Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Levering van onderzeeboten aan Taiwan Nr 23 VERSLAG VAN EEN MONDELING OVERLEG Vastgesteld 10 april 1984 De vaste Commissie voor Economische Zaken 1 heeft op 28 maart 1984 in het openbaar mondeling overleg gevoerd met de minister van Economische Zaken over de wijze waarop geprobeerd wordt de surséance van betaling van het bedrijf Wilton-Fijenoord te beëindigen. De minister werd tijdens het overleg vergezeld door ir. J. P. Hanse en door ir. P. A. Vis, respectievelijk hoofd van en medewerker op de afdeling Metaalverwerkende Industrie- De commissie heeft de eer van het gevoerde overleg als volgt verslag uit te brengen. 1 Samenstelling: Leden: Van der Spek (PSP), Van Dis (SGP), Salomons (PvdA), Van der Hek (PvdA), voorzitter. Kombrink (PvdA), Van der Doef (PvdA), Engwirda (D'66), Braams (VVD), Jacobse (VVD), ondervoorzitter, Dijkman (de groep Scholten/Dijkman), Beckers-de Bruijn (PPR), Van der Linden (CDA) Spieker (PvdA), Lansink (CDA), De Korte (VVD), Van Erp (VVD), Gerritse (CDA), Zijlstra (PvdA), Mateman (CDA), Van lersel (CDA), Van Vlijmen (CDA), Schartman (CDA), Eshuis (CPN), Van der Kooij (VVD), Alders (PvdA). Plv. leden: Groenman (D'66), Herfkens (PvdA), Castricum (PvdA), Toussaint (PvdA), Rienks (PvdA), Tommei (D'66), Linschoten (VVD), De Grave (VVD), Wagenaar (RPF), Oomen-Ruijten (CDA), Vos (PvdA), Weijers (CDA), Rempt-Halmmans de Jongh (VVD), Nijhuis (VVD), B de Vries (CDA), Wöltgens (PvdA), De Boer (CDA), Van den Toorn (CDA), Couprie (CDA), Joekes (VVD), Tazelaar (PvdA). De minister constateerde dat de uitspraak van het College van Beroep voor het Bedrijfsleven, waarop velen met ingehouden adem hebben gewacht, meer duidelijkheid heeft gebracht. Voor de regering brengt dit geen verandering in de situatie, aangezien haar stelling door de rechter is bevestigd. Voor Wilton-Fijenoord gaat de tijd nu wel dringen. Wat betreft de toekomst van dit bedrijf zijn voor de regering nog steeds de volgende uitgangspunten van kracht. In overeenstemming met de conclusies van het rapport-langman ziet de regering toekomst voor de reparatie-afdeling na afslanking en mits in de sector meer wordt samengewerkt. Ten aanzien van de nieuwbouw is de toekomst onzeker, omdat de bouw van grotere schepen voor de Nederlandse marine uitgesloten moet worden geacht. Er is reeds een belangrijke financiële inspanning verricht voor de vervroegde plaatsing van marine-orders bij RDM en De Schelde. Dit was in overeenstemming met het vorig jaar door de regering ingenomen en in de Tweede Kamer besproken standpunt ten aanzien van RSV-déconfiture, dat onder meer inhield dat de reparatie-afdeling van RDM en op de duur ook de nieuwbouw bij WF zouden sluiten. Het probleem van de onderhanden onderzeebootorder van Taiwan is in de eerste plaats een probleem van Taiwan zelf. De gedachte dat deze opdracht bij RDM zou kunnen worden voltooid, wilde de minister verder laten rusten. Wil men de nieuwbouw bij WF handhaven, dan biedt de Damen-optie daartoe de mogelijkheid. De onderhandelingen daarover gaan nog altijd voort. De minister had indertijd een beroep op partijen gedaan om die onderhandelingen open te voeren. Hij moest echter tot zijn spijt constateren dat de medewerking van de WF-directie niet optimaal was. Deze had bij voorbeeld nog altijd niet voor Damen essentiële gegevens over de nieuwbouw verstrekt. De minister nam aan dat nu binnenkort wel zou gebeuren. Tweede Kamer, vergaderjaar , 18207, nr. 23 I

