Handboek cameratoezicht gemeente Woensdrecht

Transcriptie

1 1

2 Inhoudsopgave 1.1 AANLEIDING DOEL CAMERATOEZICHT DOEL HANDBOEK CAMERATOEZICHT VERANTWOORDELIJKHEID WET- EN REGELGEVING OVER CAMERATOEZICHT GEMEENTEWET ALGEMENE WET BESTUURSRECHT POLITIEWET WET CAMERATOEZICHT OP OPENBARE PLAATSEN WET BESCHERMING PERSOONSGEGEVENS WET OPENBARE MANIFESTATIES APV VAN DE GEMEENTE WOENSDRECHT TOEPASSINGEN CAMERATOEZICHT...6 DEEL 1: OPENBARE PLAATSEN PUBLIEKRECHTELIJKE TOEPASSING: VASTE CAMERA S EN MOBIELE CAMERA S PUBLIEKPRIVAATRECHTELIJKE TOEPASSING...6 DEEL 2: NIET-OPENBARE PLAATSEN, BESLOTEN PLAATS (WONING EN NIET-WONING) PRIVAATRECHTELIJKE TOEPASSING VOORWAARDEN GEBRUIK CAMERA S IN GEMEENTE WOENSDRECHT...8 ARTIKEL 151C LID 1: PROPORTIONALITEIT EN SUBSIDIARITEIT...8 ARTIKEL 151C LID 2: DUUR GEBRUIK CAMERA S...8 ARTIKEL 151C LID 4: KENBAARHEID...8 ARTIKEL 151C LID 5: OPENBARE PLAATS...8 ARTIKEL 151C LID 6: BEWAARTERMIJN BEELDEN CAMERA S...8 ARTIKEL 151C LID 8: REGELS STELLEN...8 BIJLAGE 1 TEKST GEMEENTEWET ARTIKEL 151C...9 BIJLAGE 2 GEBRUIKERSOVEREENKOMST MET DE POLITIE...10 BIJLAGE 3 PRIVACY- EN PROCEDURE HANDBOEK...12 BIJLAGE 4 SCHEMATISCH OVERZICHT TAKEN, VERANTWOORDELIJKHEDEN EN BEVOEGDHEDEN...16 BIJLAGE 5 CHECKLIST VOOR DE LOKALE DRIEHOEK GEBRUIK CAMERA S...17 BIJLAGE 7 TWEE VORMEN VAN CAMERATOEZICHT

3 1. Achtergrond cameratoezicht in de 1.1 Aanleiding Op verzoek van diverse ondernemers en op basis van meerdere onderzoeken bleek de wens te bestaan om cameratoezicht te laten plaatsvinden op het bedrijventerrein de Kooi in Hoogerheide. Dit is een publiek private samenwerking. Daarnaast wordt in Bergen op Zoom met groot succes gebruik gemaakt van mobiele camera s. Dit blijkt uit de evaluatie van mobiele camera s in Bergen op Zoom. Omdat de politie van Woensdrecht samen in een team zit met Bergen op Zoom, was de logische vraag of ook de mobiele camera s kan aanschaffen. Dit is een publiekrechtelijk initiatief. Omdat er nu meerdere soorten cameratoezicht plaatsvinden in de, is het belangrijk om een leidraad te hebben. Dit document geeft de wettelijke kaders aan waarbinnen cameratoezicht kan plaatsvinden. 1.2 Doel cameratoezicht Doel van cameratoezicht is het handhaven van de openbare orde. Dit begrip omvat ook de algemene bestuurlijke voorkoming van strafbare feiten die invloed hebben op de orde en rust in de gemeentelijke samenleving. Dit hoofddoel laat onverlet dat deze vorm van cameratoezicht ook subdoelen mag dienen. Zo biedt artikel 151c lid 7 Gemeentewet de mogelijkheid om de opgenomen beelden te gebruiken voor de opsporing en vervolging van strafbare feiten. Daarnaast mogen camera s worden gebruikt om de politie en andere hulpdiensten efficiënter en effectiever in te zetten bij evenementen. De preventieve werking van cameratoezicht vergroot bovendien hun veiligheid. Privacy- en procedurehandboek cameratoezicht In het Privacy- en procedurehandboek cameratoezicht is het doel van cameratoezicht als volgt beschreven: 1. het terugdringen van onveiligheidsgevoelens en de vermindering en voorkoming van overlast in relatie tot handhaving van de openbare orde; 2. vermindering en voorkoming van vandalisme en geweldsmisdrijven in relatie tot handhaving van de openbare orde. 1.3 Doel handboek cameratoezicht Het doel van dit handboek is meerledig: 1. De wettelijke kaders en voorwaarden schetsen waar cameratoezicht op gebaseerd is en aan moet voldoen; 2. Beschrijven van de uitgangspunten en afspraken over het gebruik van cameratoezicht op publiekprivaatrechtelijk terrein (bedrijventerrein De Kooi ); 3. Beschrijven van de uitgangspunten en afspraken over het gebruik van cameratoezicht op publiekelijk terrein (mobiele camera s); 1.4 Verantwoordelijkheid De burgemeester is bij het toezicht op de openbare orde door cameratoezicht de verantwoordelijke (gelet op artikel 172 van de Gemeentewet), maar de operationele regie zal in vrijwel alle gevallen bij de politie liggen. Op basis van het artikel 151c Gemeentewet zal dit altijd zo zijn. Ook bij publiekprivate samenwerking waarbij cameratoezicht feitelijk door een particuliere organisatie wordt uitgevoerd, is de burgemeester verantwoordelijk en houdt de politie de regie. 3

