GEZONDHEID EN NIEUWE SANITATIE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "GEZONDHEID EN NIEUWE SANITATIE"

Transcriptie

1 GEZONDHEID EN NIEUWE SANITATIE Gezondheid meenemen in ontwerp en plannen Imke Leenen

2 WAAROM AANDACHT HIERVOOR? Maatschappij is in beweging: Recreatie dichtbij/ water terug in de stad veranderend klimaat andere sanitatieconcepten verstedelijking duurzaamheid (terugwinning energie en stoffen) circulaire economie andere financieringsmodellen Andere afwegingen worden gemaakt Wat zijn de risico s Zijn er handelingsperspectieven? Waarbij rekening houden bij ontwerp? Presentatie Steven Slabbers 2

3 WATER: BELEVING VAN BEWONERS Verhoogt kwaliteit leefomgeving (bewoner) Kijken, wandelen, fietsen, spelen, recreëren Verkoeling Natuur Cultuurhistorie Afvalwater goed geregeld Drinkwater idem Maar, slecht onderhouden/aangelegd dan: Overlast van zwerfvuil Stank van drijflagen Gevaar van verdrinkingen Nu water vaak onopgemerkt en onaantrekkelijk 3

4 WATER: BELEVING WATERBEHEERDER Transport/afvoer van: Rioolwater overtollig water Berging/vasthouden van water Recreatie Waterkwaliteit van belang: Ecologisch verantwoord planten- en dierenleven Te veel voedingsstoffen -> groene soep Aandacht voor specifieke problemen (bv. Blauwalgen) Effect van water op gezondheid van mensen nog weinig meegenomen. 4

5 SANITATIE EN GEZONDHEID Water essentieel voor leven Relatie schoon water & gezondheid vroeg vermoed 19 e eeuw: besmet water veroorzaakt ziektes Rond 1920/1930 riolering en rwzi Rond 1860 drinkwaterzuivering Algemene hygiëne verbeterd Water snel uit de stad getransporteerd NU: Water lokaal zuiveren, vasthouden en gebruiken Lessen uit het verleden meenemen 5

6 ENKELE FEITEN: Urine: Meestal steriel Voedingsstoffen Hormonen, medicijnresten Fecale ziekteverwekkers (norovirus, Campylobacter) groeien NIET in water Niet fecale ziekteverwekkers (Legionella, blauwalgen) wel Feces: Voedingsstoffen Ziekteverwekkers (incl. resistente bacteriën) RWZI: Verwijdering van stoffen Slechte verwijdering van ziekteverwekkers Verschillen in ziekteverwekkers: Virus: kwetsbaar, hoge infectiegraad Bacterie: minder kwetsbaar Protozoa: overleeft lang, lage infectiegraad 6

7 GEZONDHEIDSRISICO Het risico wordt bepaald door de combinatie van het gevaar en de blootstelling!!!! Gevaar: een agens of fysische situatie met potentieel ongewenste consequenties Blootstelling: de manier waarop men in contact kan komen met een gevaar 7

8 GEVAREN?? Ziekteverwekkers: Virussen: norovirus, enterovirussen Bacteriën: Legionella, Campylobacter, blauwalgen Protozoa: wormeieren, parasieten, ziekte van Weil Chemische stoffen/toxines Antibioticaresistentie Tot nu toe vooral bacteriën Indirect gevaar 8

9 BLOOTSTELLING Blootstellingsroutes via - ingestie / inslikken - contact via ogen, oren, huid, e.d - inademen - vectoren, zoals muggen, ratten e.d 9

10 DUS BELANGRIJK BIJ ONTWERPEN Is er blootstelling aan water? Nee, niet mogelijk geen gezondheidsrisico Niet waarschijnlijk, wel mogelijk hoe, waar, wanneer en hoe vaak is er een gevaar aanwezig Ja soms of regelmatig hoe, waar, wanneer en hoe vaak is er een gevaar aanwezig 10

11 DUS BELANGRIJK BIJ ONTWERPEN Is er een gevaar aanwezig? Welke bronnen van verontreiniging zijn er Hoe, waar, hoe vaak verontreinigen, Zijn deze bronnen te saneren/weg te nemen Zijn deze verontreinigen te beheersen? Vaak niet over bekend denk na! 11

12 WAAR MOET JE DAN AAN DENKEN? 12

13 AANDACHT VOOR: Zorg voor stromend water/doorspoeling: Incidentele verontreiniging snel weg Verdunning verontreiniging Minder kans op blauwalgenbloei Liever wat grotere wateren dan enkele kleine waterpartijen Geen hoeken in waterpartij Ophoping vuil Natuur en recreatie in/aan water scheiden Scheiden van functies soms noodzakelijk Regenwater is NIET schoon Als t op een oppervlak is gevallen Probeer van schoon naar vuil te ontwerpen bv eerst waterrecreatie voor mensen en verderop pas hondenstrand Mensen doen rare dingen! voorlichting Blijf nadenken!!! 13

14 VRAGEN? 2 Oké.nl Netwerkdag monitoring nieuwe stoffen

Gezondheid en sanitatie. Imke Leenen

Gezondheid en sanitatie. Imke Leenen Gezondheid en sanitatie Imke Leenen Waarom aandacht hiervoor? 2 Maatschappij is in beweging: veranderend klimaat andere sanitatieconcepten verstedelijking duurzaamheid (terugwinning energie en stoffen)

Nadere informatie

Ziek van water? Verdiepende risico-inventarisatie en -evaluatie biologische agentia bij het werken met proceswater binnen Vlisco Netherlands B.V.

