Gemeentelijke visie m.b.t. Eerstelijns gezondheidscentrum Geldermalsen Schakelzone-Oost

Transcriptie

1 Gemeentelijke visie m.b.t. Eerstelijns gezondheidscentrum Geldermalsen Schakelzone-Oost Aan deze visie hebben bijgedragen: Mw. J.E. Brand-Boom, Wethouder Mw. M. Strijbos, senior beleidsmedewerker Dhr. R. Bontan, senior beleidsmedewerker Dhr. C. Rademaker, adviseur eerstelijnszorg Stichting OOGG / ) Vooraf Dit document is tot stand gekomen in samenwerking met de afdeling Samenleving en bespreekt een toekomstbeeld van de Gemeente Geldermalsen met betrekking tot de ontwikkeling van een (laag-drempelige) eerstelijns gezondheidscentrum in de Schakelzone. Het initiatief hiertoe is gekomen van een aantal zorgondernemers in de gemeente. In hun zoektocht naar een geschikte locatie, is de optie om te gaan samenwerken met de ontwikkeling van het MFC omarmd. De beoogde locatie Schakelzone-Oost ligt geografisch centraal en heeft een zeer goede bereikbaarheid. De verdere ontwikkeling van (de reikwijdte van) een gezondheidscentrum in de Schakelzone vraagt daarbij om een gemeentelijke visie omtrent de eerstelijns Gezondheidszorg in Geldermalsen in het algemeen en van de een Eerstelijns Gezondheidscentrum Geldermalsen (ECG) in het bijzonder. Het doel is om op basis van deze visie te komen tot een voorstel waarin de gemeente haar rol van kan bepalen in de totstandkoming van het ECG. Het beoogde gezondheidscentrum zal diverse functies herbergen, waaronder huisartsenzorg, apotheek, fysiotherapie, logopedie, oefentherapie, haptotherapie, podotherapie, diëtiste en verloskunde. Voorts wordt in het MFC-deel een consultatiebureau (STMR) opgenomen en zal tevens SWG haar kantoor en activiteiten hier naar toe verplaatsen. Het Ziekenhuis Rivierenland wil huisartsenondersteuning toevoegen aan het gezondheidscentrum, zoals on-site spreekuren voor specialisten en kleine onderzoeksfuncties. Toekomstvisie 1. Gemeenten krijgen een grotere rol bij de regie op gezondheidszorg Gemeenten hebben de wettelijke taak om de gezondheid van hun burgers te bevorderen en te beschermen, deze staan o.a. beschreven in Wet Publieke Gezondheid (WPG) en Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Naast deze wetten worden vanuit de overheid, inspectie gezondheidszorg en RIVM aanwijzingen gegeven over de gewenste ontwikkelrichting van preventie en zorg en de rol die gemeenten daarin kunnen spelen. Iedere gemeente legt haar eigen beleid vast in een Lokale Nota Gezondheidsbeleid. Vanuit VWS wordt aangestuurd op een grotere rol voor gemeenten bij de inrichting van de zorg. 2. Wijkgerichte en integrale aanpak leidt tot hogere kwaliteit De gemeente Geldermalsen zet op diverse terreinen in op een wijkgerichte aanpak. Activiteiten worden dichter bij de burger vormgegeven en burgers worden meer aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden. Heeft de burger ondersteuning nodig, zorgt gemeente

