerie verantwoordelijk. 3. Cameratoezicht: Juridische mogelijkheden 3.1 Inleiding Dit hoofdstuk bevat het juridisch kader voor het inzetten van camera s bij het handhaven van de openbare orde. In de samenleving lijkt de roep om meer cameratoezicht toe te nemen. Burgers lijken bereid te zijn om privacy in te leveren omwille van het veiligheidsgevoel. Niet voor niets wordt er her en der dan ook flink geëxperimenteerd met allerlei vormen van cameratoezicht. Uit het onderstaande juridisch kader zal overigens blijken dat het inzetten van cameratoezicht niet iets is wat lichtvaardig moet gebeuren. Het gaat immers om een forse inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de burgers. In het onderstaande wordt ingegaan op de wijze waarop het cameratoezicht een plek heeft in wet- en regelgeving. Verder wordt ingegaan op de mogelijkheden die artikel 151c Gemeentewet biedt voor het inzetten van cameratoezicht en wordt aandacht besteed aan de verwerking van camerabeelden. Tot slot wordt ingegaan op een belangrijke toekomstige ontwikkeling: het Wetsvoorstel Flexibel Cameratoezicht. 9

10 3.2 Wettelijk kader Op grond van artikel 8 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en artikel 10 van de Grondwet dient de persoonlijke levenssfeer van burgers geëerbiedigd te worden. Burgers hebben, met andere woorden, het recht om met rust gelaten te worden en onbevangen te zijn. Als er een camera op iemand gericht wordt, en de beelden worden opgenomen, wordt diegene per definitie niet met rust gelaten. De inzet van cameratoezicht staat dan ook altijd op gespannen voet met artikel 8 EVRM en artikel 10 van de Grondwet. Eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer is echter geen absoluut recht en wordt altijd afgewogen tegen andere rechten en belangen, zoals veiligheid. Zowel het EVRM als de Grondwet bieden ruimte voor inperkingen van deze rechten, mits deze inperking bij wet is voorzien en noodzakelijk is voor een legitiem doel en moet een wettelijke basis hebben. De vereiste wettelijke basis voor cameratoezicht door de gemeente is gelegen in artikel 151c Gemeentewet. De burgemeester kan in het kader van het toezicht ter handhaving van de openbare orde uitsluitend in gevallen omschreven in artikel 151c Gemeentewet overgaan tot de inzet van cameratoezicht. Aanstaande wijziging art. 151C gemeentewet. De vereisten van publiek cameratoezicht zijn voortdurend aan verandering onderhevig. Er is een wetsvoorstel 2 waarin artikel 151 c van de Gemeentewet aangepast gaat worden. Het belangrijkste in deze wetswijziging is het schrappen van het vereiste ten aanzien van 'vast' cameratoezicht. Met de term 'cameratoezicht' wordt dan zowel vast als mobiel (ook wel flexibel of tijdelijk genoemd) cameratoezicht bedoeld. Daarnaast worden twee nieuwe leden ingevoegd. De wetswijziging is nog niet door de Eerste Kamer goedgekeurd. De verwachting is dat deze medio 2016 wordt gepubliceerd. Tot die tijd is (mobiel) flexibel cameratoezicht gebaseerd op artikel 3 van de politiewet en anticiperen we op de nieuwe wetgeving. 3.3 Cameratoezicht op grond van art. 151 C Gemeentewet Op grond van artikel 151c, eerste lid, van de Gemeentewet kan de gemeenteraad bij verordening de burgemeester de bevoegdheid verlenen om, indien dat in het belang van de handhaving van de openbare orde noodzakelijk is, te besluiten tot plaatsen van vaste camera s voor een bepaalde duur ten behoeve van toezicht op een openbare plaats. Dit is in de APV van Tiel gerealiseerd. Hierna worden de mogelijkheden en voorwaarden van artikel 151c Gemeentewet besproken Noodzakelijkheidsvereiste: proportionaliteit en subsidiariteit Cameratoezicht kan uitsluitend worden ingezet indien dit noodzakelijk is in het belang van de handhaving van de openbare orde ten behoeve van het toezicht in de publieke ruimte. Onder handhaving van de openbare orde valt ook het bestuurlijke voorkomen van strafbare feiten die invloed hebben op de rust in de gemeentelijke samenleving. 