Gezondheidsrisico's van blauwalgen bij zwemmen in oppervlaktewater. Ciska Schets

Transcriptie

1 Gezondheidsrisico's van blauwalgen bij zwemmen in oppervlaktewater Ciska Schets 14 april 2014

2 zwemmen in oppervlaktewater populaire vrijetijdsbesteding plezierig en gezond verfrissing, verkoeling, beweging, ontspanning gezondheidsklachten mogelijk bij slechte waterkwaliteit chemisch en/of microbiologisch blootstelling aan microbiologisch verontreinigd oppervlaktewater kan negatieve gezondheidseffecten hebben meestal milde klachten maag-darmklachten huidklachten oor- en oogklachten meestal zelflimiterend verschillende veroorzakers bacteriën, virussen, parasieten, algen, schimmels 2 Blauwalgen platform 14 april 2014

3 blauwalgen - cyanobacteriën in veel waterige milieus uitgroei onder gunstige omstandigheden vooral in eutrofe meren massale bloei: enorme biomassa productie vorming van drijflagen 3 Blauwalgen platform 14 april 2014

4 drijflagen blauwalgen reguleren hun positie in de waterkolom door gasvacuolen zoeken gunstigste omstandigheden voor groei in bewegend water groot drijfvermogen verspreid over watermassa in stilstaand water (windstil weer) komen aan oppervlak vormen drijflagen overlast! 4 Blauwalgen platform 14 april 2014

5 overlast door drijflagen van blauwalgen verminderd doorzicht zuurstof tekort in het water dood van ander waterleven stank door rotting van afstervende blauwalgcellen uit afstervende cellen in drijflagen komen cyanotoxinen vrij toxinen kunnen gezondheidsklachten veroorzaken bij mens en dier 5 Blauwalgen platform 14 april 2014

6 toxinen en gezondheidsklachten groep voorbeeld target klacht hepatotoxinen microcystine, nodularine neurotoxinen cytotoxinen irriterende toxinen anatoxine, saxitoxine, BMAA cylindrospermopsine LPS endotoxinen lever *acute versus chronische klachten neuromusculair systeem lever, nieren huid, slijmvliezen leverschade, tumoren verlamming celnecrose huidklachten, maagdarmklachten, tumoren 6 Blauwalgen platform 14 april 2014

7 media aandacht Blauwalg Almeerderstrand zeer giftig 22/06/11, 17:12 7 Blauwalgen platform 14 april 2014

8 number of scum reports Zieke zwemmers door blauwalgen? sinds 1990 zwemwaterenquête door RIVM provincies en GGD-en melden na afloop zwemseizoen incidenten watergerelateerde gezondheidsklachten vooral meldingen van aanwezigheid van blauwalgen geen meldingen van gezondheidsklachten toe te schrijven aan blauwalgen scum reports average temperature long term average temperature Blauwalgen platform 14 april 2014

9 humane ziektegevallen - internationaal review van anekdotische gevallen en case reports ( ) ca. 50 veel ontbrekende gegevens, waardoor geen bewijs bij oudere cases: analytische technieken ontoereikend veel verschillende symptomen (of combinatie) hooikoortsachtige klachten gastro-intestinale klachten griepachtige klachten luchtwegklachten huidklachten Stewart et al. (2006). Recreational and occupational field exposure to freshwater cyanobacteria a review of anecdotal and case reports, epidemiological studies and the challenges for epidemiologic assessment (Environ Health 5:6) 9 Zwemwaterdebat blauwalgen 30 januari 2014

10 humane ziektegevallen - internationaal niet-specifieke symptomen lastig toe te schrijven aan blauwalgen scala aan wateroverdraagbare micro-organismen veroorzaakt dergelijke symptomen misdiagnose in 2 richtingen mogelijk Harmful Algal Bloom-Related Illness Surveillance System (HABISS) VS - CDC ziektegevallen meer systematisch in kaart brengen : 11 outbreaks (61 patiënten) >2 personen, epidemiologisch gelinkt aan elkaar en aan recreatiewater algenbloei 10 Blauwalgen platform 14 april 2014

11 dierlijke ziektegevallen/doden dieren veel vaker dodelijk vergiftigd dan mensen watervogels, honden, runderen, schapen zwemmen in en drinken van water met actieve blauwalgbloei likken/poetsen van vacht of veren na zwemmen krijgen hoge dosis binnen soms vermijdingsgedrag als andere drinkwaterbronnen beschikbaar zijn dodelijke gevallen hadden geen andere drinkwaterbron soms ook totaal geen onderscheid honden lijken drijflagen of matten uit te zoeken en op te eten Stewart et al. (2008). Cyanobacterial poisoning in livestock, wild mammals and birds an overview. Adv Exp Med Biol 619: Backer et al. (2013). Canine cyanotoxin poisoning in the United States (1920s-2012): revies of suspected and confirmed cases from three data sources. Toxins 5: Zwemwaterdebat blauwalgen 30 januari 2014

