Financiering van duurzame gebiedsontwikkeling. Presentatie voor de Ruimteconferentie 19 april 2011 Jaap Kortman IVAM Marcel Ham Rebel Group

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Financiering van duurzame gebiedsontwikkeling. Presentatie voor de Ruimteconferentie 19 april 2011 Jaap Kortman IVAM Marcel Ham Rebel Group"

Transcriptie

1 Financiering van duurzame gebiedsontwikkeling Presentatie voor de Ruimteconferentie 19 april 2011 Jaap Kortman IVAM Marcel Ham Rebel Group

2 Presentatie 1. Duurzame gebiedsontwikkeling van woord naar daad 2. DPL: taal en meten van de duurzame prestatie van een gebied 3. FPL: levensduur kosten en baten van duurzame maatregelen 4. Financiële arrangementen 2

3 Van woorden Er wordt meer over duurzame gebiedsontwikkeling gesproken dan gedaan. Redenen: Duurzaamheid is een diffuus containerbegrip De duurzaamheid (prestatie) van een wijk moeilijk vast stellen Het financiële perspectief ontbreekt veelal Er zijn te weinig werkende financiële arrangementen

4 Naar daden met hulp van 2 instrumenten DPL (Duurzaamheidsprofiel van een locatie): biedt taal om over duurzaamheid te communiceren biedt meetinstrument om duurzame prestatie meetbaar transparant te maken met succes toegepast in 30 gemeenten bij > 100 projecten nieuwbouw en herstructurering wijken FPL (Financiële prestatie van een locatie): voegt financiële perspectief toe: berekent kosten en baten duurzame maatregelen in de gehele levensloop biedt ondersteuning bij ontwikkelen arrangementen voor verdere ontwikkeling: uitdagende projecten gezocht

5 Duurzame gebiedsontwikkeling Gecombineerde inzet instrumenten DPL en FPL: Ontwerp en realisatie van duurzamere wijken: een betere milieukwaliteit (Planet) Leefbaar (People) en concurrerend (Profit) Met een brede interpretatie van duurzaamheid: PPP: milieu, sociale en economische elementen Opstellen van heldere duurzame ambities (DPL) met een onderbouwd businessplan (FPL) dat financieel uitvoerbaar is (FPL)

6 1. DPL :Taal voor duurzame gebiedsontwikkeling

7 2. DPL: Meetbaar maken van duurzame prestatie gebied Methode DPL: 3 P s, 11 thema s en 24 indicatoren Basis internationale People, Planet, Profit Onderverdeeld in 24 indicatoren: Luchtverontreiniging, energie, voorzieningen, bereikbaarheid, werkgelegenheid Keuze indicatoren: Gegevens beschikbaar bij gemeenten Transparante berekening Aansluiten op bestaande initiatieven: EPL, Veiligheidsenquête, GPR, FSI, CAR, GES

8 2. DPL Meetbaar maken van duurzame prestatie gebied

9 Voorbeeld invoer: Energie

10 3. Het financiële perspectief Hoge duurzame ambities zijn goed maar snel inzicht nodig in financiële consequenties. Daarom: kosten en baten van duurzame maatregelen beter inzichtelijk maken in de gehele levenscyclus Breder zoeken naar financiële waarden voor partijen Niet alleen grondexploitatie maar levensduur kosten en baten Meer aandacht voor de betrokken partijen, hun belangen en waarden Hoe partijen op een effectieve manier tot de realisatie van hun duurzame ambities kunnen komen: Financiële arrangementen

11 3: Het nieuwe instrument FPL Doelen van het nieuwe instrument FPL: het in kaart brengen van de kosten en baten van duurzame maatregelen in de gehele levenscyclus het bijeen krijgen en motiveren van relevante partners vanuit hun individuele business case om de gezamenlijke business case te realiseren; het opstellen van een organisatorisch en financieringsarrangement dat de plannen en ambities, gegeven een beperkt budget, zo optimaal mogelijk kan realiseren.

12 3: Het nieuwe instrument FPL FPL helpt beleidsmakers, ontwikkelaars en financiers bij: het in kaart brengen van de kosten en baten van maatregelen in het DPL-model in de levenscyclus het in kaart brengen van de omvang van deze kosten en baten, in euro s bepalen wanneer de kosten en baten neerslaan bepalen welke partijen deze kosten en baten kunnen dragen het bereken van het saldo van deze kosten en baten

13 3. Het nieuwe instrument FPL

14 3. Voorbeeld case Rijnenburg, Utrecht

15 3. Voorbeeld case Rijnenburg, Utrecht Maatregel: kleine windturbine (80 m):

16 3. Voorbeeld case Rijnenburg, Utrecht Maatregel: m2 PV (1250 woningen a 20 m2):

17 3. Voorbeeld case Rijnenburg, Utrecht Naast een Wind Turbine en PV systemen kunnen in de cockpit ook andere of aanvullende maatregelen worden gekozen. (middels de keuzelijst, zie de afbeelding van de cockpit) Het resultaat voor Zon en Wind gecombineerd, samen 4 miljoen kwh per jaar:

18 4. Werkende arrangementen Handvatten bieden om tot de daadwerkelijke uitvoering van de plannen te komen Vaak zijn er veel verschillende partijen betrokken, met verschillende belangen. de hoe vraag: voor welke partijen kunnen we waarde creëren. Inspiratie beiden om te komen tot een goed arrangement: PPS risicoverdeling incentive structuren verdeling van kosten op basis van neerslaan van baten De financieringsarrangementen zijn maatwerk en dus niet geautomatiseerd

19 4. Werkende Arrangementen Van maatschappelijke effecten naar financiële kasstromen Sluitende grondexploitatie is goed, sluitende business case voor de gehele levensduur is beter Omzetten van waarde naar geld vergt creativiteit Maatschappelijke effecten legitimeren ook (publieke) bijdragen Van investeringsfocus naar levensduur perspectief Economisch gezien enige juiste benadering Life cycle costing en total cost of ownership zijn stateof-the-art Ervaringen uit andere sectoren

Duurzaamheid loont Financiering van duurzame gebiedsontwikkeling. Knooppunt Klimaat