3 Van belang is dat cameratoezicht een ultimum remedium, een uiterste maatregel, is. Uit dit noodzakelijkheidsvereiste volgen de eisen van subsidiariteit en proportionaliteit. Deze eisen zijn sterk contextafhankelijk: wat in de ene situatie proportioneel is, hoeft dat in de andere situatie niet te zijn. In het algemeen is cameratoezicht proportioneel als het gerechtvaardigd wordt door het doel en niet verder gaat dan nodig is voor dat doel. Wil men b.v. geluidsoverlast aanpakken, dan is cameratoezicht niet proportioneel. 2 Tweede kamer, vergaderjaar , nr. 3 p.4 3 Kamerstukken II 2004/05, , nr. 6, p 13 10

11 Proportionaliteit hangt ook samen met het aantal camera s dat wordt opgehangen, de plekken die in beeld worden gebracht en de bewaartermijn van de beelden. 4 Van subsidiariteit is sprake als het ingezette middel het lichtste is waarmee het beoogde doel kan worden bereikt. Er mogen geen andere, minder ingrijpende middelen voorhanden zijn. Of de inzet van cameratoezicht noodzakelijk is (en dus voldoet aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit) hangt af van de volgende vragen: Is de beoogde of genomen maatregel geschikt om het beoogde doel te bereiken? Is de maatregel nodig, onmisbaar om het beoogde doel te bereiken? Is niet een minder ingrijpende, minder belastende methode (zoals inzet toezicht, jongerenwerk etc.) voor handen? Weegt het te verwachten resultaat op tegen de nadelen (schending van de privacy) die de maatregelen toebrengen aan andere belangen? Alleen als aan al deze eisen is voldaan, is sprake van een wettelijke basis om cameratoezicht toe te passen Openbare plaats Cameratoezicht kan uitsluitend plaatsvinden op een openbare plaats als bedoeld in artikel 1 van de Wet openbare manifestaties of andere bij de verordening van de raad aan te wijzen plaatsen die voor een ieder toegankelijk zijn. De burgemeester wijst de openbare plaats aan waar cameratoezicht wordt ingezet. Op grond van artikel 1 Wet openbare manifestaties is een openbare plaats een plaats die openstaat voor het publiek, dat wil zeggen dat in beginsel een ieder vrij is om er te komen, te vertoeven en te gaan. Verblijf op de plaats mag niet aan een bepaald doel gebonden zijn. Voorts moet het openstaan van een plaats zijn gebaseerd op bestemming of op vast gebruik. Zoals blijkt artikel 151c eerste lid, Gemeentewet kunnen bij verordening ook andere plaatsen dan openbare plaatsen worden aangewezen Periode van cameratoezicht Cameratoezicht kan uitsluitend voor een bepaalde periode worden ingezet. Op grond van artikel 151c lid 2 Gemeentewet stelt de burgemeester, na overleg met de Officier van Justitie en de politiechef, in het driehoeksoverleg, de periode vast waarin - in het belang van de handhaving van de openbare orde daadwerkelijk gebruik van de camera s plaatsvindt en de met de camera s gemaakte beelden in elk geval rechtstreeks worden bekeken. Dit overleg is noodzakelijk omdat de bestrijding van onveiligheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van lokaal bestuur en Openbaar Ministerie en omdat de door de camera s gemaakte beelden onder voorwaarden kunnen worden gebruikt voor de opsporing en vervolging. Dit overleg betekent echter niet dat de Officier van Justitie moet instemmen: de burgemeester blijft vrij om te besluiten waar en hoe lang de camera s worden opgehangen. Als de vastgestelde periode is verstreken, dient opnieuw gekeken te worden naar het noodzakelijkheidsvereiste alvorens besloten wordt de periode van toezicht te verlengen. Als het probleem waarvoor de camera s zijn opgehangen inmiddels is opgelost, of als de camera s niet effectief blijken te zijn, worden de camera s verwijderd na verloop van de vastgestelde periode. Gangbaar is dat permanent cameratoezicht voor een periode van 2 jaar wordt toegepast en na evaluatie en een actuele veiligheidsanalyse kan dan besloten 4 Cameratoezicht in Nederland, Een schets van het Nederlandse cameralandschap, Sander Flight, Amsterdam, 20 december 2013, WODC, p 46 11

