VOEDSELVEILIGHEID EN TRACEERBAARHEID het overheidsbeleid. Samenvatting

Transcriptie

1 VOEDSELVEILIGHEID EN TRACEERBAARHEID het overheidsbeleid Samenvatting Het Ministerie van LNV is verantwoordelijk voor het beleidsterrein voedselveiligheid. De laatste jaren hebben zich meerdere crises voorgedaan op het gebied van vlees. Traceerbaarheid is van groot belang voor voedselveiligheid: in crisissituaties moeten producten van de markt kunnen worden gehaald en in het dagelijks leven wil de consument weten waar het vlees vandaan komt. Thans is er zelden sprake van traceerbaarheid door de gehele voedselketen heen (van grond tot mond). Grondstoffen en (half)producten kunnen d.m.v. HACCP wel getraceerd worden, maar er is doorgaans geen overzicht van grondstof tot eindproduct LNV wil hierin verandering brengen door 1) de toepassing door producenten van HACCP uit te breiden; 2) de regels voor traceerbaarheid aan te scherpen; 3) de ontwikkeling van ketensystemen te stimuleren; en 4) de inbreng van de consument te versterken. De rol van de consument is belangrijk. In de huidige situatie sluit de risicoperceptie van de burger nog niet aan bij de reële risico s de burger negeert sommige risico s en ervaart hij andere als (te) groot. LNV wil hierin verandering brengen door via communicatie met de consument en door te werken aan keuzevrijheid voor de consument. Zo kan de consument op den duur door uitoefening van zijn of haar vraag de producent aanzetten tot het nemen van maatregelen die voedselveiligheid in de hand werken.

2 INHOUD 1 Inleiding 2 Voedselveiligheid en Traceerbaarheid 2.1 Aanleiding 2.2 Traceerbaarheid 2.3 De keten en verantwoordelijkheden 2.4 Wet- en regelgeving traceerbaarheid 3 Beleid LNV 3.1 Streefbeeld Beleid ten aanzien van traceerbaarheid 3.3 Risicobeheersing in de primaire sector 3.4 Verbetering traceerbaarheid van levensmiddelen 3.5 Modernisering en ontwikkeling van ketensystemen 3.6 Versterking van inbreng consument Verklarende woordenlijst en bijlage 1 INLEIDING Het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (LNV) is samen met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) verantwoordelijk voor de veiligheid van het voedsel. LNV wil de consument meer en directer wil betrekken in de beleidsvorming. Bijvoorbeeld waar het de signalering van voedselveiligheidsrisico s en normstelling betreft. In de nieuwe koers wil LNV informatie verzamelen over de wensen en zorgen van de consument en informatie verstrekken aan de consument zodat hij een geïnformeerde keuze voor voedingsmiddelen kan maken. LNV heeft het Consumentenplatform opgericht om informatie te verzamelen van consumenten over specifieke thema s.

3 2 VOEDSELVEILIGHEID EN TRACEERBAARHEID 2.1 Aanleiding LNV heeft voor de eerste bijeenkomst van het Consumentenplatform het thema traceerbaarheid van vlees gekozen. De laatste jaren hebben zich veel incidenten in de vleessector voorgedaan. Denk aan BSE, MKZ en de varkenspest. In een aantal gevallen konden de overheid en het bedrijfsleven de oorzaak van het probleem onvoldoende snel achterhalen. Door deze crisissituaties is het vertrouwen van de consument in voedsel en specifiek in vlees gedaald. 2.2 Traceerbaarheid In crisissituaties is het van belang dat de overheid en het bedrijfsleven snel kunnen ingrijpen. Ook is het voor het vertrouwen van de consument belangrijk dat hij tijdig wordt geïnformeerd en de zekerheid heeft dat de kwaliteit van zijn voedsel is gewaarborgd. Traceerbaarheid speelt hierbij een belangrijke rol. Traceerbaarheid is als volgt te omschrijven: de mogelijkheid om een levensmiddel, diervoeder, voedselproducerend dier of stof die bestemd is om in een levensmiddel of diervoeder te worden verwerkt door alle stadia (productie, verwerking en distributie) te traceren en te volgen. Een goede traceerbaarheid van voedselproducten levert het volgende op:!" De overheid kan afwijkingen op het gebied van voedselveiligheid sneller constateren, doeltreffender opsporen en ingrijpen.!" De keten kan incidenten adequater aanpakken. Zij kan ondeugdelijke producten snel uit de schappen halen (recall) en de bron van verontreiniging aanpakken. Het is niet realistisch om te streven naar volledig risicovrij voedsel. Alle partijen werken aan een zo klein mogelijk voedselveiligheidsrisico. Belangrijk is dat risico s acceptabel blijven door correct handelen van bedrijfsleven, overheid en consument.

