Nieuwsbrief FKB FKB. Allerzielen. een levende vereniging rondom de dood. Federatie voor Begrafenisinstellingen zonder winstoogmerk

Transcriptie

1 Jaargang 14, nummer oktober 2016 Federatie voor Begrafenisinstellingen zonder winstoogmerk Nieuwsbrief FKB Allerzielen. In dit weekend en komende week wordt hier in Limburg uitbundig het feest van Allerzielen gevierd. Voorafgegaan door het feest van Allerheiligen. De graven op de kerkhoven worden mooi gemaakt en voorzien van mooie bloemen en planten. Overal worden missen en vieringen gehouden. COLOFON Deze Nieuwsbrief is het digitale informatieblad van de FKB. De FKB wil de belangen behartigen van uitvaartverenigingen. Info: Wilt u de Nieuwsbrief ontvangen? Aanmelden via Secretariaat van de FKB mw. G.W. Nijland-Wevers Telefoon: secretaris@f-k-b.nl Heeft u informatie die geschikt is voor deze Nieuwsbrief? Mail die dan naar: secretaris@f-k-b.nl FKB een levende vereniging rondom de dood We gedenken in deze dagen onze dierbaren die overleden zijn. Hun namen worden nogmaals genoemd. Ze mogen niet vergeten raken. Het hoort bij de verwerking van een verlies. Het helpt het leed iets draaglijker te maken. In de uitvaartbranche zijn we daar het hele jaar mee bezig. Goede zorg voor overledenen en nabestaanden. Laten we dit weekend nog eens stilstaan bij wat de overledenen voor ons betekend hebben. Om dan ook weer verder te gaan met het leven, met de dingen van alle dag. Gesterkt door het weten dat we het leed niet alleen hoeven te dragen. Zo n weekend, zo n dag als Allerzielen geeft kracht en sterkt ons. Ik wens u veel leesplezier. Afke den Hollander. In deze nieuwsbrief o.a. * We zijn er weer druk mee... * Fotoimpressie vanuit regiovergaderingen * De zin en onzin van een bucketlist * Wethouder opent uitvaartcentrum * Herinnering in glas * Rouw niet in woorden te vangen * Wat kost een uitvaart? * Rouw en spiritualiteit

2 Nieuwsbrief FKB We zijn er weer druk mee.. De agenda is weer goed gevuld. Voor mij lag even het accent op de regiovergaderingen. Voorbereiding: toch altijd weer intensief. Maar, heel fijn om zo bij elkaar te mogen en kunnen zijn en met elkaar te kunnen praten over wat zich afspeelt binnen en rondom de verenigingen. Ook op andere fronten is het lekker druk en mag ik me met van alles en nog wat bezighouden. Op dag van dit schrijven wordt in ons dorp een mijlpaal bereikt: de hoogwaterbrug, de 1e hoogwaterbrug in Limburg, wordt officieel geopend. Aan een lange periode van overlast door de werkzaamheden komt nu een einde en is er een mooi element toegevoegd in het landschap. Natuurlijk wordt het uitzicht nog minimaal een jaar lang verstoord door een 6 meter hoge geluidswal, maar daar staat tegenover dat wij bijna geen last meer hebben van al die langsrijdende vrachtwagens met grind en zware apparatuur. Het landschap is door het weghalen van het grind, het elders deponeren en het zorgen dat alles rondom de werkzaamheden door kan blijven lopen, continu in beweging. Afgelopen zondag zo n twee en een half uur gewandeld, gestruind langs de Maas, en het 1e uur gelopen door landschap dat een jaar geleden nog geheel anders was. Jaar geleden: groen, uiterwaarden, boompjes en zo, en nu: grind, zand- en grindheuvels, werkwegen, grote graafmachines. Lopen op een niveau van zo n 10 meter lager, en af en toe ook zo n 10 meter hoger dan een jaar geleden, en..her en der een prachtig uitzicht vanaf die heuvels of vanaf die laagte, waar je dan loopt op de plek waar de Maas bij iets hoger water weer zal stromen. Prachtig! Mijn gedachtekronkel? Fijn om al die bestuurders van verenigingen te mogen ontmoeten! Ontmoetingen met mensen die ook bergen werk verzetten. Die ook bezig zijn met veranderingen. Die als het ware werken achter die geluidswal, onzichtbaar voor hun leden. Maar, als er dan achter die geluidswal wordt gekeken is er een prachtig uitzicht, een goed bestuurde vereniging. Bestuurders bedankt! Meer samen, samen meer! (J.J. den Hollander Voorzitter FKB Illikhoven, 28 oktober 2016). Digitale nieuwsbrief Pagina 2

