Versie Cameratoezicht in Druten. Cameratoezicht in Druten. Algemeen

Transcriptie

1 Cameratoezicht in Druten Algemeen In de openbare raadsvergadering van 12 mei jl is gesproken over de spiraal van vernielingen en vandalisme die met name het centrum van Druten sinds begin april dit jaar teistert. Met het vernielen van bushokjes, vernielingen en vandalisme rondom de kerk en Kattenburg, Hertenkamp, het buswisselstation en de sporen van vernielingen in Druten-Zuid, werd de grens van het toelaatbare ruimschoots overschreden. De roep om meer veiligheid op straat klinkt steeds luider, de publieke verontwaardiging over vernielingen, overlast op straat is groot. In Druten bestaat een toenemende bezorgdheid over (jongeren)overlast en vandalisme. Bij de politie en de gemeente komen relatief veel meldingen binnen over delicten die zijn begaan door vooral jongeren. Dit varieert van veel voorkomende overlast zoals rondhangen, vernielingen en te hard rondscheuren op scooters. De overlast, voornamelijk in de nachtelijke uren van vrijdag op zaterdag en zaterdag op zondag in en rondom het uitgaansgebied in Druten begaan blijft een punt van aandacht. Er is behoefte aan meer toezicht, vooral op plekken waar zich veel problemen voordoen. Het recentelijk inhuren van leefbaarheidsurveillanten heeft er voor gezorgd dat de rust gedeeltelijk terugkeerde. Maar ondanks dat blijkt dat er grenzen zijn aan de mogelijke inzet van toezichthouders en politiefunctionarissen bij de handhaving van de openbare orde en veiligheid in het publieke domein. Het ligt dan ook voor de hand de mogelijkheden van andere (technische) maatregelen te onderzoeken en waar mogelijk toe te passen indien dit noodzakelijk, effectief en wettelijk toegestaan is. Cameratoezicht kan hierbij een instrument zijn. Het algemene doel van cameratoezicht kan worden omschreven als: Het verhogen van de objectieve en subjectieve veiligheid in een van te voren afgebakend gebied. Deze vorm van toezicht is nooit een op zich zelf staand gegeven, maar maakt altijd onderdeel uit van een integrale aanpak van de (on)veiligheid van dat gebied. De discussie over de noodzaak van cameratoezicht vindt plaats binnen het driehoeksoverleg tussen de burgemeester, officier van justitie en de korpschef. Als uitgangspunt voor deze discussie is daartoe deze beleidsnotitie voor de raad opgesteld. Cameratoezicht in de openbare ruimte. Daarmee worden gebieden bedoeld waar over het algemeen veel mensen samenkomen en waarvoor de overheid verantwoordelijkheid draagt. Dat kunnen uitgaansgebieden zijn, bijvoorbeeld pleinen en straten. Cameratoezicht op plaatsen die strikt genomen niet tot het publieke domein behoren, zoals stadions, trein- en metrostations, parkeergarages en particuliere winkelcentra, is aan andere regels gebonden dan het toezicht in de openbare ruimte. Vanwege de verschillende juridische implicaties is het van belang dat voorafgaand aan de plaatsing van camera s wordt onderkend met welk doel ze geplaatst worden. De Gemeentewet is namelijk niet van toepassing op situaties waarin particulieren, bedrijven, of gemeente camera s hanteren voor de veiligheid rondom hun pand of met het oog op de bescherming van andere private eigendommen. Verantwoordelijken voor dergelijke camera s zijn volledig gebonden aan de voorschriften van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Het cameratoezicht bij het nieuwe Industrieterrein aan de Van Heemstraweg in Druten valt onder dit (private) regime. Bevoegdheden Gemeenteraad en Burgemeester Het plaatsen van cameratoezicht vergt een wettelijke normering omdat door cameratoezicht Versie 1.1 1

