De Bedrijfsjurist. Masterclass: De Bedrijfsjurist 3.0. (slimmer zoeken op internet) Be (a)ware! LEGAL RISK MANAGEMENT & COMPLIANCE

Transcriptie

1 De Bedrijfsjurist Nieuws uit de secties Masterclass: De Bedrijfsjurist 3.0 (slimmer zoeken op internet) Uitkeringen in het huidige BV-recht: een greep uit de spelregels NEDERLANDS GENOOTSCHAP VAN BEDRIJFSJURISTEN NGB Seminar 12 maart 2015 Masterclass: De Bedrijfsjurist 3.0 (slimmer zoeken op internet) Hoe vind je op internet snel betrouwbare en relevante juridische bronnen? En hoe verwerk je die informatie vervolgens het best? Ewoud Sanders, historicus en journalist (o.a. voor NRC Handelsblad) geeft antwoord op deze en andere vragen tijdens een drukbezocht NGB Seminar. LEGAL RISK MANAGEMENT & COMPLIANCE Be (a)ware! LUSTRUM 5 november 2015 Op 5 november van dit jaar vindt het NGB Lustrum Congres plaats ter gelegenheid van het 85-jarig bestaan van onze vereniging! Zet het vast in je agenda. Het wordt weer een zeer fraai lustrum met een actueel, aansprekend thema en wederom op een fantastische locatie. Zie voor meer informatie over het onderwerp en de locatie de bijgevoegde flyer. Wie slim zoekt vindt betrouwbare resultaten en bespaart zichzelf veel tijd. Op Sanders vraag aan de zaal wie Google als zoekmachine gebruikt gaan vrijwel alle vingers de lucht in. Niet verbazend, want 93% van de Nederlanders gebruikt Google, aldus Sanders. Slim zoeken loont. In Nederland gaat acht procent van de werktijd verloren aan ICT problemen en gebrekkige digitale vaardigheden. Opvallend is dat jongere mensen meer tijd verliezen dan oudere. De meeste mensen zijn zich er niet van bewust hoe zeer Google de zoekresultaten stuurt. Bedrijven die betalen voor een plekje staan bovenaan, net als advertenties. De inkomsten van Google bestaan voor 43% uit advertentie-inkomsten. De page-rank van Google bevat zo n Ewoud Sanders 200 factoren met een algoritme dat voortdurend wordt bijgesteld. Van belang is of een woord in de URL staat, hoe vaak het gezocht wordt, hoe betrouwbaar de site is, etc. De nieuwste ontwikkeling is die van aanbiedingen op maat. Google now is nog weinig bekend, aldus Sanders. Deze big brother-achtige toepassing geeft informatie nog voordat daarom wordt gevraagd. Bijvoorbeeld dat de reistijd langer is vanwege een file, of waar een kledingstuk dat recent werd gezocht te koop is in de > De Bedrijfsjurist uitgave van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen mei 2015 nummer 3 1

2 buurt. Gmail wordt veel gebruikt. Gratis, hetgeen betekent dat de gegevens van de gebruikers worden verhandeld. De gebruiker krijgt advertenties op basis van de in de gebruikte woorden. Via de privacy-instellingen van Google Dashboard is aan te geven dat men geen advertenties wil ontvangen, waarna Google de gebruiker er op wijst dat er toch nog advertenties kunnen komen. Een Catch-22 situatie, zegt Sanders. Zelfs zonder dat is ingelogd ziet Google vanaf welke plek iemand op internet is, waardoor lokale resultaten verschijnen. Wie zoekt via het incognitovenster, de pornoknop van internet, laat geen cookies achter. De bezochte sites komen niet in de zoekgeschiedenis. Wel kunnen bezochte sites het bezoek registreren. Vrij en diep internet Naast het vrije voor iedereen toegankelijke internet bestaat het zogenoemde diepe internet. Dat bestaat uit databanken die niet te doorzoeken zijn via Google. Bedrijven hebben vaak abonnementen op zulke databanken. Een tip van Sanders: veel van die databanken zijn te raadplegen met een abonnement van vijftien euro per jaar op de KB. Tot voor kort hoorde daar bijvoorbeeld ook Kluwer Navigator bij. Toetscombinaties en instellingen; zoekformulieren en -operatoren Wie slim zoekt neemt het heft in eigen hand in plaats van zich te laten leiden door de zoekmachine. Slimmer zoeken op internet doe je door de juiste toetscombinaties en instellingen te gebruiken, door zoekformulieren en -operatoren te gebruiken, door gebruik te maken van de URL en door filters en meldingen. Net als bij een telefoon kun je op een computer apps installeren: via de webwinkel van de browser, bijvoorbeeld Google Chrome. Adblock Plus is een app die pop-up-advertenties blokkeert. De app OneTab haalt per ongeluk gesloten tabbladen weer tevoorschijn. Door zoekcommando s als OR, het minteken, dubbele aanhalingstekens (precies die woorden