VEEMARKT TOONAANGEVEND DUURZAAM EVALUATIE Gerealiseerde duurzaamheid en participatie voorlopig resultaat

Transcriptie

1 VEEMARKT TOONAANGEVEND DUURZAAM EVALUATIE 2017 Hier komt tekst Hier komt ook tekst Gerealiseerde duurzaamheid en participatie voorlopig resultaat Jaap Kortman, Rachid Azoumi, Freek Deuss Utrecht, september 2017

2 Leeswijzer Deze rapportage geeft de samenvatting van twee gedetailleerde analyses: Evaluatie participatie herontwikkeling Veemarkt. Rachid Azoumi, augustus Documentenanalyse van het participatieproces tot en met SPvE en bestemmingsplan. Zie p Veemarkt toonaangevend duurzaam? Evaluatie van het resultaat ein Jaap Kortman en Freek Deuss, september De duurzaamheid van de wijk zoals tot nu toe gerealiseerd, bepaald door hermeting van de eerder bepaalde 21 duurzaamheidsaspecten. Zie p Na de conclusies van deze analyses (p.27) volgen de resultaten van de kritische beschouwing door integrale duurzaamheidsdeskundigen van de gemeente Utrecht zie p

3 Aanleiding 2008/2009 Politiek besluit: toonaangevend duurzaam, innovatieve participatie 2009 Start planontwikkeling 2011 Stedenbouwkundig Programma van Eisen, Bestemmingsplan, ontwikkelingsstrategie 2013 Start bouw 2017 Bouw 2/3 klaar Wat is van de ambities terecht gekomen en wat leren we daarvan? 3

4 Participatie: belangrijkste uitgangspunten Wie participeert: 1. Alle belanghebbenden, omwonenden en belangstellenden zijn welkom. Planinhoud: 2. Toonaangevend duurzaam! woningen (in latere fase opgehoogd naar 680 woningen) 4. Uitvoerbaar binnen de grondexploitatie (geen extra geld beschikbaar voor duurzaamheid). 4

5 Evaluatie Wat is van de ambities van destijds terecht gekomen & wat leren we daarvan? Participatie In hoeverre is de ambitie innovatieve participatie waargemaakt? Wat zijn de belangrijkste succes- en verbeterpunten? Duurzaamheid Wat is de DPL score van de nu gerealiseerde wijk? Waarin zit het verschil met de ambitie van destijds? Is de aanpak Veemarkt bruikbaar voor verdere stadsontwikkeling? 5

6 Participatie resultaten proces (1) Procesontwerp 6

7 Participatie resultaten proces (2) Realisering procesdoelen Participatie- en Communicatieplan 1. Benutting kennis doelgroepen: ja, in thema-sessies 2. Draagvlak voor SPvE: ja, zienswijzen ingediend over het bestemmingsplan gingen over planinhoud, niet over proces 3. Proces correct en zorgvuldig: ja, zie procesontwerp en de logboeken van de participatie 4. Ideeën van doelgroepen zichtbaar in SPvE: ja, de kwaliteitsdoelstellingen uit de participatie (p.12) vormen de basis voor het SPvE en daaruit de DPL ambities (p.13) 5. Benadering op maat: ja, zie procesontwerp en logboeken 6. Beïnvloedingsruimte duidelijk gemaakt: ja, zie logboeken 7. Zo hoog mogelijk participatienivo in planontwikkeling: ja, vrijwel steeds nivo adviseren. 7

8 Participatie resultaten proces (3) Realisering procesdoelen Participatie- en Communicatieplan 8. Duidelijkheid over proces, tevoren en naderhand: ja, zie procesontwerp en logboeken 9. Geen radiostiltes: regelmatig is eenieder geïnformeerd via nieuwsbrieven, mailresponses en website 10. Innovatieve en creatieve participatie: ja, veel en creatieve werkvormen, op maat toegepast zie logboeken 11. Inzet digitale middelen: ja, breed spectrum is benut 12. Inzet 3D middelen: ja, m.n. maquettes. 13. Kanttekening: beleving van de participatie door participanten ontbreekt; nu nog nagaan is lastig. 8

9 Participatie resultaten inhoud (1) Realisering inhoudelijke doelen van participatiesessies naar SPvE, DPL en bouw Participatiesessies: 1. Wensen en ambities participerende partijen opgehaald 2. Participanten bepaalden daaruit kwaliteitsdoelstellingen voor het plan. SPvE: 3. Strategieën zijn ontwikkeld om de kwaliteitsdoelstellingen te realiseren 4. Vervolgens zijn de strategieën uitgewerkt tot maatregelen. DPL: zie p.14. 9