4 2. Wet- en regelgeving over cameratoezicht In deze paragraaf wordt aangegeven welke wet- en regelgeving betrekking hebben op cameratoezicht. 2.1 Gemeentewet Op grond van artikel 151c van de Gemeentewet kan de gemeenteraad aan de burgemeester bij verordening (APV) de bevoegdheid verlenen tot het uitvoeren van cameratoezicht op openbare plaatsen in het belang van de handhaving van de openbare orde. De gemeenteraad kan daarbij bepalen tot welke openbare plaatsen de bevoegdheid zich uitstrekt en voor welke duur de plaatsing van camera s ten hoogste mag geschieden. De gemeenteraad kan de bevoegdheid van de burgemeester inperken. De volgende varianten zijn bijvoorbeeld denkbaar: 1. De gemeenteraad besluit expliciet/impliciet om binnen de gemeente geen cameratoezicht toe te passen. 2. De gemeenteraad bepaalt bij verordening dat de burgemeester mag besluiten tot het toepassen van cameratoezicht op specifieke plaatsen, bijvoorbeeld in de binnenstad, en geeft daarbij aan voor welke duur de plaatsing van camera s ten hoogste mag geschieden. 3. De gemeenteraad verleent bij verordening zonder beperkingen de bevoegdheid aan de burgemeester tot plaatsing van camera s ten behoeve van de handhaving van de openbare orde op openbare plaatsen. Versie 3 is van toepassing in de. (zie paragraaf 2.7) Eerste lid De gemeenteraad heeft op grond van artikel 151c lid 1 Gemeentewet de bevoegdheid om ook andere plaatsen, die zonder enige vorm van beperking publiek toegankelijk zijn, aan te wijzen als openbare plaats en zo onder de reikwijdte van de wet te brengen. Het gaat dan om plaatsen, zoals parkeerterreinen, die vanwege het doelgebonden verblijf niet onder de definitie van openbare plaats uit de Wet Openbare Manifestaties vallen. De wetgever heeft hiermee beoogd dat gemeenten snel kunnen inspelen op gebleken lokale behoeften. Het uitgangspunt blijft te allen tijde dat het cameratoezicht noodzakelijk moet zijn met het oog op de handhaving van de openbare orde. 2.2 Algemene wet bestuursrecht Het besluit van de burgemeester tot plaatsing van camera s op een openbare plaats is een besluit van algemene strekking waartegen op grond van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) voor belanghebbenden bezwaar en beroep openstaat. 2.3 Politiewet Artikel 2 van de Politiewet 1993 omschrijft de algemene taak van de Nederlandse politie. De tekst van dit artikel luidt: De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegde gezag en in overeenstemming met de geldende rechtsregels te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven. De omschrijving van de taken van de politie is algemeen. Hiervoor is gekozen omdat het ondoenlijk is alle taken van de politie op te sommen. De meeste komen voort uit wetten en voorschriften. Maar op grond van artikel 2 kan de politie ook optreden in situaties waarin de wet niet voorziet. Achteraf is dan altijd toetsing mogelijk door bijvoorbeeld een rechter. Die bekijkt dan of het optreden voldoet aan wat artikel 2 van de Politiewet bedoelt. 2.4 Wet cameratoezicht op openbare plaatsen Op 1 februari 2006 is de Wet cameratoezicht op openbare plaatsen in werking getreden. Deze wet behelst een wijziging van de gemeentewet (toevoeging artikel 151c) en de Wet politieregisters (artikel 13). De wetswijziging moet leiden tot rechtszekerheid voor de burgers en moet leiden tot een uniformering van de toepassing van cameratoezicht. Deze wet is uitsluitend van toepassing op cameratoezicht op openbare plaatsen dat als doel heeft om de openbare orde te handhaven. Onder (strikte) voorwaarden mogen de beelden die in dit kader zijn gemaakt worden gebruikt voor opsporing en vervolging van strafbare feiten. 4

5 2.5 Wet bescherming persoonsgegevens De Wet bescherming persoonsgegevens (WBP) vloeit voort uit het tweede lid van artikel 10 Grondwet. Daarin staat immers dat bij wet regels gesteld worden met betrekking tot de bescherming van persoonsgegevens. De WBP is sinds 1 september 2001 in werking getreden. De voorloper van de WBP, de Wet persoonsregistraties moest naar aanleiding van de Richtlijn aangepast worden. De WBP geeft definities en het algemene normatieve kader ten aanzien van de grondslagen voor verwerking, doelen, toegestaan gebruik van verzamelde persoonsgegevens, verstrekking aan derden en bewaartermijnen. 2.6 Wet openbare manifestaties De invulling van het begrip openbare plaats uit artikel 151c Gemeentewet is ontleend aan de wetsgeschiedenis van de Wet openbare manifestaties (Wom). Op grond van die wet omvat het begrip openbare plaats, zeer in het algemeen, de plaatsen waar men komt en gaat. Artikel 2 Wom bevat twee criteria om vast te stellen of er sprake is van een openbare plaats: - Vereist is dat de plaats openstaat voor het publiek. Dat wil zeggen volgens de memorie van toelichting (TK , , nr. 3, p. 16) zeggen dat een ieder vrij is om er te komen, te vertoeven en te gaan; dit houdt in dat het verblijf op die plaats niet door de gerechtigde aan een bepaald doel gebonden mag zijn. - Het open staan van de plaats dient te zijn gebaseerd op bestemming of op vast gebruik. Deze bestemming kan blijken uit een besluit van de gerechtigde of uit de bedoeling die spreekt uit de inrichting van de plaats. In de Wom zijn kerken en andere gebouwen, die door de rechthebbende zijn bestemd voor de belijdenis van een geloofsovertuiging, uitgesloten van het begrip openbare plaats. 2.7 APV van de In artikel 2:77 van de APV is opgenomen dat de burgemeester camera s mag inzetten onder bepaalde voorwaarden. Dit is gebaseerd op een raadsbesluit van 16 december 2010 (herziening APV 2009). Artikel 2:77 Cameratoezicht op openbare plaatsen De burgemeester kan overeenkomstig artikel 151c van de Gemeentewet besluiten tot plaatsing van vaste camera s voor een bepaalde duur ten behoeve van het toezicht op een openbare plaats. 5