2 Indien de Damen-optie niet doorgaat, kan de nieuwbouw een belemmering gaan vormen voor de reparatie-afdeling van WF. Voor de minister lag het in dat geval voor de hand dat het bedrijf zou worden gesplitst, zodat op de duur wellicht alleen de reparatie-afdeling in stand zou blijven. De regering is echter niet bevoegd of van zins te verhinderen dat een andere oplossing tot stand komt, indien de rijksoverheid daarbij niet wordt betrokken. Als de werf na aflossing van het boedelkrediet meent in haar geheel door te kunnen draaien, is dat haar vrije keuze. De minister betwijfelde overigens of de Schiedam-optie veel toekomstperspectief biedt. Hij wilde in ieder geval geen financiële middelen van de rijksoverheid in het bedrijf steken zonder voldoende vertrouwen in de toekomst te hebben. De overname van de activa door de gemeente Schiedam levert weliswaar op korte termijn liquide middelen op, maar betekent tegelijkertijd een verzwakking van de balans en hoge rentelasten voor het bedrijf. Het is niet bekend hoe de beheerders van het Gemeentefonds tegenover deze transactie zullen staan. Een ander punt dat de minister niet gerust op de toekomst van WF maakte, was het feit dat de directie van dit bedrijf nog in januari had gesteld dat voor de continuïteit een krediet van f65 min. nodig was. De regering had daarop geantwoord dat, miets de nodige maatregelen zouden worden genomen, f40 min. voldoende moest zijn. In de Schiedam-optie wordt van een lager bedrag uitgegaan. De schatting in januari zou dan wel erg overtrokken zijn geweest. Gecombineerd met de berichten dat de WF-directie een dubbel onderpand zou hebben verleend, noopte dit de minister tot grote voorzichtigheid bij het doen van toezeggingen over steunverlening. De heer Van lersel (C.D.A.) bracht in herinnering dat de minister op 1 februari had vermeld dat de beslissing binnen een maand zou vallen. Op 2 en op 12 maart heeft de minister schriftelijk verklaard dat het overleg tussen partijen nog gaande was en dat de Kamer op zeer korte termijn zou worden ingelicht. Inmiddels is de maand maart bijna verstreken. Voor de C.D.A.-fractie zijn sinds 1 februari de strategische doelstellingen dezelfde gebleven. Dit betekent dat de afbouw van het onderhanden nieuwbouwwerk bij WF moet worden veilig gesteld. Tevens moet het rendabele deel van de reparatie-afdeling in stand blijven. Een sociale benadering is met een zakelijke aanpak gediend: de tot dusver bekende resultaten van de RSV-enquête wijzen dat ten overvloede uit. De heer Van lersel noemde twee argumenten ten gunste van de Damenoptie die hem zeer aanspraken. In de eerste plaats vullen de capaciteiten van WF en Damen elkaar aan. In de tweede plaats kan door verwezenlijking van de Damen-optie de basis voor de nieuwbouw bij WF worden verbeterd. In dit verband is bericht ontvangen van mogelijke civiele overbruggingsorders. Is de minister daar al iets van bekend? Volgens de publiciteitsmedia acht de minister geen alternatief voor de Damen-optie aanvaardbaar. Zojuist heeft de minister zich iets soepeler uitgelaten. Het is niet erg duidelijk welke rol de bewindvoerders en de directie van RSV de afgelopen twee maanden hebben gespeeld. De directie van WF wil onverkort doorgaan. Het standpunt van de vakbeweging is daar niet ver van verwijderd. Wat is de persoonlijke betrokkenheid van de minister in de afgelopen tijd geweest? In de laatste versie van de Schiedam-optie is de medewerking van de minister niet langer noodzakelijk. Het valt op dat de bewindvoerders daarmee kunnen instemmen, ondanks hun verplichtingen ten opzichte van de schuldeisers. Is de minister bereid op korte termijn om de tafel te gaan zitten met de betrokkenen die nu hun nek hebben uitgestoken, zodat kan worden nagegaan welke weg het best begaanbaar is? De heer Van lersel dacht zelf aan een tussenoplossing, waar de gemeente Schiedam bij betrokken is, waarin de samenwerking met Damen wordt geregeld op een andere basis dan fusie en waarin het personeelsbestand wordt gehandhaafd Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 23 2