10 DPL: Participatie resultaten inhoud (2) Realisering inhoudelijke doelen van participatiesessies naar SPvE, DPL & bouw 5. De duurzaamheidsambities zijn ontleend aan de kwaliteitsdoelstellingen en de uitwerking ervan in het SPvE 6. Gedurende het opstellen van het SPvE, is de DPL-score veelvuldig getoetst en het SPvE daarop bijgesteld 7. Participatie en duurzaamheid wogen zwaar in de selectie en beoordeling van ontwikkelaars. 10

11 Participatie resultaten inhoud (2) Realisering inhoudelijk doelen in SPvE en participatie bij de bouw Oogst van de participatie, essentie: de 6 kwaliteitsdoelen (p.13) Alle kwaliteitsdoelen zijn in het SPvE uitgewerkt en toegepast Participatie woog zwaar in de selectie en beoordeling van ontwikkelaars Kanttekening: beleving van de participatie door participanten ontbreekt (nu nog nagaan is lastig). 11

12 SPvE 2011 versus Gerealiseerd plan anno

13 Toonaangevend duurzaam <-> Innovatieve participatie De participatie is benut om het People element van duurzaamheid intensief in te vullen. En door middel van de kwaliteitsdoelstellingen een brede basis te verschaffen voor het plan: kwaliteitsdoelstellingen: 1. Ruimte geven aan bewonersinitiatief en aan innovatieve planvorming 2. Realiseren van verbindingen met de kwaliteiten uit de omgeving 3. Ontwikkelen van een gevarieerde wijk met een sterke identiteit 4. Creëren van een mix van voorzieningen als herkenbaar onderdeel van de wijk 5. Investeren in een aantrekkelijke groene buitenruimte met ontmoetingskwaliteit 6. Inzetten op een toonaangevend duurzame ontwikkeling met een innovatief karakter. 13

14 Participatie -> Kwaliteitsdoelstellingen -> DPL 14

15 DPL aspect Participatie Maat: aandeel woningen per SEV participatie nivo Ambitie: DPL 8,1 Gerealiseerd: DPL 8 Dankzij bijna 100 woningen CPO en het hoge participatie nivo toegepast door ontwikkelaars 15

16 Ruimtegebruik Maat: FSI, totaal vloeropp./opp. wijk Ambitie: DPL 7,2 Gerealiseerd: DPL ipv. 500 woningen Ca. 280 gebouwde parkeerplaatsen Grondprijzen gestegen -> vooral in laatste bouwblokken gebouwd parkeren Kwaliteit woningen en woonomgeving Maat: WOZ waarde Veemarkt/Utrecht. Rapportcijfer obv. bewonersenquête zou goede extra maat zijn maar niet beschikbaar Ambitie: niet gedefinieerd Gerealiseerd: DPL 9 Hoge score dankzij veel bijzondere woningen, aandacht voor inrichting buitenruimte, bijzondere plek in Utrecht 16

17 Duurzaam bouwen Maat: GPR Ambitie: GPR = DPL 8 Gerealiseerd: DPL 7,9 Duurzame materialen, flexibele indeling Latere woningen beter Energie Maat: EPC Ambitie: EPC 0,3 = DPL 7,9 Gerealiseerd: EPC 0,17 = DPL 8,8 Hoge score gerealiseerd dankzij sneller dan verwachte ontwikkeling duurzame techniek en daling prijzen 17 Laatste blok gasloos

18 Groen in de wijk Maat: opp. groen + diversiteit speciale biotopen Ambitie: DPL 9 Gerealiseerd: DPL 9 26% groen: veel, mooi en divers ondanks hoge dichtheid; alleen blok F en G stenig Water in de wijk Maat: opp. water, daarbinnen opp. bijzondere biotopen Ambitie: DPL 9 Gerealiseerd: DPL 9 Minder oppervlak water maar meer kwaliteit; vrijwel overal natuurlijke oevers 18

19 Hemelwaterafvoer Maat: % woningen met infiltratie van hemelwater Ambitie: 50% = DPL 9 Gerealiseerd: 95% oppervlak met infiltratie = DPL 9 Verwachte score gerealiseerd dankzij vasthouden van water door infiltratie en wadi Afvalinzameling Maat: aantal afvalstromen in de wijk gescheiden verzameld Ambitie: DPL 7.2 Gerealiseerd DPL 7,2 Chemokar en grofvuil ophalen zijn passé, maar beleid Nieuwe Inzamelen realiseert meer scheiding (wel zelf wegbrengen) 19