12 worden tot eventuele verlenging. Tussentijds zou na 1 jaar een eerste evaluatie kunnen plaatsvinden Kenbaarheid Op grond van artikel 151c, vierde lid, Gemeentewet moet voor het publiek kenbaar zijn dat het in beeld wordt gebracht. Het informeren van het publiek kan door middel van het zichtbaar ophangen van de camera s, maar ook door het plaatsen van borden, waarop wordt aangegeven dat in het betrokken gebied met camera s wordt gewerkt. Heimelijk cameratoezicht door de gemeente is niet toegestaan. Dit betekent overigens niet dat alle camera s zichtbaar hoeven te zijn. 3.4 Verwerking van camerabeelden Door middel van cameratoezicht in de publieke ruimte worden persoonsgegevens verwerkt. Op de met de camera s gemaakte beelden kunnen individuele personen herkenbaar zijn. Het vastleggen en verwerken van persoonsgegevens is geregeld in de Wbp (hierna: Wbp). Naast de Wbp is de Wet politiegegevens opgesteld voor persoonsgegevens die de politie gebruikt en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens voor de verwerking van gegevens in het kader van een strafvorderlijk onderzoek. Elke verwerking van persoonsgegevens moet passen binnen één van deze wetten. Het College bescherming persoonsgegevens (hierna: CBP) houdt toezicht op de naleving van deze wetten. Zoals eerder aangegeven bestaat er een belangrijk verschil tussen het rechtstreeks bekijken van camerabeelden (cameratoezicht) en het verwerken van persoonsgegevens (camerabewaking). Dit blijkt uit de uitspraak van het Europese Hof in de Perry zaak versus het Verenigd Koninkrijk (rechtsoverweging 38): Het enkel monitoren van een persoon in het publieke domein, dus zonder opslag van de beelden, is op zichzelf geen inbreuk op het privéleven. Echter het opslaan van de beelden en het systematisch of permanente karakter van het bestand kan aanleiding zijn om wel te spreken over een inbreuk. Cameratoezicht waarbij de beelden wél worden opgeslagen vormt dus een inbreuk op het privéleven Wet bescherming persoonsgegevens Als de gemeente cameratoezicht inzet voor een ander doel dan de openbare orde, bijvoorbeeld voor leefbaarheid, bewaking en beveiliging of handhaving van een milieuzone, moet de gemeente voldoen aan de eisen die de Wbp stelt. Overheden mogen op grond van de Wbp persoonsgegevens verwerken als dit nodig is voor een goede vervulling van de publiekrechtelijke taak door het desbetreffende bestuursorgaan. Dit kan een wettelijke grondslag bieden voor cameratoezicht voor andere doelen dan handhaving van de openbare orde mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan Hoofdregel is dat ieder cameraproject waarbij personen herkenbaar in beeld worden gebracht én beelden worden opgeslagen gemeld moeten worden bij het CBP Wet politiegegevens Om buiten twijfel te trekken wat het karakter is van de gegevensverwerking is in artikel 151c van de Gemeentewet op de vastlegging van de beelden het regime van de Wet politiegegevens expliciet van toepassing verklaard. 5 De gegevens die verwerkt worden zijn daardoor politiegegevens in de zin van artikel 1, onder a van die wet. De met de camera s gemaakte beelden mogen worden vastgelegd in het belang van de openbare orde. De politie is verantwoordelijk voor het verwerken van beelden op grond van de Wet politiegegevens en is ook de instantie die gebruik maakt van de beelden voor de handhaving van de openbare orde. Om deze reden is op grond van artikel 151c lid 3 Gemeentewet de operationele regie bij cameratoezicht in handen gelegd van de politie. Het 5 Kamerstukken II 2003/04, , nr. 3, p