Ziek van water? Verdiepende risico-inventarisatie en -evaluatie biologische agentia bij het werken met proceswater binnen Vlisco Netherlands B.V. Ziek van water? Verdiepende risico-inventarisatie en -evaluatie biologische agentia bij het werken met proceswater binnen Vlisco Netherlands B.V. Man-So Wong Maart 2014 Opbouw presentatie Aanleiding Onderzoeksvraag

Nadere informatie

Opkomende stoffen: hoe krijgen we de keten waterdicht? Marjan van Giezen Plv.dir. DG Water en Bodem Ministerie Infrastructuur en Water

Opkomende stoffen: hoe krijgen we de keten waterdicht? Marjan van Giezen Plv.dir. DG Water en Bodem Ministerie Infrastructuur en Water Opkomende stoffen: hoe krijgen we de keten waterdicht? Marjan van Giezen Plv.dir. DG Water en Bodem Ministerie Infrastructuur en Water Waterkwaliteit is verbeterd, als je terug kijkt... Na decennia slechte

Nadere informatie

Omgaan met biologische agentia

Omgaan met biologische agentia Omgaan met biologische agentia Hoe omgaan met BA Werknemer Werkgever Instructie Procedure Besmettingswijze Besmettingsincident Informatie (RA) Communicatie Hygiëne-voorzieningen PBM BA Gezondheidstoezicht

Nadere informatie

Praktijk : Voorschrift bacterieel wateronderzoek

Praktijk : Voorschrift bacterieel wateronderzoek LTO42 Toets 5.1 Boek: Biologie voor het MLO. (zesde druk) H17, pag 347 t/m 350 H17, pag 354 t/m 357 H17, pag 362 t/m 373 (dit is hoofdstuk 16 van de vijfde druk, Blz 321-324, Blz 328-332, Blz 336-345)

Nadere informatie

Bouwlokalen INFRA. Het riool in Veghel. Veghel in cijfers en beeld (1) Veghel in cijfers en beeld (2) Veghel in cijfers en beeld (3)

Bouwlokalen INFRA. Het riool in Veghel. Veghel in cijfers en beeld (1) Veghel in cijfers en beeld (2) Veghel in cijfers en beeld (3) Bouwlokalen INFRA Innovatie onder het maaiveld / renovatie van rioolstelsels Het riool in Veghel Jos Bongers Beleidsmedewerker water- en riolering Gemeente Veghel 21 juni 2006 Veghel in cijfers en beeld

Nadere informatie

Nieuwe sanitatie. Conventionele sanitatie is geweldig. Of misschien?. Hoe kun je dat anders aanpakken? Waarom dan toch nieuwe sanitatie?

Nieuwe sanitatie. Conventionele sanitatie is geweldig. Of misschien?. Hoe kun je dat anders aanpakken? Waarom dan toch nieuwe sanitatie? Nieuwe sanitatie Bert Palsma STOWA 14-10-2015 Conventionele sanitatie is geweldig Drinkwater; 125 l/p/dag 200 /jr Riolering 195/ jr RWZI 175/ jr 575,- / huishouden /jr 1 toilet spoeling (5 l) ~ 0,025 1

Nadere informatie

Toets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal)

Toets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal) LTO42 Toets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal) Biologie voor het MLO. (zesde druk) H17, pag 347 t/m 350 H17, pag 354 t/m 357 H17, pag 362 t/m 373 (dit is hoofdstuk 16 van de vijfde druk,

Nadere informatie

Forum relinen 2014. "Renoveren als instrument voor verbeteren doelmatigheid" Huidige situatie. Opbouw. Visitatiecommissie.

Forum relinen 2014. Renoveren als instrument voor verbeteren doelmatigheid Huidige situatie. Opbouw. Visitatiecommissie. Forum Relinen & Rioolbeheer 2014 Datum: 20 november 2014 in Hotel Vianen Organisatie: Stichting Kenniscentrum Rioolrenovaties "Renoveren als instrument voor verbeteren doelmatigheid" Wat is doelmatigheid?

Nadere informatie

Wat er niet in komt, hoeft er ook niet uit! V 3

Wat er niet in komt, hoeft er ook niet uit! V 3 Wat er niet in komt, hoeft er ook niet uit! V 3 Inhoud presentatie Waar gaat t om? Landelijke ketenaanpak Regionale aanpak Wat doet WSVV al? Wat staat er op stapel in 2017 en verder? Waterketen Watersysteem

Nadere informatie

Doel van deze opleiding:

Doel van deze opleiding: Doel van deze opleiding: Wat zijn biologische agentia? Hoe kan men besmet geraken? Waar zijn biologische agentia te vinden? Wat zit er in rioolwater? Wat zijn risicovolle werkzaamheden mbt biologische

Nadere informatie

Samenvatting, conclusies en aanbevelingen

Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Samenvatting, conclusies en aanbevelingen De huidige normen voor natuur-zwemwater berusten op een Europese richtlijn uit 1976 en betreffen de mate van fecale verontreiniging. Mede naar aanleiding van een

Nadere informatie

Teeltwisseling in de tomatenteelt

Teeltwisseling in de tomatenteelt Teeltwisseling in de tomatenteelt Hygiënemaatregelen voor meerdere pathogenen 30 oktober 2013, Ineke Stijger Ken je vijanden Herkenning en verspreidingswijze Problemen in de tomatenteelt door: Pepinomozaiëkvirus

Nadere informatie

Schoner water in sloten en plassen Maatregelen voor een betere waterkwaliteit

Schoner water in sloten en plassen Maatregelen voor een betere waterkwaliteit Schoner water in sloten en plassen Maatregelen voor een betere waterkwaliteit We leven in een land vol water. Daar genieten we van. We zwemmen, vissen, besproeien de tuin, varen in bootjes en waarderen

Nadere informatie

Hoe groot is het probleem? Om welke stoffen gaat het? Wat zegt de wet er over?