20 Luchtkwaliteit Maat: concentratie NO 2, fijn stof; maatlat-indeling in 2017 verfijnd Ambitie: voldoen aan wettelijke eis dus DPL 6 Gerealiseerd: substantieel beter door landelijke verbetering luchtkwaliteit, daarmee DPL 8,4 Geluid Maat: % woningen dat voldoet aan voorkeurswaarde geluidsbelasting Ambitie: voldoen aan minimale wettelijke eis = DPL 6 Gerealiseerd: DPL 6,8; 119 woningen voldoen aan voorkeurswaarde Hoge score gerealiseerd dankzij stille hofjes binnen gesloten bouwblokken, geluidsscherm A27 20

21 Bereikbaarheid OV en fiets Maat: lengte fietspaden, hoeveel + frequentie OV Ambitie: DPL 7,7 Gerealiseerd: DPL 9,0 Busverbindingen beter dan verwacht, fietspaden volgens plan Verkeersveiligheid Maat: max. snelheid per weglengte Ambitie: DPL 7,5 Gerealiseerd: DPL 6,9 Meest 30 km/u, alleen Sartreweg 50 km/u, minder voetgangersgebied dan gepland 21

22 Lokale werkgelegenheid Maat: aantal arbeidsplaatsen/bvo Ambitie: DPL 6,0 Gerealiseerd: DPL 5,3 Minder bedrijfjes dan verwacht, wel veel ZZP ers en woningen met werkruimten Diversiteit bedrijvigheid Maat: aantal verschillende CBSbedrijvencategorieën Ambitie: DPL 7,6 Gerealiseerd: DPL 8,5 Hoge score dankzij veel verschillende sectoren van bedrijvigheid onder ZZP ers 22

23 Voorzieningen Maat: hoeveel verschillende/aantal inw. Ambitie: DPL 9 Gerealiseerd: DPL 7,8 Geen winkel en school, wel veel speelgelegenheid en opvang voor kinderen Functiemenging Maat: aantal functies/bvo Ambitie: DPL 9,0 Gerealiseerd: DPL 7,1 Geen winkel en school, wel zorginstelling en bedrijfjes aan huis 23

24 Sociale diversiteit Maat: verdeling woontypen m.n. huur/koop, prijsklassen Ambitie: DPL 8,5 Gerealiseerd: DPL 8 Minderheid huur maar wel divers: zorgwoningen, begeleid wonen, studentenwoningen, diverse typen koopwoningen Flexibiliteit Maat: indeling gebouwen en mogelijke functies volgens bestemmingsplan Ambitie: DPL 9,0 Gerealiseerd: DPL 8,7 bedrijvigheid aan huis toegelaten, technische flexibiliteit overgelaten aan ontwikkelaars 24

25 Bodem Maat: oppervlakte per kwaliteitsklasse Ambitie: DPL 6,5 Gerealiseerd: DPL 6,5 (veilige inschatting) Kwaliteit voldoet overal voor wonen met tuin Externe veiligheid Maat: ha./pr- en GR-nivo Ambitie: DPL 6,5 Gerealiseerd: DPL 6,5 (veilige inschatting) Voldoet minimaal aan wet 25

26 Vergelijking DPL profiel SPvE 2011 en gerealiseerd : Ruimtegebruik 2: Energie 3: Duurzaam Bouwen 4: Hemelwaterafvoer 5: Afvalinzameling 6: Bodem 7: Luchtkwaliteit 8: Geluid 10: Externe veiligheid 12: Verkeersveiligheid 13. Voorzieningen 14. Bereikbaarheid OV en fiets SPvE 2011 Gerealiseerd : Groen in de wijk 16: Water in de wijk 17: Kwaliteit van de woningen en woonomgeving 20: Lokale werkgelegenheid 21: Diversiteit bedrijvigheid 23: Functiemenging 24: Flexibiliteit 25: Participatie 26: Sociale diversiteit

27 Conclusies Evaluatie duurzaamheid (DPL-score) en participatie De doelen van het participatieproces zijn gerealiseerd. De oogst van de participatie heeft de basis gevormd voor de ambities van SPvE en DPL De gemiddelde DPL-score voor Veemarkt is goed: 7.9. De gerealiseerde score ligt hoger dan de ambitie uit het SPvE: 7.7. Het gerealiseerde Veemarkt plan scoort op 20 aspecten voldoende of hoger, waarvan 6 aspecten zeer goed (9). Alleen het aspect Werkgelegenheid scoort onvoldoende. Een dergelijk hoge score is onder de ca. 130 wijken waarvoor DPL is bepaald, slechts 1x eerder behaald door een uitgevoerd plan (GWL terrein Amsterdam). 27