6 3. Toepassingen cameratoezicht Wat moet worden verstaan onder het publieke domein bij de inrichting van cameratoezicht? Het onderscheid tussen het publieke en het private domein is niet altijd even duidelijk. Het is een schaal met het publieke domein aan de ene kant en het private domein aan de andere kant. Deel 1: Openbare plaatsen Openbare plaats Een openbare plaats is een plaats waar men komt en gaat en waarvoor geen beletselen gelden zoals een meldingsplicht, toestemming vooraf of entreegeld. Voorbeelden van openbare plaatsen zijn de voor iedereen toegankelijke wegen, straten, openbare plantsoenen, speelweiden en parken. Ook vrij toegankelijke winkelpassages en winkelgalerijen, voor publiek toegankelijke gebouwen, stationspleinen en openbare (gemeentelijke) parkeerterreinen zijn openbare plaatsen. 3.1 Publiekrechtelijke toepassing: vaste camera s en mobiele camera s Artikel 151c lid 1 Gemeentewet heeft betrekking op het langdurig plaatsen van vaste camera s op openbare plaatsen voor de handhaving van de openbare orde. Met het begrip vast (statisch) wordt bedoeld dat de camera s nagelvast zijn bevestigd. Dit bevestigen gebeurt veelal door montage aan de gevels of dakranden van gebouwen of op daarvoor geplaatste palen. Met het begrip vast (statisch) wordt niet bedoeld dat camera s een vast ingekaderd beeld weergegeven. Het gebruik van de camera s kan dynamisch zijn, dat wil zeggen dat de observatiehoek en de grote van de observatiehoek op afstand kan worden ingesteld (pendelen/in- en uitzoomen). Evenmin is er een beperking voor interactieve toepassingen, zoals het gebruik van noodknoppen en de mogelijkheid om vanuit de centrale burgers op hun gedrag toe te spreken. Uitsluitend op de wijze omschreven in artikel 151c Gemeentewet kan worden besloten tot langdurige plaatsing van vaste camera s ten behoeve van de handhaving van de openbare orde. Ander gebruik van camera s ten behoeve van de openbare orde en veiligheid dan het hiervoor bedoelde statische en langdurige gebruik, wordt door de regeling onverlet gelaten. Hierbij moet men met name denken aan kortstondig en/of mobiel cameragebruik bij evenementen, rellen en grootschalige ordeverstoringen. In die gevallen, waarbij steeds een concrete aanleiding bestaat, kan de bevoegdheid tot cameragebruik worden ontleend aan artikel 2 van de Politiewet Wanneer gebruik wordt gemaakt van kortdurend, mobiel cameratoezicht (draadloze camera s die gemakkelijk verplaatsbaar zijn, maar wel voor enige tijd vast op een plaats staan) kan dit worden gebaseerd op artikel 151c Gemeentewet. Deze vorm van cameratoezicht, valt onder de werking van 151c Gemeentewet omdat de camera s voor bepaalde duur ergens vast geplaatst worden. 3.2 Publiekprivaatrechtelijke toepassing Bepaalde openbare plaatsen zijn in particulier eigendom. Voorbeelden hiervan zijn de vrijelijk voor publiek toegankelijke gedeelten van stationsterreinen, bedrijventerreinen en sommige winkelpassages. Gemeenten kunnen bij openbare plaatsen die in particulier eigendom zijn, zoals bedrijfsterreinen, voor de handhaving van de openbare orde gebruik maken van particuliere camera s en/of het cameratoezicht samen met particulieren uitvoeren. De Wet cameratoezicht op openbare plaatsen is duidelijk over situaties waarin sprake is van gemengd toezicht: Ook op deze samenwerkingsverbanden is artikel 151c Gemeentewet van toepassing. Zo blijft de burgemeester nog steeds verantwoordelijk voor het cameratoezicht en de politie behoudt de operationele regie. Deel 2: Niet-openbare plaatsen, besloten plaats (woning en niet-woning) Niet-openbare plaats Tot een niet-openbare plaats heeft het publiek alleen onder voorwaarden (kopen van een toegangskaartje, afnemen van producten) toegang. Voorbeelden van niet-openbare plaatsen zijn stadions, postkantoren, warenhuizen, restaurants en ziekenhuizen. Ook gemeentehuizen, discotheken en parkeergarages zijn dus geen openbare plaatsen. Hier kan met camera s toezicht worden gehouden waarbij het gaat om beveiliging van die plaats. In plaatsen zoals stadions, ziekenhuizen, gemeentehuizen en discotheken kan het gaan om incidenten die de openbare orde verstoren 6