4 2.3 De keten en de verantwoordelijkheden Over de gehele keten zijn afspraken gemaakt over wie verantwoordelijk is voor welk aspect van voedselveiligheid. In het onderstand schema staan de (gewenste) verantwoordelijkheden opgesomd. Overheid Normstelling, controle op naleving, ingrijpen bij crises Overheid Communicatie over beleid en maatregelen Primaire productie & verwerking Verantwoordelijk voor veiligheid van producten; Tracking & tracing; Calamiteitenprocedure Retail Verantwoordelijk voor veiligheid van producten; Tracking & tracing; Calamiteitenprocedure Consument Verantwoorde behandeling en bereiding van voedsel De primaire producent, de verwerker van voedselproducten en de retail hebben de eerste verantwoordelijkheid om veiligheid van een voedselproduct te garanderen. Daartoe zijn traceerbaarheid en calamiteitenprocedures van belang. De overheid stelt de normen voor voedselveiligheid, zorgt voor controle en handhaving en grijpt in ten tijde van crises. Dit is de wenselijke situatie. In praktijk speelt in elke fase van de vleesketen een aantal problemen.

5 De keten Er is nauwelijks sprake van een keten. De meeste bedrijven hebben een groot aantal wisselende afnemers en aanbieders. Ook zijn er vaak meerdere verwerkingsbedrijven in het spel. In feite gaat het om een complex netwerk in plaats van een integraal systeem. Dit heeft de onderstaande gevolgen:!"de keten is minder transparant dan gewenst. Hierdoor is het opsporen van problemen in de keten minder goed mogelijk;!"de registratie van inkomende en uitgaande partijgegevens is vaak gebrekkig en er vindt onvoldoende informatie-uitwisseling plaats tussen de schakels. Relevante signalen over afwijkingen van de voedselkwaliteit worden niet gecommuniceerd naar de overheid;!"zorgsystemen in de keten, zoals milieu- en kwaliteitssystemen, zijn niet gericht op snel en nauwkeurig traceren van het product door de keten, maar gericht op het borgen van het certificaat of keurmerk per schakel. Daarbij komt dat veel van de bestaande zorgsystemen niet zijn opgezet volgens de structuur van de Raad voor Accreditatie. Primaire productie!" De primaire producent heeft over het algemeen nog geen instrumenten om voldoende aandacht te besteden aan mogelijke risico s voor voedselveiligheid in de productie.!" De Identificatie en Registratie (I&R) van runderen in Nederland is onvolledig. Er zijn zwevende dieren : runderen die niet in de databanken terug te vinden zijn.!" De systemen voor uitvoering van de EU-regelgeving zijn goed, maar er worden te veel fouten gemaakt in de uitvoering.

6 Retail!" De retail besteedt vaak te weinig aandacht aan het ontwikkelen van tracking- en tracingsystemen en calamiteitenprocedures. Hierdoor is het merendeel van de producten niet traceerbaar tot aan de veehouder. Vooral bij import uit niet-eu landen is de herkomst veelal onduidelijk.!" De retail besteedt momenteel wel veel aandacht aan preventieve maatregelen, zoals het naleven van hygiënecodes, de HACCP-richtlijnen en EUREPGAP, een kwaliteitssysteem voor groente en fruit. Consument!" De huidige risicoperceptie van de burger komt niet overeen met de feitelijke risico s. In de praktijk gaat de consument irrationeel om met gezondheidsrisico s. Sommige risico s worden bewust genomen (roken, vet eten, keukentrapjes), terwijl men van andere -geringere- risico s (BSE) verwacht dat de overheid deze afdekt tegen vaak hoge (maatschappelijke) kosten.!" Consumenten hebben onvoldoende weet van bepaalde risico s (bijvoorbeeld Campylobacter) en beschikt niet over voldoende informatie over het productieproces en de risico s daarvan om een weloverwogen keuze te maken over voedsel.!" Er is hierdoor geen gerichte vraagsturing vanuit de consument richting retail en primaire producent. 2.4 Wet- en regelgeving over traceerbaarheid Internationaal Traceerbaarheid is noch in EU verband noch in Nederland wettelijk geregeld. Hierin komt verandering door de recentelijk tot stand gekomen Europese General Food Law (GFL) met voorschriften over traceerbaarheid. Kort gezegd moeten levensmiddelen dan in alle stadia van de productie traceerbaar zijn, doordat elke schakel vastlegt waar de grondstoffen vandaan komen en waar het eindprodukt heen gaat. Nederland moet vanaf 1 januari 2005 voldoen aan deze wet.