Duurzaamheid loont Financiering van duurzame gebiedsontwikkeling. Knooppunt Klimaat Duurzaamheid loont Financiering van duurzame gebiedsontwikkeling Knooppunt Klimaat december 2011 Jaap Kortman IVAM Enrico Moens Grontmij Jaap de Kroes (Mapsup) Hasse Goosen Wageningen Alterra Vincenyt

Nadere informatie

Dag van de Praktijk. Meten aan een duurzaam gebruik van de ondergrond met DPL. Laura van der Noort, IVAM Jasper Lackin, W+B

Dag van de Praktijk. Meten aan een duurzaam gebruik van de ondergrond met DPL. Laura van der Noort, IVAM Jasper Lackin, W+B Dag van de Praktijk Meten aan een duurzaam gebruik van de ondergrond met DPL Laura van der Noort, IVAM Jasper Lackin, W+B Programma Presentatie Wat is DPL Ondergrond? Wat is het gewone DPL? Doel, toepassingen

Nadere informatie

Cursus Werken met DPL

Cursus Werken met DPL Cursus Werken met DPL Inholland 1 februari 2017 Inholland: ted.vanderklaauw@inholland.nl Dpl: jkortman@kortmandgo.nl Opzet cursus Blok 1. DPL: Achtergronden en model Korte pauze Blok 2. Case study Blok

Nadere informatie

Duurzaam ontwerpen instrument Rijnenburg. Jaap Kortman IVAM Sjoerd Verhagen Mapsup Dymph Hoffmans, gemeente Utrecht

Duurzaam ontwerpen instrument Rijnenburg. Jaap Kortman IVAM Sjoerd Verhagen Mapsup Dymph Hoffmans, gemeente Utrecht Duurzaam ontwerpen instrument Rijnenburg Jaap Kortman IVAM Sjoerd Verhagen Mapsup Dymph Hoffmans, gemeente Utrecht Motivatie Duurzame gebiedsontwikkeling Veel kansen voor duurzame gebiedsontwikkeling Gemeenten

Nadere informatie

DPL BEDRIJVENTERREINEN

DPL BEDRIJVENTERREINEN DPL BEDRIJVENTERREINEN PRESENTATIE voor Ruimteconferentie PBL Jaap Kortman IVAM DPL-BT Introductie Doelstellingen DPL-BT Hoe werkt DPL-BT Voorbeeld: Pilot Hoorn Wat kun je er mee doen? DPL BEDRIJVENTERREIN

Nadere informatie

Duurzaamheid en Bedrijventerreinen Gemeente Alphen aan den Rijn

Duurzaamheid en Bedrijventerreinen Gemeente Alphen aan den Rijn 1. Welkomstwoord/opening 2. DPL als beleidsinstrument voor duurzame ontwikkeling 3. Project Duurzame bedrijventerreinen 4. Ronde Tafel Gesprekken 5. Discussie en vervolgafspraken 6. Afsluiting 7. Napraten

Nadere informatie

Movares Duurzaamheidsscan

Movares Duurzaamheidsscan Movares Duurzaamheidsscan Innovatief procesinstrument Grip op duurzaamheid in elke projectfase Grip op duurzaamheid van A tot Z. Dat is de ambitie van Movares. Voor veel mensen en partijen is duurzaamheid

Nadere informatie

Gebiedsontwikkeling. is meer dan alleen stenen stapelen. Interview met Antoinette Kemper en Damo Holt, Rebel

Gebiedsontwikkeling. is meer dan alleen stenen stapelen. Interview met Antoinette Kemper en Damo Holt, Rebel Gebiedsontwikkeling is meer dan alleen stenen stapelen Interview met Antoinette Kemper en Damo Holt, Rebel In gebiedsontwikkeling wordt meer en meer plek gevraagd voor maatschappelijke opgaven. Bouwen

Nadere informatie

Vastgoedsturing bij Ymere.

Vastgoedsturing bij Ymere. Ymere Vastgoedsturing bij Ymere. Pablo van der Laan strategisch adviseur Kennisochtend NVDO Kwaliteitsborging en vastgoedsturing Utrecht, 18 september 2015 Groot stedelijke corporatie in Metropool Regio

Nadere informatie

Stappenplan Social Return on Investment. Onderdeel van de Toolkit maatschappelijke business case ehealth

Stappenplan Social Return on Investment. Onderdeel van de Toolkit maatschappelijke business case ehealth Stappenplan Social Return on Investment Onderdeel van de Toolkit maatschappelijke business case ehealth 1 1. Inleiding Het succesvol implementeren van ehealth is complex en vraagt investeringen van verschillende

Nadere informatie

In 20 stappen naar energieneutrale gebieden - wat, waarom en hoe. Workshop 1 februari 2012 Jaap Kortman IVAM

In 20 stappen naar energieneutrale gebieden - wat, waarom en hoe. Workshop 1 februari 2012 Jaap Kortman IVAM In 20 stappen naar energieneutrale gebieden - wat, waarom en hoe Workshop 1 februari 2012 Jaap Kortman IVAM Presentatie Doel van workshop Achtergrond project Belemmeringen 20 stappenplan Organisatie workshop

Nadere informatie

inspireren en innoveren in MVO

inspireren en innoveren in MVO inspireren en innoveren in MVO Inleiding Gert Van Eeckhout Beleidsondersteuner MVO - Departement WSE Wat is MVO? Waarom MVO? Beleidslijnen Vlaamse overheid MVO? een proces waarbij ondernemingen vrijwillig

Nadere informatie

Duurzame Bouw & gebiedsontwikkeling

Duurzame Bouw & gebiedsontwikkeling Duurzame Bouw & gebiedsontwikkeling Squarewise 9 november 2011 Noor Huitema-Hellemans (huitema@squarewise.com; 020-4473925) Squarewise is een adviesbureau met een sterke focus op: strategie, innovatie,

Nadere informatie

Onderzoek duurzame bedrijfsterreinen

Onderzoek duurzame bedrijfsterreinen Onderzoek duurzame bedrijfsterreinen In de afgelopen maanden heeft de Stichting Groene Hart samen met IVAM en Grontmij hard gewerkt aan het verduurzamen van vier bedrijfsterreinen ITC, gemeente Alphen