zoeken) of een sterretje (vervangt een willekeurig aantal tekens) te gebruiken worden de zoekresultaten beter. Ook het zoeken naar een bepaald bestandstype kan zinvol zijn. Zo staan artikelen, jaarverslagen en rapporten vaak in pdf. Een pdf is te vinden door aan de zoekopdracht filetype:pdf toe te voegen. Sanders geeft een voorbeeld. Zoeken op Zwarte Piet levert vier miljoen resultaten op. Zoeken op zwarte piet filetype:pdf levert veel minder, maar betere resultaten op. Er zit een artikel bij dat er interessant uitziet. Als ik de auteur opzoek, weer via Google, weet ik hoe betrouwbaar de gevonden informatie is. De Google-functie geavanceerd zoeken is te vinden via de zoekterm geavanceerd zoeken. De Google zoekmachine is beter dan die van veel andere sites. Zo zijn de sites Rechtspraak. nl en Raadvanstate.nl beter te doorzoeken via Google dan via de eigen zoekmachines. Een voorbeeld: Mag je een politieagent mierenneuker noemen, of is dat belediging? Daar is rechtspraak over. Zoek ik met Rechtspraak.nl, dan krijg ik twee resultaten. Doorzoek ik diezelfde site met Google, dan krijg ik er zes. Je vindt meer informatie, en vaak ook andere informatie. Je kunt door zoektermen toe te voegen meer context bij de uitspraken krijgen. Het doorzoeken van een site met Google doe je door de naam van de site aan de zoekopdracht toe te voegen. In dit voorbeeld: mierenneuker site:rechtspraak.nl. Vertrouwelijke informatie is vaak te vinden door simpelweg het woord vertrouwelijk aan de zoektermen toe te voegen. Ook handig om binnen de eigen organisatie eens te kijken wat er te vinden is, zegt Sanders. Een goede zoekstrategie houdt in dat je nagaat welke bron de grootste kans op succes biedt, hoe iets in een document staat, dat je verschillende zoektermen gebruikt en je afvraagt of de gezochte informatie in een bepaald formaat (pdf, xsl) staat. URL; filters en meldingen Gebruik maken van de URL kan veel informatie opleveren. De student die de miljoenennota vier dagen te vroeg te pakken kreeg had eenvoudigweg het jaartal in de URL veranderd van 2011 naar Door een paar tekens in de URL te veranderen kun je kamerstukken makkelijker doorzoeken, de taal van teksten veranderen (door bijvoorbeeld op de site van de Europese Unie fr te veranderen in ne ) en navigeren door tijdschriften (door de nummers of de data te veranderen). Filters verfijnen de zoekresultaten. Ze zijn te vinden via geavanceerd zoeken bij Google of via Googles Zoekhulp middelen, een balk die verschijnt na een zoek opdracht, boven de zoekresultaten. Niet iedereen weet dat er meerdere Googles zijn, zoals Google Books en Google Scholar. Via deze laatste zoekmachine zijn ruim 160 miljoen artikelen te raadplegen. Soms biedt een zoekopdracht via Google Scholar meer publicaties van universiteiten dan de zoekmachines van de universiteiten zelf. Het is handig om automatisch bericht te krijgen over bepaalde onderwerpen. Dat kan door persoonlijke alerts of meldingen in te stellen, bijvoorbeeld via Google Alerts of via RSS (Really Simple Syndication)-feeds. Ook Twitter kan hier goede diensten bewijzen. Blendle biedt de mogelijkheid alerts in te stellen voor Nederlandse kranten en tijdschriften. foto s: Chris van Houts 2 mei 2015 nummer 3

3 Tijdbesparende tips Sanders besluit zijn Masterclass met wat tips. Voyant is een gratis tool voor tekstanalyse. Het biedt de mogelijkheid een aantal steekwoorden in context te zien, hetgeen handig is bij grote rapporten. OCR, Optical Character Recognition, voorkomt onnodig tikwerk. Een OCR-tool verandert een afbeelding in bewerkbare tekst. Een scan van een A4 vol tekst verandert in vier seconden in een bewerkbaar Worddocument. Met OCR zijn ook excelbestanden te maken. De beste OCR-tools komen van de firma Abbyy, aldus Sanders. Oude versies van websites zijn te vinden via The Wayback Machine. Sanders: Toen de MH 17 net was neergestort was er een verheugd Facebook-bericht van ene Igor Girkin dat het vliegtuig uit de lucht was geschoten. Binnen een uur was dat bericht weer verdwenen, maar The Wayback Machine had er al een screenshot van gemaakt. Het bericht zal een belangrijke rol bij het onderzoek spelen. Zoeken met een eigen zoekmachine, zelf op maat gemaakt, gaat sneller dan een lijst vaste websites afgaan. Een zoekmachine kan je maken via Google CSE (Custom search, of Aangepast