Hoe groot is het probleem? Om welke stoffen gaat het? Wat zegt de wet er over? Samenvatting Dossier Biologische agentia Wat zijn biologische agentia? Definitie Het begrip biologische agentia omvat: kleine levende organismen (bijvoorbeeld bacteriën of schimmels) materiaal van biologische

Nadere informatie

Afvalwaterplan DAL/W 2 In vogelvlucht. Gemeente Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa s

Afvalwaterplan DAL/W 2 In vogelvlucht. Gemeente Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa s In vogelvlucht Gemeente Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa s watersysteem De afvalwaterketen Wij beschouwen de afvalwaterketen als één geheel,

Nadere informatie

Presentatie Waterschap De Dommel bij: Volkstuindersvereniging Bladel c.a. Door: Toon Kemps

Presentatie Waterschap De Dommel bij: Volkstuindersvereniging Bladel c.a. Door: Toon Kemps Presentatie Waterschap De Dommel bij: Volkstuindersvereniging Bladel c.a. Door: Toon Kemps Inhoud presentatie Even voorstellen Waterschappen algemeen Video Vragen Project Beemdstraat Bladel Afsluiting

Nadere informatie

Natuurlijk comfortabel -Visie op de afvalwaterketen in de regio Vallei en Veluwe-

Natuurlijk comfortabel -Visie op de afvalwaterketen in de regio Vallei en Veluwe- Vallei & Eem Veluwe Oost Veluwe Noord WELL DRA Natuurlijk comfortabel -Visie op de afvalwaterketen in de regio Vallei en Veluwe- februari 2015 concept De aanpak handelingsperspectieven Ontwikkelingen maatschappij

Nadere informatie

Teeltwisseling en komkommerbontvirus

Teeltwisseling en komkommerbontvirus Teeltwisseling en komkommerbontvirus Hygiënemaatregelen ook voor andere pathogenen 30 oktober 2013, Ineke Stijger Ken je vijanden Herkenning en verspreidingswijze Problemen in de komkommerteelt door: Komkommerbontvirus

Nadere informatie

HET BESTE MEDICIJN TER WERELD antwoordblad

HET BESTE MEDICIJN TER WERELD antwoordblad Opdracht 1 Weet jij waar je poep en plas blijft nadat je hebt doorgetrokken?. Bijvoorbeeld. Het verdwijnt in het riool. Dan gaat het naar de waterzuiveringsinstallatie. Wat is je eerste indruk van de sanitaire

Nadere informatie

2. Afkoppelen en vasthouden van regenwater Van regenton naar tuinbeek naar vijver of poel 11

2. Afkoppelen en vasthouden van regenwater Van regenton naar tuinbeek naar vijver of poel 11 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 1.1 Bergen van water in de buurt 3 1.2 Schoon oppervlaktewater in de wijk 4 1.3 Wat u kunt doen 5 2. Afkoppelen en vasthouden van regenwater 7 2.1 Van regenton 8 2.2 naar tuinbeek

Nadere informatie

Verantwoord Diergeneesmiddelengebruik

Verantwoord Diergeneesmiddelengebruik Verantwoord Diergeneesmiddelengebruik Dit is een gezamenlijke uitgave ter bevordering van verantwoord diergeneesmiddelengebruik van de vereniging van Fabrikanten en Importeurs van Diergeneesmiddelen in

Nadere informatie

Nieuwe sanitatie in Nederland. Bert Palsma

Nieuwe sanitatie in Nederland. Bert Palsma Nieuwe sanitatie in Nederland Bert Palsma Conventioneel is fantastisch! Drinkwater; 125 l/p/dag 180 /jr Riolering 125/ jr RWZI 135/ jr 440,- / huishouden /jr 1 toilet spoeling (5 l) ~ 0,025 1 toilet spoeling

Nadere informatie

Voorlichtingssessie voor zorgmedewerkers

Voorlichtingssessie voor zorgmedewerkers Voorlichtingssessie voor zorgmedewerkers 1 Inhoud Introductie Introductie van de 5 momenten voor handhygiëne toolkit Deel 1 Het belang en de problemen van zorggerelateerde infecties Deel 2 Overdracht van

Nadere informatie

Biologische agentia bij waterschappen. Algemene inleiding. Biologische agentia_werken met kadavers & zieke dieren 2013 v1.1

Biologische agentia bij waterschappen. Algemene inleiding. Biologische agentia_werken met kadavers & zieke dieren 2013 v1.1 Biologische agentia bij waterschappen Algemene inleiding Afbakening van de Toolboxmeeting Definities (toolbox, onderwerp)..... Doel / doelgroep......... Afbakening........... Tijdsduur en frequentie......

Nadere informatie

Antwoordenboekje Lespakket bezoek rioolwaterzuivering Juni 2016

Antwoordenboekje Lespakket bezoek rioolwaterzuivering Juni 2016 Antwoordenboekje Lespakket bezoek rioolwaterzuivering Juni 2016 Vragen/opdrachten voorafgaand aan het bezoek Vraag 1 Grof vuil halen we met een rooster uit het afvalwater. Noem 4 dingen die je verwacht

Nadere informatie

Landelijke dag Burkina Faso Platform 2010 Workshop Water

Landelijke dag Burkina Faso Platform 2010 Workshop Water Landelijke dag Burkina Faso Platform 2010 Workshop Water 6 november 2010 Sander de Haas Piet Keijzer Introductie Sander de Haas, (geo)hydroloog werkzaam bij PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland. Mede-oprichter