13 is dus van groot belang dat de politie vanaf de oriëntatiefase al betrokken wordt bij de opzet en uitvoering van het cameratoezicht. Camerabeelden kunnen onder de operationele regie van de politie ook door andere personen dan politiefunctionarissen (bijvoorbeeld beveiligingspersoneel) worden uitgekeken. In afwijking van artikel 8 van de Wet politiegegevens geldt dat de vastgelegde camerabeelden na ten hoogste vier weken zullen worden vernietigd. Indien er concrete aanleiding bestaat te vermoeden dat de gegevens noodzakelijk zijn voor de opsporing van een gepleegd strafbaar feit, kunnen de gegevens op grond van artikel 151c, zevende lid, Gemeentewet, ook hiervoor worden gebruikt. 3.5 Flexibel cameratoezicht Het huidige artikel 151c Gemeentewet is uitsluitend bedoeld voor vast cameratoezicht. Op basis van het wetsvoorstel flexibel cameratoezicht kan de burgemeester ook mobiele camera s inzetten. Hij kan dit alleen doen ter handhaving van de openbare orde. 6 Het wetsvoorstel maakt het mogelijk dat de burgemeester, indien de raad hem deze bevoegdheid bij verordening heeft verleend, een gebied aanwijst waarbinnen camera s kunnen worden ingezet. De camera s kunnen al dan niet vast worden bevestigd. Gelet op het doel van het cameratoezicht dient het door de burgemeester aan te wijzen gebied een openbare plaats in de zin van artikel 1 van de Wet openbare manifestaties te zijn (een plaats die krachtens bestemming of vast gebruik openstaat voor het publiek) of een andere door de raad aangewezen plaats die voor een ieder toegankelijk is. Anders dan de huidige wet vereist het wetsvoorstel geen specifiek plaatsingsbesluit waarin de plaatsing van iedere afzonderlijke camera wordt vastgelegd. In plaats daarvan komt er een gebiedsaanwijzing waarin bepaald wordt binnen welk gebied de camera s geplaatst en verplaatst mogen worden. Deze gebiedsaanwijzing is een besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. De burgemeester toetst de gebiedsaanwijzing aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. Dit betekent wel dat het gebied niet groter mag zijn dan noodzakelijk voor de handhaving van de openbare orde. Dat kan betekenen dat het gebied niet groter is dan een bepaalde plaats, bijvoorbeeld een plein. Het wetsvoorstel maakt het gemakkelijker om camera s te verplaatsen en te verwijderen wanneer zij niet meer noodzakelijk zijn voor de openbare orde en kunnen vervolgens daar worden ingezet waar het wel noodzakelijk is. Om te benadrukken dat nutteloze camera s verwijderd of verplaatst dienen te worden, wordt een bepaling voorgesteld op grond waarvan de burgemeester expliciet gehouden is om het cameratoezicht in te trekken zodra cameratoezicht in dat gebied niet meer noodzakelijk is in het belang van de handhaving van de openbare orde. Het wetsvoorstel is bij schrijven van deze nota aangenomen door de Tweede Kamer en is ingediend bij de Eerste Kamer. Publicatie wordt medio 2016 verwacht. 4. Cameratoezicht: Technische mogelijkheden Om gebruik te kunnen maken van cameratoezicht, moet in technische zin aan twee randvoorwaarden zijn voldaan: de camera moet energie toegeleverd krijgen (voeding) en er moet iets gerealiseerd zijn waardoor de camerabeelden ontsloten kunnen worden (verbinding). Voeding kan door aansluiten op het reguliere elektriciteitsnet. Indien aansluiting op het elektriciteitsnet om wat voor reden dan ook niet tot de mogelijkheden behoort, kan gedacht 6 Tweede Kamer, vergaderjaar , nr. 3 p.4 13

