Nieuwsbrief FKB FKB. Nazomer. een levende vereniging rondom de dood. Federatie voor Begrafenisinstellingen zonder winstoogmerk

Transcriptie

1 Jaargang 13, nummer 9 27 september 2015 Federatie voor Begrafenisinstellingen zonder winstoogmerk Nieuwsbrief FKB Nazomer De nazomer kleurt alles in een zacht licht. Je merkt aan de natuur dat ze zich opmaakt voor de winter. Zeker kan het nog lekker warm zijn in deze dagen, maar vorst aan de grond en spinnenwebben die zichtbaar worden in nevel en dauw, zeggen ons toch dat het najaar er aan komt. COLOFON Deze Nieuwsbrief is het digitale informatieblad van de FKB. De FKB wil de belangen behartigen van uitvaartverenigingen. Info: Wilt u de Nieuwsbrief ontvangen? Aanmelden via Secretariaat van de FKB L.Zandman, Plutolaan 42, 7771 EP HARDENBERG Telefoon: secretaris@f-k-b.nl Heeft u informatie die geschikt is voor deze Nieuwsbrief? Er is een sfeer van verstilling. Je moet er alert op zijn, om die zo te herkennen, anders ga je er aan voorbij. Zoals je aan veel dingen voorbij kunt gaan, als je even niet oplet. In de uitvaartbranche is die fijngevoeligheid ook van belang. Enerzijds is zakelijkheid van belang, maar aan de andere kant is het ook van groot belang om de sfeer aan te voelen van mensen met wie je te maken hebt. En dan te weten hoe je moet reageren en wat binnen de mogelijkheden kan. Deze brief staat ook weer bol van instrumenten die daarbij behulpzaam kunnen zijn. Ik wens u mooie momenten in deze nazomer en herfst, maar ook in het werk met kwetsbare mensen. Veel leesplezier, Afke den Hollander Mail die dan naar: info@f-k-b.nl FKB een levende vereniging rondom de dood In deze Nieuwsbrief o.a. Regiovergaderingen najaar Het Brabants Dagblad vroeg aan haar lezers Workshop Actuarieel Positie van intermediair onder druk. Tatoeage bewaren overledene Is rouw echt te verwerken (deel 2)

2 Na een periode van meer rust... is nu langzamerhand de agenda weer volop gevuld. Het kost steeds meer moeite om actief te ontspannen zoals een stukje fietsen of wandelen. Maar, het geeft natuurlijk wel voldoening om actief te kunnen zijn op allerlei gebied. Vaak zou je wensen dat het niet nodig is bijvoorbeeld vanuit de Armoedewerkgroep waar verbetervoorstellen voor schuldhulpverlening besproken worden, of in het Leger des Heils, waar men heel actief betrokken is bij het vluchtelingenprobleem, in het ondersteunen bij huisvestingsprojecten. In de crisiscentra zijn extra bedden geplaatst voor de armsten onder deze groep. Vluchtelingen die in andere opvangvoorzieningen verblijven worden voorzien van kleding. Verder ook in het leveren van een substantiële bijdrage op het gebied van inzameling, sortering en levering van kleding voor vluchtelingen/ asielzoekers. Op basis van behoefte wordt er voor gezorgd dat de juiste hoeveelheid en type kleding op de juiste plek terecht komt. In ons korps in Treebeek hadden wij een bijzondere actie, het oogstfeest, waarop mensen hun oogst - spullen in konden brengen, welke vervolgens tijdens een bijzondere avond aan de mens werden gebracht. Hiermee kon een mooie opbrengst gegenereerd worden voor een zendingsproject. En zo is op vele fronten hulp nodig, en kan ook op vele fronten hulp geboden worden op allerlei verschillende manieren. Mijn gedachtekronkel? Ik vergeleek het ondersteunen van mensen, het geven van hulp aan mensen, met het invullen van je functie als bestuurder van een vereniging. Bezig zijn niet voor jezelf, want dan ging je gewoon fietsen of wandelen, maar bezig zijn voor de anderen, voor allen die lid zijn van de vereniging. Fijn dat er op alle fronten toch iedere keer weer zoveel mensen zijn die geheel vrijwillig en onbaatzuchtig zich inzetten voor hun medemens! Meer samen, samen meer! (J.J. den Hollander Voorzitter FKB Illikhoven, 22 september 2015) Pagina 2