Nadere informatie

zo doet u dat! Regenwater afkoppelen? De gemeente voert in uw buurt een afkoppelproject uit. U kunt meedoen door de regenwaterafvoer

zo doet u dat! Regenwater afkoppelen? De gemeente voert in uw buurt een afkoppelproject uit. U kunt meedoen door de regenwaterafvoer gemeente Ede november 2007 Regenwater afkoppelen? zo doet u dat! De gemeente voert in uw buurt een afkoppelproject uit. U kunt meedoen door de regenwaterafvoer van uw dak af te koppelen. Of u bent dit

Nadere informatie

Actualisatie zwemwaterprofiel Peddelpoel 2016

Actualisatie zwemwaterprofiel Peddelpoel 2016 Actualisatie zwemwaterprofiel Peddelpoel 2016 Archimedesweg 1 CORSA nummer: postadres: versie: 01 postbus 156 auteur: Piet van der Wee 2300 AD Leiden oplage: 1 telefoon (071) 3 063 063 datum: april 2016

Nadere informatie

Zeker in Hollandse Delta.

Zeker in Hollandse Delta. Zeker in Hollandse Delta. Verkiezingsprogramma PvdA waterschap Hollandse Delta 2019-2023. 1 Verkiezingsmanifest waterschappen PvdA Zuid-Holland. We wonen in een schitterende delta. Al eeuwenlang is water

Nadere informatie

zuiveringsmoerassen: werking en onderliggende processen

zuiveringsmoerassen: werking en onderliggende processen Verbetering van de hygiënische waterkwaliteit in zuiveringsmoerassen: werking en onderliggende processen 14 februari 2012 Bram T.M. Mulling 29 maart 2012 houd Wat zijn pathogenen? Zijn er gezondheidsrisico

Nadere informatie

Samenwerken in de waterketen in Zaanstreek Waterland

Samenwerken in de waterketen in Zaanstreek Waterland Notitie voor de raadsledenbijeenkomst Zaanstreek-Waterland op 29 november 2017 Samenwerken in de waterketen in Zaanstreek Waterland Sinds 2013 werken de acht gemeenten, hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Nadere informatie

Functionele eisen 1. Geen (onaanvaardbaar) gezondheidsrisico. Bescherm volksgezondheid. Beperk overlast en hinder Voorkom schade.

Functionele eisen 1. Geen (onaanvaardbaar) gezondheidsrisico. Bescherm volksgezondheid. Beperk overlast en hinder Voorkom schade. Doelen Functionele eisen 1. Geen (onaanvaardbaar) gezondheidsrisico. 2. Geen (onaanvaardbare) economische schade of maatschappelijke hinder door wateroverlast. Bescherm volksgezondheid Beperk overlast

Nadere informatie

Verdroging: tegen gaan van verdroging in het algemeen door beperken van verharding, ruimte voor infiltratie, hydrologisch neutraal ontwikkelen etc.

Verdroging: tegen gaan van verdroging in het algemeen door beperken van verharding, ruimte voor infiltratie, hydrologisch neutraal ontwikkelen etc. WATERTOETSPROCES Globale checklist waterbelangen in de ruimtelijke ordening Bij het watertoetsproces let het waterschap op alle wateraspecten. Doorgaans krijgen het voorkomen van wateroverlast en de zorg

Nadere informatie

Jesse Hartman Mark Sportel Klas: MTL1B. Voedselbederf

Jesse Hartman Mark Sportel Klas: MTL1B. Voedselbederf Inhoudsopgave Oorzaken van voedselbederf... 2 Chemische omzetting... 3 Micro-organismen... 4 Fysische besmetting... 5 Oorzaken van voedselbederf Chemische omzetting Hiermee wordt de situatie bedoeld dat

Nadere informatie

Afkoppelen hemelwater. Oude Pastoriebuurt. Auteur(s): Dhr. T. van den Kerkhof Dhr. R. Thijssen 04-09 - 2015

Afkoppelen hemelwater. Oude Pastoriebuurt. Auteur(s): Dhr. T. van den Kerkhof Dhr. R. Thijssen 04-09 - 2015 Afkoppelen hemelwater Oude Pastoriebuurt Auteur(s): Dhr. T. van den Kerkhof Dhr. R. Thijssen 04-09 - 2015 Opening - welkom Ton van den Kerkhof Projectleider Roy Thijssen Adviseur riolering en water Luuk

Nadere informatie

Nieuwe verontreinigingen, nieuwe oplossingen. Gebruik de kracht van natuurlijke processen

Nieuwe verontreinigingen, nieuwe oplossingen. Gebruik de kracht van natuurlijke processen Nieuwe verontreinigingen, nieuwe oplossingen Gebruik de kracht van natuurlijke processen Creating with the power of nature Opgericht in 1988 35 medewerkers, multidisciplinair team Internationaal kennis

Nadere informatie

Biologische agentia bij waterschappen. Algemene inleiding. Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

Biologische agentia bij waterschappen. Algemene inleiding. Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1 Biologische agentia bij waterschappen Algemene inleiding Afbakening van de Toolboxmeeting Definities (toolbox, onderwerp)..... Doel / doelgroep......... Afbakening........... Tijdsduur en frequentie......