zoeken). Je maakt een lijst met websites die je wilt doorzoeken, met een sterretje achter iedere URL zodat ook achterliggende pagina s worden doorzocht. Die plak je in de daarvoor bestemde vensters en voortaan doorzoek je in één keer de geselecteerde websites. Voor het digitaal documenteren raadt Sanders Evernote aan. Het is een van de bekendste digitale organisatiesystemen en heeft ook een OCR-functie. Het boekje Slimmer zoeken op internet (juridische editie) van Ewoud Sanders is te bestellen via mail@margreetmoerland.nl. Sectie Arbeidsrecht 10 maart 2015 WWZ ontslag De Sectie Arbeidsrecht bracht een bezoek aan Van Doorne in Amsterdam, waar mrs. Els de Wind en Patrick de Looff de deelnemers in vogelvlucht en op praktische wijze wegwijs hebben gemaakt in het ontslagrecht onder de Wet Werk en Zekerheid (WWZ). Nadat er kort werd stilgestaan bij de totstandkoming van deze wet, werd er met name aandacht besteed aan de wijze van beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Het BBA komt te vervallen en het duale ontslagstelsel wordt overboord gegooid. Een werkgever kan vanaf 1 juli 2015 niet meer zelf de ontslagroute kiezen (via het UWV of de kantonrechter). De ontslagrond bepaalt de ontslagroute: is er sprake van persoonlijke redenen voor ontslag dan dient een werkgever zich tot de kantonrechter te wenden. Is de ontslaggrond gelegen in langdurige arbeidsongeschiktheid of zijn er bedrijfseconomische redenen voor ontslag, dan dient de route naar het UWV afgelegd te worden. Tegen de beslissing van het UWV en de kantonrechter kan hoger beroep en cassatie worden ingesteld. De kantonrechterformule en de schadevergoeding bij kennelijk onredelijk ontslag maken met ingang van 1 juli 2015 plaats voor de transitievergoeding en de billijke vergoeding. De transitievergoeding is bedoeld als compensatie voor ontslag en om de transitie naar een andere baan te vergemakkelijken. Deze vergoeding is voor iedereen met een dienstverband van 24 maanden of langer gelijk. De billijke vergoeding is een extra vergoeding die bedoeld is voor zeer uitzonderlijke gevallen (ernstig verwijtbaar handelen van de werkgever): het in de wetgeschiedenis genoemde muizengaatje. Een andere grote verandering is de mogelijkheid voor een werknemer om terug te komen op een eerder gegeven instemming met een beëindiging van de arbeidsovereenkomst. De termijn van deze herroepingsmogelijkheid bedraagt twee weken, maar als een werkgever de werk nemer niet op deze mogelijkheid wijst, dan is de termijn drie weken. Een werknemer mag éénmalig herroepen binnen zes maanden. Met de invoering van de WWZ wordt het pensioenontslag geïntroduceerd. De werkgever kan éénmalig de arbeidsovereenkomst opzeggen vanwege het bereiken van de pensiongerechtigde leeftijd. Een werkgever hoeft dus niet naar het UWV of de kantonrechter en is evenmin een transitievergoeding verschuldigd. Tot slot werd er nog kort stil gestaan bij de opzegverboden en het overgangsrecht. Niet alleen het inhoudelijke gedeelte maar ook de drankjes en koekjes tussendoor en de borrel met hapjes achteraf zorgden voor een meer dan geslaagde middag. Sectie Mededingingsrecht 19 maart 2015 Informatie-uitwisseling tussen concurrenten, met nadruk op indirecte informatie-uitwisseling De belangrijkste regel binnen het mededingingsrecht is het verbod op concurrentiebeperkende afspraken. Eenmalige uitwisseling van informatie tussen concurrenten over prijzen, volumes of klanten of andere concurrentiegevoelige informatie kan hier al onder vallen. Toezichthouders zijn op dit moment ook gespitst op de indirecte uitwisseling van concurrentiegevoelige informatie, bijvoorbeeld via distributeurs of klanten (het zogenaamde hub-and-spoke). Op de bijeenkomst van 19 maart jl. stond Martijn van de Hel van Maverick Advocaten stil bij de relevante ontwikkelingen op dit gebied, de belangrijkste do s en don ts rond directe informatie-uitwisseling en informatieverzameling, en dit hub-and-spoke kartel. Het was een zeer nuttige en interactieve bijeenkomst. Martijn van de Hel wist allerlei vragen te beantwoorden en de groep van ongeveer zestig deelnemers wisselde veel toegestane informatie uit. De presentatie van deze bijeenkomst is te vinden op onder de Sectie Mededingingsrecht. De Bedrijfsjurist uitgave van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen mei 2015 nummer 3 3