Nadere informatie

De Circulaire Stad: Uitkomst of Proces? Prof.dr. Ellen van Bueren, Stad van de Toekomst, 8 juni 2018

De Circulaire Stad: Uitkomst of Proces? Prof.dr. Ellen van Bueren, Stad van de Toekomst, 8 juni 2018 De Circulaire Stad: Uitkomst of Proces? Prof.dr. Ellen van Bueren, Stad van de Toekomst, 8 juni 2018 1 Wat is de circulaire stad? 2 Circulaire economie http://blog.exportleadership.com/2015/11/04/the-circular-economy-from-waste-to-wealth/

Nadere informatie

Duurzaamheidsdialoog. Strategisch richten en inrichten van duurzaamheid

Duurzaamheidsdialoog. Strategisch richten en inrichten van duurzaamheid Duurzaamheidsdialoog Strategisch richten en inrichten van duurzaamheid Duurzaamheid U kunt waarschijnlijk bijna alle woorden relateren aan uw organisatie. Maar welke zijn echt relevant en significant?

Nadere informatie

Duurzame Ruimtelijke Ontwikkeling (DRO) Hans Verspoor Ministerie I&M

Duurzame Ruimtelijke Ontwikkeling (DRO) Hans Verspoor Ministerie I&M Duurzame Ruimtelijke Ontwikkeling (DRO) Hans Verspoor Ministerie I&M Inhoud presentatie Waarom duurzame gebiedsontwikkeling Programma Duurzame ruimtelijke ontwikkeling Leren van koplopers Handreiking DRO

Nadere informatie

Naar een duurzame school - een stappenplan - Kennis en regie schoolbesturen sleutelfactoren

Naar een duurzame school - een stappenplan - Kennis en regie schoolbesturen sleutelfactoren White Paper Naar een duurzame school - een stappenplan - Kennis en regie schoolbesturen sleutelfactoren Door: Jeroen Nollet Escoplan Barrel Ripper Matrix Onderwijshuisvesting Wim Fieggen Instituut Voor

Nadere informatie

HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN

HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN Janssen REM Consulting INTRODUCTIE EN KENNISMAKING ONS AANBOD Uitvoeren van Levensduur analyses Het bieden van softwareoplossingen

Nadere informatie

Wat kan Value Engineering & LCC voor onze markt betekenen?

Wat kan Value Engineering & LCC voor onze markt betekenen? Wat kan Value Engineering & LCC voor onze markt betekenen? procesinnovatie bij ontwerp en beheer. Gerard Filé Introductie adviseur kosten & risicomanagement Overheid, industrie en inmiddels 23 jaar bij

Nadere informatie

Het nieuwe assetmanagement Beeld plaatsen ter grootte van dit kader

Het nieuwe assetmanagement Beeld plaatsen ter grootte van dit kader Het nieuwe assetmanagement Beeld plaatsen ter grootte van dit kader een bijdrage aan een toekomstbestendige infrastructuur 26 mei 2016 Marc van den Elzen Bas Govers 2 Voorstelrondje Naam Functie Wat is

Nadere informatie

Innovatieve bekostiging bij klimaatadaptatie. Gouda, maart 2014

Innovatieve bekostiging bij klimaatadaptatie. Gouda, maart 2014 Innovatieve bekostiging bij klimaatadaptatie Gouda, maart 2014 Overzicht Page 2 1. Financieren en bekostigen 2. Economische analyse van klimaatadaptatie 3. Casus Kop van Feijenoord Kernvraag: Hoe kunnen

Nadere informatie

Copyright Stork N.V. 1

Copyright Stork N.V. 1 Management, een praktisch framework Taking up the challenge of optimizing your asset performance Stork Management Solutions Global Expertise Partner Complete, end-to-end solution Dedicated professionals

Nadere informatie

Marktdag 22 november 2012. Ondernemend aanbesteden gericht op lage TCO WELKOM SESSIE 6

Marktdag 22 november 2012. Ondernemend aanbesteden gericht op lage TCO WELKOM SESSIE 6 Marktdag 22 november 2012 Ondernemend aanbesteden gericht op lage TCO WELKOM SESSIE 6 Even voorstellen Paul Kuijpers (1961) Partner bij Balance & Result adviseurs, (Deventer) Ervaringen Haal het beste

Nadere informatie

22 november 2017, Early Bird Meeting Westerbork Routekaart naar CO2-neutraal RVO door W/E en Woonbond

22 november 2017, Early Bird Meeting Westerbork Routekaart naar CO2-neutraal RVO door W/E en Woonbond 22 november 2017, Early Bird Meeting Westerbork Routekaart naar CO2-neutraal RVO door W/E en Woonbond Jaap van Leeuwen (Woonbond) Thijs Kurstjens (W/E adviseurs) Energiecoaches in Drenthe Twee parallelle

Nadere informatie

Samenwerken aan Energie voor de toekomst. Duurzame energie vanuit het perspectief van Grontmij

Samenwerken aan Energie voor de toekomst. Duurzame energie vanuit het perspectief van Grontmij Samenwerken aan Energie voor de toekomst Duurzame energie vanuit het perspectief van Grontmij Sept 2015 Wie is Vincent Jansen van Grontmij? Ervaring: 9 jaar werkzaam in de energiewereld. Van projectontwikkelaar,

Nadere informatie

Herziening IBC locaties: Oplossingen genereren door financieel inzicht met behulp van modellering en verleggen van risico's

Herziening IBC locaties: Oplossingen genereren door financieel inzicht met behulp van modellering en verleggen van risico's Herziening IBC locaties: Oplossingen genereren door financieel inzicht met behulp van modellering en verleggen van risico's BodemBreed Forum, 23 juni 2016 Lenny van Klink WG Herziening IBClocaties brengt

Nadere informatie

Vpb voor overheids bedrijven. Presentatie gemeenteraad

Vpb voor overheids bedrijven. Presentatie gemeenteraad Vpb voor overheids bedrijven Presentatie gemeenteraad 6-12-2016 Vpb voor overheidsondernemingen 2016 is het eerste belastingjaar Vennootschapsbelasting = winstbelasting Vpb-Wetgeving uit 1969; Overheden

Nadere informatie

De opdrachtgever van DBFM(O)

De opdrachtgever van DBFM(O) De opdrachtgever van DBFM(O) Rob Peters DACE contactbijeenkomst Soest Innovatieve contractvormen DBFM(O) Innovatief aanbesteden Life cycle Fysieke beschikbaarheid Operationele beschikbaarheid Bezettingsgraad

Nadere informatie

Wie zijn wij? Van 0-meting tot haalbare business case. Programma. De methode. Meten van duurzaamheid. Heldere kijk op duurzaamheid.