3 Nieuwsbrief FKB Fotoimpressie vanuit regiovergaderingen Het was fijn dat we een groot aantal verenigingsbestuurders mochten ontmoeten in onze regiovergaderingen in Hardenberg, Katwoude en Treebeek. In Katwoude mocht de voorzitter een gouden FKB-speld uitreiken aan Hans Groen, die 12 ½ jaar penningmeester is van de Medemblikker Begrafenis- en Crematievereniging. Van harte gefeliciteerd! Digitale nieuwsbrief Pagina 3

4 Nieuwe column Mariska Overman-Bruntink: De zin en onzin van een bucketlist Sinds kort ben ik ervaringsdeskundige aangaande bucketlisten. Een bucketlist is een lijst met wensen die je in je leven graag zou willen vervullen. Waarom het ook in Nederland een Engelse naam heeft weet ik niet, alhoewel ik wel snap dat een emmer-lijst aanzienlijk minder indrukwekkend klinkt. Zoals zoveel mensen had en heb ik wensen. In het begin van 2016 dacht ik na over die wensen, met name geïnspireerd door ons werk (zie We vertellen anderen namelijk graag dat het leven kostbaar is, dat je je bewust moet zijn van je sterfelijkheid voor het te laat is, et cetera. Ik werd me ervan bewust dat die dingen uiteraard ook voor mezelf gelden. Toen begon het te kriebelen. Want wat zou ik zelf nog graag willen doen voordat het te laat is? Ik had minstens tien gedachten/ wensen, vooral gericht op grote reizen. De Trans Siberië Express doen, bijvoorbeeld. Of rondreizen in Amerika. Nog een keer naar St. Petersburg, om het huis van Dostojewski te bezoeken (toen ik er jaren geleden was, was dat huis exact in die week gesloten voor restauratie ). Er sprong echter één wens uit. Eén wens waarvan ik dacht, als ik dát niet doe voor ik dood ga, dan zou ik er echt van balen. Die wens was walvissen zien zwemmen in de zee (waar anders ook ). Afgelopen week ben ik naar Ierland, West-Cork geweest om die wens te vervullen. En je raad het al: ondanks 7 uren op de zee rondvaren, geen walvis gezien. Want walvissen doen niet aan bucketlisten. Zij denken niet, goh, ik wil voor ik dood ga Mariska nog zien. Ik vond dat niet erg. Ik had er rekening mee gehouden. De natuur laat zich niet sturen. Gelukkig maar. Ik heb desondanks een prachtige reis gehad, zeehonden en dolfijnen gezien, en een wonderschone ruige Ierse omgeving (en in heel de rit van twee uren vanuit luchthaven van Cork tot de kustplaats Baltimore, door dorpen en landschappen, geen McDonalds of Ikea gezien. Het kan nog!) Maar wat wil ik hiermee eigenlijk zeggen? Een paar dingen. Op de boot in Ierland bedacht ik ten eerste dat ik het goed gedaan heb om nú die reis te maken. Want, stel dat je wacht tot je een ernstige diagnose hebt gekregen, dan heb je waarschijnlijk niet de kans het over te doen. Ik kan, als het goed is, gewoon een tweede reis maken, en een derde, net zolang tot ik wel een walvis zie. Een tweede ding dat ik bedacht gaat over de keuze die je uiteindelijk altijd hebt in het genieten van je ervaringen. Ik had teleurgesteld kunnen zijn en klagen over een mislukte bucketlist reis. Dat deed ik niet. Ik koos ervoor (zonder moeite overigens), erg blij te zijn met wat ik wel had en zag. Ik was met de liefde van mijn leven op een prachtige plek, zag dolfijnen zwemmen, zag wonderschone zonsondergangen. Ik voelde me een gezegend mens. Digitale nieuwsbrief Pagina 4