4 Uitkeringen in het huidige BV-recht: een greep uit de spelregels Dirk Buijs, advocaat bij BarentsKrans Inleiding Alweer tweeëneenhalf jaar geleden is het BV-recht flink op de schop gegaan. Een belangrijk verschil met het oude BVrecht betreft de nieuwe regels die crediteurenbescherming beogen. De wetgever heeft nieuwe (materieel grotendeels identieke) spelregels geïntroduceerd die in acht moeten worden genomen bij inkoop van eigen aandelen (2:207 BW), terugbetaling van kapitaal (2:208 BW) en het doen van uitkeringen (artikel 2:216 BW). In dit artikel zal ik mij concentreren op enkele aandachtspunten uit de regeling over uitkeringen. Als het bestuur of aandeelhouders zich niet houden aan de spelregels ligt aansprakelijkheid (jegens de vennootschap, de boedel of derden) 1 op de loer. Ook zou een beroep op (faillissements)pauliana kunnen worden gedaan, die kan resulteren in een terugbetalingsverplichting voor de aandeelhouders. 2 Ook interessant is de vraag of de tegenstrijdig belang regels (art. 2: 239 lid 6 BW) van toepassing zijn op de rol van het bestuur bij een uitkering. Ik laat deze kwesties verder rusten. Besluitvorming (lid 1) Uitgangspunt is dat de Algemene Vergadering (AV) bevoegd is tot het doen van uitkeringen. Deze bevoegdheden kunnen statutair echter worden beperkt of aan een ander vennootschapsorgaan worden toegekend (art. 2:216 lid 1 BW). Beperkte balanstest (lid 1) Het eigen vermogen van een vennootschap mag door de uitkering niet dalen onder het bedrag dat ingevolge de 1 Op grond van respectievelijk art. 2:216 lid 3 BW, 2:248 BW (bijv. Gerechtshof Arnhem 19 februari 2002, JOR 2002/56 (Reinders/Didam)) en 6:162 BW (bijv. HR 8 november 1991, NJ 1992/174 (Nimox/Van den End q.q.)). 2 Zie recent Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 20 januari 2015, JOR 2015/99 m.nt. Barneveld (Kelderman/Hage q.q.). wettelijke of statutaire reserves ( gebonden reserves ) dient te worden aangehouden (art. 2:216 BW). De financiële positie van de BV op het moment van uitkering is beslissend. Een BV kan zelf bepalen op basis van welk document wordt beoordeeld of er voldoende ruimte is voor de uitkering. De toets zelf wordt de (beperkte) balanstest genoemd. Een uitkeringsbesluit dat niet voldoet aan deze beperkte balanstest, is nietig. Bedragen die op basis van dit nietige besluit aan de aandeelhouder zijn uitgekeerd kunnen als onverschuldigd betaald door de vennootschap worden teruggevorderd. Heeft betaling plaatsgevonden door verrekening (bijvoorbeeld in rekening-courant), dan wordt die verrekening geacht niet te hebben plaatsgevonden. Het belang van de beperkte balanstest is gering, omdat gebonden reserves niet vaak voorkomen en de gebondenheid vaak kan worden weggepoetst als de reserves in de weg zitten bij een uitkering. Statutaire reserves, bijvoorbeeld een dividendreserve, kunnen worden opgeheven door een statutenwijziging. Voor de voornaamste wettelijke reserves, te weten de herwaarderingsreserve (art. 2:390 BW) en de reserve niet-uitkeerbare winst deelneming (art. 2:389 lid 6), 3 geldt dat deze in beginsel kunnen worden omgezet in aandelen. Zijn er geen gebonden reserves (meer), dan kan een beperkte balanstest achterwege blijven. Oplettendheid is wel geboden als de statuten van oude BV s nog niet geheel in overeenstemming zijn gebracht met de nieuwe BV-wetgeving. Meestal bevatten zij dan standaardbepalingen die (vrijwel) letterlijk zijn overgeschreven van de oude uitkeringsregels van Boek 2 BW. In het oude regime diende ook het geplaatste kapitaal in stand te blijven. Volgens het overgangsrecht (art. 71 ONBW) geldt dat als de wet verandert, de 3 Zie voor de verschillende wettelijke reserves artikel 2:373 lid 1, sub c en lid 4 BW. 4 mei 2015 nummer 3