3 in overeenstemming met de beschikbare rapporten en na onderhandelingen met vakbeweging en ondernemingsraad. Verder uitstel zou zijns inziens gegoochel met arbeidsplaatsen betekenen. Op welke termijn wordt de Kamer ingelicht? De heer Jacobse (V.V.D.) memoreerde dat de minister op 1 februari groen licht gekregen had om binnen één maand een regeling voor te stellen die onder meer een fusie met Damen inhield. Volgens de V.V.D.-fractie was het indertijd door de minister geschetste alternatief voor de Damen-optie, dat onder meer afbouw van de onderhanden onderzeebootorder bij RDM inhield, onaanvaardbaar en ook niet nodig. Daardoor is een zeer hoge druk op de ketel gelegd. Ook al zou Damen voor Wilton-Fijenood een vrijwel ideale partner zijn, de rijksoverheid moet bij het uitoefenen van druk in een bepaalde richting terughoudend zijn. Het werk van de enquêtecommissie toont aan dat een door de regering nagestreefde oplossing achteraf wel eens minder briljant kan zijn dan aanvankelijk werd gedacht. Het Rijk is in ieder geval voor een deel wel degelijk verantwoordelijk voor afbouw van de Taiwan-order. De heer Jacobse distantieerde zich van de opmerking dat deze zaak uitsluitend Taiwan en zijn contractpartner zou aangaan. Thans moet worden geconstateerd dat het door WF ingestelde beroep - de heer Jacobse had de neiging om te zeggen: helaas - door dit bedrijf is verloren. Een ander gegeven is dat de surséance nu meer dan veertien maanden heeft geduurd. Voor de overlevingskansen van een onderneming is een uitstel van betaling van zo lange duur natuurlijk rampzalig. De onderhandelingen met Damen hebben nu twee maanden geduurd zonder dat een voor partijen bevredigende regeling uit de bus is gekomen. Bepaalde voorvallen in die periode hebben het psychologische klimaat verslechterd. Dit betekent dat nauwelijks mag worden verwacht dat een honderd procent Damen-optie binnen korte tijd te verwezenlijken is. In de Schiedam-optie, zoals deze volgens de jongste verklaring van de vier betrokken partijen luidt, blijven enkele belangrijke zaken onopgehelderd. Niet duidelijk is bij voorbeeld bij wie de eigendom zou berusten. Is het in verband met de nog niet voltooide Taiwan-order wel denkbaar dat de gemeente Schiedam eigenares zou zijn? Hoe kan Damen zonder een fusie bij het management en de acquisitie betrokken worden? De heer Jacobse gaf als zijn voorlopig standpunt dat de Schiedam-optie voorlopig niet mag worden uitgesloten, dat binnen tien dagen een formule moet worden gevonden die een einde maakt aan de surséance, zonder dat de rijksoverheid zich geprikkeld gaat distantiëren van een oplossing die eventueel anders zou uitvallen dan zij had gehoopt. De heer Vos (P.v.d.A.) verwees naar de brief van de minister van 2 maart, waarin deze had laten weten er geen bezwaar tegen te maken dat de vóór 1 maart geplande besluitvorming met enige dagen zou worden opgeschoven. Inmiddels is het 28 maart, terwijl elke dag kostbaar is. Uit de korte inleiding van de minister blijkt dat hij zich nog steeds op de Damen-optie richt. Daarover wordt al sinds januari gesproken en er zijn nog steeds grote problemen. De minister wijt de vertraging aan het gebrek aan gegevens waarover Damen kan beschikken. De heer Vos betwijfelde of dit de enige reden is. De heer Damen heeft door een optreden voor het NOS-journaal een tijdbom gedeponeerd te midden van het WF-personeel. Personeel en bewindvoerders zijn steeds minder voor de Damen-optie geporteerd. De vertraging brengt Wilton-Fijenoord steeds dichter bij de afgrond, met het risico dat de werkgelegenheid van 200 werknemers en die bij de toeleveringsbedrijven daarin zal verdwijnen. Dit ondanks het feit dat het bedrijf in de kern gezond is. De minister maakt in zijn inleiding melding van de Schiedam-optie, maar hij neemt daarvan meteen weer afscheid. Hoe heeft het zover kunnen komen dat WF en de gemeente Schiedam gedwongen zijn een constructie voor te stellen waarin de medewerking van Economische Zaken niet meer Tweede Kamer, vergaderjaar , 18207, nr. 23 3