2 inbreuk kan worden gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van burgers. In artikel 151 c van de gemeentewet is sinds 1 februari 2006 die wettelijke normering vastgelegd. De wijziging van de Gemeentewet brengt mee dat pas tot plaatsing van camera s kan worden overgegaan als dit noodzakelijk is voor handhaving van de openbare orde. Kern hiervan is dat de Gemeenteraad de burgemeester de bevoegdheid tot het (tijdelijk) plaatsen van camera s kan verlenen bij verordening (APV). Wettelijke doelen en randvoorwaarden inzet cameratoezicht Vast cameratoezicht op openbare plaatsen is volgens de wet gerechtvaardigd voor de handhaving van de openbare orde. Dit cameratoezicht mag ook subdoelen, zoals opsporing van strafbare feiten en effectieve inzet van politie en hulpdiensten, dienen. Het gaat daarbij uitsluitend om vast cameratoezicht en niet om kortstondig of mobiel cameratoezicht. Dit cameratoezicht moet: noodzakelijk zijn voor de handhaving van de openbare orde (blijkend uit een veiligheidsanalyse) evenredig zijn in relatie tot het doel (proportionaliteit) en de orde moet niet op een minder ingrijpende manier gehandhaafd kunnen worden (subsidiariteit). Vast cameratoezicht op openbare plaatsen wordt via een aangekondigde Algemene Maatregel van Bestuur gebonden aan een stelsel richtlijnen voor het camerasysteem en de toezichtcentrale. Deze bestaande richtlijnen worden reeds beheerd door het door het Rijk gesteunde Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid. De politie dient de operationele regie te voeren over het cameratoezicht op de openbare orde. Dit is vastgelegd in Gemeentewet art. 151c lid 3: De burgemeester bedient zich bij de uitvoering van het in het eerste lid bedoelde besluit van de onder zijn gezag staande politie. Volgens de relevante Memorie van Toelichting geldt die operationele regie ook ten aanzien van de personen die belast zijn met het waarnemen van de gemaakte beelden. In de Memorie van Toelichting wordt de voorwaarde gesteld dat de beslissing tot daadwerkelijke inzet van politiepersoneel op basis van camerabeelden, slechts genomen kan worden door de politie zelf, uiteraard in ondergeschiktheid aan het bevoegde gezag. Camerabeelden vallen onder de Wet Politieregisters. Het beheer van politieregisters berust bij de politie. Voor de politieregio's is ten behoeve van cameratoezicht op openbare plaatsen een modelreglement tijdelijk register cameratoezicht opgesteld. Kortom het is van groot belang dat de politie al vanaf het opstarten van het project betrokken wordt bij de opzet en de uitvoering van het cameratoezicht. Organisatorische voorwaarden: live uitkijken en opvolging op straat Het effect van cameratoezicht is mede afhankelijk van de organisatie achter de techniek: het live uitkijken van camerabeelden én de opvolging van de op het beeldscherm waargenomen misstand op straat door de politie. De opvolging op straat van op beeld genomen misstanden kan dan binnen enkele minuten mogelijk zijn. De beelden kunnen ook achteraf worden bekeken, bijvoorbeeld als er een melding is gekomen dat op een bepaald tijdstip iets is voorgevallen. Ook de vraag hoe de beelden worden bekeken, hangt samen met het doel dat met het cameratoezicht wordt beoogd. Ligt de nadruk op preventie en wil men vooral snel kunnen optreden bij (dreigende) incidenten, dan zal meestal permanent, dat wil zeggen live worden meegekeken. Is het toezicht vooral bedoeld om reacties op incidenten beter te kunnen Versie 1.1 2

3 coördineren, dan kan men bijvoorbeeld kiezen voor een systeem dat pas na een melding wordt geactiveerd. Gaat het uitsluitend om het traceren van daders ten behoeve van de opsporing en vervolging dan kan ook uitsluitend achteraf naar de beelden worden gekeken. Naar onze opvatting zouden -naast de wettelijke randvoorwaarden- de kosten in verhouding moeten staan tot het veiligheidsrendement van cameratoezicht. De politie kan het kortstondig gebruik van mobiel cameratoezicht bij grote ordeverstoringen baseren op artikel 2 van de Politiewet. Te verwachten effecten van cameratoezicht Landelijk wordt aangegeven dat cameratoezicht het subjectieve veiligheidsgevoel positief kan beïnvloeden. Het effect op de objectieve veiligheid is niet eenduidig. In algemene zin verwachten we de volgende effecten van cameratoezicht op de openbare orde: Preventie/ vermindering De verwachting is, dat personen zich minder in betrokken straten zullen ophouden. In betreffende straten zal minder sprake zijn van drugs (dealen, gebruiken), hinderlijk alcoholgebruik en dronkenschap. De verwachting is daarnaast dat personen gauw weten dat er cameratoezicht is (nota bene: cameratoezicht moet volgens de wet duidelijk aangegeven worden). Wanneer mensen zeer sterk onder invloed zijn zal cameratoezicht niet preventief werken. Verplaatsing De verwachting van de politie is, dat de personen die betrokken zijn bij overlast en criminaliteit in betreffende straten zich zullen verspreiden wanneer toezichtcamera s worden ingezet. Te verwachten valt dat nieuwe dunnere concentraties van overlast/criminaliteit ontstaan op meerdere plaatsen in een ruimer gebied. Kostenaspect De kosten van cameratoezicht hangen af van diverse factoren, zoals het doel dat men met het toezicht beoogt, de plaatselijke omstandigheden in het toezichtgebied, en de beschikbaarheid van mensen. Afgezien van de aanschaf en het onderhoud van het camerasysteem zelf, moet men in ieder geval rekening houden met een aantal, vaak aanzienlijke kostenposten. Dat is allereerst de infrastructuur waarvan het systeem gebruik maakt. De infrastructuur bijvoorbeeld glasvezelkabels of radioverbindingen blijkt in de praktijk vaak de meeste kosten met zich mee te brengen. Ook de benodigde inzet van mensen, bijvoorbeeld voor het bemensen van de toezichtcentrale of voor het surveilleren op straat, kan kosten met zich meebrengen. De gemiddelde investering die nodig is voor een cameraproject in de openbare ruimte bedraagt toch minimaal om en nabij de ,-, zo blijkt uit de ervaringen van gemeenten die tot op heden cameratoezicht hebben ingevoerd. Daarboven komen dan in ieder geval nog de exploitatiekosten in de sfeer van onderhoud, beheer en vervanging, en kosten voor de inzet van personeel. Cameratoezicht kan ook besparingen opleveren. De maatregel kan er bijvoorbeeld toe leiden dat politiefunctionarissen efficiënter worden ingezet. Als na verloop van tijd blijkt dat mede door het cameratoezicht de criminaliteit werkelijk is teruggedrongen en de veiligheid in een bepaald gebied is vergroot, kan dit letterlijk winst betekenen. Resultaten veiligheidsanalyse onderzochte locaties Versie 1.1 3