Wie zijn wij? Van 0-meting tot haalbare business case. Programma. De methode. Meten van duurzaamheid. Heldere kijk op duurzaamheid. Van 0-meting tot haalbare business case Meer informatie: www.w-e.nl www.gprsoftware.nl ir. Janny Stevens (stevens@w-e.nl) ir. Saskia van Hulten (hulten@w-e.nl) Wie zijn wij? W/E adviseurs www.w-e.nl Saskia

Nadere informatie

Life Cycle. Management. . als aandachtsgebied binnen Asset Management. Jaap Bakker Senior Adviseur Asset Management Rijkswaterstaat.

Life Cycle. Management. . als aandachtsgebied binnen Asset Management. Jaap Bakker Senior Adviseur Asset Management Rijkswaterstaat. Realisatie Verkenning Planuitwerking Life Cycle Prestaties Life Cycle Risico s Life Cycle Kosten Life Cycle Management. als aandachtsgebied binnen Asset Management Beheer, onderhoud, exploitatie Jaap Bakker

Nadere informatie

DPL-BT project duurzame kwaliteit bedrijventerrein Resultaten nulmeting Ladonk en Vorst A te Boxtel

DPL-BT project duurzame kwaliteit bedrijventerrein Resultaten nulmeting Ladonk en Vorst A te Boxtel Planet People Profit DPL-BT project duurzame kwaliteit bedrijventerrein Resultaten nulmeting Ladonk en Vorst A te Boxtel Jaap Kortman (IVAM) in samenwerking met parkmanagement, de gemeente Boxtel en de

Nadere informatie

DPL-BT project duurzame kwaliteit bedrijventerrein Goudse Poort, Gouda

DPL-BT project duurzame kwaliteit bedrijventerrein Goudse Poort, Gouda DPL-BT project duurzame kwaliteit bedrijventerrein Goudse Poort, Gouda Jaap Kortman (IVAM) in samenwerking met Parkmanager van de Exploitatievereniging Goudse Poort en de Belangenvereniging Goudse Poort,

Nadere informatie

Over VAXA. Erick Wuestman

Over VAXA. Erick Wuestman Over VAXA Erick Wuestman Strategisch huisvesting plan HAN Hogeschool Arnhem Nijmegen Strat. Hv plan Haagse Hogeschool Stadskantoor Utrecht HNW Provinciehuis Fryslân HNW NSPOH Bruynzeel Storage Systems

Nadere informatie

Crowdfunding in Nederland De status van crowdfunding in Nederland

Crowdfunding in Nederland De status van crowdfunding in Nederland Crowdfunding in Nederland 2013 De status van crowdfunding in Nederland Dit rapport is opgesteld door Douw&Koren en gepubliceerd op 15 januari 2014. Copyright Douw&Koren Alle rechten voorbehouden. Niets

Nadere informatie

Leven in een verstedelijkte Delta; Het belang van kennis van de ondergrond Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren UU

Leven in een verstedelijkte Delta; Het belang van kennis van de ondergrond Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren UU Leven in een verstedelijkte Delta; Het belang van kennis van de ondergrond Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren UU Quality of live Opzet Lezing Waarom is er kennis over de ondergrond nodig?

Nadere informatie

PPS/Esco Praktijkdag 2014

PPS/Esco Praktijkdag 2014 PPS/Esco Praktijkdag 2014 Samenwerken als driver voor innovatie 10 december 2014 Private financiering en PPS financieringsprogramma Bert Mulders en Ronald Pereboom 1 1 Innovatieve financieringsvormen Inventarisatie

Nadere informatie

Masterclasses. Halen en brengen van kennis

Masterclasses. Halen en brengen van kennis Masterclasses Halen en brengen van kennis Inhoud Inleiding Halen en brengen van kennis pagina 3 Masterclass De kosten van duurzaamheid pagina 4 Masterclass (Europees) aanbesteden en PPS pagina 5 Masterclass

Nadere informatie

VEEMARKT TOONAANGEVEND DUURZAAM EVALUATIE Gerealiseerde duurzaamheid en participatie voorlopig resultaat

VEEMARKT TOONAANGEVEND DUURZAAM EVALUATIE Gerealiseerde duurzaamheid en participatie voorlopig resultaat VEEMARKT TOONAANGEVEND DUURZAAM EVALUATIE 2017 Hier komt tekst Hier komt ook tekst Gerealiseerde duurzaamheid en participatie voorlopig resultaat Jaap Kortman, Rachid Azoumi, Freek Deuss Utrecht, september

Nadere informatie

BLIX Consultancy BV. Hoe kies je de juiste windturbine voor je project

BLIX Consultancy BV. Hoe kies je de juiste windturbine voor je project BLIX Consultancy BV Hoe kies je de juiste windturbine voor je project In deze presentatie Introductie BLIX Hoe kies je de juiste windturbine voor je project Techniek Turbinevermogen en powercurve Aandachtspunten

Nadere informatie

Duurzame obligatie bindt meer beleggers aan de corporatiesector

Duurzame obligatie bindt meer beleggers aan de corporatiesector Duurzame obligatie bindt meer beleggers aan de corporatiesector Prof. dr. ir. Bastiaan Zoeteman en ir. René Goorden 1 Op 6 juli 2016 heeft BNG Bank haar eerste duurzame Social Bond ten behoeve van de financiering

Nadere informatie

Hart van Zuid. PPS bij gebiedsontwikkeling. De Rotterdamse aanpak. presentatie DO SO. Hans van Rossum 27 augustus 2013