3 Het Brabants Dagblad vroeg aan haar lezers op 24 juli 2015 onderstaande DEN BOSCH - De ontkerkelijking zet zich voort tot voorbij de dood. Het aantal kerkelijke uitvaarten vertoont een scherp dalende lijn. Steeds vaker vindt een afscheidsplechtigheid buiten de muren van de kerk plaats: thuis in de woonkamer of de tuin, in een restaurant of zelfs in een bedrijfshal. Religieuze rituelen zijn ook ingewisseld voor een persoonlijke eigentijdse invulling van het afscheid. Op de kist, die in de kerk met wijwater werd besprenkeld, kan nu een fles rode wijn staan. Het Brabants Dagblad zoekt meer voorbeelden van een uitvaart zonder God of kerk. Er was één reactie van een lezer (red.: die kennelijk gebruik maakte van de gelegenheid om reclame te maken) Een uitvaart begeleid door de Humanistische Uitvaartbegeleiding stelt de overledene centraal; dus het leven zoals hij/zij dat geleefd heeft. Alle aandacht gaat dus niet naar een leven na de dood en zeker niet alleen naar een eeuwige God. De Humanistische Uitvaartbegeleiding (HUB) biedt nabestaanden inderdaad ondersteuning bij de invulling en het vormgeven van een niet-kerkelijke, maar wel hoogst persoonlijke uitvaart, inclusief eventuele passende rituelen. De betrokken, maar onbetaalde, professionals van de HUB kunnen echter ook ingeschakeld worden voor gesprekken bij leven met, bijvoorbeeld, terminaal zieken of anderen die hun levensverhaal vastgelegd en/of hun uitvaart tijdig geregeld willen hebben. Iedereen, al dan niet humanistisch, kan de HUB inschakelen en hun dienstverlening verdient een veel grotere bekendheid! Zie ook: De Humanistisch Uitvaartbegeleiding zorgt ook in Brabant voor een mooie dienst in overleg met de nabestaanden, waarin het leven van de overledene centraal staat. De RK kerk zelf kan ook niet voldoen aan de vraag omdat ze veel te weinig mensen hebben om de al diensten te leiden. Ze hebben met hun regels en gedoe een eigen sterfhuis geschapen. Een humanistische uitvaart is maatwerk en heel persoonlijk maar helaas nog weinig bekend in het Brabantse. Ook met 'n fles wijn op de kist blijft het erg aards buiten de kerk. De mystiek ontbreekt die we uit de kerk wel kennen: met wierook, wijwater en kerkelijke rituelen. En al snappen we het niet, het heeft iets verhevens, waar het "plaatje / praatje met muziek" van het crematorium toch maar schril bij afsteekt, hoe persoonlijk het ook bedoeld is. Ik snap wel dat mensen niemand van de kerk bij de uitvaart willen. Vaak houden die een praatje alsof ze de overledene gekend hebben. In Duitsland is het zelfs soms dat er een dienst gehouden wordt in de kerk voor meerdere personen tegelijk en ontbreekt elk persoonlijk detail. Dat is voor mij persoonlijk een reden temeer geen kerkse inmenging te willen als het voor mij zover is. Ingezonden door Sjef van de Wiel, Bron Brabants Dagblad , Sjaak. Pagina 3

4 Is Rouw echt te verwerken (2)? Over dementie en rouw Gevangen in het web van herinnering In de vroege morgen zie ik haar gerimpeld gezicht door ochtendgloren deels verlicht. Haar handen gevouwen in haar schoot. In haar oude ogen: soms licht van het geleefde leven soms schemering van de naderende dood. Gevangen in het web van herinnering roept ze: Waar is? O, dat weet ik niet meer Gilt ze een stille schreeuw Of schreeuwt ze de stilte kapot. Niet alleen in de huiskamer maar vooral in haarzelf. Gevangen in het web van herinneringen: Ouders, jeugd, haar man, kinderen die als schimmen zonder naam in haar voortleven. Van buiten lijkt ze dood van binnen bergt ze het geleefde leven in haar schoot. Paul Stolwijk Pagina 4