5 Een derde ding is de relativering. Is het echt heel erg om dood te gaan zonder een walvis te zien? Ga ik op mijn sterfbed denken: Leuk, die lieve kinderen en lieve man om me heen, fijn dat leven dat ik had, maar tsjonge jonge, die walvis die ik niet gezien heb, wat een gemis. Ik denk het niet. Een wens als deze is leuk. Is een extra in het leven, en absoluut iets om te proberen uit te voeren. Maar het is niet heilig. Niet op het moment zelf, niet op een sterfbed. Een bucketlist is, kortom, een aangename manier om je leven af en toe een extra impuls te geven, het helpt je bewust te worden van de eindigheid en relativiteit van het op aarde zijn. Het is een handvat. Meer niet. Maak je lijst, voer bijtijds uit wat je echt graag wilt doen, maar geniet vooral van wat je hebt. En emmer er niet teveel over als het allemaal toch niet lukt of gebeurt. ; -) Bron: Column Mariska Overman-Bruntink, , Sjaak. Wethouder opent uitvaartcentrum Sleen - Wethouder Jeroen Huizing verricht vrijdag 28 oktober de officiële opening van het geheel gerenoveerde uitvaartcentrum van Uitvaartvereniging Zuidoost-Drenthe aan de Boterakkersweg in Sleen. Bij het samengaan van Uitvaartvereniging Zuidoost-Drenthe met de uitvaartvereniging uit Sleen werd toegezegd dat de gebouwen snel aan de huidige eisen worden aangepast. Na de ingrijpende verbouwing voldoet het uitvaartcentrum in Sleen aan alle eisen. Uitvaartcentrum Sleen. Daarnaast is de ruimte voor genodigden warmer ingericht en van comfortabel meubilair voorzien. Er is voldoende ruimte om een afscheidsdienst te houden, zowel bij een begrafenis als bij een crematie. Steeds vaker gebeurt het dat crematies vanuit de uitvaartcentra plaatsvinden. Daarbij wordt de rust en tijd gegeven om afscheid te nemen. Na de dienst wordt de overledene dan naar het crematorium gebracht, alleen of met de naaste familie. Om dit op gepaste wijze uit te voeren, is er een soort carrousel aangebracht aan de kop van de zaal, waar de kist tijdens de dienst wordt geplaatst. Is de dienst afgelopen, dan draait de carrousel dicht en verdwijnt de kist. Er zijn nu twee vernieuwde opbaarkamers. Eén kamer kan 24 uur worden bezocht. De officiële opening vindt plaats om uur. Daarna hebben belangstellenden tot uur de gelegenheid om uitgebreid rond te kijken en kennis te maken met de vernieuwde inrichting. Bron: Coevorden h.a.h., , Sjaak. Digitale nieuwsbrief Pagina 5

6 Herinnering in Glas Bijzondere en Persoonlijke herinneringssieraden Geschreven door Irma van Tilburg. In mijn bedrijf Herinnering in Glas maak ik bijzondere sieraden waarin speciale herinneringen zoals as, haarlokjes, melktandjes, stukje stof, vingerafdruk, schelpjes, steentjes strandzand of zand uit het land van herkomst verwerkt worden. De herinnering zelf, zoals as, haarlokjes, melktandjes, stukje stof, vingerafdruk, schelpjes, steentjes strandzand of zand inspireren mij bij het ontwerp van de collectie van Herinnering in Glas. De herinneringen worden decoratief en zichtbaar in het sieraad verwerkt, maar voor de buitenwereld niet meteen herkenbaar, waardoor de draagster zelf kan bepalen of en wanneer ze het verhaal achter het sieraad zal vertellen. De hele collectie herinneringssieraden probeer ik zo kleurrijk mogelijk te maken, zodat men ook vrolijk wordt van de positieve herinneringen die dit sieraad naar boven weet te brengen. De herinneringssieraden worden op ambachtelijke wijze gemaakt en zijn eigentijds en uniek. Alle sieraden worden van glas gemaakt en afgewerkt met hoogwaardige materialen zoals sterling zilver of 14 karaats geelgoud. Glas, omdat dit een fascinerend materiaal is waarin transparantie en kleur de boventoon voeren en dit het sieraad een kleurrijk uiterlijk geeft en de herinneringen te zien zijn. Sterling zilver en 14 karaats geelgoud, omdat dit hoogwaardige materialen zijn die heel lang mooi blijven en waarvoor weinig mensen allergisch zijn. Glaskralen maken, oftewel lampworking, is een ambachtelijk handwerk, waarbij