2 Geldermalsen voor laagdrempelige voorzieningen in de buurt. Daarbij worden problemen vroegtijdig gesignaleerd en integraal aangepakt. Enkele voorbeelden van deze ontwikkeling zijn terug te vinden bij de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) en het voornemen om multidisciplinaire Gebiedsteams op te starten. Een multidisciplinair gezondheidscentrum is een sterke aanvulling op dit aanbod omdat zij volgens dezelfde principes werkt en complementair is aan de activiteiten van de CJG s en toekomstige gebiedsteams. Een koppeling tussen MFC, waar ook een CJG-inloop gevestigd zal worden (samen met het consultatiebureau) en gezondheidscentrum heeft dan ook grote meerwaarde: Een advies bijvoorbeeld van een huisarts of een verloskundige aan een ouder om bij een CJG binnen te lopen, zal makkelijker opgevolgd worden als dit binnen handbereik is. In dit kader heeft de gemeente Geldermalsen al aansluiting gezocht op de Landelijk Nota Gezondheidsbeleid waarin staat: de gezondheid zou dichterbij georganiseerd moeten worden, herkenbaar en toegankelijk in de buurt. (1) In een koppeling van MFC en ECG ligt een vruchtbare voedingsbodem om welzijn en eerstelijns gezondheidszorg aan elkaar te verbinden en samen te laten werken. De gemeente Geldermalsen werkt aan het verder verbeteren van samenwerking tussen verschillende welzijns- en zorgdisciplines in het kader van de Kanteling van de WMO. De integrale werkwijze moet o.a. tot uitdrukking komen in het zoveel mogelijk gebruik maken van (intake)gesprekken die anderen (waaronder vooral huisartsen) al hebben gevoerd met de cliënten. Deze visie richt zich specifiek op het gezondheidscentrum in de Schakelzone voor Geldermalsen Centrum, De Plantage en Meteren. Mogelijk dat voor de kernen rond Geldermalsen, zoals Tricht en Beesd, ook dergelijke ontwikkelingen zullen plaatsvinden. Een koppeling tussen deze centra is mogelijk, zodat er voor de gemeente een duidelijk aanspreekpunt ontstaat. 3. Hoogwaardig voorzieningenniveau leidt tot meer welbevinden De gemeente Geldermalsen wil een aantrekkelijke woonomgeving realiseren voor haar inwoners. Een goed voorzieningenniveau voor de wijk / gemeente maakt daar deel van uit. Met betrekking tot de gezondheidszorg biedt het gezondheidscentrum de kans om de bestaande praktijken te moderniseren en nieuw aanbod te ontwikkelen. Daarbij is het mogelijk om functies waarvoor inwoners nu buiten de gemeente moeten op deze locatie aan te bieden, zoals ziekenhuis poli s (bloedprikken, eenvoudige laboratoriumonderzoeken kleine ingrepen). In een gesprek met Ziekenhuis Rivierenland bleek de belangstelling van het ziekenhuis voor het inzetten van bovengenoemde ondersteunende diensten voor de eerstelijnszorg (huisartsen) Mogelijk is ook voor een aantal specialismen z.g. on-sitespreekuren te houden. Het gezondheidscentrum biedt ook de mogelijkheid voor nieuwe disciplines die niet in Geldermalsen aanwezig zijn om zich te vestigen (denk aan eerstelijns psychologie, tandheelkunde en ergotherapie). Voorts ligt het eerstelijns gezondheidscentrum nabij de nieuw te ontwikkelen wijk De Plantage. De toekomstige inwoners van deze wijk zouden reeds vanaf 2014 voor hun eerstelijns zorg in het gezondheidscentrum terecht kunnen. Een dergelijke voorziening verhoogt de aantrekkingskracht van de nieuwbouwwijk en kan daardoor de ontwikkeling (bouwtempo) bevorderen. 4. Toegankelijkheid van voorzieningen op peil houden Eén van de factoren die bepalend is voor de gezondheid is de toegankelijkheid van zorg. Als voorzieningen ver weg zijn of slecht toegankelijk, wordt er minder gebruik van gemaakt. (2) Gemeenten

