Kunstdieren. Een beeldend kunstproject. Beeldend Groep 3,4,5,6 primair onderwijs

Transcriptie

1 Kunstdieren Een beeldend kunstproject Beeldend Groep 3,4,5,6 primair onderwijs

2 Kunstmenu Putten beeldend, groep 3-6 Colofon Ontwikkeling en tekst: Herziene versie en lay-out: i.o.v. Cultuurkust Marja Meijering Alinde Hoeksma Stichting Cultuurkust Klooster EN Harderwijk Tel: Mail: info@cultuurkust.nl copyright regionaal centrum voor cultuureducatie en amateurkunst Cultuurkust 2016 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, kopie of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

3 Kunstmenu Putten beeldend, groep 3-6 INLEIDING Knuffeldieren: smerig, zonder ogen, een gescheurd been Het maakt kinderen niet uit, ze houden van ze en slepen ze overal naartoe. In dit project maken leerlingen kennis met drie kunstwerken van kunstknuffeldieren. Gewone knuffeldieren zijn zacht, kun je lekker tegen je aandrukken en gemakkelijk beetpakken. Dan kan bij deze kunstknuffeldieren niet. De leerkracht werkt met de leerlingen drie weken op school aan het project. Aanvullend is er een workshop waar de leerlingen in aanraking komen met beeldend materiaal waarmee ze aan de slag gaan om hun eigen kunstdier te maken. DOELSTELLINGEN Het is nooit te vroeg om leerlingen met kunst in aanraking te brengen. Als kinderen kunst zien, raken ze ermee vertrouwd en leren ze het waarderen. Samen met leerlingen naar kunst kijken is verfrissend, spannend en vaak grappig. Ze nemen in zich op wat ze zien en reageren instinctief. In dit project staat het spelenderwijs leren kijken naar kunst centraal. Zo leren kinderen immers het beste en heeft u er als leerkracht het meest plezier in. DE LESSEN Deze lesbrief bevat kijkopdrachten en doe-opdrachten. Zo komen allerlei zintuigen aan bod en wordt er vakoverstijgend gewerkt, doordat verschillende (ontwikkelings)gebieden worden aangesproken. U kunt zelf kiezen welke onderdelen u wilt behandelen. VOORBEREIDING WORKSHOP We vragen u tot slot om voor de beeldende workshop samen met de leerlingen zoveel mogelijk toilet/keukenrollen, oude kranten en plastic (pet)flessen te verzamelen. Neem dit mee naar De Aker waar de workshop plaatsvindt. Ook is het fijn als er naast de leerkracht 1 of 2 creatieve ouders meegaan naar de workshop om de groepjes te helpen onderdelen in elkaar te zetten.

4 Kunstmenu Putten beeldend, groep 3-6 KIJKOPDRACHT 1 Kijken naar Tricky Kinderen leren kijken naar en praten over kunst en het vergelijken van de kunstknuffeldieren. De afbeelding van kunstknuffeldier Tricky (onderin lesbrief). Maak de leerlingen bekend met de begrippen kunst, kunstenaar en kunstwerk. Welke associaties hebben ze bij het horen van deze termen en wat denken ze al te weten? Laat de kinderen plaatsnemen in de kring. Laat de foto van Tricky zien. Leerlingen gaan duidelijk beschrijven wat ze zien. Uitgangspunt zijn de beeldaspecten: kleur, vorm en beweging. Geef leerlingen de kans om hun emoties te uiten. Probeer altijd de gedachtegang van leerlingen te volgen, vraag naar ervaringen, associatieve gedachten en ideeën. Leerlingen kunnen soms rare gedachtesprongen maken. Door goed te luisteren zorg je voor een maximale betrokkenheid. Het is nuttig en vooral leuk om uitspraken van leerlingen die een bepaalde gedachtegang hebben te noteren. Hier kan men in latere opdrachten dan weer op terugkomen of als startpunt gebruiken. Ook kan in de loop van het project een andere zienswijze ontstaan, dan de onbevangen beleving van een kunstwerk bij de eerste kennismaking. Mogelijke vragen: Lijkt het op een dier? Wat voor dier zou het kunnen voorstellen? Uit welke onderdelen bestaat het dier? (hoeveel poten, wel/ geen staart, grote of kleine oren, etc) Welke kleuren heeft het? Wat is er voor bijzonders te zien aan Tricky? Uit welke vormen bestaat het? Hoe beweegt het? Achtergrondinfo: Dit kunstdier is een hondje. Het is uit allemaal kleine stukjes opgebouwd, kleine speelgoedfiguurtjes. Bestaande spullen vormen dus een nieuwe vorm, Tricky genaamd.