4 Bij de politie is nagevraagd om te beoordelen of cameratoezicht in het centrum op dit moment een effectieve bijdrage zou kunnen leveren aan het handhaven van de openbare orde. De locaties zijn: omgeving Hogestraat, Kattenburg en het buswisselstation. Een veiligheidsanalyse is gebaseerd op aangiften en meldingen bij de politie en anderzijds op gegevens uit de overlastmetingen. Afgezien van het alcohol en drugsgebruik in het publiek domein is het aantal incidenten aldaar de laatste maanden beheersbaar te noemen. Dat is mede te danken aan het extra toezicht door de leefbaarheidsurveillanten, de toegenomen aanwezigheid van de politie en het recentelijk oppakken van enkele veelplegers. Conclusie Vooralsnog geen cameratoezicht Uit de verkenning is ons gebleken dat op dit moment niet voldaan kan worden aan de vereisten van noodzaak en subsidiariteit: de veiligheid kan met de bestaande -minder ingrijpende- maatregelen naar het oordeel van de politie op beide locaties op dit moment voldoende gehandhaafd worden. Wij delen dit standpunt. Het is daarom dat de kosten die met (tijdelijk) cameratoezicht gemoeid zijn op dit moment ons inziens niet opwegen tegen het te verwachten effect op de objectieve veiligheid in het centrum en het buswisselstation. Een concrete noodzaak om openbare orde camera s in Druten in te plaatsen ontbreekt vooralsnog. Wel de APV aanvullen Het kan uiteraard niet uitgesloten worden dat door maatschappelijke ontwikkelingen er wel een aanleiding kan ontstaan om cameratoezicht op de openbare orde in te zetten. Wij stellen daarom voor om in de APV nu een nieuw artikel op te nemen, waarin uw raad de burgemeester de bevoegdheid geeft overeenkomstig artikel 151 c van de Gemeentewet tot plaatsing van vaste camera s te besluiten voor een bepaalde duur ten behoeve van het toezicht op een openbare plaats. Versie 1.1 4