4 voorkomt? Als Damen nog niet in staat is definitieve conclusies te trekken, hoe weet de minister dan dat de Damen-optie meer zekerheden biedt dan de Schiedam-optie? Volgens de bewindvoerder Van Wessem is de Schiedam-optie realiseerbaar, zelfs zonder dat de f40 min. van Economische Zaken volledig ter beschikking komt. Hij houdt er daarbij rekening mee dat het boedelkrediet van f35 min. nog moet worden afgelost. De heer Vos drong er bij de minister sterk op aan dat deze aan de Schiedam-optie dezelfde kans zou bieden als aan Damen. Dit zou moeten geschieden onder dezelfde condities wat betreft financiële deelneming door de rijksoverheid. Doet de minister dit niet, dan bemoeit hij zich rechtstreeks met de positie van de ene onderhandelingspartij ten opzichte van de andere. Tevens draagt hij dan bij aan een verlenging van de onzekerheid bij het personeel en een verdere verslechtering van de positie van WF. De heer Vos erkende dat er in de Schiedam-optie nog onduidelijkheden zijn, maar de verklaring die vier partijen op 27 maart hebben uitgegeven, biedt voldoende basis om de realiteitswaarde van de Schiedam-optie snel te onderzoeken. De heer Van der Spek (P.S.P.) vermoedde dat de bemoeienis van het ministerie van Economische Zaken veel intensiever was geweest dan de minister in zijn inleiding had gesuggereerd. Ook bij hem drong zich de vergelijking op met de wijze waarop Verolme indertijd met Rijn-Schelde is gefuseerd. Waarom heeft de minister meer vertrouwen in de Damen-optie dan in alternatieve oplossingen? Bij de werknemers ligt dat begrijpelijkerwijs andersom. Kan de minister meer informatie verschaffen over de geheimzinnige reis van WF-directeur Sluis naar Zwitserland? Een andere vraag betrof de Schiedam-optie. De gemeente acht de verlening van de volledige f40 min. financiële steun door de minister niet meer nodig. Ook zonder belangrijke steunfinanciering door het ministerie van Economische Zaken wordt de verzelfstandiging van WF mogelijk geacht. Dat betekent dat niet wordt afgezien van een gedeelte van het steunbedrag. In hoeverre bestaat bij de minister de bereidheid de Schiedam-optie financieel te steunen? Ten slotte vroeg de heer Van der Spek wat de minister precies bedoeld had met zijn dreigende woorden over de goedkeuring door de beheerders van het Gemeentefonds. Mevrouw Eshuis (C.P.N.) stelde dat de minister aan Damen een gouden voortouw had overhandigd, dat naderhand een wurgtouw bleekte zijn. Dank zij acties op de werf is dit plannetje nu van de baan, maar de minister houdt het touw nog bij de hand. Door de verklaring van de bij de Schiedam-optie betrokken partijen is nu aangetoond dat de werf op eigen kracht een toekomst kan opbouwen. Er is nu dus geen enkel beletsel meer voor een snelle verzelfstandiging van de werf. De minister zou kunnen volstaan met het versturen van een telegram, waarin hij succes toewenst. Mevrouw Eshuis betuigde haar respect voor de gemeente Schiedam, die blijk heeft gegeven van meer zorg voor haar mensen dan andere overheden. Ondanks de zorg die de C.P.N.-fractie heeft over militaire produktie, verdient de werf maximale ondersteuning. Een nieuwe start biedt ook nieuwe mogelijkheden voor civiele orders. Tijdens de verhoren van de parlementaire enquêtecommissie is het departement door een getuige onvoldoende deskundigheid verweten. In ieder geval valt in dit geval te constateren dat de besluitvorming te traag verloopt. Mevrouw Eshuis had respect voor de werknemers van de werf, die desondanks verstandig zijn gebleven. De heer Tommei (D'66) zei dat voor zijn fractie de conclusies van het rapport-langman nog steeds als een paal boven water staan. Hij had waardering voor het optreden van de gemeente Schiedam. Binnen één of twee weken zou nu een definitieve oplossing tot stand moeten komen. Het Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 23 4