door middel van een speciale brander glas wordt gesmolten. Het glas wordt zo vloeibaar als stroop. Dit gesmolten glas wordt om een zogenaamde mandrel (rvs staafje) heen gewikkeld, en door middel van beweging en zwaartekracht wordt de kraal gevormd. Tijdens het smeltingsproces wordt tussen twee laagjes glas de as verwerkt, wat een prachtig resultaat geeft. De kralen worden na vervaardiging afgekoeld in een speciale oven, waardoor de door verhitting ontstane spanning uit het glas wordt gehaald. Iedere glazen kraal wordt laagje voor laagje opgebouwd tot de juiste grootte en de gewenste vorm is bereikt. De herinnering kan op 2 manieren verwerkt worden in een glazen kraal: 1. Tussen twee lagen vloeibaar glas ingesloten. Bij deze optie is het mogelijk om crematie-as, strandzand of zand uit het land van herkomst te verwerken in een sieraad. 2. In een holle ruimte in het glas. Bij deze optie is het mogelijk om haarlokjes, melktandjes, stukje stof, schelpjes, steentjes te verwerken in een sieraad. De pijn en het verdriet worden er niet minder om, maar het dragen van een herdenkingskraal kan mensen wel helpen in het rouwproces, doordat zij hun dierbare dicht bij hun hart dragen. Het geeft mensen steun en biedt troost wanneer ze het moeilijk hebben. Herinneringen draag je op deze manier letterlijk met je mee. Deze glasbedel heb ik voor een jonge vrouw mogen maken waarvan haar opa was overleden en ze haar oma nog bij zich heeft. In deze glasbedel is in het glas de as van haar overleden opa verwerkt. De bedel is afgewerkt met zilveren kapjes waarop de vingerafdruk van oma is gegraveerd, zodat oma opa vast kan houden en ze in dit sieraad toch nog samen zijn. Maar sieraden hoeven niet alleen pas na een afscheid gemaakt te worden, maar kunnen ook al bij leven gemaakt worden. Deze glasbedel heb ik mogen maken voor een mevrouw die haar dochter en kleinkind bij zich wil dragen in een sieraad. Op het ene zilveren kapje is de vingerafdruk van mevrouw zelf gezet, op het andere zilveren kapje is de vingerafdruk van haar dochter gezet en in de holle glasbedel is een haarlokje van haar kleindochter verwerkt. Zodat in deze glasbedel drie generaties vrouwen verwerkt zijn. De bedoeling is dat deze bedel later doorgegeven wordt aan haar dochter, en haar dochter op haar beurt deze weer kan doorgeven aan haar dochter. Digitale nieuwsbrief Pagina 6

7 Na het overlijden van haar man, wilde deze mevrouw graag de as van haar man verwerken in zijn trouwring en zelf gaan dragen. Op zijn trouwring is een gouden cupje gemaakt, zodat de inscriptie intact bleef. In dit cupje is een glasbolletje met de as gezet, waardoor deze mannenring omgeturnd is in een vrouwenring en voor haar een bijzonder aandenken aan haar man is. De herinnering van deze jonge vrouw aan haar vader heb ik doormiddel van een stukje stof van zijn stropdas vorm gegeven. Haar vader was een fervent stropdassen drager. Zo heb ik in een holle glasbedel een stukje van zijn favoriete stropdas verwerkt en op de zilveren kapjes aan de zijkant de tekst PAPA gezet. De buitenwereld ziet een bedel met een leuk stofje. Maar zij ziet in haar herinneringen haar vader die deze stropdas droeg. Het is voor mij enorm bijzonder en een grote eer dat ik deze bijzondere en persoonlijke sieraden voor iemand mag maken. Ieder sieraad is uniek en vertelt een eigen verhaal. Met warme groet, Irma van Tilburg. Bron: LPRS, , Sjaak. Rouw niet in woorden te vangen Inleiding: Het volgende ontroerende en boeiende artikel is geschreven door Anja Esbeukman. Hartelijk dank, Anja! Rouw we krijgen er allemaal mee te maken in ons leven Van jongs af aan, al herkennen we het niet als zodanig het overlijden van een opa of oma, een vriendje of vriendinnetje dat gaat verhuizen, verhuizen