7 en waarbij vervolgens opsporing aan de orde kan zijn. Voorbeelden zijn stadionrellen en vechtpartijen in uitgaansgelegenheden. Bij parkeergarages speelt het beveiligingsdoel de hoofdrol, maar kan bij vernielingen en diefstal de opsporing een belangrijke rol gaan spelen. Besloten plaats (geen woning) Een besloten plaats die geen woning is, is in beginsel niet vrij voor het publiek toegankelijk. Voorbeelden zijn (gedeelten) van bedrijven en overheidsgebouwen die niet zonder meer voor het publiek toegankelijk zijn. Cameratoezicht is hier mogelijk voor de beveiliging van personeel, eigendommen of bedrijfsprocessen. Besloten plaats (woning) Een woning is de besloten plaats bij uitstek, waarbij cameratoezicht door anderen dan de bewoners al heel snel een inbreuk zal zijn op de persoonlijke levenssfeer. Het gaat hier bij uitstek om het privédomein. Cameratoezicht in het kader van de openbare orde is dus niet toegestaan. Cameratoezicht in het kader van de strafrechtelijke rechtshandhaving vereist een bevel op grond van het Wetboek van Strafvordering en valt buiten het bestek van deze notitie. Cameratoezicht ter beveiliging kan alleen toegepast worden door de bewoner op voorwaarde dat het kenbaar wordt gemaakt. 3.3 Privaatrechtelijke toepassing Particulieren en bedrijven kunnen dus zelf ook cameratoezicht toepassen. Het gaat dan meestal om de bewaking/beveiliging van het eigendom. De eigenaar/verhuurder of de huurder zijn in deze situaties de verantwoordelijke. Ook als de verantwoordelijke een beveiligingsbedrijf heeft ingehuurd voor de uitvoering van het cameratoezicht, blijft de inhurende partij de verantwoordelijke. Verantwoordelijkheid en regie liggen bij degene die het cameratoezicht toepast of laat toepassen. Voor het bedrijfsleven geldt dat bijvoorbeeld winkels en horecabedrijven cameratoezicht mogen toepassen als dat nodig is. Het is echter in principe verboden heimelijk cameratoezicht toe te passen. Het cameratoezicht moet kenbaar zijn voor het publiek, de bewoners en bezoekers. 7

8 4. Voorwaarden gebruik camera s in In artikel 151c van de gemeentewet staan duidelijke voorwaarden waar het cameratoezicht aan moet voldoen. Aan de hand van deze tekst worden de voorwaarden uitgelegd. Artikel 151c lid 1: Proportionaliteit en subsidiariteit Het uitvoeren van cameratoezicht op openbare plaatsen moet noodzakelijk zijn voor de handhaving van de openbare orde. Het cameratoezicht moet evenredig zijn in relatie tot het doel (proportionaliteit) en er moet worden bezien of dit doel, i.c. de handhaving van de openbare orde, niet op een minder ingrijpende wijze kan worden geëffectueerd (subsidiariteit). De eisen van proportionaliteit en subsidiariteit verlangen dat periodiek moet worden geëvalueerd of de doelstelling(en), die aan het plaatsen van de camera s ten grondslag hebben gelegen, zijn gerealiseerd en of er nog langer een noodzaak bestaat voor cameratoezicht. Artikel 151c lid 2: Duur gebruik camera s Daarom geldt op grond van artikel 151c lid 1 Gemeentewet dat de plaatsing van camera s geschiedt voor een bepaalde duur. Dit wordt na bespreking in de lokale driehoek bepaald Na het verstrijken van deze termijn kan het cameratoezicht, bij gebleken noodzaak, worden verlengd. Het ligt daarom voor de hand om de duur van plaatsing te koppelen aan een evaluatie. Artikel 151c lid 4: Kenbaarheid In artikel 151c lid 4 Gemeentewet is vastgelegd dat het gebruik van camera s kenbaar moet zijn. Burgers moeten in elk geval in kennis worden gesteld van de mogelijkheid dat zij op beelden kunnen voorkomen zodra zij het gebied betreden dat valt binnen het bereik van de camera s. Aan het kenbaarheidvereiste moet niet alleen worden voldaan als er beelden worden vastgelegd, maar ook als sprake is van monitoring en er dus geen opnames worden gemaakt. Door het goed zichtbaar plaatsen van borden, waarop wordt aangeven dat in het betrokken gebied met camera s wordt gewerkt, kan het publiek op deze mogelijkheid worden geattendeerd. Overigens houdt het kenbaarheidvereiste niet in dat camera s altijd zichtbaar moeten zijn of dat de burgers op de hoogte moeten worden gesteld van de precieze opnametijden. In artikel 441b van het Wetboek van Strafrecht is de niet-kenbare toepassing van cameratoezicht op voor het publiek toegankelijke plaatsen strafbaar gesteld. Artikel 151c lid 5: Openbare plaats Met de camera s worden uitsluitend beelden gemaakt van een openbare plaats als bedoeld in artikel 1 van de Wet openbare manifestaties en andere bij verordening aan te wijzen plaatsen die voor een ieder toegankelijk zijn. Artikel 151c lid 6: Bewaartermijn beelden camera s De met de camera s gemaakte beelden mogen in het belang van de handhaving van de openbare orde worden vastgelegd en gedurende ten hoogste vier weken worden bewaard. De vastgelegde beelden vormen een tijdelijk register in de zin van de Wet politieregisters. Met inachtneming van artikel 13, zevende lid, van de Wet politieregisters kunnen uit dat register gegevens worden verstrekt ten behoeve van de opsporing van een gepleegd strafbaar feit. Artikel 151c lid 8: Regels stellen In het privacy- en procedurehandboek en de gebruikersovereenkomst met de politie worden de regels zoals deze gesteld worden in lid 8 verwerkt. 8