5 probleem is echter dat een oplossing niet valt te forceren, zelfs niet door de minister van Economische Zaken. Wil de minister alles doen wat in zijn vermogen ligt om verdere vertraging te voorkomen? Wil hij in dat verband bevorderen dat er zo snel mogelijk klaarheid komt over het standpunt van de minister van Binnenlandse Zaken met betrekking tot overname van de activa door de gemeente Schiedam? De heer Tommei beklemtoonde dat alle opties een reële kans moeten krijgen. Hij vroeg de minister in dit opzicht flexibiliteit te betrachten. De heer Van der Hek (P.v.d.A.) merkte op dat de parlementaire enquête een zakelijke beoordeling van het actuele beleid niet in de weg mag staan. Het probleem van Wilton-Fijenoord was er ook geweest zonder parlementaire enquête. De minister heeft gezegd dat hij wat betreft de reparatie-afdeling het rapport-langman wil volgen en dat hij daarvoor f 40 min. ter beschikking heeft. Dit is een belangrijke uitspraak, aangezien de heer Langman voortzetting in 1984 verantwoord achtte zonder positief resultaat en bij een capaciteit gelijk aan die in Of het management in handen van Damen komt of bij een ander, doet in beginsel niet ter zake. Kan de minister bevestigen dat zijn aanbod van f40 min. niet alleen voor Damen geldt? Bij de nieuwbouw is er volgens de minister een probleem. Principieel maakt het echter ook hier geen verschil of daar Damen zit of een ander. De overheid mag nooit in de positie verzeild raken dat zij Damen bij voorbaat gelooft en een ander niet. Beide opvattingen moeten op dezelfde wijze worden beoordeeld. Is de minister daartoe bereid? Wil hij toezeggen dat hij bereid is ook bij een andere dan de Damen-optie een financiële betrokkenheid van de staat in overweging te nemen, als die mocht blijken wenselijk en verantwoord te zijn? De fractie van de P.v.d.A. ziet pluspunten in acquisitie door Damen. Damen brengt echter geen vermogen in, doch uitsluitend managementkwaliteiten. Die kunnen ook worden ingebracht zonder overneming. Als er andere kandidaten voor overneming zijn, loont het de moeite die mogelijkheid te bestuderen. Als overneming door Damen de enige mogelijkheid blijkt te zijn, dan kan verlangd worden dat hij instemt met handhaving van de capaciteit en het daarbij behorende personeelsbestand. Een voorwaarde is tevens dat de werknemers en hun organisaties met de overneming kunnen instemmen. Dat is overigens al eens door Damen zelf bevestigd. Is ook de minister die opvatting toegedaan? Een goede motivatie bij het personeel is een factor die op geld waardeerbaar is. Ten slotte deed de heer Van der Hek een beroep op de minister, mocht de Damen-optie in de komende dagen definitief mislukken, geen voldongen feiten te creëren - in de zin van het bevorderen van een faillissement - zonder nader onderzoek van de Schiedam-optie. Hoeveel dagen zijn voor dit traject nodig? De minister verklaarde dat alle opties uiteindelijk dienen te worden getoetst aan het bestaan van een rendabel toekomstperspectief. Dit nalaten zou een onjuiste besteding van gemeenschapsgelden betekenen. Het kan dus ook niet zo zijn dat de regering bij elke oplossing f80 min. ter beschikking stelt, ongeacht de merites van de uiteindelijke optie. De minister verklaarde zich bereid de bestaande opties en eventuele nieuwe gegadigden volstrekt gelijkwaardig te beoordelen. De keuzen die vorig jaar zijn gemaakt over de wijze van verzelfstandiging van de RSV-onderdelen, zijn door de Kamer onderschreven. Toen is besloten dat de defensie-orders voortaan naar KSM en RDM zouden gaan, dat de reparatie-afdeling bij RDM zou verdwijnen en dat WF door zou gaan als reparatiewerf. De verzelfstandiging impliceerde dat geen mini-rsv in stand zou blijven. Vorige zomer doemde de mogelijkheid op van een Taiwan-order. Dit heeft voor vertraging in de verzelfstandiging gezorgd, aangezien daarover pas heden definitief uitsluitsel is gegeven. De ontknoping is verder vertraagd doordat de directie van WF op 26 maart aan Damen Tweede Kamer, vergaderjaar , 18207, nr. 23 5