5 KIJKOPDRACHT 2 Kijken naar Olifant en Beer Kinderen leren de verschillen en overeenkomsten te ontdekken en te benoemen tussen de kunstknuffeldieren en hun eigen knuffels. Voorbereiding: De kinderen mogen een eigen knuffelbeest van huis meenemen. De afbeeldingen van Olifant en Beer. Eigen knuffels van de kinderen. Laat de foto s van Olifant en Beer zien (onderin lesbrief). Leerlingen gaan duidelijk beschrijven wat ze zien. Uitgangspunt zijn de beeldaspecten: kleur, vorm, textuur en formaat. Mogelijke vragen: Wat voor dieren zouden deze kunstknuffeldieren kunnen voorstellen? Welke kleuren hebben ze? Uit welke onderdelen bestaan Olifant en Beer? (poten, wel/geen staart, grote of kleine oren, etc) Wat is hetzelfde? Wat zijn de verschillen? Zien deze kunstdieren er hetzelfde uit als een echte olifant en een echte beer? Van welk materiaal denk je dat deze beesten gemaakt zijn? Achtergrondinfo: Het beertje is van brons gemaakt, waardoor het heel zwaar is en hard aanvoelt. Zacht is het beertje ook al niet, het prikt zelfs, zijn huid lijkt wel te bestaan uit allemaal kleine spijkertjes. De olifant is wel heel zacht en licht van gewicht maar dit kunstdier is heel groot. Dit is geen knuffeldier dat je zo achter je aansleept of in je jaszak stopt. Kijk eens goed naar je eigen knuffelbeest en vergelijk ze met de kunstknuffelbeesten. Met welk kunstknuffeldier ga je jouw knuffel vergelijken? Leerlingen maken een keuze. Bespreek het materiaal en de textuur met de kinderen. Laat ze allerlei kenmerken noemen zoals zacht, ruw, dik, lang, harig, kaal, blauw, kapot en vergelijk ze daarna met onze kunstknuffelbeesten. Wat valt op? Help ze zoeken naar de overeenkomsten en de tegenstellingen in kleur, vorm, textuur, maat, gewicht of iets anders. Bespreek zintuiglijke begrippen als warm, koud, zacht, hard, ruw, wollig, glad, stekelig, plakkerig, licht of zwaar. Hun eigen knuffeldieren zullen waarschijnlijk meer knuffelbaar en aaibaar zijn.

6 KIJKOPDRACHT 3 Mooi, lelijk, droevig, vrolijk Eigen mening vormen en die leren beargumenteren. De drie afbeeldingen van de kunstknuffeldieren. Teksten van Beer, Tricky en Olifant uit de bijlage. Lees de teksten voor van de drie kunstknuffeldieren. Past de tekst bij de dieren? Filosofeer met de leerlingen over de kunstwerken. Het gaat over de persoonlijke beleving van een kunstwerk. Wat vind jij van de drie beelden? Vind je ze mooi, lelijk, droevig, vrolijk, saai? Waarom vind je dat? Als je een dier vrolijk of lief vindt, waar zie je dat aan? Als je een dier droevig of zielig vindt, hoe komt dat dan? Waar zie je dat aan? Wat doe jij als je droevig bent? Welk kunstknuffeldier zou jij graag op je kamer willen hebben? Laat een aantal leerlingen uitleggen waarom ze een bepaalde keuze maken.

7 DOE-OPDRACHT 1 Schaduwdieren Kinderen spelen met de beeldaspecten licht en schaduw, ontdekken nieuwe vormen en kunnen deze beschrijven en weergeven. Een lamp, groot tekenpapier, potloden, meerdere knuffeldieren van de kinderen. Laat de kinderen plaatsnemen in een halve cirkel. Zet een van de knuffeldieren van een leerling duidelijk zichtbaar neer. Leerlingen bekijken het dier goed. Hoe ziet het dier er aan de buitenkant uit, hoe groot is hij? Doe de lamp aan en bekijk met elkaar de schaduwvorm. (het licht in de klas kan uit, zodat de schaduw duidelijk te zien is) Hoe verandert het dier, wordt hij groter of kleiner, dikker of dunner? Uitgangspunt zijn de beeldaspecten: buitenvorm, licht en schaduw. Teken de schaduw Een paar leerlingen mogen de omtrek van de schaduw tekenen. Verander het standpunt van de lamp (hoger, lager, verder weg of dichterbij). Wat gebeurt er met de schaduw? Wie tekent deze nieuwe schaduw op het papier, past het er nog op? Deze spelopdracht kan herhaald worden met een van de andere dieren. Daarna kunnen de schaduwen met elkaar vergeleken worden. Van wie is de schaduw, waaraan kun je dat zien? Lijken ze nog op het echte knuffeldier?