3 hebben verder een taak bij de afstemming van de publieke gezondheidszorg met de curatieve gezondheidszorg. Gemeenten kunnen die taak zelf invullen. Belangrijk voor Geldermalsen is dat in de komende jaren een deel van de huidige huisartsen zal stoppen en tegelijkertijd er een grote groei is van de patiëntenpopulatie (nieuwe wijk Plantage) en vraag naar zorg. De verwachting is dat de vraag naar huisartsenzorg in de komende jaren zal groeien met in ieder geval 2 fte in Geldermalsen. Het gezondheidscentrum biedt een goede mogelijkheid voor nieuwe huisartsen om zich te vestigen in een team. Jonge huisartsen zien grote meerwaarde in het werken in multidisciplinair verband. De gemeente Geldermalsen stimuleert hiermee de continuïteit van de huisartsenzorg voor haar bewoners. Deze aansturing op een wijkgerichte aanpak wordt verder ondersteund door IGZ en RIVM: Versterk regie- en aanjaagrol van gemeenten in een samenhangend integraal gezondheidsbeleid. (3) en De samenhang van preventie en curatie tussen bijvoorbeeld huisartsen, fysiotherapeuten, diëtisten en gemeenten verdient versterking (4) Met andere woorden vanuit de gemeente gesubsidieerde (welzijns)instellingen, die met name gericht zijn op preventie aansturen op samenwerking met de eerstelijns gezondheidszorg (zie ook punt 6). Daarnaast is het tegenwoordig zo dat ook huisartsen zich steeds meer gaan specialiseren op een gebied, bijv. psycho-somatiek, en dat in een gezondheidscentrum het gemakkelijker is mensen voor een specialisatie naar een anderen huisarts te verwijzen, omdat de samenwerking hechter is. 5. Doelgroepenbeleid verbeteren Voor complexe doelgroepen kunnen hulpverleners in een gezamenlijke huisvesting met een onderlinge band grote meerwaarde hebben. In Geldermalsen zijn er verschillende doelgroepen die in het beleid van de gemeente in de komende jaren extra aandacht zullen vragen: ouderen met complexe problematiek en lage SES-groepen (SES = Sociaal Economische Status). Vanwege de vergrijzing die ook in Geldermalsen zal plaatsvinden is het belangrijk om een goed zorgaanbod voor deze groep te hebben in de buurt. Het gezondheidscentrum ontwikkelt een zorgprogramma voor ouderen waarmee problematiek vroeg gesignaleerd wordt en er actie ondernomen kan worden. Hierbij is afstemming met diensten als het WMO loket van groot belang. Met name voor ouderen is de nabijheid van gezondheidszorg en een multidisciplinaire aanpak van grote toegevoegde waarde vanwege de vaak complexe problematiek en afgenomen mobiliteit. De thuiszorg kan een belangrijke rol spelen voor deze doelgroep doordat de wijkverpleegkundigen huisbezoeken afleggen en in de thuissituatie constateren wat de problematiek is. Daarbij is een vaste basis in het gezondheidscentrum van toegevoegde waarde bij het overdragen van die vitale informatie. De eerstelijns functionarissen die vertegenwoordigd zijn in het geriatrisch netwerk ondernemen activiteiten voor ouderen, die in het gezondheidscentrum heel goed zouden kunnen plaats vinden, dat ook nog eens naast het MFC gelegen is met functies als een bibliotheek en centrum voor jeugd en gezin. Ook lage SES-groepen, en de daarmee samenhangende leefstijlproblematiek, zijn gebaat bij een samenhangend aanbod van preventieve en curatieve activiteiten, bijvoorbeeld bij stoppen met roken, overgewicht en alcohol gebruik.

4 6. Gemeente Geldermalsen draagt bij aan goede eerstelijnszorg In de lokale nota gezondheidsbeleid van de gemeente Geldermalsen staat: De gemeente wil waar mogelijk faciliterend zijn ten aanzien van de totstandkoming van gezondheidscentra omdat dit de integrale gezondheidszorg bevordert. (5) En verder: de gemeente vervult binnen het lokale gezondheidsbeleid de regierol. Onder de regierol wordt in dit verband verstaan het bevorderen van de uitvoering en de samenhang tussen de instellingen die op het terrein van de gezondheidszorg actief zijn of daaraan een bijdrage kunnen leveren. (5) De rol van de gemeente ligt naast de faciliterende rol in het ECG ook in beleidsmatig en regisserend aansturen op goede samenwerking met door de gemeente gesubsidieerde instellingen, zoals de Stichting Welzijn Geldermalsen en de bibliotheek. Dit sluit aan op de bovengenoemde punten (1 t/m 4) De rol van gemeenten met betrekking tot eigenaarschap / beheerderschap van de gebouwen waarin gezondheidscentra zijn gevestigd wordt op diverse manieren ingevuld. De meest voorkomende variant bij nieuwbouwlocaties is dat gemeenten een initiërende rol hebben en vervolgens een woningbouwcorporatie (of projectontwikkelaar) inschakelen voor bouw, eigenaarschap en beheer. De laatste tijd zijn woningbouwcorporaties niet snel meer geneigd deze taak op te pakken. In 2009 is in Geldermalsen een verkenning met Kleurrijk Wonen in deze gestrand. Er zijn ook gemeenten die zelf eigenaar worden van deze gebouwen en beheer verzorgen. Enkele voorbeelden uit een korte inventarisatie, die een trend lijkt aan te geven voor de komende jaren (niet uitputtend): / In Delft is de gemeente eigenaar van meerdere gezondheidscentra (zie bijlage) / In Amsterdam is één gezondheidscentrum waarvan de gemeente eigenaar is. Hier is een ziekenhuis hoofdhuurder. / In Apeldoorn wordt een gezondheidscentrum, onderdeel van een groot voorzieningencentrum in een nieuwbouwwijk, door de gemeente en woningbouwcorporatie samen geëxploiteerd. / Initiatief Aalsmeer: gemeentehuis krijgt een nieuwe bestemming daar is een eerstelijns centrum gepland. Gemeente blijft eigenaar en wil daar ook een WMO loket, CJG en meer van dergelijke voorzieningen plaatsen. / In Leiden-Noord wordt een gezondheidscentrum door de gemeente ontwikkeld in samenhang met een brede school en wijkcentrum. 7. Platform voor integraal beleid en onderzoek Het gezondheidscentrum en MFC haken in op diverse beleidsterreinen en dragen bij aan een integrale benadering van gezondheidsproblemen. In de regionale nota gezondheidsbeleid Gezond Verder wordt het belang van een integrale benadering benadrukt. De gemeente kan profiteren van een dergelijke locatie als platform voor onderzoek. Idealiter worden de uitkomsten onderdeel van het Lokaal gezondheidsbeleid en kan het gezondheidscentrum activiteiten organiseren op deze speerpunten. Hierbij kan ook gedacht worden aan een koppeling met het ECT in Tiel. De gemeente Geldermalsen heeft met de gemeente Tiel een diagnostisch instrument ontwikkeld. Deze kan mogelijk uitgebreid worden met dataverzameling in de beide gezondheidscentra.