9 Bijlage 1 Tekst Gemeentewet artikel 151c 1. De raad kan bij verordening de burgemeester de bevoegdheid verlenen om, indien dat in het belang van de handhaving van de openbare orde noodzakelijk is, te besluiten tot plaatsing van vaste camera s voor een bepaalde duur ten behoeve van het toezicht op een openbare plaats als bedoeld in artikel 1 van de Wet openbare manifestaties en andere bij verordening aan te wijzen plaatsen die voor een ieder toegankelijk zijn. De burgemeester bepaalt de duur van de plaatsing en wijst de openbare plaats of plaatsen aan, met inachtneming van hetgeen daaromtrent in de verordening is bepaald. 2. De burgemeester stelt, na overleg in de lokale driehoek, bedoeld in artikel 14 van de Politiewet 1993, de periode vast waarin in het belang van de handhaving van de openbare orde daadwerkelijk gebruik van de camera s plaatsvindt en de met de camera s gemaakte beelden in elk geval rechtstreeks worden bekeken. 3. De burgemeester bedient zich bij de uitvoering van het in het eerste lid bedoelde besluit van de onder zijn gezag staande politie. 4. De aanwezigheid van camera s als bedoeld in het eerste lid is op duidelijke wijze kenbaar voor een ieder die de desbetreffende openbare plaats betreedt. 5. Met de camera s worden uitsluitend beelden gemaakt van een openbare plaats als bedoeld in artikel 1 van de Wet openbare manifestaties en andere bij verordening aan te wijzen plaatsen die voor een ieder toegankelijk zijn. 6. De met de camera s gemaakte beelden mogen in het belang van de handhaving van de openbare orde worden vastgelegd en gedurende ten hoogste vier weken worden bewaard. 7. De vastgelegde beelden, bedoeld in het zesde lid, vormen een tijdelijk register in de zin van de Wet politieregisters. Met inachtneming van artikel 13, zevende lid, van de Wet politieregisters kunnen uit dat register gegevens worden verstrekt ten behoeve van de opsporing van een gepleegd strafbaar feit. 8. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden met het oog op de goede uitvoering van het toezicht, bedoeld in het eerste lid, regels gesteld omtrent: a. de vaste camera s en andere technische hulpmiddelen benodigd voor het toezicht, bedoeld in het eerste lid, en de wijze waarop deze hulpmiddelen worden aangebracht; b. de personen belast met of anderszins direct betrokken bij de uitvoering van het toezicht; en c. de ruimten waarin de waarneming of verwerking van door het toezicht vastgelegde beelden plaatsvindt. 9

10 Bijlage 2 Gebruikersovereenkomst met de politie Gebruik/beheerovereenkomst camera s Eigenaar, uitlener: Naam instelling: Gemeente Woensdrecht Behandelend contactpersoon: Joyce Kolkman Straat: Huijbergseweg 3 Postcode: 4631 GC Hoogerheide Telefoon.: adres: j.kolkman@woensdrecht.nl Gebruiker en mede-eigenaar: Naam instelling: Politie MWB Team Bergen-Woensdrecht Contactpersoon: Peter Havelaar, teamchef politieteam Bergen- Woensdrecht Straat: Jacob Obrechtlaan 9 Postcode: 4611 AP Bergen op Zoom Telefoon.: adres: peter.havelaar@mw-brabant.politie.nl Bruikleenschap De mobiele camera s met de daarbij behorende infrastructuur, zijn eigendom van. De politie heeft de één mobiele camera in bruikleen. De gemeente is verantwoordelijk voor het betalen van de abonnementsgelden voor de mobiele camera. Uitkijken van de camera s op bedrijventerrein de Kooi Het uitkijken van de camera s wordt door de medewerkers van de politie om niet gedaan. De camera s worden door de politie uitgekeken wanneer dit nodig blijkt te zijn naar aanleiding van incidenten. De beelden blijven maximaal 28 dagen bewaard, met uitzondering van de beelden die voor opsporing gebruikt worden. Inzet (mobiele) camera s Inzet van mobiele camera s bij geplande acties in het kader van de openbare orde in het kader van artikel 2 van de Politiewet 1993 of artikel 151c Gemeentewet, wordt vooraf afgestemd in de lokale driehoek en derhalve dus ook voor dit overleg geagendeerd. Bij incidenten wordt achteraf melding gemaakt bij de lokale driehoek. De inzet van de mobiele camera s wordt dus altijd gemeld in de lokale driehoek. Als beelden n.a.v. gepleegde strafbare feiten voor opsporing gebruikt kunnen worden, dan wordt de mogelijkheid geboden ze hier voor in te zetten onder het gezag van het OM. Uitbreiding of verplaatsing van camera s Wanneer er een uitbreiding of een verplaatsing van het cameratoezicht gewenst is, geeft de politie dit door aan de gemeente. Voor deze uitbreiding of verplaatsing wordt een onderbouwing met feiten aangeleverd door de politie. Uiteindelijk wordt in de lokale driehoek besloten of er op een bepaalde locatie een camera geplaatst wordt. 10

11 Beheer en eigendom van de beelden De politie is mede-eigenaar en beheerder van de beelden. Het beschikbaar stellen en bewerken van de beelden aan derden gebeurt enkel door de politie, in overleg met het OM en de burgemeester. De politie kan beelden beschikbaar stellen aan de burgemeester op met inachtneming van de Wet bescherming persoonsgegevens. Indien de gemeente bij de politie een verzoek doet om de opgenomen beelden terug te kijken, naar aanleiding van gepleegde incidenten, reageert de politie zo snel mogelijk doch uiterlijk binnen 10 werkdagen. Verantwoordelijkheid voor meldingen en reparaties Bij het (gedeeltelijk) niet inzetbaar zijn van de camera s is het de verantwoordelijkheid van de politie om dit door te geven aan het bedrijf die de reparaties verzorgt. De politie houdt een logboek bij van de gedane meldingen en uitgevoerde reparaties. De gemeente is als eigenaar van de camera s verantwoordelijk voor de gemaakte kosten van de reparaties. Van alle reparaties wordt melding gemaakt richting de gemeente. Wanneer er vervanging nodig is van een camera of van een harddisk recorder wordt eerst overlegd met de gemeente, voordat deze opdracht door de politie aan het bedrijf wordt verstrekt. De politie meldt zo snel mogelijk defecten aan de ambtelijk contactpersoon, zodat de (loco) burgemeester tijdig ingelicht kan worden. Het uitgangspunt is dat de camera s altijd inzetbaar zijn. Gezamenlijke communicatie Communicatie betreffende het cameratoezicht richting externen wordt vooraf afgestemd tussen de ambtelijk contactpersoon van de en de contactpersoon van de politie. Aldus overeengekomen op dd-mm-jjjj