8 DOE-OPDRACHT 2 De kleur van schaduw De kinderen werken samen en leren de verschillen in tekenmaterialen kennen. Meegenomen knuffels van leerlingen. Houtskool, krijt, wasco. Leerlingen werken per groepje aan de schaduwdieren die in de vorige les gemaakt zijn. Elk knuffeldier heeft een eigen karakteristiek wat in het materiaalgebruik tot uitdrukking komt. Zacht bijvoorbeeld met houtskool of krijt; kleur met wasco of verf. De schaduwvorm van het dier is anders dan die van het echte knuffeldier omdat het een schaduw is, maar de huid gaan we hetzelfde maken Deze kan helemaal worden ingekleurd, zoals het dier is (zacht, prikkelig, kleurig). Kleur de schaduw De leerlingen kleuren de schaduw in. Als er met houtskool wordt gewerkt kan dit ook geveegd worden tot een zacht oppervlak. Als er met potlood getekend wordt kunnen er streepjes en punten gezet worden. Als er met wasco gekleurd wordt, geef dan alleen de kleuren rood, geel en blauw. Lijken de schaduwen nog op schaduwen? Op welk dier lijken de tekeningen, waarom vind je dat? Is de huid van het dier zacht, prikkelig, ruw of kleurig? Bedenk een naam voor het nieuwe dier.

9 DOE-OPDRACHT 3 Een nieuwe jas Het ontdekken van de diversiteit van verschillende materialen. Klei en diverse materialen. Deze opdracht is gericht op het maken van texturen in klei. Zorg ervoor dat er genoeg variatie is in het aangeboden en verzamelde materiaal. Iedere leerling krijgt een homp klei, waarin texturen gedrukt mogen worden. Laat de leerlingen experimenteren met afdrukken van voorwerpen in de klei.. Dit kunnen eikels, potloden, stokjes, tandenborstels of andere gekke materialen zijn die op school of thuis te vinden zijn. Zodra de leerlingen de opdracht goed begrijpen, kiezen ze twee of drie verschillende materialen om een huidje te maken. Eerst maken de leerlingen van de klei een dier. Daarna gaan ze met de afdrukken die ze bij stap 1 hebben ontdekt een huid in de klei drukken. Zo ontstaan er allerlei patronen van streepjes, kuiltjes, gaatjes. Na afloop kun je met de kinderen de verschillende huidjes gaan bespreken. Laat de kinderen van elkaars dieren raden welke voorwerpen ze hebben gebruikt voor het afdrukken.

10 DOE-OPDRACHT 4 kijk eens waar ik woon! Fantaseren over de leefomgeving van kunstdieren. Verschillende soorten materialen, harde, zachte, stekelige, zoals blokken, stof, speelgoed. Kosteloos materiaal als bierdopjes, touw, prikkers, wol, stofjes, takjes, kastanjes... De drie knuffelkunstdieren zijn geen gewone knuffeldieren en ook geen gewone dieren. De plek waar hond, olifant of beer het liefst willen zijn is heel verschillend, dit zie je al aan hoe ze eruit zien. Wat zouden geschikte materialen kunnen zijn om een plek, hut of holletje te maken? Laat de kinderen materialen zoeken in de klas die ze vinden passen bij een van de drie dieren. Wat is er gekozen? Waarom past dit bij Tricky, beer of Olifant? Zoek geschikte materialen in het klaslokaal zelf, zoals doeken, blokken, speelgoed etc. Laat de kinderen in een kring zitten. Stel een aantal vragen zoals: Wat eet het dier? Wat poept het dier? Hoe loopt het dier? Waar slaapt het dier? Welke voetsporen laat dit dier achter? Het is belangrijk om goede vragen te stellen en hier dieper op in te gaan. Splits de klas op in drie groepen. Elke groep krijgt een dier toegewezen en maakt een leefomgeving voor het dier. Zo kunnen er drie heel verschillende leefomgevingen gemaakt worden met allerlei materialen uit de klas maar ook zelf meegenomen materialen. In de nieuwe leefomgeving komt het kunstknuffeldier te hangen. De bouwwerken worden besproken.