5 Conclusie Een aantal beroepsgroepen in de eerste lijn hebben zich verenigd om te komen tot een eerstelijns gezondheidscentrum Geldermalsen (ECG). De vereniging ziet grote meerwaarde in een koppeling met het te bouwen MFC. Door een ECG en de rol die de gemeente wil vervullen bij de totstandkoming hiervan krijgt de gemeente een grotere rol bij de regie op de gezondheidszorg. Als argumenten voor het aangaan van een ECG zijn in deze visie aangedragen: - Gebundelde voorzieningen maken de voorzieningen hoogwaardiger - Gebundelde voorzieningen maken de voorzieningen toegankelijker, waarbij een slimme mix gemaakt moet worden met de zorg dicht bij de burger door bv het afleggen van huisbezoeken en goed samenwerken. - Door de leeftijdsfase van een paar huisartsenpraktijken in en nabij Geldermalsen is er beweging te verwachten in deze praktijken. Jonge huisartsen willen graag werken in multidisciplinair verband. Een ECG maakt het vestigen van huisartsen aantrekkelijker. - In verband hiermee wordt de sturing van de gemeente ten aanzien van vestiging van huisartsen (en andere beroepsgroepen) ten behoeve van de nieuwe wijk De Plantage vergemakkelijkt. Voor het samengaan van het ECG met het MFC is aangevoerd: - De mix van MFC met ECG vergemakkelijkt het organiseren van preventieve activiteiten voor verschillende doelgroepen (bv ouderen) - Verwijzen vanuit de zorg naar welzijn kan makkelijker worden ingezet en stimuleert daarmee de preventieve aanpak - Praktische voordelen zijn te behalen door het gezamenlijk gebruik van een aantal faciliteiten. Uit het bovenstaande volgt dan ook de duidelijke aanbeveling om een eerstelijns gezondheidscentrum in samenhang met het Multifunctioneel Centrum te ontwikkelen in de Schakelzone Bronnen 1. Ministerie van VWS. Gezondheid dichterbij. Landelijke nota gezondheidsbeleid. Mei GGD Rivierenland. Gezond verder. Regionale nota gezondheidsbeleid Conceptdocument oktober Inspectie Gezondheidszorg. Staat van de gezondheidszorg Utrecht, maart Volksgezondheid Toekomst Verkenning Van Gezond naar Beter. RIVM, Bilthoven, Gezondheidsbeleid in Geldermalsen Nota Lokaal Gezondheidsbeleid Sector Samenleving, januari Deelnemende zorgaanbieders in Eerstelijns Centrum Geldermalsen Huisartsenpraktijk Quadens, vertegenwoordigd door K. Quaedens + ruimte voor extra huisartsen Apotheek Campagne B.V., vertegenwoordigd door R.Kaijen STMR, vertegenwoordigd door Drs. R.E. Axt Maatschap voor Fysiotherapie Geldermalsen, vertegenwoordigd door E. Dam Fysio-/manuele therapie Paul van Grootel, vertegenwoordigd door P. Grootel Kinderfysiotherapie A.E. Hensens-van Marion, vertegenwoordigd door W. Verhoef Praktijk Oefentherapie Cesar, vertegenwoordigd door M. de Stigter Praktijk voor Haptotherapie, vertegenwoordigd door K. van der Meer

6 Verloskundige praktijk De Toekomst, vertegenwoordigd door M. van Riemsdijk Podotherapie Geldermalsen Toonen & Bentink, vertegenwoordigd door E. Toonen Diëtistenpraktijk Eet en Leef, vertegenwoordigd door A. Tekelenburg Logopediepraktijk Geldermalsen, vertegenwoordigd door P. Hollander Drs. C.W. Rademaker (Christiaan) adviseur eerstelijnszorg Stichting OOGG Pluimenburgsestraat AA Dodewaard, tel: fax:

7 Voorbeeld gemeente Delft