Instantie. Onderwerp. Datum

Transcriptie

1 Instantie Hof van Cassatie Onderwerp Benelux - Algemeen - Fabrieks-en handelsmerken - Benelux Merkenwet - Overeenstemming - Begrip - Art. 13, A, Benelux-Merkenwet Datum 5 april 2001 Copyright and disclaimer Gelieve er nota van te nemen dat de inhoud van dit document onderworpen kan zijn aan rechten van intellectuele eigendom, die toebehoren aan bepaalde betrokkenen, en dat er u geen recht wordt verleend op die desbetreffende rechten. M&D Seminars wil u met dit document de nodige informatie verstrekken, zonder dat de in dit document vervatte informatie bedoeld kan worden als een advies. Bijgevolg geeft M & D Seminars geen garanties dat de informatie die dit document bevat, foutloos is, zodat u dit document en de inhoud ervan op eigen risico gebruikt. M&D Seminars, noch enige van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook betreffende het gebruik van dit document en van haar inhoud. M&D Seminars - 1 februari 2002 M&D CONSULT BVBA HUBERT-FRERE-ORBANLAAN GENT TEL 09/ FAX 09/ info@mdseminars.be

2 Nummer : RC01451_1 Datum : Juridictie : HOF VAN CASSATIE, FRANSTALIGE AFDELING, 1E KAMER Zetel : PARMENTIER Verslaggever : STORCK Openb. Min. : DE RIEMAECKER Rolnummer : C980563Fv Kop BENELUX. - ALGEMEEN. - Fabrieks-en handelsmerken. - Benelux Merkenwet. - Overeenstemming. - Begrip. - Art. 13, A, Benelux-Merkenwet. Samenvatting De merkhouder kan zich op grond van zijn uitsluitend recht slechts verzetten tegen het gebruik van een met zijn merk overeenstemmend teken voor de waren waarvoor het merk is ingeschreven of voor soortgelijke waren indien daardoor bij het publiek verwarring kan ontstaan, inhoudende de mogelijkheid van associatiegevaar met het oudere merk (1) (2). Noot (1) Art. 13, A, Benelux-Merkenwet vóór de wijziging ervan bij het Protocol van 2 december 1992, goedgekeurd bij W. 11 mei (2) Conclusies advocaat-generaal X. DE RIEMAECKER, Cass., 5 april 2001, A.R. C F, A.C. 2001, nr.... Wettelijke basis -WET VAN ,ART 13,A Tekst Nr. C F EDITIONS DE L'AVENIR, naamloze <vennootschap>, Mr. Antoine De Bruyn, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen 1. GROUPE REGIONAL ECOLO DE NAMUR, HET HOF, Gehoord het verslag van raadsheer Storck en op conclusie van advocaat-generaal De Riemaecker; Gelet op het bestreden arrest, op 6 oktober 1997 gewezen door het Hof van Beroep te Luik; Over het eerste middel : schending van artikel 13, A, van de eenvormige Beneluxwet op de merken, die als bijlage gevoegd is bij het Beneluxverdrag inzake warenmerken van 19 maart 1