naar een ander deel van het land..als we er even bewust bij stil staan, kunnen we allemaal een lijstje maken van de rouw- en verliesmomenten in ons leven tot nu toe. Soms heb je het gevoel, dat jou meer overkomt dan die ander, of visa versa. De vraag is, of dat zo is, of dat dit slechts een invulling is. Wat neem je waar, wat toont die ander aan jou? Ik doe een poging vanuit mijn persoonlijke ervaring: Het verlies van mijn lieve levenspartner Frits, mijn 2e liefde, mijn grote liefde. Het overlijden van Frits zie ik als de meest ingrijpende gebeurtenis in mijn leven. De afgelopen weken heb ik nagedacht hoe je het woord rouw kunt omschrijven. Op internet kun je definities vinden. In alle beschrijvingen zit wel iets, maar niets beschrijft mijn gevoel. Rouw is persoonlijk; het is een proces maar daarnaast nog veel meer een gevoel. Zet 100 mensen op een rij en laat ze vertellen wat rouw voor hen betekent. Geen verhaal zal het zelfde zijn. Ik ervaar rouw als de moeilijkste emotie om te omschrijven. Het is een rauwe pijn van binnen, waarvan ik me lang heb afgevraagd of dat ooit weggaat. Het verlies en missen van Frits draag ik voor altijd bij me, maar in de loop van de tijd ervaar ik de rouw niet meer als ontwrichtend. Er staat geen tijd voor rouw, maar je moet de tijd nemen voor rouw. Rouwen is niet alleen maar huilen en stil in een hoekje zitten. Je moet zoeken naar een manier die helend voor je is, waar je stapje voor stapje mee vooruit komt. Dat kun je alleen zelf voelen, door naar jezelf te luisteren en doen wat goed voelt. Het gaat erom wat jou helpt, niet wat je omgeving er van vindt. Rouw is verdriet om het verlies van mijn grote liefde. Het overvalt je op de vreemdste momenten, vaak als je het niet verwacht. Niet met de kerstdagen of mijn verjaardag, maar wanneer ik een fijne dag heb gehad en dit niet kan delen met Frits, wanneer ik mijn diploma krijg voor een opleiding die ik gevolgd, heb, wanneer ik in de auto rij.het hoort bij mij maar daarnaast kan ik ook weer mijn leven leiden. Anders, maar ook weer een goed en gelukkig leven. Dat heeft tijd gekost en ook dat zal voor iedereen een ander tijdsbestek zijn. Digitale nieuwsbrief Pagina 7

8 Het leek lang ver weg voor mij, maar ik kan nu zeggen dat er een tijd komt, dat je naast rouw en verdriet weer andere emoties ervaart. Het kan naast elkaar. Ik vind het heel belangrijk dat je op je eigen manier kan en mag rouwen. Ik heb het als enorm belastend ervaren dat mijn omgeving liet merken wat ze van het doorlopen van mijn processen vonden. In al mijn kwetsbaarheid moest ik daar ook nog tegen opboksen. Het heeft mij erg verward. Gelukkig kwam er een moment dat ik me niets meer van mijn omgeving aantrok. Als je rouw niet toestaat, dan blijft het bestaan en kan belemmerend werken. Rouw is wat je nodig hebt om de draad van je leven weer te kunnen oppakken. Ik ga op mijn gevoel af en herdenk op een manier die mij past en met mensen die mij daarin vrijlaten. Iets wat me hierbij helpt is mijn betrokkenheid bij de AlpeduZes. Vanaf 2012 is mijn broer deelnemer en heb ik mijn opgegeven voor vrijwilligers taken in de koersweek, jaarlijks in juni. Als deelnemer, supporter of belangstellende ben je daar allemaal met je eigen verhaal. Je hebt een gemeenschappelijke deler. Maar ik ervaar het ook als helend daar te zijn, met de sfeer die daar heerst, de saamhorigheid, het gedenken van dierbaren. Dat hangt in de lucht en biedt mij troost. Ik weet nog goed, in 2013, daar op die berg. Daar hing een mooi spandoek met een afbeelding van een man zo rond de 50. Opgehangen door zijn gezin; daar onder stond in grote letters: het went nooit. Ieder dag kwam ik langs dat spandoek en ik moest daar steeds naar kijken. In die tijd was ik nog erg aan