14 worden aan alternatieven als accu s, zonne-energie en brandstofcellen/aggregaten of via datanetwerken. Om de camerabeelden te kunnen ontsluiten, is een vorm van verbinding noodzakelijk. De snelste en betrouwbaarste vorm van verbinding verloopt via glasvezel. Het belangrijkste alternatief is verbinding via antennes. Bij gebruik van antennes wordt een point-to-point verbinding gerealiseerd worden naar het dichtstbijzijnde punt waar men het glasvezelnetwerk op kan. Een relevant begrip in dit kader is de POP-locatie ( Point of Presence ). Een POPlocatie is een centrale plaats met antenne waarnaar data verzonden kunnen worden vanuit alle cameraposities die niet direct zijn aangesloten op het glasvezelnetwerk. In Tiel is dit inmiddels gerealiseerd (back bone) Indien men geen gebruik van antennes wil/kan maken, kan nog worden gekozen voor 3G of 4G verbindingen. Bij 4G of via Wifi. 4.1 Soorten camera s Er zijn voor gemeenten die aan cameratoezicht willen doen, vele soorten camera s op de markt. Deze kunnen in verschillende opzichten van elkaar verschillen. Hieronder bespreken we de belangrijkste hiervan. Analoog of digitaal Een eerste onderscheid betreft de vraag of de camera s analoog of digitaal zijn. De meeste camera s zijn tegenwoordig digitaal (high definition (HD), full high definition of megapixel). Het voordeel van digitale camera s is dat zij ook bij weinig licht of slechte weersomstandigheden scherpe beelden kunnen maken, omdat deze beelden softwarematig gecorrigeerd kunnen worden. Ook overmatig licht, bijvoorbeeld als gevolg van het inschakelen van de calamiteitenverlichting, kan softwarematig worden gecorrigeerd. Vast of mobiel Een tweede onderscheid betreft de vraag of de camera s op een vaste plaats (nagelvast) bevestigd moeten worden, verplaatsbaar zijn of zelfs helemaal mobiel. Gefixeerd of beweegbaar Een derde onderscheid is of de camera s gefixeerd zijn op een bepaalde zichtlocatie (staafcamera) of kunnen meebewegen met wat de observant wil zien (dome camera). De keuze hiertussen kan onder meer afhangen van de vraag of men de beelden live wil uitkijken of alleen wil opslaan om er op een later moment naar te kijken. Maar ook van het doel dat men met het cameratoezicht heeft. Als het gaat om het voorkomen van ongewenste situaties of vergroten van de heterdaadkracht, is het prettig als de camera met de gebeurtenissen kan meebewegen. Als het doel echter vooral monitoring van een specifieke locatie betreft, is dat niet nodig. Zichtbaar of verborgen Een vierde onderscheid is of de camera door haar uiterlijke kenmerken al dan niet zichtbaar is op de locatie waar zij hangt. Van zichtbare camera s kan een preventieve werking uitgaan. Het maakt dan zelfs niet uit of de camera is ingeschakeld of niet. Juist op plaatsen waar ook zichtbare camera s hangen, kan het complementair aanbrengen van verborgen camera s gemeente en politie veel inzichten verschaffen over het gedrag van overlastgevers, omdat deze zich dan buiten de zichtlijnen van de zichtbare camera s onbespied wanen. Om aan de wet te voldoen, moet overigens wel kenbaar zijn dat er camera s hangen. Verborgen camera s zijn dus iets anders dan heimelijke camera s. 14

15 ANPR Met ANPR ( Automatic Number Plate Recognition ) scant een camera kentekens van voorbijrijdende voertuigen. Deze kentekens worden vervolgens vergeleken met een referentiebestand. Gemeenten kunnen ANPR bijvoorbeeld gebruiken om naleving van milieuzonering of selectieve toegangsgebieden af te dwingen. 