3 1962, beide ondertekend te Brussel, goedgekeurd bij de wet van 30 juni 1969, zoals het opschrift van die bijlage gewijzigd is bij het te Brussel ondertekende protocol van 10 november 1983, goedgekeurd bij de wet van 8 augustus 1986, vóór de wijziging van voornoemde eenvormige wet bij het protocol van 2 december 1992, goedgekeurd bij de wet van 11 mei 1995, doordat het bestreden arrest afwijzend beschikt op de vordering van eiseres die ertoe strekte de verweerders één frank schadevergoeding te doen betalen voor de schade die zij geleden had doordat de verweerders een krant genaamd "L'Avenir Vert" hadden uitgegeven en verspreid, de publicatie en de verspreiding te verbeiden van elke krant, inzonderheid die met de naam "L'Avenir Vert", die verwarring kan doen ontstaan met de door eiseres uitgegeven krant "Vers l'avenir", en de publicatie van het te wijzen vonnis in een aantal door eiseres genoemde kranten te bevelen, zulks op de volgende gronden : "wat de vordering betreft die gegrond is op de aantasting van het merk 'Vers l'avenir' : dat het opschrift 'L'Avenir Vert' op de litigieuze krant geen miskenning van het uitsluitend recht van (eiseres) oplevert, aangezien de inversie van de beide woorden die hun respectieve titels vormen niet tot verwarring kon leiden maar integendeel de aandacht van de lezers op het verschil vestigde, zodat een gemiddeld oplettende lezer, ondanks bepaalde gewilde gelijkenissen in de presentatie op de frontpagina, waaronder het lettertype en de groene kleur, geen verband tussen beide kon leggen; dat de titel 'L'Avenir Vert', met daarrond de vermeldingen 'Ecolo Namur', 'Edition spéciale' en 'Mars 1994', net als de koppen van de artikels en de foto van Europees parlementslid P. L. op de frontpagina, bij gelijk welke normaal of gemiddeld oplettende lezer, niet tot enige associatie tussen de krant 'Vers l'avenir' en de verkiezingsreclame van Ecolo kan leiden; dat er zowel op auditief, visueel of begripsmatig vlak geenszins voldoende gelijkenissen voorhanden zijn om een daarop gebaseerde vordering gegrond te verklaren; wat de vordering betreft die gegrond is op de miskenning van het auteursrecht : dat de (eerste en tweede verweerders), ondanks de bescherming van de grafische presentatie van de krant 'Vers l'avenir' door de wetgeving op het auteursrecht, terecht de exceptie van de parodie of pastiche op het oorspronkelijke werk aanvoeren", terwijl, eerste onderdeel, het exclusief recht van eiseres op het gedeponeerd merk "Vers l'avenir", dat is de titel van de door haar uitgegeven krant, niet betwist wordt en impliciet door het arrest wordt vastgesteld; de merkhouder, ingevolge artikel 13, A, van de eenvormige Beneluxwet op de merken, zich op grond van zijn uitsluitend recht kan verzetten tegen "1 elk gebruik dat van het merk of van een overeenstemmend teken wordt gemaakt voor de waren, waarvoor het merk is ingeschreven of voor soortgelijke waren; 2 elk ander gebruik, dat zonder geldige reden in het economisch verkeer van het merk of van een overeenstemmend teken wordt gemaakt onder zodanige omstandigheden dat aan de houder van het merk schade kan worden toegebracht. Onder dezelfde voorwaarden kan de merkhouder schadevergoeding eisen voor elke schade, die hij door dit gebruik lijdt"; er, in de zin van die bepaling, sprake is van overeenstemming tussen een merk en een teken, wanneer, mede gezien de bijzonderheden van het gegeven geval, en met name de onderscheidende kracht van het merk, merk en teken, elk in zijn geheel en in onderling verband beschouwd, auditief, visueel of begripsmatig zodanige gelijkenis vertonen dat daardoor associaties tussen het teken en het merk worden gewekt; de maatstaf voor de overeenstemming dus het gevaar voor verwarring tussen het teken en het merk is en dus niet het loutere gevaar voor verwarring tussen teken en merk; zelfs als werd aangenomen dat de inversie van de beide woorden waaruit de respectieve titels van de krant "Vers l'avenir" en van de krant "L'Avenir Vert" bestaan, niet tot verwarring leidt tussen het merk "Vers l'avenir" en het teken "L'Avenir Vert" en zelfs als door die inversie de aandacht van de lezer kon worden gevestigd "op het verschil", het feit zelf van die inversie van de woorden die de titels van de beide kranten vormen uiteraard een auditief en visueel verband tussen de beide titels deed ontstaan, waarbij de tweede doet denken aan de eerste, en 2