5 Rouwproces Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw werd er aan onderwerpen als rouw en dood veel aandacht besteed in een tijd dat openbaar rouwen niet gebruikelijk was zoals in onze tijd waar mensen openlijk uiting aan hun rouw geven na een ramp bijvoorbeeld. Dit is te danken aan de vele publicaties over leven en werk van de Zwitserse psychiater Elisabeth Kübler Ross. Men sprak over rouw als een proces: De fases van ontkennen, woede, onderhandelen, depressie en aanvaarding (1) zouden rouw hanteerbaar maken. Oorspronkelijk beschreef deze boeiende vrouw de reacties van stervenden op hun naderende dood en herkende een patroon in deze reacties. Dit patroon van reageren werd ook toegepast op de manier waarop men reageert op het verlies van een dierbare naaste. Vier rouwtaken In zijn boek: Helpen bij Verlies en Verdriet spreekt Prof. Dr. Manu Keirse van taken die een rouwende verricht om actief met het verlies van een dierbare naaste om te gaan. De mens was autonoom en kon zelf zijn leven bepalen. Ook na de dood van een dierbare naaste ( 2 ). In het kort zijn de vier rouwtaken: 1: Aanvaarden van werkelijkheid van het verlies (de uitvaart, zien van de overledene ). 2: Ervaren van de pijn van het verlies ( uithuilen, praten over..). 3: Aanpassen van de omgeving aan het verlies ( opruimen spullen van overledene, overnemen van taken die de overledene bij leven deed ). 4: Een nieuwe plaats geven aan de overledene en opnieuw leren houden van het leven ( bijvoorbeeld : nieuwe relatie, of niet meer geschokt zijn over geboorte van een kind van een ander als men zijn eigen kind verloren heeft ). Rouw en dementie Door mijn ervaring in de zorg voor dementerende ouderen en door mijn voorgaan als pastor in uitvaartdiensten van dementerende ouderen denk ik dat de vier bovengenoemde rouwtaken niet meer verricht kunnen worden door iemand die dement geworden is (3). In het gedicht boven dit artikel heb ik de beleving van vele dementerenden onder woorden gebracht in zover ik dit bij hen tot uiting zag komen. Daarom opnieuw de vier rouwtaken: Vierde rouwtaak: opnieuw houden van het leven: Voor een dementerende wordt het een gevecht, kort of lange tijd om van zichzelf en het leven te blijven houden: Alles wat hij is, zijn identiteit, zijn levensgeschiedenis brokkelt af. Dit verlies kan niet meer hersteld worden. Derde rouwtaak: aanpassen leven aan het verlies: Een dementerende moet steeds vaker zijn regie over zijn leven uit handen geven. Steeds meer ADL-handelingen: algemeen dagelijkse levensverrichtingen: wassen, aankleden, beheren van financiën, worden overgenomen door anderen: familie, zorg. Vaardigheden komen niet meer terug. M.a.w: Niet de dementerende zorgvrager maar anderen helpen hem bij het aanpassen aan zijn situatie. Tweede rouwtaak: emotionele acceptatie van het verlies: In een dementerende oudere zijn emoties niet meer te beheersen: woede-aanvallen, verbale en lijfelijke agressie, de stille schreeuw of de schreeuw dat de stilte in de huiskamer kapot maakt. Eerste rouwtaak: Acceptatie van de realiteit van het verlies: De dementerende rouwt over verlies van zichzelf en ook nog in de loop van de tijd rouwt hij opnieuw over het verlies van dierbaren. De realiteit van het verlies is geen verleden meer maar een actueel gebeuren waarmee hij niet kan omgaan. Hoe kom je erbij dat mijn man is overleden? Pagina 5