11 DOE-OPDRACHT 5 Geluiden op het strand Experimenteren met materialen om geluid mee maken. Bewegen naar aanleiding van het materiaal. Video van Theo Jansen = vervolgens film aanklikken. Materialen om geluid mee te maken. Kunstenaar Theo Jansen heeft een heel groot kunstdier gemaakt, namelijk een strandbeest. Bekijk de videobeelden. Welke geluiden kun je horen bij zijn bewegingen? Kun jij ook zo bewegen? De leerlingen mogen proberen de bewegingen na te bootsen. Zet ze in twee rijen en laat de bewegingen per rij verschillen, zodat dat het een mechanische beweging wordt. Maak een paar groepjes en deel een aantal geluidenmakers uit. Laat de leerlingen luisteren naar de verschillende geluiden van de materialen. Wat zou je horen als het strandbeest in beweging komt? En welke geluiden vind je passen bij Tricky, Beer of Olifant? Onderzoek bij welke dieren een bepaald geluid past. De leerlingen zetten het dier in beweging door het maken van geluiden.

12 BIJLAGE Teksten van Tricky, Beer en Olifant Tricky (kunstenaar: Ralph Lambertz) Mijn naam is Tricky en ik ben de helft van een tweeling. Mijn broertje heet ook Tricky net zoals mijn vader. Mijn broertje is nu op een andere school en ik denk vaak aan hem. Mijn vader is de hond van de kunstenaar, hij heeft mijn broertje en mij gemaakt. Onze vader stond er ook altijd zo bij toen hij nog klein was. Hij vond alles nogal eng en gevaarlijk. Dan ging hij met een ronde rug tegen een muur of heg staan. Vandaar onze naam Tricky. Dat is Engels voor een beetje gevaarlijk of zoiets. Mijn broertje en ik zijn van verschillende voorwerpen gemaakt. De kunstenaar vond die spullen in laden en kasten in zijn huis en schuur. Ook gebruikte hij speelgoed uit de kamer van zijn eigen kinderen, een meisje van tien en twee jongens van zeven, net als wij een tweeling. Deze spulletjes maakten samen een nieuwe vorm en dat ben ik. Groeten met een dikke lik, Tricky Beer (kunstenaar: Babette Degraeve) Ik,..Ik ben een bronzen beertje. Je mag me knuffelen... maar ik waarschuw je! Ik ben heel anders, niet zoals die andere knuffelbeesten die je zomaar je bed insleurt. Nee, ik ben gemaakt van brons, en brons is een heel sterk materiaal. Een beetje hard en zwaar ben ik dus wel, ook wat prikkelig en niet zo zacht.. Maar ik ben niet kapot te krijgen! Door het brons verlies ik al die eigenschappen die je van een normale knuffel zou verwachten. Zo zie je maar niet alles is zoals het lijkt! Beer Olifant (kunstenaar: Tonni van Sommeren) Ik ben een grote sterke olifant, maar er is toch iets aan mij wat anders is dan je denkt als je mij zo ziet zitten. Ja, ja raad maar eens. Ik zal het verklappen: ik ben helemaal niet zwaar. Ik ben namelijk gemaakt van schuim. Verder ben ik enorm nieuwsgierig, ik wil altijd heel veel weten van alles en iedereen. Gewone dingen zoals: waar houd je het meest van, welke boeken vind jij het spannendst, heb je veel vriendjes en vriendinnetjes, wat is je grootste wens, wat vind jij de mooiste kleur, wat is je lievelingsdier? Oh, oh, oh, oh, zie je nu wel, nu stel ik alweer zoveel vragen, zo nieuwsgierig ben ik, en ik zou nog wel veel meer over jullie willen weten. Nou dag, groetjes van de olifant

13 Kunstmenu Putten Beeldend, groep 3,4,5,6

14 Kunstmenu Putten Beeldend, groep 3,4,5,6

15 Kunstmenu Putten Beeldend, groep 3,4,5,6