Nadere informatie

Hogeschool Plassen Een project van Hogeschool Windesheim

Hogeschool Plassen Een project van Hogeschool Windesheim Hogeschool Plassen Een project van Hogeschool Windesheim Bert Huizing De aanleiding Onlogisch, omslachtig, zeer milieu onvriendelijk Herkomst afvalwater Andere 8,2 (6%) In liters per persoon/dag en procenten

Nadere informatie

Waterkwaliteit: Microbiologie

Waterkwaliteit: Microbiologie Waterkwaliteit: Microbiologie Prof. ir. Hans van Dijk September 28, 2009 1 Afdeling Vermelding Watermanagement onderdeel organisatie Sectie Gezondheidstechniek College 1b. Microbiologie Hoofdstuk Waterkwaliteit

Nadere informatie

Biologische waterzuivering

Biologische waterzuivering School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Opdrachtgever Opdrachtgever is Frieslandkoi uit Fochteloo. Frieslandkoi is specialist op het gebied van vijvers en koivissen. FrieslandKoi bestaat

Nadere informatie

het antibiotica-spel Wat zijn de gevolgen van verkeerd of overmatig antibioticagebruik?

het antibiotica-spel Wat zijn de gevolgen van verkeerd of overmatig antibioticagebruik? het antibiotica-spel Wat zijn de gevolgen van verkeerd of overmatig antibioticagebruik? Blaasontsteking? Even langs de dokter voor een antibioticakuurtje. Ook bij longontsteking, bloedvergiftiging of een

Nadere informatie

VERKIEZINGS PROGRAMMA

VERKIEZINGS PROGRAMMA VERKIEZINGS PROGRAMMA 5 WATERSCHAPSVERKIEZINGEN 2019-2022 1 VERKIEZINGSPROGRAMMA 2019-2022 Partijleden Samen werken aan water 1 Bert Philipsen Rutten 2 M.C. Slootman Espel 3 Ton Kempenaar Dronten 4 Martinus

Nadere informatie

Inrichtingsproject en proeftuin peilbeheer

Inrichtingsproject en proeftuin peilbeheer Inrichtingsproject en proeftuin peilbeheer Wat zijn effecten van een ander peil op: - veiligheid van de dijk en achterland - waterkwantiteit, waterkwaliteit, kwel en leefomgeving Hoe In- en uitlaat middels

Nadere informatie

BOUWEN MET DAKWAARDE TITEL VAN PRESENTATIE SUBTITEL VAN PRESENTATIE

BOUWEN MET DAKWAARDE TITEL VAN PRESENTATIE SUBTITEL VAN PRESENTATIE BOUWEN MET DAKWAARDE TITEL VAN PRESENTATIE SUBTITEL VAN PRESENTATIE 2. Duurzaam bouwen en circulair water BREAAM Circulaire economie Training regenwatersystemen 2. Duurzaam bouwen en circulair water BREAAM

Nadere informatie

Omgang met hemelwater binnen de perceelgrens

Omgang met hemelwater binnen de perceelgrens Omgang met hemelwater binnen de perceelgrens Ir. Emil Hartman Senior adviseur duurzaam stedelijk waterbeheer Ede, 10 april 2014 Inhoud presentatie Wat en hoe van afkoppelen Wat zegt de wet over hemelwater

Nadere informatie

Riolering 120 kilometer

Riolering 120 kilometer De gemeente Leiderdorp heeft 120 kilometer riolering onder de grond 1. 108 km vrijverval, waarvan ca. 80 km. gemengd riool en 28 km. (verbeterd-) gescheiden stelsel. 2. 12 km drukriolering. Vrijverval

Nadere informatie

De sleutel tot infectiepreventie

De sleutel tot infectiepreventie Symposium Antibioticaresistentie en ouderenzorg 14 november 2017 Reinigen & desinfecteren De sleutel tot infectiepreventie 2 De branchevereniging NVZ Voorwoord Hygiëne is een belangrijke factor voor een

Nadere informatie

ZWEMWATERPROFIEL BINNENBEDIJKTE MAAS MIJNSHEERENLAND

ZWEMWATERPROFIEL BINNENBEDIJKTE MAAS MIJNSHEERENLAND ZWEMWATERPROFIEL BINNENBEDIJKTE MAAS MIJNSHEERENLAND Colofon Titel: Uitgegeven door: Opgesteld door: Betrokken provincie: Dagelijks beheerder / Exploitant zwemwaterlocatie: Status: Binnenbedijkte Maas

Nadere informatie

Actualisatie Waterspeelplaats Cronesteijn

Actualisatie Waterspeelplaats Cronesteijn Actualisatie Waterspeelplaats Cronesteijn 2018 Archimedesweg 1 postadres: postbus 156 2300 AD Leiden telefoon (071) 3 063 063 telefax (071) 5 123 916 CORSA nummer: versie: definitief auteur: Piet van der

Nadere informatie

HET WATERSCHAP?! WAAROM ZOU JE DAARVOOR STEMMEN?

HET WATERSCHAP?! WAAROM ZOU JE DAARVOOR STEMMEN? NATUURLIJK! 6 redenen waarom jij natuurlijk Water Natuurlijk stemt CONCEPT 19 maart 2019 Verkiezingen Waterschap HET WATERSCHAP?! WAAROM ZOU JE DAARVOOR STEMMEN? Het Waterschap is niet de meest bekende

Nadere informatie

Duurzame watersystemen

Duurzame watersystemen TITEL VAN PRESENTATIE SUBTITEL VAN PRESENTATIE Maar water kost toch niets? Waterverbruik en klimaatverandering Infrastructuur Drinkwater Afvalwater Hemelwater Waterverbruik en klimaatverandering Drinkwater

Nadere informatie

Titel document Afnamematerialen overzicht microbiologie. Wijziging. TB PCR urine toegevoegd. Doel Beschrijven afnamematerialen microbiologie

Titel document Afnamematerialen overzicht microbiologie. Wijziging. TB PCR urine toegevoegd. Doel Beschrijven afnamematerialen microbiologie Titel document Afnamematerialen overzicht microbiologie Wijzigingen Paragraaf Wijziging TB PCR urine toegevoegd Doel Beschrijven afnamematerialen microbiologie Toepassingsgebied Medische microbiologie

Nadere informatie

Wat is Legionella? Legionella heeft een voorkeur voor temperaturen van C (onder 20 C overleeft de bacterie; boven 50 C sterft deze af)