6 Kenmerken rouw Kenmerk van rouw van een dementerende zorgvrager is volgens mij dat hij geen onderscheid tussen vroeger en nu ervaart. Wat vroeger gebeurd is, is veelal een beleving in het heden: desoriëntatie in ruimte, ( overleden ) personen en tijd. En hoe diep een dementerende in zichzelf gekeerd is, de rouw komt in korte momenten tot uiting bijvoorbeeld door het tonen van een foto van dierbare overledene. Een ander kenmerk van rouw van een dementerende zorgvrager is dat hij de vier rouwtaken niet zelf meer kan verrichten en hulp nodig heeft van anderen die hem niet alleen helpen met verrichten van handelingen of handelingen die verloren zijn gegaan van hem overnemen maar het ook aandurven om de dementerende zorgvrager te laten zijn in het moment zoals hij zich ervaart ook al schreeuwt hij alles bij elkaar!! Deze ervaring met dementerende ouderen heeft mijn opvatting over rouw diepgaand beïnvloed. In de volgende nieuwsbrief kom ik daar in het derde en laatste artikel over dementie en rouw op terug. Voetnoten (1: Bron: Weekblad De Tijd Interview met Elisabeth Kübler Ross in vier delen: 25 september 1981 en 2, 9 en 16 oktober 1981.Interview afgenomen door door Marcia Seligson integraal gepubliceerd in weekblad De Tijd. Dit tijdschrift bestaat inmiddels niet meer. (2: Bron: Helpen met Verlies en Verdriet blz 21: deze vier taken moeten worden vervuld vooraleer de rouw voltooid is. Uitg.: Lannoo nv Tielt uitgave jaar 2000 (3: Ik spreek niet over de medische oorzaken van dementie. Ik ben geen medicus maar het gaat om de beleving van een dementerende van een verlies. Zie ook cursus: Belevingsgerichte Zorg Imoz: Apeldoorn. Een aanrader voor ieder die persoonlijk of beroepsmatig betrokken is op de zorg van dementerende ouderen ( met name Thema 3 en Thema 4 van deze cursus ). Dit is deel 2 van het artikel is rouw echt te verwerken gepubliceerd in de FKB nieuwsbrief Juli 2015 Paul Stolwijk, september 2015, Sjaak Pagina 6

7 POSITIE VAN INTERMEDIAIR ONDER DRUK IN UITVAARTMARKT Van oudsher worden uitvaartverzekeringen veelal via een adviseur afgesloten. Dat blijkt ook uit ons TOF Particulier onderzoek. Daaruit komt naar voren dat ruim 80% van alle uitstaande uitvaartverzekeringen in Nederland via een persoonlijk gesprek is afgesloten. Het aandeel van via internet afgesloten uitvaartverzekeringen is met 4% klein. Hieruit zou je kunnen afleiden dat internet binnen de uitvaartmarkt een beperkte rol speelt. Niets is echter minder waar, dat blijkt als gekeken wordt naar de nieuw afgesloten uitvaartverzekeringen. In TOF Tracker meten we op kwartaalbasis de nieuwe productie van uitvaartverzekeringen. In grafiek 1 staat via welk medium uitvaartverzekeringen worden afgesloten. Hieruit blijkt dat het aandeel van internet de afgelopen 5 jaar sterk is gestegen. In 2007 werd nog maar 10% van de nieuw afgesloten uitvaartverzekeringen via internet afgesloten; inmiddels is dit aandeel gestegen naar 42%. Deze stijging gaat voornamelijk ten koste van het afsluiten via een adviseur. Waar in 2010 nog meer dan de helft van de uitvaartverzekeringen via een persoonlijk gesprek werd afgesloten, is dat twee jaar later gedaald naar 35%. In 2012 worden voor het eerst meer uitvaartverzekeringen via internet afgesloten dan via een persoonlijk gesprek. Ingezonden door Sjef van de Wiel. Na overlijden, een tatoeage bijhouden... De concepten die mogelijk zijn na de dood, blijken uit te breiden. As van de overledene laten tatoeëren is al een mogelijkheid. Vandaag biedt de National Association for the Preservation of Skin Art of kortweg NAPSA, de mogelijkheid om een tatoeage van de overledene te laten verwijderen en bij te houden. Een tatoeage laten inkaderen en bijhouden. Het is voor bepaalde mensen misschien wat luguber, maar voor anderen een waardevolle herinnering. Save My Skin is de naam van het nieuwe concept van NAPSA. Om dit te kunnen doen moet je je aanmelden bij NAPSA om je tattoos te registeren. Als je komt te overlijden, verwijdert de organisatie ze binnen de 60 uur en de nabestaande ontvangt je tatoeage drie tot zes maanden later. Gratis is deze dienst niet, integendeel het kost heel wat. Bij inschrijving betaal je al 100 euro en per jaar moet je de abonnementskosten van 52 euro neertellen. Hoe raar deze dienst ook is, er is een week na de lancering van deze dienst al vraag om 21 tatoeages te verwijderen. Over persoonlijke herinneringen gesproken. Gepubliceerd 25 september 2015, bron het A.D. Pagina 7