5 met het oog op... wetstekst van de nieuwe regeling in de plaats voor deze statutaire standaardbepalingen dient te worden gelezen, tenzij dat niet in overeenstemming zou zijn met de strekking van het beding. In de praktijk geeft deze overgangs regeling aanleiding tot onduidelijkheid, vooral als de statuten na invoering van het nieuwe BV-recht gedeeltelijk zijn gewijzigd, maar niet op deze punten. In de tot nu toe enige gepubliceerde uitspraak over toepassing van het nieuwe artikel 2:216 BW is geoordeeld dat deze bepalingen dan kennelijk bewust zijn gehandhaafd zodat de statu taire verplichting tot het aanhouden van het geplaatst kapitaal (inmiddels) de strekking van een statutaire reserve heeft (en dus de uitzondering van art. 71 ONBW van toepassing is). 4 Als een voorgenomen uitkering het geplaatst kapi taal te boven gaat is het dus verstandig om eerst de statuten te wijzigen. Uitkeringen bij of leidend tot een negatief eigen vermogen? De wettekst van artikel 2:216 BW verbiedt niet dat uitkeringen bij of leidend tot een negatief eigen vermogen worden gedaan als er geen gebonden reserves zijn. Uit de wetsgeschiedenis blijkt bovendien dat de minister een negatief eigen vermogen niet als een struikelblok voor uitkeringen ziet. Een uitkering bij of leidend tot een negatief eigen vermogen lijkt bij afwezigheid van gebonden reserves dan ook mogelijk. Deze mogelijkheid kan onder omstandigheden goed van pas komen, bijvoorbeeld bij het optimaliseren van liquiditeitsstromen binnen concernverhoudingen. Over de vraag of uitkeringen bij of leidend tot een negatief eigen vermogen mogelijk zijn wordt echter ook anders gedacht en in de rechtspraak zijn (ook) op dit punt nog geen knopen doorgehakt. 4 Rb Gelderland (zittingsplaats Arnhem) 17 februari 2014, JOR 2015/63 m.nt. Quist (PMR/Borkens c.s.). Uitkeringstest (lid 2) Een besluit tot uitkering heeft geen gevolgen zolang het bestuur daaraan geen goedkeuring heeft verleend (art. 2:216 lid 2 BW). Zonder die goedkeuring is het dus niet mogelijk voor een aandeelhouder met een schuld aan de vennootschap om zich na een uitkeringsbesluit op verrekening te beroepen. 5 Bij een eenhoofdig bestuur kan het goedkeuringsbesluit besloten liggen in de betaalbaarstelling. Bij een meerhoofdig bestuur zal de goedkeuring echter moeten plaatsvinden met betrokkenheid van alle bestuurders. De wet geeft het bestuur maar weinig ruimte om de goedkeuring te weigeren, namelijk alleen indien het bestuur op het moment van de uitkering weet of redelijkerwijs behoort te voorzien dat de vennootschap na de uitkering niet zal kunnen blijven voortgaan met het betalen van haar opeisbare schulden. De bestuurders dienen aan de hand van de liquiditeit, solvabiliteit en rentabiliteit te toetsen of de continuïteit van de BV na de uitkering niet binnen afzienbare tijd in gevaar komt. Deze (bedrijfseconomische) goedkeuringsmaatstaf wordt de uitkeringstest genoemd en brengt mee dat alle gebeurtenissen, omstandigheden en risico s die op het moment van de uitkering aanleiding kunnen geven tot twijfel over de continuïteit van de onderneming, door het bestuur op basis van de beschikbare informatie gewogen en ingeschat moeten worden. De wetsgeschiedenis geeft aan dat daarbij ongeveer een jaar moet worden vooruitgekeken, maar onder omstandigheden kan dat langer zijn. Onderdeel van de uitkeringstest betreft uiteraard ook dat rekening wordt gehouden met contractuele afspraken over kapitaalinstandhouding, bijvoorbeeld met de bank. In die gevallen van contractuele reserves zal een beperkte balanstest onderdeel moeten uitmaken van de uitkeringstest. 5 Voor een geldig beroep op verrekening dient men immers te beschikken over een opeisbare vordering (art. 6:127 lid 2 BW). Hoewel de wet die ruimte dus niet biedt, zijn veel juridische schrijvers van mening dat bestuurders het vennootschappelijk belang (op straffe van aansprakelijkheid) toch bij de uitkeringstest moeten betrekken. Ook op dit punt wordt reikhalzend uitgekeken naar een richtinggevende uitspraak. De uitkeringstest kan in de praktijk ook andere lastige vragen opleveren, zeker als er onduidelijkheid bestaat over de verplichtingen van de BV. Bijvoorbeeld in de situatie dat een BV verwikkeld is in een of meer gerechtelijke procedures. Ook is het niet altijd vanzelfsprekend dat een jaar vooruit kan worden gekeken, bijvoorbeeld als de BV op het punt staat te worden overgenomen en in dat kader lichter moet worden gemaakt middels een uitkering, maar het oude bestuur niet wordt gekend in de plannen van het nieuwe bestuur. Zeker onder dergelijke omstandigheden doet het bestuur er verstandig aan om vooraf advies in te winnen bij een (bedrijfs)jurist of een accountant. De Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants heeft met het oog op een dergelijke advisering inmiddels de, ook voor bedrijfsjuristen lezenswaardige, handreiking Balanstest en uitkeringstoets door het bestuur van een