Hart van Zuid. PPS bij gebiedsontwikkeling. De Rotterdamse aanpak. presentatie DO SO. Hans van Rossum 27 augustus 2013 Hans van Rossum 27 augustus 2013 Hart van Zuid presentatie DO SO PPS bij gebiedsontwikkeling De Rotterdamse aanpak 1 Agenda 1. Wie het weet mag het zeggen 2. 3 voorbeelden in de praktijk Rotterdam Central

Nadere informatie

GEN Methodiek kansrijk aanbod. Tools voor energieneutrale gebiedsontwikkeling op gebouwniveau

GEN Methodiek kansrijk aanbod. Tools voor energieneutrale gebiedsontwikkeling op gebouwniveau GEN Methodiek kansrijk aanbod Tools voor energieneutrale gebiedsontwikkeling op gebouwniveau Methodiek kansrijk aanbod (Mka) Centrale begrippen Energieneutraal en laagste woonlasten Grootschalig werken

Nadere informatie

Onderwerp Implementatie en onderhoud Gemeentelijke Prestatie Richtlijn (GPR) Gebouw 2014

Onderwerp Implementatie en onderhoud Gemeentelijke Prestatie Richtlijn (GPR) Gebouw 2014 Bemeente Haarlemmermeer Nota van B&W Onderwerp Implementatie en onderhoud Gemeentelijke Prestatie Richtlijn (GPR) Gebouw 2014 Portefeuillehouder John Nederstigt Collegevergadering 21 Oktober 2014 inlichtingen

Nadere informatie

Inzicht van beleid tot bouw

Inzicht van beleid tot bouw Inzicht van beleid tot bouw Duurzaamheid van gebouwen staat hoog op de maatschappelijke agenda. Het realiseren ervan vereist inzicht en een resultaatgerichte werkwijze. GPR Gebouw 4.0 helpt u hierbij,

Nadere informatie

Een Instrument voor Gebiedscertificering

Een Instrument voor Gebiedscertificering Een Instrument voor Gebiedscertificering Marcel Vijn & Frans van Alebeek SPN: Streken met Smaak 27 nov 2009 Opdracht In opdracht van de Taskforce MultiFunctionele Landbouw Als case Het Groene Woud Samen

Nadere informatie

Inleiding Gebiedsenergie. Balanceren tussen milieu, woonlasten en haalbaarheid

Inleiding Gebiedsenergie. Balanceren tussen milieu, woonlasten en haalbaarheid Inleiding Gebiedsenergie Balanceren tussen milieu, woonlasten en haalbaarheid bpd ontwikkeling Focus - Woonconcept- en gebiedsontwikkeling - Betrekken klanten en stakeholders - Nieuwe samenwerkingsvormen

Nadere informatie

Van kostennaar waardesturing

Van kostennaar waardesturing Hoofdstuk Investeren in maatschappelijk vastgoed Van kostennaar waardesturing Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 7 Van kosten- naar waardesturing 9 Reacties uit het veld 21 Waardesturing in de praktijk 29 Samenwerken

Nadere informatie

Ecologie & BREEAM. Lucas Marijs, 6 december 2013, Utrecht

Ecologie & BREEAM. Lucas Marijs, 6 december 2013, Utrecht Ecologie & BREEAM Lucas Marijs, 6 december 2013, Utrecht Duurzame ontwikkeling Even terug naar de basis Duurzame ontwikkeling De basis Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften

Nadere informatie

Januari 2011 Vereniging van Bouwkunst Tilburg Workshop Duurzame Stedenbouw. sebas.veldhuisen@terristories.nl

Januari 2011 Vereniging van Bouwkunst Tilburg Workshop Duurzame Stedenbouw. sebas.veldhuisen@terristories.nl Januari 2011 Vereniging van Bouwkunst Tilburg Workshop Duurzame Stedenbouw sebas.veldhuisen@terristories.nl programma 29 januari 2011 Duurzame Stedenbouw10:00 - Ontvangst met koffie en thee 10:15 - Presentatie

Nadere informatie

Gebiedsontwikkeling. The Missing Link. Een gebied op de kaart zetten met identiteit

Gebiedsontwikkeling. The Missing Link. Een gebied op de kaart zetten met identiteit Gebiedsontwikkeling Een gebied op de kaart zetten met identiteit Overtuigende plannen met het verhaal van de plek Een plek met een herkenbare identiteit draagt bij aan het welzijn van de mensen die er

Nadere informatie

Wie beheert de weg in 2015? André Kruithof (Manager Integraal Verkeersmanagement) Vialis (VolkerWessels)

Wie beheert de weg in 2015? André Kruithof (Manager Integraal Verkeersmanagement) Vialis (VolkerWessels) Wie beheert de weg in 2015? André Kruithof (Manager Integraal Verkeersmanagement) Vialis (VolkerWessels) Inleiding mobiliteit Hoge nieuwe Minder bevolkingsdichtheid middelen mensen rollen, graadmeter nieuwe

Nadere informatie

Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Duurzaamheid. Ervaringen van een Rijkswaterstaat medewerker. Harald Versteeg Programmamanager RWS Duurzaam

Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Duurzaamheid. Ervaringen van een Rijkswaterstaat medewerker. Harald Versteeg Programmamanager RWS Duurzaam Duurzaamheid Ervaringen van een Rijkswaterstaat medewerker Harald Versteeg Programmamanager RWS Duurzaam Duurzaamheid maatschapelijke meerwaarde leveren PPP samenhang (met alle maatschappelijke doelen)

Nadere informatie

ProcessMinded. Progress in Process. Goed voor elkaar. Missie & Visie

ProcessMinded. Progress in Process. Goed voor elkaar. Missie & Visie ProcessMinded Progress in Process Goed voor elkaar Missie & Visie MISSIE & VISIE / Voorwoord 2? reiken we da e be t? o H gaan we voo r a r? Wa bestaan rom we a a W Voorwoord Waarom bestaan we, waar gaan

Nadere informatie

Handleiding Arbeidsproductiviteit cockpits versie 3

Handleiding Arbeidsproductiviteit cockpits versie 3 Handleiding Arbeidsproductiviteit cockpits versie 3 Deze handleiding geeft een uitgebreide beschrijving van de arbeidsproductiviteit management cockpits. Naast een verklaring van gebruikte termen, afkortingen