7 De Algemene produktveiligheidsrichtlijn geeft aan dat alle produkten veilig moeten zijn. De Aansprakelijkheidsrichtlijn stelt alle schakels in de keten behalve de primaire producent volledig aansprakelijk voor de veiligheid en kwaliteit van hun produkten. Sinds 2001 is tevens de primaire producent aansprakelijk. Met deze voorziening kan elke schakel in de keten door de consument, direct of indirect via de detailhandel, aansprakelijk worden gesteld voor geleden schade als gevolg van gebrekkige producten. Ook voor specifieke producten zijn Europese regels opgesteld. Een goed voorbeeld is de regeling Etikettering rundvlees, die voorschrijft hoe rundvlees moet worden geëtiketteerd. Dit naar aanleiding van de BSE-crisis. Nederlandse wetgeving De Landbouwkwaliteitswet, de Warenwet en de Diervoederwet bevatten regels die aan traceerbaarheid raken. Daarnaast moet de nieuwe General Food Law in Nederlandse regelgeving worden omgezet door de ministeries van LNV en VWS. Een belangrijk systeem dat Nederland hanteert om de risico s voor voedselveiligheid beter te kunnen beheersen is het HACCP-systeem (Hygiene Analysis Critical Control Points). Dit systeem is gericht op preventie en voorziet per schakel onder andere in controle op kritieke punten, analyse en maatregelen om afwijkingen te corrigeren. Alle betrokkenen in de keten moeten kunnen aangeven waar hun grond stoffen vandaan komen (een verschil met de GFL is dat zij niet hoeven te registreren waar hun eindprodukt heen gaat). HACCP geldt sinds 1995 voor producenten van vlees en vis; de voedselverwerkende industrie; de retail; restaurants e.d. De veevoedersector past HACCP op eigen initiatief toe. LNV streeft ernaar dat ook de primaire producent, de slachterij en de uitsnijderij een HACCP-systeem te voeren.

8 3 BELEID LNV 3.1 Streefbeeld 2010 Het ministerie van LNV hanteert voor 2010 het volgende streefbeeld:!" Voedsel in de supermarkten is nagenoeg vrij van gezondheidsrisico s;!" De nog aanwezige risico s zijn grotendeels bekend;!" De veiligheidsnormen voor de productie van voedsel en de veterinaire veiligheidsnormen zijn voor heel Europa gelijk;!" Alle producenten (ook internationaal) hanteren een productieproces dat kwalitatief goede en veilige eindproducten oplevert die voldoen aan de eisen van de overheid en de consument;!" De overheid heeft goed zicht op het productieproces in zijn geheel en kan snel ingrijpen bij calamiteiten;!" De productie- en distributieketens zijn transparant;!" De consument neemt weloverwogen beslissingen over de aanschaf van voedingsmiddelen, heeft voldoende kennis over mogelijke risico s en stemt zijn handelen (o.a. bij de bereiding van voedsel) daarop af. 3.2 Beleid ten aanzien van traceerbaarheid LNV wil op een aantal manieren de voedselveiligheid vergroten:!"risicobeheersing in elke schakel door middel van HACCP;!"Verbetering van traceerbaarheid van levensmiddelen;!"modernisering en ontwikkeling van ketensystemen;!"versterking inbreng consument. 3.3 Risicobeheersing in de primaire sector Zoals gezegd wordt het HACCP-principe toegepast door de verwerkende industrie, de retail en de horeca en streeft LNV naar toepassing ook op het primaire bedrijf. Enkele agrarische bedrijven gebruiken HACCP reeds, maar bij de meerderheid is momenteel hiervoor nog weinig draagvlak. In EU-verband staat Nederland hierin (voorlopig nog) alleen; alle overige lidstaten en de Europese Commissie vinden HACCP een stap te ver en een te zware opgave voor het boerenbedrijf. Nederland voert een twee-sporenbeleid. Enerzijds zal LNV waarschijnlijk een ontwikkelings- en stimuleringstraject inzetten om te komen tot een zo breed mogelijke vrijwillige toepassing van risicobeheersing op basis van HACCP in de primaire landbouw.