6 nog steeds niet de gevraagde gegevens over het nieuwbouwproject ter beschikking had gesteld. Zonder die gegevens kan Damen natuurlijk nooit een eindbod doen. Deze gang van zaken is door de bewindvoerders bevestigd. De heer Van lersel vroeg bij wijze van interruptie of de bewindvoerders ook niet over deze gegevens beschikten. In dat geval wordt het hoog tijd dat de minister ingrijpt. De minister antwoordde dat hij inderdaad de indruk had gekregen dat ook de bewindvoerders niet exact op de hoogte waren. Zijn mogelijkheden tot ingrijpen zijn echter beperkt. Hij zou de zaak kunnen forceren door een vordering in te stellen. Het heeft de afgelopen tijd moeite gekost de ontvanger der belastingen ervan te weerhouden tot executie over te gaan. In een positieve richting forceren is echter veel moeilijker. Door de heer Jacobse is gevraagd niet te veel druk in een bepaalde richting uit te oefenen. De minister ontkende dat hij te veel druk uitoefende. Hij wilde slechts vaststellen dat, ondanks zijn dringend beroep aan alle partijen serieus te onderhandelen, op maandag jl. door de directie van Wilton-Feijenoord essentiële gegevens nog niet waren verstrekt. De heer Van der Hek merkte bij wijze van interruptie op dat de bewindvoerders op grond van de wet bevoegd zijn alles te weten te komen wat zij nodig achten. Zij zijn degenen die in eerste instantie moeten beoordelen of het bod van Damen al of niet aanvaardbaar is. Hebben de bewindvoerders soms aan de minister gevraagd ervoor te zorgen dat de WF-directie Damen de gevraagde informatie geeft? De minister antwoordde dat de bevoegdheden zijn gespreid over raad van bestuur en raad van commissarissen van RSV, directie van Wilton- Fijenoord en bewindvoerders. Faillissementscuratoren hebben meer bevoegdheden, aangezien zij in de plaats treden van de organen van de vennootschap. Op dit gladde juridische ijs wilde de minister zich echter verder niet wagen. De heer Vos vroeg bij wijze van interruptie hoe de bewindvoerders een uitspraak hebben kunnen doen over de Schiedam-optie zonder eerst de nodige gegevens te hebben verschaft. De minister stelde dat er tussen de Schiedam- en de Damen-optie wel enig verschil is. De heer Damen heeft een met cijfers onderbouwd verhaal geleverd. De minister wilde er niet a priori van uitgaan dat die cijfers juist zijn. De WF-directie heeft echter niet kunnen aantonen dat zij niet kloppen en dat de werf met een afslanking door natuurlijk verloop wel winstgevend zou kunnen werken. Dat zou alleen kunnen, als een deel van de kosten op de nieuwbouw-afdeling kan worden afgeschreven. Aangezien de nieuwbouw echter onvoldoende perspectief heeft, moet de reparatie afzonderlijk worden bekeken. De cijfers van Damen zijn moeilijk aanvechtbaar. De heer Langman baseerde zich in zijn rapport dat uitsluitend de reparatiesector betrof op een advies van het bureau Horringa en De Koning. Dit bureau baseerde zijn verwachtingen op het bestaan van een tweede Taiwan-order met dezelfde winstcapaciteit als de eerste. Op basis daarvan kon het een deel van de overheadkosten op de nieuwbouw afschrijven. Inmiddels is het perspectief veranderd. Voor een in de toekomst rendabele reparatiewerf is dus afslanking van in het bijzonder de overhead niet te vermijden. Damen brengt inderdaad waarschijnlijk geen vermogen in. De gemeente Schiedam doet dit echter ook niet. In de Schiedam-optie