Nadere informatie

Resultaatgericht samenwerken bij investeren en Onderhoud

Resultaatgericht samenwerken bij investeren en Onderhoud Resultaatgericht samenwerken bij investeren en Onderhoud BouwLokalen 1 oktober 2015 Klantgericht bouwen door gericht vakmanschap Thomas Chaulet Introductie Missie Smits Vastgoedzorg richt zich op het voorspelbaar

Nadere informatie

Kwaliteitshandboek v1.0 CO 2 -Prestatieladder Roelofs

Kwaliteitshandboek v1.0 CO 2 -Prestatieladder Roelofs Kwaliteitshandboek v1.0 CO 2 -Prestatieladder Roelofs Datum: Januari 2013 Bezoekadres Dorpsstraat 20 7683 BJ Den Ham Postadres Postbus 12 7683 ZG Den Ham T +31 (0) 546 67 88 88 F +31 (0) 546 67 28 25 E

Nadere informatie

Voor een duurzame leefomgeving. Hittestress congres 25 juni 2018

Voor een duurzame leefomgeving. Hittestress congres 25 juni 2018 Voor een duurzame leefomgeving Hittestress congres 25 juni 2018 Introductie NL Greenlabel Ambassadeurs Nico & Lodewijk Kansen voor groene en duurzame leefomgeving Duurzaamheid meetbaar door 3 paspoorten:

Nadere informatie

Gebieden Energie Neutraal

Gebieden Energie Neutraal Gebieden Energie Neutraal Kennismaken met het programma GEN Liesbeth Schipper 27 september 2012 Inhoud Achtergrond Opzet GEN programma GEN Nieuwbouw Energieconcept Ontwikkel en businessmodel Omgeving GEN

Nadere informatie

Voor een meetbare duurzame leefomgeving Biodiversiteit en natuur als vertrekpunt bij gebiedsinrichting

Voor een meetbare duurzame leefomgeving Biodiversiteit en natuur als vertrekpunt bij gebiedsinrichting Voor een meetbare duurzame leefomgeving Biodiversiteit en natuur als vertrekpunt bij gebiedsinrichting 17 mei 2018: Mini-symposium 'De klimaatbestendige leefomgeving' Voorstellen Prisca van der Wal Directeur

Nadere informatie

artikel SUSTAINGRAPH TECHNISCH ARTIKEL

artikel SUSTAINGRAPH TECHNISCH ARTIKEL SUSTAINGRAPH TECHNISCH ARTIKEL SUSTAINGRAPH is een Europees project, gericht (op het verbeteren van) de milieuprestaties van Europese Grafimediabedrijven binnen de productlevenscyclus van hun grafimedia

Nadere informatie

Corporatie in Perspectief

Corporatie in Perspectief Samenvatting CFV 2011 Corporatie in Perspectief L0151 Eindhoven Samenvatting Corporatie in Perspectief Ter introductie In Corporatie in Perspectief is te zien hoe de volkshuisvestelijke en financiële

Nadere informatie

KENNISPORTAAL IAMPRO. In samenwerking met provincies en gemeenten werken aan professioneel beheer.

KENNISPORTAAL IAMPRO. In samenwerking met provincies en gemeenten werken aan professioneel beheer. KENNISPORTAAL IAMPRO In samenwerking met provincies en gemeenten werken aan professioneel beheer. PROGRAMMA Assetmanagement in het kort Hoe gaan we om met assetmanagement? Samen! iampro LEVENSCYCLUS VAN

Nadere informatie

Duurzaamheid in de wetenschap

Duurzaamheid in de wetenschap Staalbouwdag 2011 Duurzaamheid in de wetenschap prof.dr. Michiel Haas MSc 06-10-2011 1 Aarde 2 We hebben maar één aarde, daar moeten we zuinig op zijn Aarde 3 Brundtland definitie Een duurzame ontwikkeling

Nadere informatie

www.econocom.com Optimaliseer het gebruik van uw IT en Telecom infrastructuur

www.econocom.com Optimaliseer het gebruik van uw IT en Telecom infrastructuur www.econocom.com Optimaliseer het gebruik van uw IT en Telecom infrastructuur Efficiëntie Meegaan met de tijd Mobiliteit De markt verandert evenals onze manier van werken. Het leven wordt mobieler en we

Nadere informatie

Definitie. Wat is Duurzaamheid?

Definitie. Wat is Duurzaamheid? Duurzaamheid Definitie Wat is Duurzaamheid? Waarom is duurzaamheid belangrijk? Bevolkingsgroei 7naar 9Miljard Waarom is duurzaamheid belangrijk? Grondstofschaarste Waarom is duurzaamheid belangrijk? Ontbossing

Nadere informatie

van budget naar prestatie

van budget naar prestatie Management accounting & control Transparantie in bekostiging: proces van budget naar prestatie De maatschappij vraagt steeds meer transparantie van organisaties, zeker in de non-profit sector en de gezondheidszorg.

Nadere informatie

WAT HELPT OM LANGER THUIS TE BLIJVEN WONEN

WAT HELPT OM LANGER THUIS TE BLIJVEN WONEN WAT HELPT OM LANGER THUIS TE BLIJVEN WONEN Lonneke Taks Annette de Boer Met stakeholders in gesprek over domotica Met stakeholders in gesprek over domotica 3 Wat helpt om langer thuis te blijven wonen

Nadere informatie

BEGROTING 2017 PRESENTATIE

BEGROTING 2017 PRESENTATIE BEGROTING 2017 PRESENTATIE 1 Wijzigingen BBV 2016 Wijzigingen & Implementatie Hoofdlijnen (1) Taakvelden (2) Beleidsindicatoren (3) Verbonden partijen (4) Overhead (5) Investeringen (6) EMU saldo (7) Vpb

Nadere informatie

Het stappenplan. Inleiding

Het stappenplan. Inleiding Het stappenplan Inleiding Op de pagina instrumenten op Overstag.nu vind je instrumenten, informatie en inspiratie om binnen je eigen organisatie met het thema duurzame inzetbaarheid aan de slag te gaan.