9 Anderzijds voert Nederland in de EU een actief beleid om op termijn te komen tot (verplichte) toepassing van het HACCP-principe op de primaire agrarische bedrijven. Het begint er op te lijken, dat het EU-parlement tot eenzelfde standpunt zal komen. 3.4 Verbetering traceerbaarheid van levensmiddelen LNV heeft TNO opdracht gegeven een verkennende studie uit te voeren naar de (on)mogelijkheden van traceerbaarheid. TNO zal drie scenario s schetsen: 1. Minimaal vereiste traceerbaarheid, uitgaande van de bescherming van de consument, ongeacht de economische effecten; 2. Optimale traceerbaarheid, uitgaande van de beheersbaarheid van incidenten, bescherming van de consument en minimale/redelijke economische effecten; 3. Maximale traceerbaarheid, niet alleen voor voedselveiligheid maar ook voor o.a. productiewijze. In dit scenario dient traceerbaarheid meerdere doelen en biedt het een aanknopingspunt voor een transparante voedselketen en informatieoverdracht tussen bedrijfsleven, overheid en maatschappij. LNV gebruikt de resultaten van deze studie om regels over traceerbaarheid te verbeteren en waar nodig aan te scherpen. Het minimale scenario zal een vereiste worden. De toepassing van scenario 2 en 3 zullen mede afhangen van de uitkomsten van de eerste bijeenkomst van het Consumentenplatform, de kosten en de uitvoerbaarheid. 3.5 Modernisering en ontwikkeling van ketensystemen Ketensystemen zijn niet wettelijk verplicht. Een groot voordeel van een ketensysteem ten opzichte van HACCP en de voorschriften van de GFL is dat er overzicht over de gehele keten komt, en niet slechts inzicht in de ins (HACCP en GFL) en outs (GFL) per schakel. Het gebruik van ketensystemen kan leiden tot een grotere transparantie voor alle schakels in de keten, inclusief de overheid en de consument. Ook kunnen dergelijke systemen helpen om risico s te voorkomen of elimineren. De ontwikkeling van ketensystemen is daarom een belangrijk speerpunt van LNV.

10 Het beleid van LNV is er op gericht om private initiatieven om te komen tot ketensystemen en certificering te stimuleren. Daarbij is het uitgangspunt: geen dwang maar speciale aandacht voor voorlopers. Indien een ketensysteem goed functioneert is dit gunstig voor het imago van de betrokken bedrijven. Bovendien zijn minder controles van de overheid nodig. Deze controles worden standaard aan het bedrijfsleven doorberekend. Zo rest de overheid in dit opzicht de taak van toezicht op toezicht. In bijlage 1 staat voor een overzicht van de belangrijkste eisen aan een ketensysteem. Onderdeel van deze eisen is dat informatie wordt uitgewisseld tussen de schakels van de keten en de overheid. Een onafhankelijke partij controleert of aan de geldende kwaliteitsnormen wordt voldaan. Zo niet, dan volgen sancties vanuit de overheid. LNV heeft ter vergroting van traceerbaarheid de volgende activiteiten gestart: Plan van aanpak private ketensystemen HACCP-principe Vroegtijdige signalering dierziekten Modernisering vleeskeuringen Handhaven regelgeving!" LNV stelt in 2002 een plan van aanpak op om te komen tot private ketensystemen voor de verschillende sectoren.!" LNV zet financiële prikkels in om bedrijven te stimuleren tot deelname aan ketensystemen en investeert in de vorming en modernisering van kwaliteits- en ketenzorgsystemen.!" Extra overheidscontrole van bedrijven die niet deel uit maken van gecertificeerde ketenzorgsystemen wordt door deze bedrijven zelf betaald.!" LNV verleent subsidie aan innovatieve ketensystemen die uitstijgen boven de wettelijke eisen. LNV beoogt risicobeheersing in elke schakel van de keten. De nadruk ligt op het gebruik van HACCP in het primaire bedrijf. LNV werkt aan een systeem voor het vroegtijdig signaleren van veterinaire afwijkingen, zoals dierziekten. De informatie van dierenartsen wordt gekoppeld aan die van de boerderij en van slachthuizen, om bij problemen vroegtijdig te kunnen ingrijpen Beoogd wordt, kwaliteitsafwijkingen in een eerder stadium te signaleren. LNV wil de handhaving door Rijksdienst voor Keuring van Vee en Vlees (RVV) preventief toezicht- en door de Keuringsdienst van Waren (KvW) repressief toezicht- versterken.