het worstelen met de woorden rouw en rouwen. Doe ik het wel goed? Heb ik al genoeg gehuild? Ben ik alle processen doorgelopen? Ik miste een leidraad waaraan ik kon afmeten of ik goed rouwde. Ik zocht houvast. Maar door dat spandoek gingen mijn ogen open. Ik had mijn antwoord: het went nooit. Wat als ik nu accepteer, dat het nooit zal wennen verder te leven zonder Frits, en dat dit gevoel er gewoon mag zijn en dat ik naast dat gevoel mijn leven kan leiden? Het heeft mij geholpen en het voelde bevrijdend. Rouw is natuurlijk ook een onderwerp, waar ik in mijn werk mee geconfronteerd wordt, maar ook in mijn privéleven. Het is een gesprekonderwerp dat steeds terugkeert, in welke vorm dan ook. Ik heb dit ervaren tijdens mijn werk als verpleegkundige, als gastvrouw in een hospice, in mijn huidige werk als uitvaartverzorger, maar ook in mijn persoonlijk leven. Ik kan daar nog bladzijden vol over schrijven of uren vertellen, maar daar is nu de ruimte niet voor. Rouw verbinden we vaak aan de dood, maar zoals ik in mijn inleiding al aangaf, beslaat rouw veel meer. Het verlies van een lichaamsdeel (bijvoorbeeld borst, been), het verlies van een lichaamsfunctie (het krijgen van een stoma). Ik heb ervaring als hulpverlener als verpleegkundige of gastvrouw, maar ook als ervaringsdeskundige. Tijdens mijn eerste bevolkingsonderzoek borstkanker werden er afwijkingen gezien. Dit resulteerde na meerdere operaties in een amputatie. Zo zat ik ineens aan de andere kant van de tafel waar ik jaren gezeten had. Verlies over controle over je leven, je lichaam, dat je in de steek laat. Hoe vaak had ik dat niet verteld.? Afscheid nemen van je borst, hoe je je dat? Het gevoel dat ik wilde leven heeft de keuze en het afscheid makkelijker gemaakt. Aansluitend ben ik als deelnemer de AlpeduZes gaan lopen, enkele maanden na mijn operatie. Voor mijn Frits natuurlijk, maar ook om de nadruk te leggen op het belang van onderzoek en preventie. Het heeft mijn proces makkelijker gemaakt, maar dat is mijn beleving. Rouw is niet meetbaar; het is ontastbaar. Maar het is zo goed voelbaar. Ik neem het waar, op zoveel momenten en op een diversiteit aan plaatsen. Er zijn tijden geweest, dat dit me zo diep raakte, dat ik uit balans raakte. Het gevoel dat ik wat moest doen voor die ander, in woorden of daden. Een irreële verwachting die ik mijzelf min of meer oplegde. Ik heb moeten leren om mijn begrip en medeleven te tonen, wetend dat dit het maximale is wat ik voor iemand kan betekenen. Ik moet ook gezond blijven en energie krijgen, in plaats van alleen maar te geven. Voor een familie ben ik er helemaal in de dagen voorafgaand aan het afscheid, maar na de uitvaart dan sluit ik deze intense periode af met de nabestaanden. Ik zorg dat ik alles gedaan heb, wat binnen mijn mogelijkheden ligt en gezegd heb wat ik hen wil meegeven. Rouw.ik laat het zijn, probeer af te tasten wat nodig is. Ik ben eerlijk door aan te geven, dat ik niet altijd weet hoe ik anderen op weg kan helpen. Ik geef aan dat ik de ander begrijp, dat het gevoel er mag zijn. Tijd bestaat niet, ik kan niet aangeven, wanneer het anders wordt, alleen dat het anders wordt, ooit. Bron: LPRS, , Sjaak. een nieuwe dag Digitale nieuwsbrief Pagina 8