Nadere informatie

Workshop: Bouwen aan Duurzaamheid Sectie Duurzaam Ondernemen, VVM. Nationale Milieudag 11 juni

Workshop: Bouwen aan Duurzaamheid Sectie Duurzaam Ondernemen, VVM. Nationale Milieudag 11 juni Workshop: Bouwen aan Duurzaamheid Sectie Duurzaam Ondernemen, VVM Nationale Milieudag 11 juni PAGINA 0 Workshop Bouwen aan Duurzaamheid, Nationale Milieudag 11 JUNI 2015 Sectie Duurzaam Ondernemen, VVM

Nadere informatie

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen MVO prestatieladder Niveau 3 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Jaarverslag over 2018 BlijWerkt gaat, na het behalen van het MVO certificaat in 2018, in 2019 haar MVO beleid steviger verankeren in

Nadere informatie

Business Case depressiepreventie in Zuid- Holland Noord. Nicolette van der Zouwe 29 mei 2012

Business Case depressiepreventie in Zuid- Holland Noord. Nicolette van der Zouwe 29 mei 2012 Business Case depressiepreventie in Zuid- Holland Noord Nicolette van der Zouwe 29 mei 2012 Opzet Business Case depressiepreventie (BC dp) Waarom Hoe Veerkracht initiatieven Hoe nu verder in ZHN? GGD NL,

Nadere informatie

Toeleg Meedoen & Samenwerken in Breda

Toeleg Meedoen & Samenwerken in Breda Toeleg Meedoen & Samenwerken in Breda 2012-2013 Inleiding M&S Breda bestaat uit acht organisaties die er voor willen zorgen dat de kwetsbare burger in Breda mee kan doen. De deelnemers in M&S Breda delen

Nadere informatie

SIG HCB. Hoe functioneel specificeren, samenwerking en life cycle costing bijdragen aan succesvolle ontwikkeling van complexe gebouwen

SIG HCB. Hoe functioneel specificeren, samenwerking en life cycle costing bijdragen aan succesvolle ontwikkeling van complexe gebouwen SIG HCB Hoe functioneel specificeren, samenwerking en life cycle costing bijdragen aan succesvolle ontwikkeling van complexe gebouwen LCC zoeken naar overeenkomsten LCC Doel zoeken naar overeenkomsten.

Nadere informatie

Ruimte voor de Rechterlijke Organisatie Breda

Ruimte voor de Rechterlijke Organisatie Breda Ruimte voor de Rechterlijke Organisatie Breda Naar een passende en geschikte werkomgeving; een onderzoek over specificaties voor diversiteit en functionaliteit van ruimten Evi De Bruyne, Sandra Brunia

Nadere informatie

Corporatie in Perspectief

Corporatie in Perspectief Samenvatting CFV 2010 Corporatie in Perspectief L0278 Zaanstad Samenvatting Corporatie in Perspectief Ter introductie In Corporatie in Perspectief is te zien hoe de volkshuisvestelijke en financiële kengetallen

Nadere informatie

beleid tot bouw Inzicht van PI' i l i

beleid tot bouw Inzicht van PI' i l i beleid tot bouw Duurzaamheid van gebouwen staat hoog op de maatschappelijke agenda. Het realiseren ervan vereist Inzicht en een resultaatgerichte werkwijze. GPR Gebouw 4.0 helpt u hierbij, snel, eenvoudig

Nadere informatie

CHRONOLOGISCH OVERZICHT VAN DE VOORTGANG VAN HET PROGRAMMA MODERNISERING GBA

CHRONOLOGISCH OVERZICHT VAN DE VOORTGANG VAN HET PROGRAMMA MODERNISERING GBA BIJLAGE CHRONOLOGISCH OVERZICHT VAN DE VOORTGANG VAN HET PROGRAMMA MODERNISERING GBA De documenten waarnaar wordt verwezen zijn opgesteld met inachtneming van de kabinetsrichtlijnen voor grote ICT-projecten.

Nadere informatie

Masterclass reeks Circulair Ontwerpen & Bouwen voor Architecten

Masterclass reeks Circulair Ontwerpen & Bouwen voor Architecten Masterclass reeks Circulair Ontwerpen & Bouwen voor Architecten ALGEMENE DOELSTELLINGEN Na het volgen van deze masterclass reeks: Kan ik de waarde onderschrijven van de circulaire economie Ken ik de definitie

Nadere informatie

Algemene inleiding Gebiedsontwikkeling

Algemene inleiding Gebiedsontwikkeling Algemene inleiding Gebiedsontwikkeling mei 2016 Gebiedsontwikkeling prof. mr. Friso de Zeeuw praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft Analysekader: van buiten naar binnen maatschappelijke & economische

Nadere informatie

Actualiteiten vanuit de praktijk. Bouw en Vastgoedcursus 12-6-2014

Actualiteiten vanuit de praktijk. Bouw en Vastgoedcursus 12-6-2014 Actualiteiten vanuit de praktijk Bouw en Vastgoedcursus 12-6-2014 Algemeen PT Finance Actualiteiten Toegenomen aandacht tijdelijk beheer. Toenemende aandacht voor exploitatie. Fiscale optimalisatie door

Nadere informatie

Regeling cofinanciering sectorplannen

Regeling cofinanciering sectorplannen Regeling cofinanciering sectorplannen Informatiebijeenkomst Actieteam Kernteam Sectorplannen Ministerie SZW Inhoud presentatie 1. Aanleiding 2. Doel en tijdpad 3. Kernpunten 4. Ruimte voor maatwerk en

Nadere informatie

B U S I N E S S G A M E S

B U S I N E S S G A M E S D e e l r e l e v a n t e k e n n i s en e r v a r i n g i n een u i t n o d i g e n d e en c o m p e t i t i e v e l e e r o m g e v i n g B o u w aan j e t e a m, b o u w aan je l e i d e r s c h a p

Nadere informatie

Managementsamenvatting

Managementsamenvatting Managementsamenvatting Erasmus Universiteit Rotterdam: CSR paper De route naar Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in algemene ziekenhuizen. De strategische verankering van MVO in de dagelijkse activiteiten

Nadere informatie

contractvorming in de onderwijshuisvesting Louk Heijnders Congres PIANOo 26 mei 2011

contractvorming in de onderwijshuisvesting Louk Heijnders Congres PIANOo 26 mei 2011 Innovatieve contractvorming in de onderwijshuisvesting Louk Heijnders Congres PIANOo 26 mei 2011 Servicecentrum Scholenbouw Opdrachtgevers OCW VNG VO raad PO raad Ketenpartners Steunpunt Seu brede scholen

Nadere informatie

Meer grip op klimaatbeleid

Meer grip op klimaatbeleid Meer grip op klimaatbeleid Klimaatbeleid voeren is complex. Het is interdisciplinair en omgeven met onzekerheid. Hoe zorg je als overheid dat je klimaatbeleid aansluit bij je ambities? En waarmee moet

Nadere informatie

Navigus. Navigus. Branchemodel Gemeenten. 28 november 2006, Oss. Achtergronden, visie en schermvoorbeelden. www.navigus.nl.