Wat is Legionella? Legionella heeft een voorkeur voor temperaturen van C (onder 20 C overleeft de bacterie; boven 50 C sterft deze af) Wat is Legionella? Legionella is een bacterie Legionella komt voor in water en vochtige bodem Legionella heeft een voorkeur voor temperaturen van 20-50 C (onder 20 C overleeft de bacterie; boven 50 C sterft

Nadere informatie

Handen wassen met zeep

Handen wassen met zeep HANDLEIDING DIGIBORD PRESENTATIE Handen wassen met zeep Meer informatie op hygienewerkt.info Met deze handleiding geven wij u een toelichting op de Digibord presentatie Handen wassen met zeep. Per slide

Nadere informatie

Duurzame daken Groen of Blauw

Duurzame daken Groen of Blauw Droge voeten en schoon water Duurzame daken Groen of Blauw Een visie op de inzet van daken in het waterbeheer Agnes van Zoelen 23-04-15 Intro Intro Daadkracht en Samenwerken De meerwaarde van duurzame

Nadere informatie

Titel document Afnamematerialen overzicht microbiologie. Wijziging

Titel document Afnamematerialen overzicht microbiologie. Wijziging Titel document Afnamematerialen overzicht microbiologie Wijzigingen Paragraaf Tabel 2 Wijziging Toevoeging: Voor het verzenden van de materialen geldt dat de het transportmedium goed moet worden gesloten

Nadere informatie

zinkassen in bovengrond, minerale olie in boven- en ondergrond en grondwater

zinkassen in bovengrond, minerale olie in boven- en ondergrond en grondwater Rapportage Sanscrit.nl Instrument ter bepaling van spoedeisendheid van saneren V. Sanscrit 2.5.4 V. rapport 2.16 Algemeen Naam dossier: JF Kennedylaan 5 Code: 3201R002 Beoordelaar: bas@archimil.nl Datum

Nadere informatie

Inleiding. Afvalwater. Afvalwaterzuivering

Inleiding. Afvalwater. Afvalwaterzuivering Inleiding Je poetst je tanden en spoelt je mond. Hup, doorspoelen! Vieze handen? Flink wat zeep en de kraan open: hup, ook maar doorspoelen! Elke dag spoel jij vele liters schoon drinkwater door de wastafel,

Nadere informatie

ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving

ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving Voorzichtig herstel bedreigde soorten Verdere achteruitgang functioneren van ecosystemen en biodiversiteit Meer aandacht voor natuur als basisvoorwaarde

Nadere informatie

Hergebruik van recirculatiewater in de aardbei stellingteelt

Hergebruik van recirculatiewater in de aardbei stellingteelt Hergebruik van recirculatiewater in de aardbei stellingteelt Bij de teelt van aardbeien op stellingen is het mogelijk om water en mineralen optimaler te gebruiken. Van de bemesting (stikstof en fosfaat)

Nadere informatie

Blauwalgen in het water?

Blauwalgen in het water? Blauwalgen in het water? Herken ze en weet wat te doen Blauwalgen horen van nature thuis in het oppervlaktewater. Bij de juiste omstandigheden kunnen ze massaal tot ontwikkeling komen. Vaak ontstaan er

Nadere informatie

Impact van rwzi s op geneesmiddelconcentra5es in kwetsbaar oppervlaktewater

Impact van rwzi s op geneesmiddelconcentra5es in kwetsbaar oppervlaktewater Impact van rwzi s op geneesmiddelconcentra5es in kwetsbaar oppervlaktewater Lieke Coppens (KWR; Copernicus Ins4tuut Universiteit Utrecht), Jos van Gils (Deltares), Thomas ter Laak (KWR; Wageningen Universiteit),

Nadere informatie

VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD

VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD (VERORDENING (EG) Nr. 1907/2006 - REACH) Datum: 07/04/2010 bladzijde: 1/3 Versie: N 3 (30/12/2009) Revisie: N 1 (01/07/2008) Naam: PLASTALGIN - 850UF VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD

Nadere informatie

Wijkvergadering 5 september Powered by

Wijkvergadering 5 september Powered by Wijkvergadering 5 september 2017 Powered by Agenda 1. Opening en welkom door de voorzitter 2. Vaststellen agenda 3. Mededelingen Dagelijks bestuurr 4. Notulen van de vorige vergadering 5. Deel 1 (algemeen)

Nadere informatie

introductie waterkwantiteit waterkwaliteit waterveiligheid virtuele tour Waar zorgen de waterschappen in mijn omgeving voor?

introductie waterkwantiteit waterkwaliteit waterveiligheid virtuele tour Waar zorgen de waterschappen in mijn omgeving voor? Waar zorgen de waterschappen in mijn omgeving voor? De waterschappen zorgen voor voldoende en schoon water, gezuiverd afvalwater en stevige dijken. De waterschappen zorgen voor voldoende en schoon water,

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma. Water Natuurlijk Rijn en IJssel

Verkiezingsprogramma. Water Natuurlijk Rijn en IJssel Verkiezingsprogramma 2019 2023 Water Natuurlijk Rijn en IJssel Inleiding Voor u ligt het conceptverkiezingsprogramma van Water Natuurlijk Rijn en IJssel In de komende periode gaan we in gesprek met inwoners

Nadere informatie

ZWEMWATERPROFIEL NOORDWIJKERHOUT

ZWEMWATERPROFIEL NOORDWIJKERHOUT ZWEMWATERPROFIEL NOORDWIJKERHOUT Colofon Titel: Uitgegeven door: Opgesteld door: Betrokken provincie: Dagelijks beheerder / Exploitant zwemwaterlocatie: Status: Noordwijkerhout Rijkswaterstaat Zee en Delta