9 Wat kost een uitvaart? Gemiddeld kost een uitvaart tussen de 7000,- en ,-. Dat is een ruime marge. Dat komt doordat er allerlei keuzes gemaakt moeten worden die duur of goedkoop kunnen uitvallen. Het begint al met de kist. Wie kiest voor spaanplaat met eiken fineer, is voor zo n 400,- klaar. Wie een massief eiken kist wil, is minstens het dubbele kwijt. Komen de nabestaanden met hun eigen auto naar de begraafplaats of het crematorium, of rijden zij in stemmige volgauto s achter de rouwauto aan? Met vier volgauto s kost de uitvaart zomaar 1000,- meer. Een advertentie in een landelijke krant? Dan gaan de kosten gemakkelijk met 1500,- omhoog. Ook het aantal genodigden heeft veel invloed op de kosten. Als er veel mensen zijn die allemaal de gelegenheid moeten krijgen om de nabestaanden te condoleren, moet de condoleanceruimte langer beschikbaar zijn. Die een uurtje extra huren, kost zo n 400,-. Cake of zalm? En wat wordt er geserveerd na afloop van de plechtigheid? Een kopje koffie met het obligate plakje cake? Of een glas wijn met een broodje zalm of brie? Koffie voor 100 gasten kost zo n 50,-, terwijl de rekening voor wijn en luxe broodjes gemakkelijk kan oplopen tot 1500,-. Ook de keuze voor begraven of cremeren, heeft financiële gevolgen. Die keuze is gevoelsmatig of hangt samen met religieuze overtuigingen. Financiële afwegingen spelen daarbij geen rol, maar er is wel een groot prijsverschil. Technisch kost een crematie ongeveer 500,-. In combinatie met de huur van de condoleanceruimte en een rouwplechtigheid in de aula kost een crematie gemiddeld 1250,-. 63% van de overledenen in Nederland wordt gecremeerd. Begraven neemt af en cremeren neemt toe. Bron: Monuta 3039,- Een eigen graf voor één persoon kost gemiddeld 3039,- Bron: Monuta 1 op de 70 Gemiddeld 1 op de 70 uitvaarten komt voor rekening van de gemeente (2100 gemeentelijke uitvaarten in 2015) Bron: Christelijke Hogeschool Ede Wat begraven kost, verschilt per gemeente. Mensen kunnen kiezen tussen een algemeen graf, waarin drie willekeurige overledenen samen liggen, of een particulier graf. Dat laatste is een eigen graf. Zo n graf wordt geen bezit: de eigenaar van de begraafplaats, doorgaans de gemeente of een kerkgenootschap, geeft grafrechten uit voor 20 of 30 jaar, en een enkele keer nog langer. Volgens onderzoek van Monuta is Hoogezand-Sappemeer het goedkoopst. Daar kost een eenpersoonsgraf 735,-. In Leiderdorp kost een eenpersoonsgraf daarentegen 7903,-. Budgetuitvaart Ook de uitvaartbranche kent prijsvechters. Wie op zoek is naar een budgetuitvaart, kan voor een vast bedrag een pakket afnemen. Op het eerste gezicht lijkt het dan of de uitvaart hooguit 1700,- all-in kost, maar er komen dikwijls kosten bij. Niet alleen omdat het pakket sober is geen rouwkaarten of bloemen maar ook omdat het vaak incompleet is. Zo ontbreken doorgaans de kosten van de begraafplaats of het crematorium. Twee op de drie Nederlanders hebben een uitvaartverzekering. Die is overigens niet altijd toereikend; in ongeveer de helft van de gevallen moeten de nabestaanden bijbetalen. En als er geen verzekering is en ook geen geld? Dan schrijft de Wet op de Lijkbezorging voor dat de burgemeester verantwoordelijk is voor de uitvaart. Voor de kosten mag de gemeente aankloppen bij de nabestaanden, maar dat lukt lang niet altijd. Bron: FD, Wilma van Hoeflaken, , Sjaak. Digitale nieuwsbrief Pagina 9

10 Rouw en Spiritualiteit Het volgend artikel is geschreven door Adri Faro van De Horizon, bureau voor stervens- / rouw- en uitvaartbegeleiding te Waalwijk Rouw en spiritualiteit Rouw is het geheel van gevoelens en gedachten die iemand ondergaat na het verlies van een dierbare. Gedurende het leven heb je je aan iemand in meerdere of mindere mate gehecht en nu moet je verder leven met zijn of haar gemis. Dit proces is voor een ieder verschillend en hangt af van vele factoren. Meestal zijn mensen in staat om zelf de rouwverwerking te doen. Dit woord geeft meteen aan waar het bij rouw voornamelijk om gaat: het is hard werken om het normale leven van vroeger, maar nu zonder geliefde, weer op te pakken. Anderen hebben daarbij hulp nodig. Een hulpmiddel daarbij kan zijn spiritualiteit. Wat is Spiritualiteit? Er zijn vele definities van dit woord te vinden. Zoals eten en drinken