4.2 Uitkijken van camerabeelden Aansturen camera s De meeste soorten toezichtcamera s kunnen bij de huidige stand van de techniek op afstand worden bediend. Dit betreft zowel het in- en uitschakelen als het sturen en in- en uitzoomen. Voor het aansturen van de camera s is een zogenaamd videomanagementsysteem (VMS) nodig. Opvolgen van camerabeelden Uit evaluaties en studies m.b.t. cameratoezicht blijkt dat de effectiviteit van camera s aanzienlijk wordt verbeterd als camerabeelden live worden uitgekeken en er opvolging plaatsvindt na constatering van een onregelmatigheid. Dit is dus een belangrijk gegeven bij het bepalen of cameratoezicht een effectief instrument is. Omdat de operationele regie over het cameratoezicht bij wet is neergelegd bij de politie (deze is in formele zin verantwoordelijk voor het verwerken van de beelden op grond van de Wet politiegegevens en beslist over opvolging van beelden) moeten de beelden naar de centrale uitkijkruimte kunnen worden doorgezet (RTR; Regionale Toezicht Ruime in Nijmegen). Nieuwe toepassingsmogelijkheden Door de ruime mogelijkheden op het gebied van optische (lens) en digitale (softwarematige) zooming kan de observant relatief ver kijken en inzoomen. Hierbij zijn identificeren, herkennen en observeren mogelijkheden die kunnen worden toegepast. Om het rendement van het uitkijken van camerabeelden te maximaliseren, is software op de markt die de observant kan ondersteunen door de inhoud van de camerabeelden (deels) te duiden. In het jargon wordt dit video-content-analyse of VCA genoemd. Ook is software ontwikkeld waarmee aan patroonherkenning kan worden gedaan. Objecten en personen aan het beeld onttrekken Bij de implementatie van cameratoezicht geldt de wettelijke eis dat niet meer plaatsen en personen worden waargenomen en vastgelegd dan voor het doel van het cameratoezicht noodzakelijk is (proportionaliteitseis). In de praktijk zal dit soms betekenen dat objecten en personen actief aan het beeld onttrokken moeten worden. Ook dit gebeurt bij de huidige stand van de techniek softwarematig. Met de functionaliteit blanking (of masking) wordt er softwarematig een ondoorzichtig vlak opgetrokken over delen van het beeld die de overheid niet wil of mag zien (bijvoorbeeld woningen of bedrijven). Een eenmaal ingestelde masking kan door de observant niet overruled worden. De delen van het beeld die niet te zien zijn, worden ook niet opgeslagen. 4.3 Opslaan van camerabeelden Opslag van camerabeelden kan centraal (b.v. bij de RTR Nijmegen, server gemeentehuis) of decentraal plaatsvinden. Indien de wens bestaat om beelden live uit te kijken, ligt het voor de hand om ook te kiezen voor centrale opslag. De beelden moeten immers toch al van de camera naar de centrale uitkijkruimte worden verplaatst. 15

16 Indien men de beelden niet live wil of kan uitkijken, is ook decentrale opslag dat wil zeggen: opslag in de directe nabijheid van de camera een optie. De lokale opslagfaciliteit bestaat dan vaak uit een SD-kaart of lokale harde schijf. 5. Beschrijven (huidige) situatie Tiel Medio 2008 is er door de politie (dhr. Hoencamp) een onderzoek verricht naar de haalbaarheid van cameratoezicht in Tiel-Centrum. De conclusies waren kort samengevat dat cameratoezicht in de binnenstad van Tiel, op basis van de veiligheidsbeleving en de aard en omvang van de criminaliteit, legitiem was. Ook vanuit het juridisch kader en privacyrichtlijnen kon cameratoezicht, onder bepaalde voorwaarden, worden ingevoerd Criteria zoals live uitkijken en directe opvolging was op dat moment niet geborgd en zijn, zoals eerder is vermeld, belangrijke randvoorwaarden, waar toen niet aan werd voldaan. Inmiddels is dit door de komst van de RTR Nijmegen (Regionale Toezicht Ruimte) opgelost. Daarnaast dient het een onderdeel te zijn van een pakket van maatregelen zoals het aanbrengen van meer en betere verlichting en het verhogen van het toezicht. Deze laatste punten zijn gerealiseerd door het aanleggen van de zogenaamde calamiteiten verlichting en het verhoogd toezicht door politie en handhaving Avri. Medio 2008 is het bovengenoemde onderzoek o.a. in de raad besproken en is besloten niet tot structureel cameratoezicht in de binnenstad over te gaan. Wel zijn in het kader van de herinrichting van het plein een aantal loze leidingen aangelegd, waardoor aanleg van