4 dus een gevaar voor associatie tussen die titels en de betrokken kranten deed ontstaan; het hof van beroep bijgevolg zijn beslissing niet naar recht heeft verantwoord met de vaststelling dat er geen mogelijk verband was tussen de beide woorden die de respectieve titels vormen en die zelfde woorden in omgekeerde volgorde (schending van artikel 13, A, van de eenvormige Beneluxwet op de merken vóór de wijziging ervan bij het protocol van 2 december 1992, goedgekeurd bij de wet van 11 mei 1995); tweede onderdeel, het associatiegevaar tussen de respectieve titels van de kranten "Vers l'avenir" en "L'Avenir Vert" alleen op de vergelijking tussen die titels kon worden beoordeeld; het hof van beroep, aangezien het oordeelt dat er tussen de beide kranten geen voldoende auditieve, visuele of begripsmatige gelijkenis bestond en dat oordeel grondt op andere gegevens dan de titels van de kranten, zoals de vermeldingen rond de titel "L'Avenir Vert", de kop van de artikels van die krant en de foto van de tweede verweerder, zijn beslissing niet naar recht verantwoordt (schending van voornoemd artikel 13, A); derde onderdeel, het hof van beroep, met de vaststelling, betreffende de grief als zou het auteursrecht miskend zijn, dat de verweerders terecht de exceptie aanvoeren van de parodie of de pastiche van het oorspronkelijke werk, dat in zijn "grafische presentatie" beschermd wordt door de wetgeving op het auteursrecht, het bestaan aangenomen heeft van een associatiegevaar tussen de beide kranten en meer bepaald tussen hun titels; de bewoordingen "parodie" en "pastiche" immers beide het begrip nabootsing inhouden, wat noodzakelijkerwijs een associatiegevaar impliceert; het hof van beroep, aangezien het aldus het bestaan van dat gevaar heeft vastgesteld, niet wettig kon beslissen dat er geen sprake was van aantasting van het merk (schending van voornoemd artikel 13, A) : Wat de drie onderdelen samen betreft : Overwegende dat uit de stukken waarop het Hof vermag acht te slaan, blijkt dat de feiten dateren van 8 maart 1994; Overwegende dat de merkhouder, krachtens artikel 13, A, van de eenvormige Beneluxwet op de merken, zoals ze bestond ten tijde van de feiten, enerzijds, zich op grond van zijn uitsluitend recht kan verzetten tegen elk gebruik dat van het merk of van een overeenstemmend teken wordt gemaakt voor de waren waarvoor het merk is ingeschreven of voor soortgelijke waren en tegen elk ander gebruik dat, zonder geldige reden in het economische verkeer van het merk van een overeenstemmend teken wordt gemaakt, onder zodanige omstandigheden dat aan de houder van het merk schade kan worden toegebracht, anderzijds, onder dezelfde voorwaarden schadevergoeding kan eisen voor elke schade die hij door dit gebruik lijdt; Overwegende dat het Benelux-Gerechtshof, in zijn arrest A 98/3 van 2 oktober 2000 inzake de naamloze <vennootschap> Brouwerij Haacht tegen de naamloze <vennootschap> Société générale des grandes sources belges, geoordeeld heeft dat, m.b.t. de periode na 31 december 1992, die bepaling van de eenvormige Beneluxwet op de merken uitgelegd moet worden in een zin die strookt met artikel 5, 1, aanhef en sub b), van de eerste richtlijn nr. 89/104 van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 21 december 1988 betreffende de aanpassing van het merkenrecht der Lidstaten, in de uitlegging die het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen eraan gegeven heeft in zijn arrest C-251/95 van 11 november 1997 inzake Sabel; Dat het Benelux-Gerechtshof derhalve voor recht gezegd heeft dat, aangezien het feiten betrof die zich hebben voorgedaan na 31 december 1992, artikel 13, A, van de eenvormige Beneluxwet op de merken in die zin uitgelegd moet worden a) dat de merkhouder zich op grond van zijn uitsluitend recht tegen het gebruik van een met het merk overeenstemmend teken voor waren waarvoor het merk is ingeschreven of voor soortgelijke waren, slechts kan verzetten indien daardoor bij het publiek verwarring kan ontstaan inhoudende de mogelijkheid van associatie met het oudere merk en b) dat het gevaar voor verwarring niet reeds aanwezig 3