Nadere informatie

Actualisatie Venegat. Archimedesweg 1 postadres: postbus AD Leiden telefoon (071) telefax (071)

Actualisatie Venegat. Archimedesweg 1 postadres: postbus AD Leiden telefoon (071) telefax (071) Actualisatie Venegat 2018 Archimedesweg 1 postadres: postbus 156 2300 AD Leiden telefoon (071) 3 063 063 telefax (071) 5 123 916 CORSA nummer: versie: definitief auteur: Piet van der Wee datum: april 2019

Nadere informatie

ontdek hoe antibiotica werkt en wat de gevolgen kunnen zijn van verkeerd of overmatig gebruik

ontdek hoe antibiotica werkt en wat de gevolgen kunnen zijn van verkeerd of overmatig gebruik Het antibiotica spel ontdek hoe antibiotica werkt en wat de gevolgen kunnen zijn van verkeerd of overmatig gebruik Blaasontsteking? Even langs de dokter voor een antibioticakuurtje. Ook bij longontsteking,

Nadere informatie

Rapportage Sanscrit.nl

Rapportage Sanscrit.nl Rapportage Sanscrit.nl Instrument ter bepaling van spoedeisendheid van saneren V. Sanscrit 2.5.4 V. rapport 2.16 Algemeen Naam dossier: Waalbanddijk Nijmegen GRONDWATER Code: 20165144 Beoordelaar: buist@bioclear.nl

Nadere informatie

Financiële consequenties BAW: Alleen de goede dingen doen

Financiële consequenties BAW: Alleen de goede dingen doen Financiële consequenties BAW: Alleen de goede dingen doen Rob Hermans Senior projectmanager Presentatie 29 september 2011 Opbouw presentatie Wat zijn de financiële afspraken? Waardoor stijgt de rioolheffing?

Nadere informatie

Water in gemeentelijke verkiezingsprogramma s

Water in gemeentelijke verkiezingsprogramma s Water in gemeentelijke verkiezingsprogramma s Inspiratie voor schrijvers van verkiezingsprogramma s voor de gemeenteraadsverkiezingen 2018 Schoon, gezond, aantrekkelijk water. Dat willen we allemaal: niet

Nadere informatie

Water in de hoofdrol. Lukwelpark, Oosterhout

Water in de hoofdrol. Lukwelpark, Oosterhout Water in de hoofdrol Lukwelpark, Oosterhout Vaakgestelde vragen Waarom waterberging? Waarom in het Lukwelpark? Krijgen we meer last van muggen? Wordt er vies water geloosd? Waar blijft de afgegraven grond?

Nadere informatie

Rapportage Sanscrit.nl

Rapportage Sanscrit.nl Rapportage Sanscrit.nl Instrument ter bepaling van spoedeisendheid van saneren V. Sanscrit 2.5.4 V. rapport 2.16 Algemeen Naam dossier: Waalbanddijk Nijmegen GROND Code: 20165144 Beoordelaar: buist@bioclear.nl

Nadere informatie

Financiële consequenties BAW: Alleen de goede dingen doen

Financiële consequenties BAW: Alleen de goede dingen doen Financiële consequenties BAW: Alleen de goede dingen doen Rob Hermans Senior projectmanager Presentatie 29 september 2011 Opbouw presentatie Wat zijn de financiële afspraken? Waardoor stijgt de rioolheffing?

Nadere informatie

Helder water door quaggamossel

Helder water door quaggamossel Helder water door quaggamossel Kansen en risico s Een nieuwe mosselsoort, de quaggamossel, heeft zich in een deel van de Rijnlandse wateren kunnen vestigen. De mossel filtert algen en zwevend stof uit

Nadere informatie

Waterbeheer voor de toekomst Onderzoek naar positie van Rijnland en wensen van inwoners

Waterbeheer voor de toekomst Onderzoek naar positie van Rijnland en wensen van inwoners Onderzoek naar positie van Rijnland en wensen van inwoners Contents 1 Management Summary wat vinden de inwoners belangrijk? 2 4 3 Inhoudelijke taakinvulling 14 4 Bijlagen 24 Rol van Rijnland in de maatschappij

Nadere informatie

Afval vroeger en nu. Naam: Vroeger was alles anders. De mensen leefden heel primitief. Dat heb je gezien in het filmpje van Schooltv.

Afval vroeger en nu. Naam: Vroeger was alles anders. De mensen leefden heel primitief. Dat heb je gezien in het filmpje van Schooltv. Afval vroeger en nu Naam: Vroeger was alles anders. De mensen leefden heel primitief. Dat heb je gezien in het filmpje van Schooltv. 1. Wat betekent primitief? 3 antwoorden zijn goed. eenvoudig simpel

Nadere informatie

Achterhoeks Woonwensen en Leefbaarheidsonderzoek (AWLO) Bijlage 6.1 Leefbaarheid Achterhoek

Achterhoeks Woonwensen en Leefbaarheidsonderzoek (AWLO) Bijlage 6.1 Leefbaarheid Achterhoek Achterhoeks Woonwensen en Leefbaarheidsonderzoek (AWLO) Bijlage 6.1 Leefbaarheid Achterhoek Maandag 6 januari 2014 1 Bijlage 6.1 Leefbaarheid Achterhoek In deze bijlage worden alle resultaten van de vragen

Nadere informatie

Blauwalgenprolematiek Kralingse Plas

Blauwalgenprolematiek Kralingse Plas Blauwalgenprolematiek Kralingse Plas Situation Kralingse Plas Lorem ipsum dolor amet Lorem ipsum Hit, omnihillupis mo consequi ulparci bearund ignihictibus rem ipsa. 2 Kralingse Bos en Plas -Grootste stadspark

Nadere informatie

U bent drager van MRSA. Wat nu?