worden slechts activa in liquide middelen omgezet. Daar komt nog bij dat in het rapport van de heer Langman een bankkrediet van f20 min. was voorzien. De banken geven makkelijker krediet aan een werf met een balanspositie waar actief in zit. Damen brengt een acquisitie-apparaat en managementervaring in. Wat de acquisitie betreft is al gewezen op de positie van KMS en RDM als marinewerven. Daarnaast isereenovereenkomsttussen RSV en Van dergiessen-de N jord over een taakafbakening. De minister voelde er niets voor druk uit te Tweede Kamer, vergaderjaar , 18207, nr. 23 6

7 oefenen die overeenkomst open te breken. Dat zou de problemen slechts verplaatsen. Resteert de mogelijkheid van de bouw van kleinere schepen. Daarvoor heeft Damen een uitmuntend acquisitie-apparaat. Bij verwezenlijking van de Damen-optie wordt WF buiten RSV-verband gebracht. Bij de Schiedam-optie is dat naar eerste indruk onmogelijk, omdat de bewindvoerders het boedelkrediet alleen uit RSV-geld kunnen aflossen - als dat al mogelijk is - door een band tussen RSV en WF te laten voortbestaan. Als de gemeente Schiedam per saldo f23 min. liquide middelen ter beschikking stelt (f40 min. minus overneming van de hypotheek a f 17 min.) en de banken circa f 15 min., resteert nog een bedrag van circa f65 min. RSV zou dan een belangrijk financier van WF worden. De bewindvoerders hebben echter ook een verantwoordelijkheid ten opzichte van de schuldeisers. Het beeld is nog niet duidelijk. Dat RSV zou blijven voortbestaan, is geen voldoende reden om de Schiedam-optie af te wijzen, ook al zou dat niet overeenstemmen met het tot nu toe gevoerde beleid. Er zijn echter weinig andere mogelijkheden als Damen van overneming afziet, als WF niet wordt gesplitst en als het bod van Schiedam alleen de koop van de grond inhoudt en niet van de aandelen. De heer Sluis heeft, voor zover de minister bekend, in Zwitserland gesproken met een financier die voor hoge rente oliegeld ter beschikking wilde stellen. Dit bod was voor WF niet aantrekkelijk. Als de directie echter uit Zwitserland een gegadigde voor overneming had meegebracht, zou ook die optie serieus zijn onderzocht. Als Damen niet de eigendom van WF zou verkrijgen, maar wel tegen percenten van de opbrengst voor de acquisitie zou zorgen, zou WF natuurlijk alleen de orders krijgen die in Gorinchem niet geplaatst kunnen worden. Voor het Schiedamse bedrijf is dit niet zo aantrekkelijk. Als Damen niet de eigendom, maar wel een vorm van zeggenschap zou krijgen, zijn allerlei varianten denkbaar. Daarvan wilde de minister er van tevoren geen uitsluiten. Met betrekking tot het standpunt van de beheerders van het Gemeentefonds herinnerde de minister eraan dat in het geval van ADM de provincie Noord-Holland de transactie alleen wilde goedkeuren met een garantie van Economische Zaken. Die garantie is toen verleend, maar het ging om een veel geringer bedrag. De minister was nog niet benaderd door de provincie Zuid-Holland, maar ook daar zou moeten worden getoetst of bij voorbeeld voor de grond een reële prijs is betaald. Dat is een factor die voor de beheerders van het Gemeentefonds van belang is. De minister zegde toe te zullen bevorderen dat over het standpunt van de beheerders van het fonds duidelijkheid ontstaat. Als dezen de transactie onverantwoord achten, wilde hij echter niet proberen hen op andere gedachten te brengen. De minister was het met de commissie eens dat nu haast geboden is. Ook al is gelukkig gebleken dat de paniek in januari overtrokken was, er moet nu toch wel binnen twee weken een oplossing komen. Wat hem zelf betrof betoogde de minister dat hij voorzichtig, verstandig, doch snel zou handelen. De voorzitter van de commissie, Van der Hek De griffier van de commissie, Koppen Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 23 7