12 Bijlage 3 Privacy- en procedure handboek Privacy- en procedurehandboek cameratoezicht gemeente Woensdrecht Dit privacy- en procedurehandboek ziet toe op het mobiel cameratoezicht en het cameratoezicht op bedrijventerrein de Kooi. Het procedure handboek beschrijft de taken, verantwoordelijkheden en procedures die betrekking hebben op het cameratoezicht. 12

13 1. Algemeen Dit handboek behandelt regels, procedures en handelingen die uitgevoerd moeten worden door degenen die verantwoordelijk zijn voor het camerasysteem en/of handelingen in verband met het camerasysteem moeten uitvoeren. 2. Doel Het doel van cameratoezicht is: - het terugdringen van onveiligheidsgevoelens en de vermindering en voorkoming van overlast in relatie tot handhaving van de openbare orde; - vermindering en voorkoming van vandalisme en geweldsmisdrijven in relatie tot handhaving van de openbare orde. 3. Begripsbepaling - camerasysteem Kooi: het geheel van camera s, monitoren, opnameapparatuur, verbindingskasten, glasvezelverbindingen en bevestigingen; - mobiele camerasysteem: het geheel van de camera's, laptop, opnameapparatuur, bevestigingen, bedradingen en toebehoren; - mobiele observatieruimte: de besloten ruimte waar de monitoren en de opnameapparatuur geplaatst zijn en waar de camerabeelden live bekeken en/of opgenomen worden tijdens "live"uitkijken. - beeldinformatie: de door het camerasysteem verkregen en geregistreerde filmbeelden; - houder: de gemeente is houder van alle informatie die betrekking heeft op het cameratoezicht; - beheer: zorg voor het tijdig uitkijken van het cameratoezicht; - beheerder: de ambtenaar die belast is met het beheer en verantwoordelijk is voor de dagelijkse werking van het camerasysteem en tevens verantwoordelijk voor de veiligheid en privacyaspecten met betrekking tot de opnames en de opnameapparatuur; - operationeel beheerder: de politie ambtenaar die belast is met het aansturen van de centralisten; - technisch beheerder: de ambtenaar die belast is met het technische beheer van het cameratoezicht: - centralisten: de ambtenaren die belast zijn met de dagelijkse bediening van het camerasysteem; - incident: een waargenomen strafbaar feit, ongeval of andere gebeurtenissen die vragen om optreden. 4. Taken en verantwoordelijkheden - Het cameratoezicht geschiedt onder de verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders van de ; - De burgemeester is verantwoordelijk vanuit het oogpunt van de openbare orde en veiligheid; - Het beheer van de camera s is een verantwoordelijkheid van de, afdeling Beheer Collectieve voorzieningen. Ook het technisch beheer valt onder deze afdeling. - De operationeel beheerder van het mobiele camerasysteem is Hans Schepers (politie) - De operationeel beheerder van de camera's Kooi is Wally Langenberg (politie) 5. Bediening van het mobiele camerasysteem Bevoegd tot het bedienen van het camerasysteem c.q. het live bekijken van beelden zijn: - politieambtenaren voor de uitoefening van hun wettelijke taken; - officieren van justitie voor opsporingsdoeleinden; - de beheerder, technisch beheerder en de operationeel beheerder; - derden, voor zover functioneel noodzakelijk, uitsluitend met toestemming van de beheerder Hans Schepers. 6. Bediening van het camerasysteem Kooiweg Bevoegd tot het veiligstellen van de beelden op de Kooiweg is operationeel beheerder Wally Langenberg. 7. Veiligheidsvoorzieningen - De afdeling Beheer Collectieve Voorzieningen van de gemeente zorgt ervoor dat de camera-infrastructuur (camera s, bekabeling, monitoren, opname apparatuur) vandalisme bestendig is. De beeldopnamen worden veilig opgeborgen en zijn niet toegankelijk voor onbevoegden; 13