5 BIJLAGE 1 Cameratoezicht Wetgeving Doelstelling Beveiliging van private en publieke eigendommen en personen (WBP) Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) en het verbod op heimelijk cameratoezicht. Melding bij CBP is voldoende. Geen onderzoek vereist. Beveiliging van (private en publieke) eigendommen en natuurlijke personen zoals werknemers, klanten en leveranciers; het ondersteunen van taken op het gebied van beheer en brandveiligheid. Op openbare plaatsen ter handhaving van de openbare orde (151c Gem. Wet) Gemeentewet 151c; de beoordelingsrichtlijnen van het Camerabesluit; de Wet Politie Registers (WPR) en een Verordening van de Gemeenteraad. Handhaving van de openbare orde en voorkoming van strafbare feiten die invloed hebben op de orde en rust in de gemeentelijke samenleving. Verantwoordelijkheid Private personen of organisaties zijn bevoegd om hun bedrijfsterreinen te beveiligen en te bewaken. Het is een gerechtvaardigd belang om binnen de kaders van de bovenstaande doelstelling de openbare weg mee te nemen in het toezicht. De periode waarin de beelden rechtstreeks worden bekeken wordt door de verantwoordelijke personen en/of private organisatie bepaald. Alhoewel niet wettelijk voorgeschreven wordt sterk aanbevolen om de invoering van cameratoezicht te baseren op de aard en omvang van de veiligheidsproblematiek en het toezicht uit te voeren in publiek private samenwerking. De Burgemeester is belast met de uitvoering van het besluit tot plaatsing van camera s. De duur van de plaatsing en de plaatsen worden door hem bepaald met in achtneming van de Verordening Gemeenteraad. De periode waarin de beelden rechtstreeks worden bekeken wordt bepaald na voorgaand overleg met het Openbaar Ministerie. De politie voert de regie over het cameratoezicht. Dat kan op afstand uitgevoerd worden. Het cameratoezicht dient noodzakelijk (proportioneel) te zijn op grond van de gesignaleerde incidenten op gebied van openbare orde. Versie 1.1 5

6 Cameratoezicht Beveiliging van private en publieke eigendommen en personen (WBP) Op openbare plaatsen ter handhaving van de openbare orde (151c Gem. Wet) Video toezichtruimte Alhoewel van dezelfde techniek gebruik kan worden gemaakt dient de uitvoering fysiek gescheiden te worden van het cameratoezicht dat valt onder artikel 151c van de Gemeentewet. Hieronder kan worden verstaan een gescheiden opslag van beeldmateriaal, gescheiden observatie en afzonderlijke procedures die recht doen aan de verschillende doelomschrijvingen. Deze vorm van cameratoezicht dient fysiek gescheiden te worden van de cameratoezicht in private gebieden waarop de WBP van toepassing is. Observatie beelden Integratie van de twee vormen van cameratoezicht: (WBP en artikel 151c Gem.wet) Observatie door particulieren toegestaan. Bij de integratie van beide regiems dient rekening gehouden te worden met een gescheiden opslag en verwerking van beeldmateriaal, gescheiden observatie, afzonderlijke doelomschrijvingen en procedures. Twee gescheiden regiems op aangesloten bedrijventerreinen leidt tot het teniet doen van het voordeel om alle data te koppelen waardoor het totaaloverzicht gaat ontbreken. Observatie door particulieren alleen toegestaan onder de directe regie van de politie. Op grond van hun verantwoordelijkheid i.c. artikel 2 van de Politiewet, kunnen burgemeester en politie de toezicht ruimte tijdelijk onder regie van de politie brengen. Bijvoorbeeld bij calamiteiten en incidentele verstoringen van de openbare orde. De voorwaarden waaronder kunnen worden geregeld in een samenwerkingsprotocol. Verwerking van beeldmateriaal De WBP is van toepassing. Beeldmateriaal met persoonsinformatie kan beschikbaar worden gesteld aan de politie t.b.v. de identificatie en opsporing. Dit wordt geregeld in de doelomschrijving. Overig beeldmateriaal kan worden verwerkt t.b.v. publiekrechtelijke taken van de lokale overheden, parkmanagement etc. Wet op de Politie Registers is van toepassing. Beeldmateriaal kan gebruikt worden binnen de doelomschrijving en dat is de handhaving van de openbare orde. Verwerking van beelden t.b.v. opsporing kan plaatsvinden onder strikte voorwaarden. Ondernemers kunnen niet over dit beeldmateriaal beschikken. Versie 1.1 6