camera's eenvoudig te realiseren valt. Begin 2011 is er, na een beeldvormende avond, opnieuw een discussie in de Raad geweest m.b.t. het structureel toepassen van cameratoezicht. Op basis van de toenmalige veiligheidssituatie, de hoge kosten van cameratoezicht (aanleg en vaste jaarlijkse kosten) en het mogelijk beperkte effect van cameratoezicht in de openbare ruimte was er geen aanleiding op dat moment over te gaan tot permanent cameratoezicht in de binnenstad van Tiel. Wel werd aangegeven dat als de veiligheidssituatie zou veranderen dit kon worden heroverwogen. Tevens werd de opdracht gegeven om een onderzoek in te stellen naar de aanschaf van een aantal camera s die flexibel en roulerend kunnen worden ingezet. Op basis van dit onderzoek en de daarbij concreet ingediende voorstellen aan de Raad zijn in Tiel inmiddels een aantal camera s aangeschaft. Sinds 2014 zijn we in het bezit van de zogenaamde mobiele camera en hebben we een viertal camera s aangeschaft die flexibel kunnen worden ingezet; hetzij voor vaste, hetzij voor tijdelijke plaatsing. Ook is er een Back bone systeem aangelegd, waardoor in Tiel camera s via een straalverbinding contact kunnen maken met een server in het gemeentehuis, waar de beelden worden opgeslagen. Via deze server kunnen de beelden direct doorgegeven worden aan de RTR in Nijmegen. Op een aantal plaatsen in het centrum zijn hiervoor antennes geplaatst. N.a.v. de actuele veiligheidssituatie is de afgelopen jaren besloten om op een aantal plaatsen camera s tijdelijk in te zetten. Deze veiligheidssituatie kenmerkte zich door een hausse aan woninginbraken, toegenomen overlast van (groepen) jongeren op een aantal plaatsen in Tiel en de noodzaak van het treffen van beveiligingsmaatregelen bij een aantal woonwagen locaties. 16

17 Welke camera inzet heeft de laatste jaren plaatsgevonden? (en vindt inmiddels niet meer plaats) Station Passeway (publiek/privaat regime). Hiertoe is door de NS besloten n.a.v. veelvuldige vernielingen. NS heeft dit gefinancierd. Inmiddels zijn deze camera's verwijderd Parkeerterrein Oude haven (publiek regime, gericht op slagboom). Gefinancierd door gemeente. Verwijderd In het kader van Oud en Nieuw (publiek regime). Aantal jaren gericht ingezet Inzet voor beveiligingsdoeleinden en openbare orde rond woonwagenlocaties Recent camerabewaking rond de crisisnoodopvang vluchtelingen Camera inzet bij winkelcentrum Rauwenhof. (Wordt tijdelijk rond de feestdagen 2015 weer geheractiveerd) Tijdelijke camera inzet Agnietenstraat ivm overlast bij bibliotheek Tijdelijke plaatsing mobiele camera in een straat in Tiel ivm overlast Welke camera inzet vindt er momenteel plaats (december 2015): Toegang tot bedrijventerreinen (publiek-privaat regime). Dit is in het verleden gedeeltelijke mede gefinancierd door de Gemeente Tiel Binnentuin gemeentehuis, n.a.v. grootschalige vernielingen ramen. Gefinancierd door gemeente. Door afsluiting park in de avonduren inmiddels privaat regime In het kader van crowd management (publiek regime) bij Appelpop/fruitcorso (jaarlijks terugkerend) Tijdelijke camera inzet in de Molensteeg (publiek regime) Permanente camera op de Markt (o.a. toezicht Flipje en n.a.v. overlast jongeren) (publiek regime) Tijdelijke camera inzet rond de feestdagen in winkel centrum Rauwenhof (publiek regime) De politie gebruikt inmiddels de zogenaamde bodycams met regelmaat bij grotere evenementen en bij oud en nieuw. Ook is het politie team in het bezit van een zogenaamde ANPR auto. Deze wordt o.a. ingezet bij het Donkere Dagen offensief in het kader van de aanpak van overvallen en woninginbraken (preventief) toezicht op een begraafplaats n.a.v. vernielingen (Publiek-privaat regime) Daarnaast zijn er vele vormen van private toepassing zoals in winkels, bedrijven. Deze zijn door de politie