14 8. Verslaglegging en rapportage - Van het gebruik van het camerasysteem wordt een logboek bijgehouden; - Het logboek is vertrouwelijk; - In het logboek wordt vermeld: naam, van de dienstdoende centralist, datum, tijd en bijzonderheden, zoals storingen, incidenten, meldingen, vordering van beeldinformatie etc. - Het logboek dient, buiten gebruik, opgeborgen te worden in een afgesloten kast; - Elk kwartaal wordt door de centralisten gerapporteerd aan de operationeel beheerder over de bijzonderheden; - De operationeel beheerder rapporteert aan de beheerder de bijzonderheden; - De technisch beheerder rapporteert aan de beheerder de technische bijzonderheden. 9. Periodieke controles - De technisch beheerder moet op zijn minst elke maand de volgende controles (laten) uitvoeren. - Een fysieke controle van elke camera om te onderzoeken of alle draden, kasten, bevestigingen e.d. in goede staat zijn. Ook dient bekeken te worden of de groei van bomen of nieuwbouw het zicht van de camera s niet nadelig beïnvloeden. - Een controle van de opnamekwaliteit van het beeldmateriaal; - Een controle van het register voor systeemfouten en mankementen; - De controle data worden geregistreerd in het logboek. 10. Integriteit, privacy en rechten van de geregistreerde - De persoonsregistratie wordt uitsluitend gebruikt voor doelstellingen van het cameratoezicht; - Het cameratoezicht Kooiweg wordt kenbaar gemaakt door middel van borden bij de toegangswegen; - De beeldinformatie wordt maximaal 28 dagen bewaard, waarna de informatie wordt gewist; - Onbevoegden hebben geen toegang tot het camerasysteem; - Het camerasysteem is elektronisch beveiligd tegen onbevoegd gebruik; - De onder punt 6 genoemde personen gaan vertrouwelijk en integer om met de kennis die zij tot zich krijgen met het cameratoezicht, in het bijzonder met de privacy van derden; - Geregistreerde hebben recht van inzage van de beelden en de daaraan gekoppelde gegevens en vastgelegde interpretaties en kunnen een verzoek in dienen om correctie, afscherming en/of verwijdering van de gegevens; - De centralisten hebben een acte van geheimhouding getekend. (alleen van toepassing als stadswachten). 11. Inzet mobiele camera bij incidenten. - Als een incident plaatsvindt waarbij de mobiele camera's worden ingeschakeld, dan moet het betreffende incident in het incidentenregister worden genoteerd. - de naam van de operationeel beheerder; - de naam van de leidinggevende politie; - begin- en eindtijd van het incident; - de reden om de mobiele camera's te plaatsen. - De details van het incident worden in een proces-verbaal opgenomen mocht deze in een strafzaak worden meegenomen. Inzet achteraf kan kenbaar gemaakt worden in een mutatie. 12. Uitgifte van beeldmateriaal Kooiweg - Beeldinformatie wordt verstrekt op vordering van de politie of de officier van justitie; - De beeldinformatie wordt op cd-rom of andere digitale wijze verstrekt; - De politieambtenaar of de officier van justitie legitimeert zich vooraf bij de dienstdoende centralist, en bij diens afwezigheid bij de operationeel beheerder; - De cd-rom waarop beeldinformatie wordt opgeslagen wordt gemerkt en geregistreerd door de centralist dan wel operationeel beheerder; - De politieambtenaar dan wel de officier van justitie tekent voor ontvangst en voor het zorgvuldig en integer gebruik van de beeldinformatie; - Bij afwezigheid van de centralist of de operationeel beheerder maakt de politieambtenaar of de officier van justitie een proces-verbaal van de vordering van de beeldinformatie en stuurt een afschrift daarvan naar de operationeel beheerder. 14

15 13. Inzagerecht beeldinformatie van derden - Gelet op de bescherming van privacy gelden restricties voor het inzagerecht van derden; - Het recht op inzage kan alleen worden verleend als de inzage valt onder het in punt 2 genoemde doel en indien een zwaarwegend belang wordt aangetoond; - Een verzoek tot inzage van een advocaat, in het kader van een strafproces ter verdediging van een verdachte cliënt, wordt gedaan door tussenkomst van de officier van justitie; - Niet-justitiële verzoeken tot inzage worden gericht aan de beheerder; - De verzoeker dient zich, ter vaststelling van zijn identiteit, in persoon te voegen bij de beheerder of de operationeel beheerder; - De beheerder beslist na weging van de belangen binnen twee werkdagen op het verzoek; - Personen die inzage in de beeldinformatie krijgen tekenen een inzagenverklaring. 14. Personele aangelegenheden. - De gemeente en politie zorgen ervoor dat al het personeel goed getraind is voordat ze kunnen werken met camera-apparatuur. De training houdt in: - gebruik van apparatuur; - observatietechnieken; - gemeentelijke procedures en opslaan beeldmateriaal; - procedures voor rapportages en incidenten; - omgaan met bewijsmateriaal; - oefeningen van praktijksituaties. - De gemeente en politie zorgen ervoor dat het personeel elk jaar een opfristraining krijgen om er voor te zorgen dat de werkzaamheden optimaal uitgevoerd worden. - Aan een centralist of de operationeel beheerder van de camera's kan gevraagd worden ter rechtszitting te verschijnen en een getuigenis af te leggen. Wanneer beeldmateriaal ter rechtszitting gebruikt wordt, kan het noodzakelijk zijn dat een centralist die aanwezig was op de meldkamer een ondersteunende verklaring afgeeft over datgene dat via de monitoren waargenomen is. Normaal gesproken kan een verklaring afgegeven worden door personen die: - het incident gezien hebben; - een kopie van het beeldmateriaal gemaakt heeft. - Gelet op het doel van het camerasysteem zijn de camera s zodanig geplaatst dat ze alleen het publiek gebied bestrijken en niet het privaat gebied of in andere gebieden waarin privacy verwacht mag worden. Desondanks zal het niet altijd mogelijk zijn te voorkomen dat de camera s privaat of ongewenst gebied bestrijken (gelet bijvoorbeeld op de zoomfaciliteiten van de camera s). 15. Verzet aantekenen - Betrokkenen kunnen te allen tijde, op basis van artikel 40 van de Wet bescherming persoonsgegevens, verzet aantekenen tegen de cameraregistratie bij het college van burgemeester en wethouders. 16. Klachten - Klachten over de toepassing van het camerasysteem, over de bij het cameratoezicht betrokken ambtenaren, met uitzondering van politie en justitie, of klachten over het weigeren van inzage van beeldinformatie, worden schriftelijk binnen zes weken ingediend bij het college van burgemeester en wethouders; - Behandeling van klachten geschiedt volgens hoofdstuk 9 van de Algemene Wet Bestuursrecht. Aldus vastgesteld te Woensdrecht op. Het college van burgemeester en wethouders van Woensdrecht, De burgemeester, De secretaris, 15