12 dode honden in Nederland in 2011 dode honden na zwemmen in IJmeer matten van Phormidium aanwezig Phormidium draden en anatoxine-a in mat en maag van 1 hond dode honden na zwemmen in Amstelmeer bloei van Microcystis aeruginosa hoge concentratie microcystine in water (5, µg/g) microcystine in braaksel van 1 hond Faassen et al. (2012). First report of (homo)anatoxin-a and dog neurotoxicosis after ingestion of benthic cyanobacteria in The Netherlands. Toxicon 60: Lurling & Faassen (2013). Dog poisonings associated with a Microcystis aeruginosa bloom in the Netherlands. Toxins 5: Zwemwaterdebat blauwalgen 30 januari 2014

13 onderzoek PLONZ ( ) mogelijkheid tot directe melding van gezondheidsklachten gerelateerd aan blauwalgen gedurende zwemseizoen geen meldingen (en dus geen onderzoek ) in 2006 onderzoek op 1 zwemlocatie met drijflagen op onderzoeksdag geen tot weinig drijflagen meeste bezoekers hadden geen gezondheidsklachten alleen zwemmers hadden gezondheidsklachten niet expliciet blauwalg geassocieerde klachten in 2010 onderzoek op 1 locatie met opkomende drijflagen meerdere locaties in de gaten gehouden enkele dagen tevoren go no go besluit op onderzoeksdag onweer en nauwelijks zwemmers 13 Blauwalgen platform 14 april 2014

14 problemen bij opzetten en uitvoeren onderzoek combinatie van omgevingsonderzoek en epidemiologisch onderzoek vraagt voorbereidingen interviewers inhuren monsternemers inhuren laboratorium capaciteit regelen veranderende omstandigheden dynamiek van blauwalgpopulaties onvoorspelbaarheid van het weer op termijn van enkele dagen hoe kan het wel? flexibele organisatie (ad hoc onderzoek) langdurig monitoren en interviewen prijskaartje 14 Blauwalgen platform 14 april 2014

15 internationaal epidemiologisch onderzoek land, jaar, auteur watertype / studie grootte Engeland, 1990, meer Philipp et al n=246 Engeland, 1990, Philipp et al Engeland, 1990, Philipp &Bates meren n=319 2 meren n=363 belangrijkste bevinding milde gezondheidsklachten (luchtweg/maagdamklachten) geen blauwalg-specifieke klachten geen significante verschillen tussen wel en niet blootgestelde personen Australië, 1992, El Saadi et al Australie, 1995, Pilotto et al Australie/VS, , Stewart et al Canada, 2009, Lévesque et al. (2014) 15 rivier n=48 4 meren 1 rivier n= meren, rivieren, waterreservoirs n= meren n=466 geen significante bevindingen milde gezondheidsklachten (griepachtig) na 2 en 7 dagen geen significant verschil zwemmers/niet-zwemmers na 7 dagen hogere kans op klachten bij zwemmers langer contact (> 1 h) met >5000 cellen/ml milde gezondheidklachten bij zwemmers (respiratoir, oog, oor, huid, maagdarm) significant vaker respiratoire klachten bij blootstelling aan water met hoge celdichtheden (> 12 mm 2 /ml) milde gezondheidsklachten alleen gastro-enteritis geassocieerd met contact met meren verhoogd risico bij hoge celtellingen geen relatie met microcystine concentratie Blauwalgen platform 14 april 2014

16 theorie versus werkelijkheid cyanotoxinen zijn zeer krachtige toxinen veel ziekte/sterfte bij blootgestelde dieren relatief weinig (milde) ziekte bij blootgestelde zwemmer Schatten we het risico door zwemmen te hoog? gevaar van toxinen voor mens vastgesteld op basis van proefdierstudies extrapolatie van toxiciteitsbepalingen bij proefdieren naar mens andere blootstelling (intraveneus inslikken) zuivere toxines veiligheidsmarges variatie tussen soorten (muis mens) studieduur volume inslikken bij zwemmen vermijdingsgedrag 16 Blauwalgen platform 14 april 2014

17 Hoe beschermen we de zwemmer? onduidelijk bij welke waarden gezondheidsklachten bij zwemmers optreden celtelling biovolume cyanochlorofyl cyanotoxinen studies geven geen eenduidige resultaten WHO blauwalgenprotocol laag risico < 20,000 cellen/ml < 2,5 15 mm 3 /l biovolume < 10 µg/l cyanochlorofyl <12,5 75 µg/l cyanochlorofyl matig risico < 100,000 cellen/ml 2,5 15 mm 3 /l biovolume < 50 µg/l cyanochlorofyl 12,5 75 µg/l cyanochlorofyl hoog risico > 100,000 cellen/ml > 15 mm 3 /l biovolume > 50 µg/l cyanochlorofyl > 75 µg/l cyanochlorofyl 17 Blauwalgen platform 14 april 2014

18 Hoe beschermen we de zwemmer? het gaat meestal om milde klachten hoe zwaar moeten maatregelen zijn? ernstige klachten zijn ook mogelijk maar waar zit de overgang van mild naar ernstig WHO gaat guidelines herzien stelt expert group samen 18 Blauwalgen platform 14 april 2014

19 Dank voor jullie aandacht!! Vragen? 19 Blauwalgen platform 14 april 2014