11 Lik-op-stuk beleid De overheid hanteert voor niet-naleving van de Warenwet een systeem van bestuurlijke boetes, ongeacht of een bedrijf bij een ketensysteem is aangesloten of niet. Indien sprake is van opzettelijk handelen, een direct gevaar voor de gezondheid of veiligheid van de mens, een groot economisch voordeel of een herhaald vergrijp, volgt een strafrechtelijke afhandeling. 3.6 Versterking van inbreng consument De overheid wil de risicoperceptie bij de consument bevorderen, zodat de consument de productieketen bewust kan beïnvloeden (vraagsturing). Communicatie en voorlichting zijn instrumenten die hierbij gebruikt worden. Consumentenplatform Voedsel Consumptie Peiling (VCP) Voedingscentrum Nederland Etikettering LNV vergaart via het Consumentenplatform informatie over de wensen en zorgen van de consument t.a.v. actuele voedselonderwerpen. Het platform moet zich ontwikkelen tot een instrument dat regelmatig wordt ingezet door LNV. Op regelmatige basis verzamelt de overheid informatie over de gezondheidsrisico s van produkten en voedselbereiding via onderzoek. De VCP is een grootscheeps onderzoek naar eetgewoonten van de Nederlander. Deze informatie dient mede als basis voor aanpassing van wet- en regelgeving. LNV steunt het Voedingscentrum Nederland (VCN) dat informatie verstrekt aan de consument over producten en voedselbereiding en bijhoudt welke vragen consumenten stellen met het oog op nieuw beleid of aan te passen beleid. LNV streeft naar vergroting van de keuzevrijheid van de consument door het systeem van etikettering transparanter te maken, verpakkingen zelf-denkend te maken en het gebruik van keurmerken te stimuleren.

12 Verklarende woordenlijst Keurmerk: Een keurmerk staat ervoor garant dat een product aan bepaalde (boven)wettelijke eisen voldoet. Keurmerken worden vooral gebruikt als communicatiemiddel tussen leveranciers en consumenten, met als doel het vertrouwen van de consument in de verschafte informatie op het etiket te behouden. Een voorbeeld hiervan is het EKO-keurmerk, dat aangeeft dat volgens de biologische productiemethode is gewerkt in primaire productie, verwerkende industrie en handel. Duurzame bodemvruchtbaarheid, welzijn van dieren en een minimaal gebruik van bestrijdingsmiddelen staan voorop. Traceerbaarheid: de mogelijkheid om een levensmiddel, diervoeder, voedselproducerend dier of stof die bestemd is om in een levensmiddel of diervoeder te worden verwerkt of waarvan kan worden verwacht dat zij daarin verwerkt wordt, door alle stadia van de productie, verwerking en distributie te traceren en te volgen. Tracking & tracing: registratie en rapportage van voedselveiligheidsgegevens. Tracing is het traceren van grondstof tot eindproduct, tracking is het traceren van eindproduct naar oorsprong. Hazard Analysis Critical Control Points (HACCP): een wetenschappelijk systeem dat per schakel van de keten eisen stelt op het gebied van volks- en diergezondheid om te voorkomen dat voedsel gecontamineerd wordt. Dit door middel van preventieve maatregelen, controle op kritieke punten, analyse; maatregelen om afwijkingen te corrigeren, etc. per schakel. De HACCP vereisten, die o.a. worden gehanteerd door de Codex Alimentarius en de EU, gelden voor de individuele schakels van de keten, te weten producenten van vlees en vis; de voedselverwerkende industrie, de retail; restaurants e.d. Per 1 juli 2002 moet ook de primaire sector aan de HACCP-vereisten voldoen. HACCP draagt dus bij aan de traceerbaarheid van producten. Ketengarantiesysteem: Een ketensysteem is een privaatrechtelijk systeem dat alle schakels in de keten omvat. Doel is, te voldoen aan alle wettelijke en onderling overeengekomen bovenwettelijke eisen op het gebied van volks- en diergezondheid. Onderdeel van deze eisen is dat informatie wordt uitgewisseld tussen de schakels van de keten en de overheid. Een onafhankelijke partij controleert of aan de geldende kwaliteitsnormen wordt voldaan. Zo niet, dan volgen sancties. Het ketensysteem betreft dus de gehele keten, HACCP de schakels individueel.