16 Bijlage 4 Schematisch overzicht taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden GEMEENTE De gemeenteraad kan aan de burgemeester, bij verordening, de bevoegdheid verlenen om te besluiten tot plaatsing van camera s op openbare plaatsen in de zin van artikel 1 WOM, voor de handhaving van de openbare orde. De gemeenteraad kan deze bevoegdheid naar plaats en duur inperken, afhankelijk van de beleidsvrijheid die hij de burgemeester wil toekennen. kan ook andere plaatsen, die voor iedereen vrij toegankelijk zijn, als openbare plaatsen aanmerken, waarna de burgemeester het recht heeft om op deze plaatsen cameratoezicht uit te voeren conform artikel 151c Gemeentewet. De burgemeester is verantwoordelijk voor het gemeentelijk cameratoezicht. besluit op welke openbare plaatsen en voor welke duur cameratoezicht zal plaatsvinden (afhankelijk van de beleidsvrijheid die de gemeenteraad heeft gegeven). bepaalt in de lokale driehoek, de perioden waarin de camera s daadwerkelijk worden gebruikt en de beelden direct bekeken gaan worden. POLITIE Is belast met het waarnemen van de beelden. Bepaalt wat er met de beelden gebeurt. Beslist over de opvolging van de signalen uit de toezichtcentrale. Voert overleg met de burgemeester over de periode waarin de camera s daadwerkelijk worden gebruikt en de beelden direct bekeken gaan worden. OPENBAAR MINISTERIE Voert overleg met de burgemeester over de periode waarin de camera s daadwerkelijk worden gebruikt en de beelden direct bekeken gaan worden. Beslist of de opgenomen beelden worden gebruikt ten behoeve van de opsporing en vervolging van strafbare feiten. 16

17 Bijlage 5 Checklist voor de lokale driehoek gebruik camera s 1. Wat is de aanleiding? (openbare orde en veiligheid) 2. Wat is de noodzaak? 3. Waarom kan het niet op een andere manier worden bereikt? 4. Wat is het doel van de inzet van de camera s? 5. Welke plek wordt de camera of worden de camera s geplaatst? 6. Wanneer vindt er een evaluatie plaats van de inzet van de camera s? 7. Wat is de duur van de plaatsing van de camera s? 8. Op welke wijze wordt het kenbaar gemaakt? 9. Worden er alleen beelden gemaakt van een openbare plaats? 10. De beelden worden maximaal vier weken bewaard. 11. Gaat het hier om opsporing van een gepleegd strafbaar feit? 12. Is het cameratoezicht kenbaar gemaakt bij college bescherming persoonsgegevens? 17

18 Bijlage 7 Twee vormen van cameratoezicht Beveiliging van private en publieke eigendommen en personen (Wbp) Handhaving van de openbare orde op openbare plaatsen (151c Gem. wet) Doelstelling Beveiliging van eigendommen en natuurlijke personen zoals werknemers, klanten en leveranciers; het ondersteunen van taken op het gebied van onderhoud, beheer en brandveiligheid. Handhaving van de openbare orde en voorkoming van strafbare feiten die invloed hebben op de orde en rust in de gemeentelijke samenleving. Wetgeving Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) en het verbod op heimelijk cameratoezicht. Melding bij CBP die ambtshalve onderzoek doen. Gemeentewet 151c; de politiewet, de Wet politiegegevens en de algemene plaatselijke verordening van de Gemeenteraad. Verantwoordelijkheid Het is een gerechtvaardigd belang om binnen de kaders van de bovenstaande doelstelling de openbare weg mee te nemen in het toezicht. De verantwoordelijkheid van de overheid voor het toezicht in het publieke domein moet in een dergelijk samenwerkingsverband wel duidelijk tot uitdrukking komen. De lokale overheid blijft immers verantwoordelijk voor het publieke domein. Het gerechtvaardigd private belang en de uitoefening van de publiekrechtelijke taak gaan in deze situaties gelijk op. De burgemeester is belast met de uitvoering van het besluit tot plaatsing van camera s. De duur van de plaatsing en de plaatsen worden door hem bepaald met in achtneming van de Verordening van de Gemeenteraad. De periode waarin de beelden rechtstreeks worden bekeken wordt bepaald na voorafgaand overleg met het Openbaar Ministerie. De politie voert de operationele regie over het cameratoezicht. Regels van proportionaliteit en subsidiariteit dienen in acht te worden genomen. Twee vormen van cameratoezicht in één centrale video toezicht ruimte (Wbp en artikel 151c van de Gemeentewet Hoewel de techniek gedeeld kan worden, dient de uitkijk- en opslagfunctie gescheiden te worden van het cameratoezicht dat valt onder artikel 151c van de Gemeentewet. Hieronder worden verstaan fysiek gescheiden observaties, gescheiden opslag van beeldmateriaal en afzonderlijke procedures en protocollen die aansluiten op de verschillende doelomschrijvingen. Op grond van hun verantwoordelijkheid i.c. artikel 2 van de Politiewet, kunnen burgemeester en politie de toezichtcamera s voor de beveiliging tijdelijk onder regie van de politie brengen; bijvoorbeeld bij calamiteiten en incidentele verstoringen van de openbare orde. De voorwaarden waaronder dienen te worden geregeld in een samenwerkingsprotocol. Overigens zie kolom hiernaast. Cameraobservatie Observatie door particulieren onder voorwaarden(opleidingseisen) toegestaan. Verantwoordelijkheid voor de privacybescherming blijft bij de lokale overheid als er delen van het publieke domein worden bestreken. Observatie door particulieren alleen toegestaan onder de operationele regie van de politie. 18