5 kan worden geacht, indien het publiek twee merken wegens hun overeenstemmende begripsinhoud met elkaar zou kunnen associëren; Overwegende dat de drie onderdelen die berusten op de stelling dat er reeds sprake kan zijn van "overeenstemming" in de zin van artikel 13, A, van de eenvormige Beneluxwet op de merken, als een merk en een teken kunnen worden geassocieerd, ook al is er geen gevaar voor verwarring, faalt naar recht; Over het tweede middel : schending van de artikelen 1 van de Auteurswet van 22 maart 1886, vóór haar opheffing bij de wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten (artikel 89, 1), en 149 van de Grondwet, doordat het bestreden arrest afwijzend beschikt op de vordering van eiseres in zoverre die gegrond is op een miskenning van haar auteursrecht, op grond "dat hoewel de grafische presentatie van de krant 'Vers l'avenir' beschermd is door de wetgeving op het auteursrecht, de (eerste en tweede verweerders) evenwel terecht de exceptie van de parodie of pastiche van het oorspronkelijke werk aanvoeren; de vergelijking van de beide kranten immers bij de lezers geen verwarring kon doen ontstaan omdat de kenmerken van het oorspronkelijke werk zodanig vervormd zijn dat geen enkele normaal oplettende lezer daarvan de dupe kon zijn; de aan de krant 'Vers l'avenir' ontleende kenmerken: - strikt noodzakelijk waren voor de karikatuur, - humoristisch of ironisch en enkel als verkiezingsreclame bedoeld waren, in tegenstelling tot de krant 'Vers l'avenir', die in zijn nummers geen dergelijke reclame wil maken, - een kritische rol vervult en de draak wil steken met het geparodieerde werk, waarbij duidelijk is dat de ontleningen aan het geparodieerde werk slechts in schijn bestonden en formeel waren en dat de pastiche in de ogen van een normaal oplettende lezer niet in de plaats kon worden gesteld van het oorspronkelijke werk; de bijzondere editie van de krant 'L'Avenir Vert' zelf een origineel werk was waarin de makers meer tijd en verbeelding hebben moeten steken dan in een klassieke verkiezingsreclame; het onredelijk is staande te houden dat een lezer die de krant 'Vers l'avenir' niet kent, moeilijk de pastiche van het origineel zou kunnen onderscheiden, in zoverre een lezer die 'Vers l'avenir' niet kent geenszins de litigieuze reclame kan verwarren met een hem onbekende krant; de (eerste verweerder) die weliswaar niet wilde ingaan tegen de ideeën, de schrijftrant en de standpunten van de krant 'Vers l'avenir', toch een kritische bedoeling had wanneer hij zijn electorale plannen op een humoristische toon wilde bekendmaken en kritiek uitgeoefend heeft op het oorspronkelijke werk aangezien hij ander politiek gedachtegoed had", terwijl, eerste onderdeel, artikel 1 van de Auteurswet van 22 maart 1886 bepaalde dat alleen de maker van een werk van letterkunde of kunst het recht heeft om het te verveelvoudigen op welke wijze ook of in welke vorm ook, of om daarvoor toestemming te geven; de exceptie van de parodie of de pastiche niet was opgenomen in voornoemde wet, die gold ten tijde van de litigieuze feiten die zich in maart 1994 hebben voorgedaan, dus vóór de opheffing van de wet van 22 maart 1886 door die van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten, die zelf na 30 juni 1994 in werking is getreden; het hof van beroep, aangezien het zijn afwijzing van de vordering van eiseres grondt op een exceptie waarin de wet niet voorziet, zijn beslissing niet naar recht verantwoordt (schending van artikel 1 van de wet van 22 maart 1886); Wat het eerste onderdeel betreft : Overwegende dat het bepaalde in artikel 1 van de Auteurswet van 22 maart 1886, namelijk dat alleen de maker van een werk van letterkunde of kunst het recht heeft om het te verveelvoudigen op welke wijze ook of in welke vorm ook, of om daarvoor toestemming te geven, niet het verbod inhoudt om binnen de perken die nodig zijn om het beoogde effect te bereiken en met inachtneming van de wetten van het genre een werk van letterkunde of van kunst op ongeoorloofde wijze te verveelvoudigen met de bedoeling het te parodiëren; Dat het onderdeel faalt naar recht; 4

6 OM DIE REDENEN, Verwerpt de voorziening; Veroordeelt eiseres in de kosten. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door waarnemend voorzitter Parmentier, de raadsheren Echement, Storck, Matray, Velu, en in openbare terechtzitting van vijf april tweeduizend en een uitgesproken door waarnemend voorzitter Parmentier, in aanwezigheid van advocaat-generaal De Riemaecker, met bijstand van griffier Massart. Vertaling opgemaakt onder toezicht van afdelingsvoorzitter Boes en overgeschreven met assistentie van griffier Van Geem. 5