28 Analyse van de resultaten - opzet Deskundigen en kenners van het project hebben de resultaten van de hiervoor gepresenteerde evaluatie van de participatie en de bereikte duurzaamheid kritische beschouwd. Deze beschouwing vond plaats aan de hand van de volgende vragen: 1. Vindt u dat Veemarkt een toonaangevend duurzame wijk is geworden? 2. Waarin zitten de belangrijkste verschillen met de ambities van destijds? 3. Hoe had dit nog beter gekund? 4. Wat vindt u van de participatie? 5. Hoe toepasbaar is de Veemarkt-aanpak voor verdere stadsontwikkeling in Utrecht? Deelnemers aan deze sessie waren Arno Harting (duurzaam bouwen), Arno van Rijssen (planeconoom), Bas Robert (projectsecretaris), Fon Maas (uitgifte onroerend goed), Freek Deuss (tijdens de planontwikkeling projectleider duurzaamheid), Hans de Wind (projectleider planontwikkeling Veemarkt), Herald Roelevink (stedenbouwkundige en supervisor ontwikkeling Veemarkt), Jaap Kortman (DPL meting SPvE Veemarkt), Rachid Azoumi (analyse participatie). 28

29 Analyse van de resultaten conclusies (1) Succesfactoren Heldere bestuurlijke ambitie: toonaangevend duurzaam met innovatieve participatie. Ambitie van begin tot eind uitgewerkt in concrete duurzaamheidseisen en gebruikt als toets- en sturingsinstrument; in SPvE, tenderdocumenten, onderhandelingen met ontwikkelaars, beoordeling van bouwplannen en controle na de bouw. Professionele aanpak en de inzet van voldoende capaciteit in het planproces. Participatie vanaf het begin van de planontwikkeling. Participatie breed ingezet: niet alleen mogelijk benadeelde partijen en buren, maar ook potentiële bewoners, maatschappelijke partijen, geïnteresseerde ontwikkelaars en vastgoedbeheerders, architecten, vakdeskundigen van diverse disciplines en iedereen die mee wil doen. Duurzaamheid breed en integraal toegepast: milieu (planet), sociaal (people) en economisch (profit). Zo draagt participatie bij aan duurzaamheid en wordt het plan niet alleen duurzaam, maar ook uitvoerbaar en betaalbaar. Ontwikkelingsstrategie op maat: kleinschalig en specifiek voor elk planonderdeel. 29

30 Analyse van de resultaten conclusies (2) Kanttekeningen en verbeterpunten Bij Veemarkt had de gemeente de grond in eigendom. Dit gaf de gemeente extra sturingsmogelijkheid. Een betere energieprestatie zou zijn verkregen door de ambitie mee te laten groeien met de verscherping van de landelijke EPC-norm. Functiemenging, met meer mogelijkheden voor werk en voorzieningen, is maar beperkt bereikt. Een bestemmingsplan met meer gemengde bestemming had meer aanpassing in de invulling van het plan mogelijk gemaakt. Een completer beeld van de bereikte duurzaamheid en participatie kan verkregen worden door middel van enquêtes onder bewoners, voor die DPL-aspecten waarbij deze een aanvullende maat kunnen leveren. De economische crisis heeft tijdwinst gecreëerd en daarmee meer maatwerk mogelijk gemaakt. De economische opleving heeft het financiële resultaat verbeterd. 30

31 Analyse van de resultaten conclusies (3) Slotconclusie Met de aanpak Veemarkt is een bewonersvriendelijke, duurzame wijk gebouwd, met een positief financieel resultaat. Utrecht mag hier hier trots op zijn. Toekomstige toepasbaarheid De aanpak Veemarkt is een heel effectieve manier om een in brede zin duurzame wijk te realiseren. De essentie van de aanpak: pas de hierboven beschreven combinatie van succesfactoren toe. Het beste resultaat wordt bereikt als de gemeente de grond in eigendom heeft. Ook als dat niet het geval is, is de aanpak naar verwachting goed bruikbaar. Dan zijn andere instrumenten nodig om maximaal resultaat te bereiken. De Omgevingswet zou zo n instrument kunnen zijn. 31