13 Primaire sector: daar waar het dier wordt geboren en/of opgroeit. In het beleid van LNV en VWS worden de slachterij en de uitsnijderij vaak ook tot de primaire sector gerekend. Codex Alimentarius: de Codex Alimentarius (Latijn voor voedingsmiddelenwet / afspraken) is in 1962 opgericht door twee VN-organisaties, de Food and Agricultural Organisation en de World Health Organisation. Deze intergouvernementele organisatie telt momenteel 165 regeringen als lid en representeert hiermee 98% van de wereldbevolking. Tevens kent de Codex waarnemers van internationale organisaties, onder andere uit het bedrijfsleven en consumentenorganisaties. De Codex heeft als doel de volksgezondheid te beschermen en de eerlijkheid in de handel in voedselproducten te bevorderen. De voedselveiligheid wordt bevorderd door hiervoor op wereldniveau normen te uniformeren. Het ontwikkelen en actualiseren van regionale en wereldwijde normen, richtlijnen en aanbevelingen is dan ook de hoofdtaak van de Codex. Deze Codexnormen omvatten onder andere de volgende werkterreinen: veiligheid & hygiëne, verwerking & opslag, etikettering, kwaliteit en verpakkingen. Ook speelt de Codex Alimentarius een belangrijke rol in het wereldwijd uniformeren van de voedingsmiddelenwetgeving, met name op het gebied van de voedselveiligheid. EUREPGAP: EUREP is een groep van detailhandelketens in Europa. Zij hanteren de produktiestandaard EUREPGAP (GAP=Good Agricultural Practice) voor land- en tuinbouwprodukten (fruit, groenten, aardappelen, sla, snijbloemen, en uitgangsmateriaal). EUREP stimuleert het gebruik van HACCP.

14 Bijlage 1: Eisen aan ketengarantiesystemen Eisen aan ketengarantiesystemen 1) Er is sprake van een privaatrechtelijk stelsel. 2) Alle opeenvolgende schakels, van grondstof tot bijna in de mond nemen deel. 3) Alle schakels voldoen minimaal aan de wettelijke eisen die worden gesteld op het gebied van volks- en diergezondheid. Normen vastgelegd in GWWD, de Veewet, de Vleeskeuringswet, de Diergeneesmiddelenwet, de Destructiewet en de Wet op de Bedrijfsorganisatie. 4) Alle schakels voldoen aan de eventueel opgestelde privaatrechtelijk eisen op het gebied van volks- en diergezondheid. 5) Deelnemende partijen nemen alleen producten en diensten af van aan de keten deelnemende partijen. 6) Het ketengarantiesysteem wordt opgericht en beheerd door een onafhankelijk privaatrechtelijke rechtspersoon zonder winstoogmerk. Dit voldoet aan bepaalde kwaliteitsnormen. ISO en EN (zoals gedeponeerd bij het NEN). 7) Elke deelnemer aan het ketengarantiesysteem verplichten zich jegens elkaar en jegens de privaatrechtelijke rechtspersoon (zie 6) om in elk geval te voldoen aan de publieke normen door een te sluiten schriftelijke overeenkomst. 8) Het ketengarantiesysteem voorziet in een systematiek van onderlinge wederzijdse aansprakelijkheid (ook financieel) en van privaatrechtelijke controle. 9) De controle(s) worden door een of meer onafhankelijk geaccrediteerde controle-organisatie, die moet voldoen aan de criteria van EN (zoals die zijn gedeponeerd bij het NEN). 10) Het ketengarantiesysteem voorziet in een doeltreffend privaatrechtelijk sanctiesysteem en sanctiecatalogus. 11) Sancties worden opgelegd door of vanwege de privaatrechtelijke rechtspersoon. 12) Het ketengarantiesysteem voorziet in een geschillenprocedure. 13) De Minister van LNV heeft toegang tot de administratie van de controle-instantie(s). 14) De Minister van LNV heeft toegang tot de aantekeningen in een register van elke privaatrechtelijke sanctie. 15) Het ketengarantiesysteem, inclusief het controlesysteem en sanctiecatalogus, is door de Minister van LNV goedgekeurd en erkend.