in 2014 allemaal geïnventariseerd. (project Camera in beeld) (privaat regiem) Evaluatie. (Inter)nationale evaluaties laten zien dat de vraag of cameratoezicht werkt, niet met een simpel 'ja' of 'nee' beantwoord kan worden. In sommige gevallen werkt het wel, soms niet en in weer andere gevallen is de effectiviteit eenvoudigweg niet bekend. Het is goed om te constateren dat in nagenoeg alle bovengenoemde voorbeelden van cameragebruik in Tiel geconcludeerd kan worden dat toepassing hiervan een positieve uitwerking heeft op de objectieve en/of subjectieve veiligheid. Dit wordt geconcludeerd door de partners binnen evaluaties in het Veiliger wijkteam en er hebben een aantal evaluaties plaatsgevonden bij omwonenden. Ook de evaluatie van de vaste camera op de Markt laat zien dat deze regelmatig zaken signaleert en ook actief wordt gebruikt in de aansturing van de handhaving. Opmerking. In het kader van het keurmerk veilig ondernemen wordt b.v. in winkelcentra regelmatig de vraag opgeworpen of cameratoezicht een goed hulpmiddel is om de veiligheid te vergroten. De gemeente stelt zich tot nu toe op het standpunt dat de eventuele kosten 17

18 m.b.t. permanent cameratoezicht door de ondernemers moet worden gedragen, ook voor wat betreft de openbare ruimte. Wel is in winkelcentrum Rauwenhof door de gemeente tijdelijk een aantal camera s geplaatst i.v.m. de overlast van een jongerengroep. 6. Afwegingskader cameratoezicht 6.1 Effectiviteit Cameratoezicht is zeker geen wondermiddel. Gericht cameratoezicht kan een bruikbaar instrument zijn vooral als het onderdeel uitmaakt van een breder pakket aan veiligheidsmaatregelen. Bij deze maatregelen kan gedacht worden aan verbeteringen in de aanleg van de fysieke ruimte, betere straatverlichting en extra toezicht van surveillanten. Als het cameratoezicht samen met deze maatregelen wordt ingevoerd, kan het bijdragen aan het vergroten van veiligheid en het terugdringen van de criminaliteit. Een belangrijke randvoorwaarde is dat camera's live uitgekeken worden en dat opvolging (door politie of toezichthouders) geborgd is. Een goede probleemanalyse is onontbeerlijk. 6.2 Afwegingskader Voordat wordt besloten om (publiek) cameratoezicht toe te passen moet worden aangetoond dat dit noodzakelijk is voor de handhaving van de openbare orde. Hiervoor zal een analyse moeten plaatsvinden van de veiligheidssituatie. Ook speelt het kosten aspect een belangrijke rol. Het afwegingskader cameratoezicht is een hulpmiddel bij het bepalen of cameratoezicht een effectief en acceptabel instrument is bij het oplossen of beheersen van een bepaald openbare-orde-probleem. Het startpunt van het afwegingskader is dat Tiel terughoudend is met de inzet van cameratoezicht in de openbare ruimte. Omdat cameratoezicht een grotere inbreuk maakt op de privacy dan andere maatregelen mag het alleen als uiterst middel ingezet worden. Afweging 1: Er is een breed erkend openbare orde probleem. Dit betekent dat een goede analyse van de veiligheidssituatie plaatsvindt en dat dit door meerdere partners (dus niet alleen op basis van een klacht van een bewoner) wordt onderschreven. Een 0-meting en bij eventuele continuering een 1-meting uitvoeren is verstandig. Afweging 2: Het probleem kan niet via de normale personele en financiële kaders worden opgelost/beheerst Een voorbeeld hiervan is het inzetten van handhavingscapaciteit. Ook schuiven met handhavingscapaciteit behoort hierbij tot de mogelijkheden.(b.v. inzetten op andere tijdstippen) Afweging 3: Het openbare orde probleem kan niet met minder vergaande maatregelen dan cameratoezicht worden opgelost/beheerst (subsidiariteit) Cameratoezicht is pas subsidiair als andere, minder ingrijpende middelen (i.v.m. privacy aspect) onvoldoende zijn om het doel te bereiken. Is cameratoezicht wel het beste 18