bv: ondersteunende rol van de accountant (samenstelpraktijk) uitgebracht. Tot slot Er is nog veel onduidelijk over de nieuwe uitkeringsregels. In de rechtspraak zal moeten worden uitgemaakt waar de grenzen liggen. Tot die tijd zal (vooral) het bestuur moeten varen op eigen kompas, waarbij het aankomt op gezond (bedrijfseconomisch) verstand. Ook een kritische blik in de statuten kan problemen voorkomen. Als scherp aan de wind wordt gezeild zullen verstandige bestuurders naast inwinnen van deskundig advies zekerheidshalve een vrijwaring bedingen van een (kredietwaardige) aandeelhouder. De Bedrijfsjurist uitgave van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen mei 2015 nummer 3 5

6 Sectie Advocaat in Dienstbetrekking 2 april 2015 Actualiteitenmiddag Voor de bijeenkomst was grote belangstelling. De sectie was te gast bij Siemens in Den Haag, waar Simone Davina, General Counsel Siemens Nederland en tevens secretaris van de sectie, werkzaam is. Een groot aantal onderwerpen passeerde de revue, waarbij de aanwezige leden actief deelnamen aan de discussies. Een belangrijk onderwerp waarbij uitvoerig werd stilgestaan was de nieuwe regelgeving voor advocaten (waaronder het nieuwe toezicht op de advocatuur) per 1 januari In het verlengde hiervan werden recente tuchtrechtzaken besproken die de vraag behandelden in hoeverre de gedragsregels ook gelden voor advocaten in dienstbetrekking. Het bleek dat deze volledig op hen van toepassing zijn. Een onderwerp waarvoor in de zaal ook veel belangstelling bestond was de kantoororganisatie: waaraan moet een advocaat in dienstbetrekking voldoen, vooral nu steeds meer juridische afdelingen in zogeheten Open Offices werken? Vervolgens legden ervaringsdeskundigen uit wat de vereisten van het patronaat zijn en wat het betekent om patroon te zijn van een advocaat-stagiaire. Het kantoorbezoek door de Raad van de Orde en de jaarlijkse individuele en kantooropgave bij de NOvA waren andere onderwerpen die aanleiding gaven tot interessante discussies. Na afloop van deze energieke bijeenkomst werd er tijdens de borrel volop van de gelegenheid gebruik gemaakt om ervaringen uit wisselen en ideeën te delen. Sectie Burgerlijk Recht 16 april 2015 Het wanneer en hoe van zakelijke mediation Sommige deelnemers hadden al ervaring met mediation, voor anderen was het onderwerp nog nieuw. Voor iedereen ging door de presentatie van Eva Schutte, MfN-registermediator en mediation advocaat bij ReulingSchutte in Amsterdam, een wereld van mogelijkheden open om zakelijke conflicten effectief, creatief en waardig op te lossen. Met veel zeer aansprekende voorbeelden maakte Eva de kenmerken van mediation duidelijk en de verschillen met rechtspraak op tegenspraak. Mediation is het gezamenlijk door partijen zelf oplossen van hun zakelijke conflict via bemiddeling door een onafhankelijke professional op basis van wederzijdse belangen. In de intakefase worden de spelregels en vertrouwelijkheid besproken, worden commitment en mandaten vastgesteld en wordt de mediationovereenkomst getekend. Dan volgt de exploratiefase waarin het verleden, de wensen, de ideeën en de belangen worden geïnventariseerd. In de onderhandelingsfase komen partijen tot een oplossing, die na toetsing op uitvoerbaarheid, wordt vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst. Er zijn verschillende redenen om voor mediation te kiezen: Behoud van de relatie: mediation is toekomstgericht, partijen kunnen elkaar nog nodig hebben of willen nog samenwerken. Partijen werken samen aan een maatwerkoplossing in plaats van een door de rechter opgelegd vonnis af te wachten. Het percentage vaststellingsovereenkomsten dat wordt nagekomen is groter dan het percentage vonnissen dat wordt nagekomen. Mediation is vertrouwelijk in tegenstelling tot een openbare zitting bij de Rechtbank. Ook in een eventuele latere procedure mag informatie uit mediationsessies in beginsel niet worden gebruikt, tenzij partijen hierover andere afspraken hebben gemaakt bijv. met betrekking tot het inbrengen van een taxatierapport. Met gemiddeld drie à vier bijeenkomsten is de doorlooptijd korter en zijn bovendien de kosten lager dan van een rechtszaak. In beginsel worden de kosten door partijen gezamenlijk gedragen. Mediation is niet geschikt als het conflict om een rechtsvraag gaat waar partijen een antwoord