8 Workshop Actuarieel. Inmiddels hebben wij al van veel verenigingen opgave ontvangen voor de Workshop Acturieel. Graag ontvangen wij ook van de verenigingen die nog geen opgave hebben gedaan de opgave, uiterlijk 30 oktober, zodat wij een en ander goed kunnen voorbereiden. In de ledenvergadering is uitgebreid toelichting gegeven op de wijzigingen in de grondslagen voor het actuarieel rapport. Wij bespraken de noodzaak om nog dieper in te kunnen gaan op het maken van het actuarieel rapport, de grondslagen, de wijze van aanlevering, de toelichting bij het rapport, en de adviezen. Daartoe hebben wij workshops gepland. Deze zullen worden gegeven door de heer Jan Voois AAG. Het is noodzaak dat bij iedere vereniging minimaal één, maar aan te bevelen is meer dan één, bestuurder enig uitgebreider inzicht heeft in deze materie. Wij rekenen op deelname door iedere vereniging met 1 à 2 personen. Mocht u op de geplande datum verhinderd zijn dan kunt u ook deelnemen op de andere locatie. De workshops zullen zijn op: Zaterdag 7 november, uur uur, uitloop uur, met aansluitend lunch. Hessenwegkerk, Hessenweg 47 in Hardenberg. Regio Noord-Oost. Zaterdag 14 november, uur uur, uitloop uur, met aansluitend lunch. Hotel Van der Valk Katwoude (Hotel Volendam), Regio West. Voor regio Zuid is (nog) geen workshop vastgelegd. Het betreft hier 5 grote verenigingen die over het algemeen goed inzicht hebben in de materie. Indien tijdens de regiovergadering blijkt dat ook daar behoefte is aan een workshop dan zal er een afspraak gemaakt worden. Inmiddels heeft 1 vereniging aangegeven dat zij graag zouden deelnemen aan een workshop. Afhankelijk van reacties van de andere 4 verenigingen zal worden overwogen ook in Zuid een workshop te organiseren. Pagina 8

9 Ter informatie, de uitnodiging zoals gezonden aan de secretariaten: Geacht bestuur, Graag voldoen wij aan de aan u gedane toezegging een workshop Actuarieel te organiseren. de besturen van de bij de FKB aangesloten begrafenis- en/of crematieverenigingen. In de ledenvergadering is uitgebreid toelichting gegeven op de wijzigingen in de grondslagen voor het actuarieel rapport. Hardenberg, 4 augustus 2015 Wij bespraken de noodzaak om nog dieper in te gaan op het maken van het actuarieel rapport, de grondslagen, de wijze van aanlevering, de toelichting bij het rapport, en de adviezen. Daartoe hebben wij workshops gepland. Deze zullen worden gegeven door de heer Jan Voois AAG. Wij nodigen u hierbij uit deel te nemen aan deze workshop, met als doel (meer/beter) kennis en inzicht te krijgen in deze materie. We proberen vragen te beantwoorden, zoals: wat betekent hetgeen in het rapport verwoord is voor mijn vereniging? wat betekenen de nieuwe grondslagen voor mijn vereniging? hoe kan ik de cijfers als input voor het rapport genereren vanuit onze eigen administratie? wat is het belang van de diverse cijfers? wat als het ledenbestand alleen maar blijft verouderen? waarom is het in ons rapport opgenomen advies gegeven door de actuaris? en zo nog veel meer punten. Het is noodzaak dat bij iedere vereniging minimaal één, maar aan te bevelen is meer dan één, bestuurder enig uitgebreider inzicht heeft in deze materie. Wij rekenen daarom op deelname door iedere vereniging met minimaal 1 à 2 personen. Wij verzoeken u i.v.m. bespreking juiste zaal en de catering u aan te melden door het zenden van een mail met vereniging/aantal personen/ locatie aan het adres secretaris@f-k-b.nl Mocht u op de geplande datum verhinderd zijn dan kunt u ook deelnemen op de andere locatie. De workshops zullen zijn op: Regio Noord-Oost Zaterdag 7 november, uur, uitloop uur, met aansluitend lunch. Gebouw De Esch, naast de Hessenwegkerk, Hessenweg 47, 7771 RD Hardenberg; tel. (0523) Regio West. Zaterdag 14 november, uur, uitloop uur, met aansluitend lunch. Hotel De Valk Katwoude (Hotel Volendam), Wagenweg 1, 1145 PW Katwoude; tel. (0299) Voor Regio Zuid is (nog) geen workshop vastgelegd. Het betreft hier 5 grote verenigingen die over het algemeen goed inzicht hebben in de materie. Indien in de regiovergadering blijkt dat ook daar behoefte is aan een workshop dan zal er een afspraak gemaakt worden. Graag tot ziens op één van de workshops. Met vriendelijke groet, Bestuur FKB. Pagina 9