U bent drager van MRSA. Wat nu? U bent drager van MRSA. Wat nu? Beste patiënt Uw arts of verpleegkundige heeft u ingelicht dat bij u MRSA is gevonden. MRSA staat voor Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus. Een aantal voorzorgsmaatregelen

Nadere informatie

Stap1: Ernst van de verontreiniging: Er is sprake van een geval van ernstige verontreiniging als gevolg van: - Ernstige bodemverontreiniging

Stap1: Ernst van de verontreiniging: Er is sprake van een geval van ernstige verontreiniging als gevolg van: - Ernstige bodemverontreiniging Rapportage Sanscrit.nl Instrument ter bepaling van spoedeisendheid van saneren V. Sanscrit 2.5.4 V. rapport 2.16 Algemeen Naam dossier: Mijkenbroek 30 te Breda Code: S16.1758 Beoordelaar: info@verhoevenmilieu.nl

Nadere informatie

WAT WIJ WILLEN MET WATER

WAT WIJ WILLEN MET WATER WAT WIJ WILLEN MET WATER Programma 2015-2019 voor de waterschapsverkiezingen Waterschap Amstel Gooi en Vecht Wij willen droge voeten houden als het heeft gestortregend. Maar wij willen ook, dat in droge

Nadere informatie

Handhygiëne bezoekers CWZ

Handhygiëne bezoekers CWZ Handhygiëne bezoekers CWZ 2 Deze folder is bedoeld om u te informeren hoe u door eenvoudige handelingen als het wassen of desinfecteren van de handen, de overdracht van micro-organismen (zoals bacteriën

Nadere informatie

Workshop. Mestverwerking: een bron van emissies of een kans voor emissie reductie? Ellen van Voorthuizen Wim van der Hulst Gerard Rijs

Workshop. Mestverwerking: een bron van emissies of een kans voor emissie reductie? Ellen van Voorthuizen Wim van der Hulst Gerard Rijs Workshop Mestverwerking: een bron van emissies of een kans voor emissie reductie? Ellen van Voorthuizen Wim van der Hulst Gerard Rijs Programma Welkom en opening Introductie mestverwerking MVI s Achtergronddocument:

Nadere informatie

EEN BODEM VOOR WATER

EEN BODEM VOOR WATER EEN BODEM VOOR WATER Hemel en grondwaterbeleid Breda 2011 RWZI De gemeente is verantwoordelijk voor de afvoer van afvalwater naar de rioolwaterzuivering (RWZI: een soort wasmachine voor water). RWZI De

Nadere informatie

Stofstromen in de keten Effecten op lokaal oppervlaktewater. Hans Aalderink & Jeroen Langeveld ARCADIS & Royal Haskoning

Stofstromen in de keten Effecten op lokaal oppervlaktewater. Hans Aalderink & Jeroen Langeveld ARCADIS & Royal Haskoning Stofstromen in de keten Effecten op lokaal oppervlaktewater Hans Aalderink & Jeroen Langeveld ARCADIS & Royal Haskoning Insteek afgelopen decennia Basisinspanning gemengde riolering 7 mm + 2 mm + 0,7 mm/h

Nadere informatie

Voorlichting & Training. Gevaarlijke Stoffen

Voorlichting & Training. Gevaarlijke Stoffen Voorlichting & Training Gevaarlijke Stoffen Inleiding Introductie Leerdoelen Definities Blootstellingstandaard Besmetting & gezondheidseffecten Identificaties en etiketten Persoonlijke beschermingsmiddelen

Nadere informatie

Het voorkomen van verspreiding van micro-organismen. donderdag 12 november 2015

Het voorkomen van verspreiding van micro-organismen. donderdag 12 november 2015 Het voorkomen van verspreiding van micro-organismen Leervragen Hoe vindt besmetting plaats en wat zijn de risico s? Hoe kan een besmettingscyclus doorbroken worden? Persoonlijke hygiëne Handhygiëne Persoonlijke

Nadere informatie

Watergebruik in de teelt ONDERWERPEN VERSIE. Paul Bol. Voorzitter. Technisch comité Plantaardige productie WAAROM AL DEZE AANDACHT

Watergebruik in de teelt ONDERWERPEN VERSIE. Paul Bol. Voorzitter. Technisch comité Plantaardige productie WAAROM AL DEZE AANDACHT Watergebruik in de teelt ONDERWERPEN een risicofactor bij verspreiding humane pathogenen Waterevent 4 juni 2015 Nicolette Quaedvlieg (Quaedvlieg@groentenfruithuis.nl) Paul Bol Benadering van Microbiologische

Nadere informatie

Handen ineen bij aanpak verwijderen medicijnresten uit water

Handen ineen bij aanpak verwijderen medicijnresten uit water Green Deal Duurzame Zorg Handen ineen bij aanpak verwijderen medicijnresten uit water De Nederlandse bevolking gebruikt mede door de vergrijzing steeds meer medicijnen. Resten hiervan komen in het rioolwater

Nadere informatie

Waarvoor wordt GenX toegepast? Er is een aantal toepassingen bekend waarbij GenX kan vrijkomen in het milieu. Denk bijvoorbeeld aan:

Waarvoor wordt GenX toegepast? Er is een aantal toepassingen bekend waarbij GenX kan vrijkomen in het milieu. Denk bijvoorbeeld aan: LAATSTE UPDATE: DINSDAG 17 JULI 2018 Over GenX en PFOA Wat is GenX? GenX is een fluorhoudende stof die gebruikt wordt bij de productie van teflonlagen die onder meer in anti aanbakpannen zitten. GenX is

Nadere informatie