op zoeken met precedentwerking. Mediation lukt niet als een conflict al te veel is geëscaleerd, partijen niet bereid zijn hun standpunten los te laten en naar ook elkaars belangen te kijken of als zij geen onderhandelingsruimte krijgen van hun achterban. Het is dus van belang tijdig te beoordelen of mediation een oplossing kan bieden voor een conflict en het is wenselijk tijdig met mediation te beginnen. De bedrijfsjurist kan hierbij een rol spelen door informatie te geven over wat mediation is, te adviseren of een conflict geschikt is voor mediation, een geschikte mediator te zoeken, het mandaat van de vertegenwoordigers van de onderneming duidelijk te maken, mogelijke oplossingen en het beste alternatief als partijen het niet eens worden door te spreken en door de vaststellingovereenkomst (mede) op te stellen of te toetsen. De presentatie is te vinden op het ledendeel van de NGB-website. Daar staat ook een interessant artikel over het gebruik van mediation. 6 mei 2015 nummer 3

7 column IN DE SCHIJNWERPER Naam: Stefan Vollering Leeftijd: 32 Bedrijf: Philips International B.V. Functie: Legal Counsel - Antitrust Heb je een specifiek aandachtsgebied en wat vind het leukste aspect van je werk? Bij Philips ben ik bezig om, samen met twee zeer getalenteerde collega s, mededingingsrechtelijke problemen te voorkomen en op te lossen. Bij Philips werken wereldwijd ongeveer 180 juristen. Die helpen wij om juridische ondersteuning te bieden aan meer dan Philips-werknemers, die samen EUR 24 miljard omzet genereren. Advisering op het gebied van mededingingsrecht is bij Philips noodzakelijk en interessant, omdat Philips vaak opereert in zeer competitieve maar ook geconcentreerde markten. Bovendien: om te innoveren moet Philips samenwerken met afnemers, leveranciers en soms concurrenten, wat mijn werk nog interessanter maakt. In de tweede plaats besteed ik veel tijd aan het verder brengen van Philips compliance programma: van het definiëren en beleggen van taken en verantwoordelijkheden, via het ontwikkelen en uitrollen van trainingen, tot het maken en up to date houden van handzame do s and don ts. Een derde poot van het werk bestaat uit het in goede banen leiden van overnames en divestments. Steeds meer landen kennen een systeem van fusiecontrole. Daarnaast help ik om fouten en inefficiencies te voorkomen in de due diligence fase of bij het plannen van de integratie. Ten slotte begeleid ik (rechts)zaken over inbreuken uit het verleden, die nu netjes moeten worden afgehandeld. Werken met collega s en advocaten over de gehele wereld vind ik nog leuker dan ik had verwacht. Stereotypes blijken ook bij een multinational in de regel bevestigd te worden grondige Duitsers, eloquente Indiërs, ondoorgrondelijke Chinezen, verrassende Fransen. De samenwerking met andere culturen heeft me bewust gemaakt van mijn eigen achtergrond: efficiëntie en openheid, maar ook directheid en euro-centrisme. Wanneer en hoe ben je bij het bedrijf waar je werkt gekomen, en wat waren je vorige functies? In 2013 heb ik de overstap gemaakt van Juridische Zaken van de Autoriteit Consument en Markt, de vroegere Nederlandse Mededingingsautoriteit, naar Philips. Dat was even schakelen. De dienst Juridische Zaken bij een overheidsinstantie is een plaats van deliberatie. Daar kon ik twee dagen besteden om de rode lijn door rechtspraak te ontdekken, en me maanden voorbereiden op een zitting van enkele dagen. De dagelijkse praktijk bij Philips is iets hectischer. Bovendien spelen veel interessante vragen waar geen rechtspraak of andere guidance voor is, op het gebied van de uitwisseling van informatie, beperkingen die kunnen worden opgelegd aan wederpartijen enzovoort. Ik moet dan ook veel meer improviseren; en persoonlijke overtuigingskracht is vaak effectiever dan een nog genuanceerder betoog. Welke gebeurtenis uit de afgelopen tijd heeft indruk op je gemaakt en waarom? Interessant was dit jaar het aannemen van Richtlijn Schadevergoeding in Mededingingszaken. Die vult het nationale procesrecht aan zodat kartelschade gemakkelijker verhaald kan worden, en vrijwaart mededingingsautoriteiten van tijdrovende informatieverzoeken. Een lawyer s paradise, waarin het bedrijfsleven zich maar heel beperkt heeft geroerd. Als bedrijfsjurist valt me, meer dan vroeger, op dat specialistische rechtsgebieden het speelveld