7 BIJLAGE 2 CHECKLIST 1. De oriëntatiefase In de oriëntatiefase vragen de betrokken gemeenteambtenaren, raadsleden, politiemensen of bestuurders zich af of cameratoezicht een geschikt instrument is om de veiligheid in de openbare ruimte te vergroten en de criminaliteit terug te dringen. Om antwoord te geven op deze vraag, kunnen zij in deze fase de volgende vragen proberen te beantwoorden: Wat is de concrete aanleiding voor de discussie over cameratoezicht? Wat is het concrete veiligheidsprobleem in een bepaald gebied en is cameratoezicht op het eerste gezicht een instrument waarmee dit probleem te lijf kan worden gegaan? Wat is het veiligheidsdoel dat men met de maatregel nastreeft? Welke andere (procedurele of organisatorische) doelen zijn er? Welke andere maatregelen zijn of worden getroffen om het geformuleerde doel te bereiken? Welke rol speelt cameratoezicht in het totale veiligheidsbeleid? Hoe staat het met het draagvlak van de bevolking voor de maatregel? Hoe denken de politiek en maatschappelijke partners over de maatregel? Met welke kosten moet men rekening houden (camerasystemen, infrastructuur, verlichting, bouwkundige aanpassingen, personele kosten et cetera) Wie is verantwoordelijk voor de financiering van het project en wie draagt welke kosten? Hoeveel tijd wil of moet men besteden aan de voorbereiding, de uitwerking, de installatie, de exploitatie en de evaluatie van het cameratoezicht? Welke partijen spelen een rol bij cameratoezicht? Welke personele consequenties heeft de maatregel voor bijvoorbeeld gemeente, politie en justitie? Wie draagt de eindverantwoordelijkheid voor het project? 2. De uitwerkingsfase Is eenmaal de beslissing genomen dat er cameratoezicht komt, dan worden de plannen verder uitgewerkt. De mensen die zich daarmee bezighouden, stellen in ieder geval de volgende vragen: Wie is belast met de uitwerking, de installatie, de exploitatie en de evaluatie van de maatregel? Welke deskundigheid is nodig bij de uitwerking van de plannen? Hoe is de onafhankelijkheid van met name de technisch adviseur gegarandeerd? Wat zijn de juridische randvoorwaarden van de maatregel? Voor welk wettelijk regime kiest men en waarom? Hoe is de privacy gewaarborgd? Welke operationele eisen stelt men aan een camerasysteem? Wat is het toezichtgebied dat het camerasysteem moet bestrijken? Wat en wie wil men registeren? Hoe nauwkeurig wil men een gebeurtenis of persoon registreren (waarnemen, herkennen, identificeren)? Versie 1.1 7

8 Op welke tijden wil men het camerasysteem in werking stellen? Hoe worden de beelden opgenomen? Wie bekijkt de beelden en op welke manier? Wie waarschuwt wie als (dreigende) incidenten worden waargenomen? Welke technische eisen kunnen uit het programma van eisen worden herleid? Wat staat in het cameraplan? Welk type camera wil men (vast of beweegbaar, met of zonder zoommogelijkheid)? Waar worden de camera s opgehangen en hoe worden zij beveiligd? Van welk opnamesysteem wil men gebruik maken (analoog of digitaal)? Van welke infrastructuur wil men gebruik maken? Moet men deze infrastructuur zelf aanleggen of kan men de infrastructuur bijvoorbeeld huren? Wat is de aard, het niveau en de kleur van de verlichting in het toezichtgebied? Moet de verlichting worden aangepast? Welke mogelijkheden zijn er in het cameraplan om achteraf van eventuele andere mogelijkheden gebruik te maken of om het cameratoezicht uit te breiden? Welke procedures gelden voor het opnemen en bekijken van beelden? Welke procedure volgt men als ongeregeldheden worden opgemerkt? Wie heeft toegang tot de beelden? Hoe worden de informatiedragers beveiligd? Welke beelden worden bewaard en hoelang? Welke afspraken zijn gemaakt met het OM over het gebruik van beelden ten behoeve van de opsporing en vervolging van daders? Aan welke eisen moet de toezichtcentrale voldoen? Welke eisen worden aan de centralist gesteld? Hoe wordt de communicatie in de verschillende fases van cameratoezicht geregeld en met welke middelen? 3. De uitvoeringsfase Als alle nodige handboeken, reglementen en bestekken zijn opgesteld, is het tijd om het cameratoezicht echt te gaan uitvoeren. Feitelijk valt deze fase uiteen in twee delen, namelijk in de fase van de installatie, waarin het camerasysteem en de benodigde andere apparatuur worden gebouwd, aangelegd en/of opgehangen, en de exploitatiefase, waarin het systeem echt in werking is, en dus beelden worden bekeken, opgeslagen en gebruikt Voldoen de offertes van aanbieders aan de gestelde eisen? Hoe wordt het camerasysteem getest, wat leveren de testresultaten op en welke consequenties worden aan die resultaten verbonden? Welke zaken moeten tussentijds aangepast of bijgesteld worden? Welke andere acties moeten worden ondernomen (communicatie, personeel aannemen)? 4. De evaluatiefase Nadat het cameratoezicht in de openbare ruimte echt is uitgevoerd, kan men bekijken of de oorspronkelijk gestelde doelen ook zijn bereikt. De volgende vragen kunnen daarbij helpen: Hoe worden deze effecten gemeten (is er bijvoorbeeld een nulmeting gedaan)? Welke neveneffecten treden op? Welke consequenties worden aan de evaluatie van het cameratoezicht verbonden (stoppen, doorgaan, aanpassen)? Versie 1.1 8