het lichaam voeden, wordt de geest gevoed door spiritualiteit. Het woord spiritueel is afkomstig van het Latijnse -spiritus- dat geest of adem betekent. Adem is het symbool voor leven. Er bestaat een stoffelijk leven (het lichaam) en een onstoffelijk bestaan (de geest). Tegenwoordig wordt dit woord ook wel in verband gebracht met religie of bovennatuurlijke krachten. Oosterse mythen en spirituele gevoelens en gedachten hebben een grote plaats gekregen in de westerse landen. Echter geloof, hoop en verwachting op een leven bij God in de hemel na ons aardse bestaan is in de westerse wereld nog steeds aanwezig. Tijdens individuele of groepsgesprekken met deelnemers in rouwgroepen wordt soms gebruik gemaakt van de onderstaande tekening. Geloof en hoop vormen samen met de liefde de driehoek die een mens als levenscirkel dagelijks veilig kan doorlopen. Van begin tot einde, de Alpha en de Omega. Maar de nadruk ligt toch op persoonlijke innerlijke ervaring en op die manier wordt het ook toegepast in mijn praktijk van rouwverwerking en tijdens afscheidsdiensten, want een goed afscheid draagt in hoge mate bij aan het rouwverwerkingsproces. Daarom wordt afhankelijk van de persoon en nabestaanden- soms gebruik gemaakt van spirituele zaken tijdens een afscheidsdienst, zoals: - aan kinderen een doosje met een glittersteen uitreiken; - voorwerpen, gebruiken, eigenaardigheden, persoonlijke bezittingen van een overledene beschrijven en tonen. Vaak krijg ik na afloop dan de opmerking: De overledene werd precies omschreven zoals hij was en deed. Het was net of hij weer even bij me was. Hij (de overledene) die tijdens zijn leven zo dicht bij ons was, zal toch niet ver van ons zijn. Of er wordt ervaren dat de overledene nog in hun buurt is en voor de achterblijvenden zorgt: - urn in de vorm van hobby van overledene - lichtjes ontsteken; voor elk levensjaar één lichtje - begraafplaatsbezoek stimuleren - geest van overleden zien of voelen - schilderstuk maken van overledene - cirkel van kristal. Na het nemen van een drempel spreken deelnemers aan gespreksgroepen zich uit en ontladen hun nare herinneringen, teleurstellingen, pijn, angst, verdriet en benoemen hun gevoelens hierbij. Daarna komt er ruimte om goede en mooie herinneringen met elkaar te delen en de positieve ervaringen van alledag, hoe klein ook, gaan hierdoor het fundament vormen voor een stabiele balans in het verdere leven. Met andere woorden: de geest wordt strijdbaar gemaakt en daar wordt positieve kracht uit gehaald. Bron: LPRS, , Sjaak. Digitale nieuwsbrief Pagina 10

11 Ook al is de mens nog zo geleerd, hoe iemand zijn neus kan snuiten op een andere manier dan hijzelf is voor hem een volkomen raadsel. (Ivan S. Toergenjev) Digitale nieuwsbrief Pagina 11

12 Samenstelling Algemeen Bestuur FKB per Voorzitter: Sjaak den Hollander, Illikhoven 14-A, 6116 AL Illikhoven. Tel.: Faxnummer: Secretariaat: mw. G.W. Nijland-Wevers Telefoon: FKB een levende vereniging rondom de dood MEER SAMEN SAMEN MEER Bel gerust voor informatie Wij maken u met plezier verder wegwijs in de FKB en uitvaartland! Penningmeester: Peter Knijn, Grondel 33, 1633 DW Avenhorn. penningmeester@f-k-b.nl Bestuurslid: Tel.: Regio Noord/Oost: (Groningen/Friesland/Drente/Overijssel/ Gelderland/Flevoland) Johnny Gunnewijk Tel.: Harry Koopman Tel.: Johnny Gunnewijk, Meidoornstraat 8, 9501 VZ Stadskanaal. Tel.: Gunnewijk@gmail.com Harry Koopman, Kapittelhuisstraat 55, 7665 BC Albergen. Tel.: hjkoopman@outlook.com Martin Slippens, Streekweg 347, 1616 AH Hoogkarspel. Tel.: mslippens@hetnet.nl Regio West: (Noord-Holland/Zuid-Holland/Utrecht/Zeeland) Peter Knijn Tel.: Martin Slippens Tel.: Regio Zuid: (Noord-Brabant/Limburg) Sjaak den Hollander Tel.: Digitale nieuwsbrief Pagina 12