zijn van academici en ambtenaren, terwijl degenen die door die rechtsgebieden worden geraakt, vaak te weinig tijd hebben om zich met de vorming van de regels te bemoeien. Kun je een leuke anekdote vertellen van iets dat je meegemaakt hebt tijdens je loopbaan als bedrijfsjurist? Vorig jaar zomer beleefde ik spannende momenten in Parijs, waar ik vroeg in de middag het management team zou trainen. Op Gare du Nord bleek heel Frans het openbaar vervoer te staken. Mijn strakke schema leek te gaan sneuvelen, totdat een illegale motortaxi zich aanbood. Omdat ik graag op tijd wilde komen, klom ik achterop. De motorchauffeur had kennelijk ook haast en liet geen gelegenheid onbenut om vlak voor aanstormende vrachtwagens nog een paar meter te winnen. Aangekomen bij Philips France, drie kwartier later, keek de chauffeur naar mijn bleek weggetrokken gezicht en vroeg: Vouz aviez peur?. Natuurlijk was het van Non, maar eigenlijk: ja, ik had mezelf al in het harnas zien sterven, om training te geven voor Philips. Wie staat de volgende keer in de Schijnwerper? Damianos Vainas (FrieslandCampina) De Bedrijfsjurist uitgave van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen mei 2015 nummer 3 7

8 AGENDA NGB Extra Donderdag 4 juni Meldplicht datalekken en het managen van cyberrisico s uur met borrel na afloop, Amsterdam NGB Seminarminar Donderdag 18 juni Mergers & Acquisitions uur met borrel na afloop, Amsterdam SBB-geslaagden NGB Workshop Donderdag 18 juni Conflict Preventie uur, Amsterdam NGB Workshop Donderdag 2 juli Legal Riskmanagement en Compliance II: implementatie, naleving en incidenten uur, Utrecht Meer informatie en aanmelden: Het NGB-bestuur feliciteert de cursisten van de Beroepsopleiding Bedrijfsjuristen 14-1, die op 3 maart jl. hun certificaat ontvingen. Alle 27 deelnemers zijn geslaagd. De namen van de geslaagden: Mw. mr. I.M.M. van der Bruggen, Mr. R.B. Frenken, Mw. mr. M.C.M. Geers, Mw. mr. D. Groothoff, Mr. J.H. Harmsen, Mw. mr. K. Heuver Calot, Mw. mr. J.B.M. Huijgens, Mr. B.P.J. Jungschläger, Mw. mr. M.C. Kuiper, Mw. V.N.W. Muller LL.M., Mr. J.M. Neeteson, Mw. mr. L.E. Noteboom, Mw. mr. drs. J.H. van der Ploeg, Mr. F. Raaman, Mw. mr. L.E.J.M. de Ridder, Mw. mr. E.L.H.M. van Riel, Mr. S. Rooderkerk, Mw. mr. S. Scheper, Mw. mr. R.C.C.S. van Schooneveld Brouwer, Mr. P.R. Standaar, Mw. mr. J.A. Struikmans Hofman, Mw. mr. M.J.B. Vercammen, Mr. R.R.H. Vliegen CPM, C.J. Vogels MSc, LL.M., Mw. J.M. Wachtmeester LL.M, Mr. A.F.G. Willekes Macdonald, Mw. mr. D.F.C. Wolters Coppers. Wilt u als beginnende bedrijfsjurist ook uw juridische kennis vergroten en uw professionele vaardigheden trainen? Er zijn nog enkele plekken beschikbaar voor de opleiding die in september 2015 van start gaat. Voor meer informatie en inschrijving: NGB Seminarminar Op 18 juni a.s. vindt het NGB Seminar met als onderwerp Mergers & Acquisitions plaats bij De Brauw Blackstone Westbroek, met aansluitend de presentatie van deel IV in de NGB Reeks. Klaas de Vries, partner Corporate / M&A bij de Brauw Blackstone Westbroek licht samen met een aantal senior associates Tips&Tricks in M&A toe. Vervolgens laat Arno van Hekesen, vice president Group Legal Philips, zien hoe de theorie zich verhoudt tot de praktijk, aan de hand van de verkoop van de led-lichtdivisie van Philips aan het Chinese Go Scale Capital. COLOFON De Bedrijfsjurist is een uitgave van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen, no.3 mei 2015, 31 e jaargang. De bijdragen in De Bedrijfsjurist weerspiegelen niet noodzakelijk de mening van het NGB. Voor het overnemen van artikelen en foto s is schriftelijke toestemming van het NGB secretariaat nodig. De redactie betracht altijd de grootst mogelijke zorgvuldigheid bij het overnemen van rechten op teksten en foto s. Degene die meent toch aanspraken te kunnen doen gelden wordt verzocht contact op te nemen met het NGB secretariaat. Het lidmaatschap kan worden opgezegd met inachtneming van een opzegtermijn van vier weken. De contributie blijft voor het gehele boekjaar verschuldigd. NGB Postbus Redactie Vormgeving A10plus Adreswijzigingen via de website 2509 AA s-gravenhage mr. Suzanne Drion Beeld Vrouwe Justitia T mr. Henriette van Wermeskerken 2000 Elselien van der Graaf F mr. Betty Weijenborg-Meiss Drukwerk Drukkerij Van Werkhoven E info@ngb.nl 8 mei 2015 nummer 3