10 Regiovergaderingen Najaar 2015 Na de ledenvergadering in juni zien wij nu uit naar de ontmoeting met u in uw eigen regio! De regiovergaderingen zijn gepland en vastgelegd op de navolgende data, en locaties: Maandag 12 oktober, uur, Hessenwegkerk, Hessenweg 47 in Hardenberg. Regio Noord-Oost. Maandag 19 oktober, uur, Hotel Van der Valk Katwoude (Hotel Volendam), Regio West. Maandag 26 oktober, uur, Gebouw Leger des Heils, Horizonstraat 77, Treebeek-Brunssum, Regio Zuid. Als u verhinderd bent op de datum in uw eigen regio bent u van harte welkom in een andere regio. Bericht van onze penningmeester.. Hallo, met ingang van 15 september 2015 zal ik beschikken over mijn 1e smartphone telefoon. Met ingang van 30 september 2015 zal mijn oude vaste telefoonnummer niet meer bereikbaar zijn ( ) en ben ik alleen nog maar mobiel bereikbaar onder telefoonnummer: Met vriendelijke groeten, Peter Knijn Grondel DW AVENHORN penningmeester@f-k-b.nl Pagina 10

11 Ook al is de mens nog zo geleerd, hoe iemand zijn neus kan snuiten op een andere manier dan hijzelf is voor hem een volkomen raadsel. (Ivan S. Toergenjev) Pagina 11

12 Samenstelling Algemeen Bestuur FKB per Voorzitter: Sjaak den Hollander, Illikhoven 14-A, 6116 AL Illikhoven. Tel.: Faxnummer: FKB een levende vereniging rondom de dood Waarnemend secretaris: Lambert Zandman, Plutolaan 42, 7771 EP Hardenberg. Tel.: Penningmeester: Peter Knijn, Grondel 33, 1633 DW Avenhorn. Tel.: Bestuurslid: Johnny Gunnewijk, Meidoornstraat 8, 9501 VZ Stadskanaal. Tel.: Harry Koopman, Kapittelhuisstraat 55, 7665 BC Albergen. Tel.: Martin Slippens, Streekweg 347, 1616 AH Hoogkarspel. Tel.: Linda Koorman-Tieben, Havikhorst 4, 9561 CV Ter-Apel, Tel.: MEER SAMEN SAMEN MEER Bel gerust voor informatie Wij maken u met plezier verder wegwijs in de FKB en uitvaartland! Regio Noord/Oost: (Groningen/Friesland/Drente/Overijssel/ Gelderland/Flevoland) Johnny Gunnewijk Tel.: Harry Koopman Tel.: Linda Koorman-Tieben Tel.: Regio West: (Noord-Holland/Zuid-Holland/Utrecht/Zeeland) Peter Knijn Tel.: Martin Slippens Tel.: Regio Zuid: (Noord-Brabant/Limburg) Sjaak den Hollander Tel.: Pagina 12