Navigus. Navigus. Branchemodel Gemeenten. 28 november 2006, Oss. Achtergronden, visie en schermvoorbeelden. www.navigus.nl. Branchemodel Gemeenten 28 november 2006, Oss Achtergronden, visie en schermvoorbeelden Slide 1 Agenda Opening en Welkom, Lia Berben, loco gemeentesectretaris van de gemeente Oss "De Beleids- en Beheerscyclus

Nadere informatie

Integraal beoordelen voor elk niveau

Integraal beoordelen voor elk niveau ECN-V--07-004 Integraal beoordelen voor elk niveau M.J. Elswijk, I.J. Opstelten, R. Schuitema, J. Paauw Dit artikel is gepubliceerd in VV+, 63 e jaargang, December 2006, nummer 12 Mei 2007 Integraal beoordelen

Nadere informatie

Duurzame ontwikkeling van Nederland

Duurzame ontwikkeling van Nederland Duurzame ontwikkeling van Nederland Wat houdt duurzaam eigenlijk in? Niets nieuws onder de zon: -Rapport Limits to Growth (1972): Consequenties van snel groeiende wereldbevolking in relatie tot uitputting

Nadere informatie

Voorstel aan de raad. Nummer: wethouder openbare ruimte en wijkvernieuwing. Programma onderdeel:

Voorstel aan de raad. Nummer: wethouder openbare ruimte en wijkvernieuwing. Programma onderdeel: Voorstel aan de raad Nummer: 131026465 Portefeuille: Programma: Programma onderdeel: Steller: Afdeling: Telefoon: E-mail: wethouder openbare ruimte en wijkvernieuwing 2.3 Leefbare stad W.J. Stinissen /

Nadere informatie

De waarde van ondergronds bouwen: In beeld brengen van kosten, baten en argumenten van gerealiseerde ondergrondse projecten (ex post evaluatie)

De waarde van ondergronds bouwen: In beeld brengen van kosten, baten en argumenten van gerealiseerde ondergrondse projecten (ex post evaluatie) De waarde van ondergronds bouwen: In beeld brengen van kosten, baten en argumenten van gerealiseerde ondergrondse projecten (ex post evaluatie). slide 2 Actualiteit op leefbaarheidsbaten bij opening A2

Nadere informatie

Duurzaam vernieuwen en samenwerken in de bouw

Duurzaam vernieuwen en samenwerken in de bouw Duurzaam vernieuwen en samenwerken in de bouw Prof.dr. Jacqueline Cramer Universiteit Utrecht Opzet lezing Wat zijn de grote opgaven in de bouw op het gebied van duurzaamheid? Hoe kunnen deze opgaven worden

Nadere informatie

Business Case Windpark Lage Weide. Raadsinformatie avond 20 maart

Business Case Windpark Lage Weide. Raadsinformatie avond 20 maart Business Case Windpark Lage Weide Raadsinformatie avond 20 maart 1 Doelstelling presentatie Aspecten het sociaal ondernemen Energie-U Inzicht in de algemene financiële haalbaarheid van een windpark Inzicht

Nadere informatie

Een comfortabel en duurzaam gebouw, gegarandeerd

Een comfortabel en duurzaam gebouw, gegarandeerd Een comfortabel en duurzaam gebouw, gegarandeerd Ministerie van Financiën, Den Haag Manesco helpt gebouweigenaren met comfortverbetering, energiebesparing én, tegen lagere exploitatiekosten. Manesco is

Nadere informatie

Werkinstructie van GREX naar MKBA

Werkinstructie van GREX naar MKBA Werkinstructie van GREX naar MKBA Symposium Betere Besluitvorming met MKBA Jaap Bovens Senior Adviseur Amersfoort, 2 oktober 2013 Buck Consultants International Postbus 1456 6501 BL Nijmegen Telnr : 024

Nadere informatie

E-land biomass2heat simulatiemodellen

E-land biomass2heat simulatiemodellen E-land biomass2heat simulatiemodellen haalbaarheid, monitoring en leren voor slimme ketens Ger Kupers, KandT management en Irma Corten, Zilverberg advies Wat is het als warmte waard? In /m3, per hectare,

Nadere informatie

Activiteiten ICDuBo. Maak kennis met alle facetten van duurzaam bouwen in de hal van 2.000 m2 vol inspirerende oplossingen en voorbeelden.

Activiteiten ICDuBo. Maak kennis met alle facetten van duurzaam bouwen in de hal van 2.000 m2 vol inspirerende oplossingen en voorbeelden. Van duurzaam denken naar duurzaam doen Activiteiten ICDuBo Kenniscentrum Inspiratie: Maak kennis met alle facetten van duurzaam bouwen in de hal van 2.000 m2 vol inspirerende oplossingen en voorbeelden.

Nadere informatie

Scholder an Scholder Verenigen voor de toekomst Werken met de methodiek scholder an scholder 2.0

Scholder an Scholder Verenigen voor de toekomst Werken met de methodiek scholder an scholder 2.0 Scholder an Scholder 2.0 - Verenigen voor de toekomst Werken met de methodiek scholder an scholder 2.0 Opdracht Bestuurlijk Overleg Sport; 7 december 2016 Evaluatie van scholder an scholder (1.0) leert

Nadere informatie

Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 3 Samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie