DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUURBEHEER EN VISSERIJ EN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT,

Transcriptie

1 1 No. TRCJZ/2001/7057 Directie Juridische Zaken DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUURBEHEER EN VISSERIJ EN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT, Handelende in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad; BESLUITEN: Artikel 1 Er is een Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit die ressorteert onder de ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Artikel 2 Het werkterrein van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit bestrijkt aangelegenheden betreffende voedselveiligheid en gezonde voeding en heeft betrekking op de gehele voedselketen met inbegrip van grondstoffen, hulpstoffen en processen die een potentieel effect op de volksgezondheid hebben. Artikel 3 1. De Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit is, ter verwezenlijking van de doelstellingen van de ministeries van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport op het in artikel 2 bedoelde werkterrein, belast met de navolgende taken en daarmee samenhangende activiteiten: a. het doen van voorstellen voor de organisatorische vormgeving van de uiteindelijke Nederlandse Voedselautoriteit en de daarin verbonden hoofdstromen onderzoek, toezicht en communicatie, met inbegrip van voorstellen voor de daartoe noodzakelijke investeringen en benodigde financiering; b. de programmering van strategisch en toegepast onderzoek, gericht op risicoanalyse op het in artikel 2 vermelde terrein; c. de programmering en uitvoering van de communicatie op het in artikel 2 vermelde terrein; d. de programmering en onderlinge afstemming alsmede de evaluatie van werkzaamheden van de Keuringsdienst van Waren, onderscheidenlijk de Rijksdienst voor de Keuring van Vee en Vlees, namens de ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, onderscheidenlijk van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij;

2 2 e. het namens de minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij uitoefenen van het Rijkstoezicht op de krachtens artikel 8 van de Landbouwkwaliteitswet aangewezen controle-instellingen, uitgezonderd de Stichting Bloembollenkeuringsdienst; f. het adviseren aan de ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport over voeding en gezondheid in het algemeen en over de beheersing van risico s op het in artikel 2 vermelde terrein in het bijzonder; g. het bijdragen aan de formulering van uitgangspunten voor beleid en regelgeving op het in artikel 2 vermelde terrein; h. het opstellen van werkplannen met bijbehorende begroting, met betrekking tot respectievelijk de in onderdeel a bedoelde taken op het organisatorische vlak en de in de onderdelen b tot en met g bedoelde operationele taken; i. het opstellen van jaarlijkse rapportages ten behoeve van de ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de relatie tussen voeding en volksgezondheid, op basis van de resultaten van de in dat jaar onder aansturing van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit uitgevoerde concrete activiteiten met betrekking tot onderzoek, communicatie en toezicht op het in artikel 2 vermelde terrein. 2. De werkplannen met begroting, bedoeld in het eerste lid, onderdeel h, alsmede de jaarlijkse rapportages, bedoeld in het eerste lid, onderdeel i, behoeven de goedkeuring van de ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport, gehoord de in artikel 8 bedoelde stuurgroep. Artikel 4 Ter uitvoering van de in artikel 3, onderdeel a, bedoelde taken verricht de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit onder meer de volgende activiteiten: a. met betrekking tot onderzoek: het doen van voorstellen over en het verrichten van voorbereidende werkzaamheden om te komen tot een samenhangend programmeringsdocument voor het in artikel 3, onderdeel b, bedoelde strategisch en toegepast onderzoek; b. met betrekking tot de keuring, de controle en het toezicht op de voedselketen: het, onder meer op basis van risicoanalyses, in kaart brengen en analyseren van de wijze waarop de voedselveiligheid binnen de afzonderlijke sectoren is gewaarborgd, waarbij de gehele keten met de verschillende schakels in beeld wordt gebracht, alsmede het doen van concrete aanbevelingen hierover ten behoeve van de wettelijke inbedding en de organisatorische vormgeving van publieke taken op het gebied van de keuring, de controle en het toezicht; c. met betrekking tot communicatie: het doen van voorstellen over en het verrichten van voorbereidende werkzaamheden voor het verzorgen van de publieke informatie en communicatie over de veiligheid en gezondheid van het voedselpakket.

3 3 Artikel 5 1. De ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport stellen medewerkers ter beschikking ten behoeve van de werkzaamheden van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit, overeenkomstig de door hen vast te stellen formatie. 2. De Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit heeft een directeur, die belast is met de dagelijkse leiding. De directeur wordt benoemd door de ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Artikel 6 1. Bij de programmering van concrete activiteiten op het gebied van onderzoek kan de directeur van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit zich laten bijstaan door een door deze samen te stellen programmaraad onderzoek. 2. De in het eerste lid bedoelde programmaraad adviseert de directeur van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit over de meest relevante onderzoeksthema s op het terrein van voeding en gezondheid voor de lange en de middellange termijn. 3. De programmaraad bestaat uit deskundigen op het terrein van voeding en gezondheid die afkomstig zijn uit kringen van beleid en wetenschap. 4. De Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit voert het secretariaat van de programmaraad. Artikel 7 1. Bij de programmering van concrete activiteiten op het gebied van communicatie kan de directeur van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit zich laten bijstaan door een door deze samen te stellen programmaraad communicatie. 2. De in het eerste lid bedoelde programmaraad adviseert de directeur van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit over de meest relevante communicatiethema s op het terrein van voeding en gezondheid voor de lange en de middellange termijn. 3. De programmaraad bestaat uit deskundigen op het terrein van voeding en gezondheid die afkomstig zijn uit de kringen van beleid, toezicht en wetenschap alsmede uit deskundigen op het gebied van voorlichting. 4. De Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit voert het secretariaat van de programmaraad.

4 4 Artikel 8 De Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit rapporteert tweemaandelijks over de inhoud en voortgang van haar werkzaamheden aan een ambtelijke stuurgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van de ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Artikel 9 De kosten van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit komen voor rekening van de ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport, overeenkomstig door hen goedgekeurde werkplannen met bijbehorende begroting, bedoeld in artikel 3, eerste lid, onderdeel h. Artikel 10 Dit besluit treedt in werking met ingang van de tweede dag na de dagtekening van de Staatscourant waarin het wordt geplaatst en vervalt op een door de ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport te bepalen tijdstip. Artikel 11 Dit besluit wordt aangehaald als: Besluit instelling Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit. Dit besluit zal met de toelichting in de Staatscourant worden geplaatst. DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUURBEHEER EN VISSERIJ, DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT,

5 5 Toelichting Bij brief van 6 november 2000 heeft de minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, mede namens zijn ambtgenoot van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, een notitie aan de Tweede Kamer aangeboden over de instelling van de Nederlandse Voedselautoriteit (Kamerstukken II 2000/01, , nr. 37). Kern van die brief vormt de analyse dat in het licht van Europese ontwikkelingen een snelle en ingrijpende modernisering en stroomlijning van de organisatie op het gebied van de voedselveiligheid in Nederland noodzakelijk is. Daartoe wordt ingezet op de totstandkoming van een centrale structuur voor voedselveiligheid, waarin de regie wordt gevoerd over de publieke taken ten aanzien van het onderzoek, het toezicht en de communicatie op het gebied van de voedselveiligheid. Dit besluit vormt een noodzakelijke eerste concrete stap ter uitvoering van de brief van 6 november jongstleden en ter voorbereiding van de uiteindelijk beoogde structuur. Het onderhavige besluit strekt tot de instelling van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit, in afwachting van een wettelijke regeling waarin de bevoegdheden en de positie van de uiteindelijke Nederlandse Voedselautoriteit formeel worden vastgelegd overeenkomstig de in de brief van 6 november 2000 geformuleerde uitgangspunten. De wettelijke verankering kan zowel bij afzonderlijke instellingswet als in het kader van de in de brief van 6 november 2000 aangekondigde herziening van de wet- en regelgeving op het terrein van voedselveiligheid plaatsvinden. Het onderhavige besluit bevat tegen deze achtergrond niet meer dan een tijdelijke en naar de inhoud beperkte regeling van de taken en activiteiten van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit. Deze regeling komt er in de kern op neer dat de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit op grond van dit besluit namens beide ministers mede belast wordt met de uitvoering van het beleid met betrekking tot voedselveiligheid. Het werkterrein van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit beslaat het terrein van voedselveiligheid en gezonde voeding. Het begrip voedselveiligheid moet begrepen worden in een bredere context, waarbij de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit zich ook zal kunnen bezighouden met aanpalende aspecten die een relatie hebben met voeding en gezondheid. Daarom strekt het werkterrein van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit zich uit tot de gehele voedselketen, met inbegrip van grondstoffen, hulpstoffen en processen die een potentieel effect op de volksgezondheid hebben. Tot het werkterrein van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit behoren niet aangelegenheden betreffende diergezondheid en dierenwelzijn. Daarnaast wordt met het onderhavige besluit op geen enkele wijze afbreuk gedaan aan de primaire verantwoordelijkheid van de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer voor het beleid met betrekking tot drinkwater, genetisch gemodificeerde

6 6 organismen, de milieuaspecten van bestrijdingsmiddelen en de afvalketen in relatie tot de voedselketen. De concrete taken en activiteiten van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit liggen in de komende periode enerzijds op het organisatorische vlak, terwijl anderzijds vooruitlopend op een definitieve wettelijke regeling en binnen de bestaande juridische en bestuurlijke kaders al zoveel mogelijk operationele taken bij de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit worden neergelegd. De toedeling van deze operationele taken vergt, los van het onderhavige besluit, bij de betrokken departementen een interne herschikking van taken en bevoegdheden die op dit moment bij bestaande beleidsdirecties en -afdelingen zijn ondergebracht. Op organisatorisch terrein is de belangrijkste taak van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit het doen van voorstellen over de uiteindelijke organisatorische vormgeving van de Nederlandse Voedselautoriteit en de daarin verbonden hoofdstromen: onderzoek, toezicht en communicatie. Dit omvat mede het doen van voorstellen voor de noodzakelijke investeringen en voor de financiering. Tegelijkertijd zal de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit concrete initiatieven moeten ontplooien die de totstandkoming van een centrale structuur voor het terrein van voedselveiligheid kunnen bevorderen. Op elk van de deelterreinen onderzoek, toezicht en communicatie moeten in de komende periode ontwikkelingen in gang gezet worden die kunnen leiden tot ingrijpende organisatorische wijzigingen. Wat het onderzoek betreft is ervoor gekozen om in deze fase alleen de twee vooraanstaande instituten, te weten het Rijkskwaliteitsinstituut voor land- en tuinbouwproducten op het terrein van voeding en productie en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu op het terrein van voeding en gezondheid, hun huidige activiteiten te laten voortzetten, maar wel beter op elkaar af te stemmen. Het is aan de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit om voor de meest wenselijke organisatorische opzet concrete voorstellen te doen en voorbereidende werkzaamheden te verrichten, in eerste instantie door te komen met een samenhangend programmeringsdocument voor het onderzoek op het werkterrein van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit. Een tweede traject betreft de stroomlijning van de organisatie van de keuring, de controle en het toezicht op het omschreven werkterrein van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit. Er zal een diepgaand en gestructureerd onderzoek plaatsvinden naar de wijze waarop de voedselveiligheid binnen de afzonderlijke sectoren (groente en fruit, grondstoffen, dierlijke productie) is gewaarborgd, met aandacht voor de gehele keten en de diverse schakels waaruit deze keten bestaat. Ook wordt onderzocht of taken publiek dan wel privaat van karakter zijn en welke wettelijke inbedding en organisatorische vormgeving noodzakelijk zijn om de voedselveiligheid in de keten optimaal te waarborgen. Het is een taak van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit hierover concrete aanbevelingen te

7 7 doen, op basis waarvan in een latere fase de verdere organisatie gestalte kan krijgen, met inbegrip van de benodigde wijzigingen van wet- en regelgeving terzake. Het derde deeltraject betreft de vormgeving van de publieke informatie en communicatie over de veiligheid en gezondheid van het voedselpakket. Het ligt in de bedoeling deze taak onder te brengen bij de Nederlandse Voedselautoriteit. Op dit moment is de Stichting Voedingscentrum Nederland met deze taak belast; het is de bedoeling dat communicatie een wezenlijk onderdeel van de Nederlandse Voedselautoriteit wordt. Dat zal betekenen dat in ieder geval een deel van de werkzaamheden van het Voedingscentrum naar de Nederlandse Voedselautoriteit zal worden overgebracht. De Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit zal aan dit omvormingsproces richting geven, door het doen van voorstellen en door het verrichten van concrete voorbereidende werkzaamheden. Vooruitlopend op de hierboven geschetste ontwikkelingen krijgt de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit, die daartoe vooralsnog als een ambtelijke dienst onder de ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport zal ressorteren, op grond van het onderhavige besluit voor de tussenliggende periode een aantal concrete operationele taken toebedeeld. Dit betreft met name de inhoudelijke programmering van onderzoek, communicatie en toezicht alsmede de advisering over beleid en wetgeving op het hiervoor geschetste werkterrein van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit. Vooralsnog functioneert de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit daartoe als een hiërarchisch aan beide ministers ondergeschikte dienst, die niet beschikt over eigen wettelijke bevoegdheden maar uitsluitend namens de ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport haar taken kan vervullen. Voor wat betreft de verantwoordelijkheidsverdeling tussen beide ministers geldt als uitgangspunt het gestelde in de brief aan de kamer van 18 mei 1995 (kamerstuk XIV en XVI, nr.48) Dit is overigens niet meer of minder dan de eerste stap in een groeiproces naar een structuur waarin de Nederlandse Voedselautoriteit fungeert als in beginsel onafhankelijke autoriteit op het gebied van voeding en gezondheid. Waar het gaat om het aansturen van onderzoek en communicatie zullen voor het verrichten van concrete activiteiten programma s worden opgesteld. Bij de opstelling van die programma s kan de directeur van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit zich laten bijstaan door een door deze samen te stellen programmaraad. De programmaraad voor onderzoek zal bestaan uit deskundigen op het terrein van voeding en gezondheid, afkomstig uit de kringen van beleid en wetenschap. De programmaraad voor communicatie zal bestaan uit vertegenwoordigers vanuit de diverse hoofdstromen van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit, medewerkers van de directie voorlichting van de betrokken departementen en een aantal wetenschappelijke deskundigen.

8 8 De aansturing van het toezicht op de naleving van wet- en regelgeving, dat door de Keuringsdienst van Waren en de Rijksdienst voor de Keuring van Vee en Vlees wordt uitgevoerd, vindt onder verantwoordelijkheid van beide ministers plaats. De Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit wordt op grond van het onderhavige besluit namens de beide ministers belast met de programmering en onderlinge afstemming van de werkzaamheden van beide diensten en zal daarmee feitelijk als opdrachtgever in de richting van die diensten gaan fungeren. Ook worden de formele, wettelijke, bevoegdheden van de keuringsdiensten door dit besluit uiteraard niet beperkt of opzij gezet. Om bovengenoemde taken ook daadwerkelijk goed te kunnen vervullen, zal de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit aanvullend op dit besluit formeel gemachtigd worden om namens beide ministers stukken te kunnen ondertekenen en brieven op te stellen met betrekking tot voedings- en gezondheidskwesties. Ook zal de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit gemachtigd worden om namens de beide ministers overeenkomsten aan te gaan met betrekking tot het wetenschappelijk onderzoek op het terrein van voedselveiligheid. De Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit zal op grond van dit besluit ook belast worden met het namens de minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij uitoefenen van het Rijkstoezicht op de controle-instellingen die op grond van de Landbouwkwaliteitswet zijn aangewezen. Het gaat hierbij om privaatrechtelijke rechtspersonen, die op grond van de genoemde wet tevens tot taak hebben om voor een specifieke sector (groenten en fruit, biologische producten, zuivel) erop toe te zien dat producten voldoen aan de eisen die op basis van die wet zijn gesteld. Op grond van de Landbouwkwaliteitswet zijn daartoe aangewezen als controle-instellingen: het Kwaliteits-Controle Bureau voor Groenten en Fruit, de Stichting Skal (biologische productiemethoden), de Stichting Centraal Orgaan voor Kwaliteitsaangelegenheden in de Zuivel, de Stichting Controlebureau voor Pluimvee, Eieren en Eiprodukten en de Stichting Bloembollenkeuringsdienst. Met uitzondering van de Stichting Bloembollenkeuringsdienst betreft het allemaal controleinstellingen waarvan de werkzaamheden van belang zijn voor de kwaliteit van het voedsel of de productie daarvan. Daarmee is sprake van voldoende raakvlakken met het werkterrein van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit om deze te belasten met het Rijkstoezicht op die controle-instellingen. Op grond van de Landbouwkwaliteitswet zijn nadere regels gesteld over de wijze waarop het Rijkstoezicht wordt uitgeoefend en zijn personen aangewezen die gemachtigd zijn om het Rijkstoezicht namens de minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij uit te oefenen. Deze regelgeving zal gelet op het onderhavige besluit worden aangepast om de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit ook daadwerkelijk in staat te stellen om het

9 9 Rijkstoezicht namens de minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij te kunnen uitoefenen. Naast bovengenoemde aansturingstaken krijgt de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit tevens tot taak jaarlijks een rapportage ten behoeve van de beide ministers te verzorgen waarin wordt gerapporteerd over de relatie tussen voeding en volksgezondheid, op basis van de uitgevoerde activiteiten. Deze rapportage bevat in ieder geval de resultaten van de uitgevoerde onderzoekprogramma s, een rapportage over het effect van de uitgevoerde communicatieprogramma s alsmede een overzicht van de bevindingen naar aanleiding van concrete opsporings- en toezichtsactiviteiten. Genoemde rapportage behoeft de goedkeuring van beide ministers, alvorens deze definitief kan worden vastgesteld. Voorts zal de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit, vooruitlopend op de toekomstige structuur, de beide ministers adviseren over voeding en gezondheid in het algemeen en over beheersing van risico s op het terrein van voedselveiligheid in het bijzonder en zal zij daarnaast een bijdrage leveren aan het formuleren van uitgangspunten voor beleid en regelgeving. Uiteraard zal hierbij worden voortgebouwd op het beleid zoals dat in de Nota Voedsel en Groen (Kamerstukken II , , nr 2) is verwoord en zal daarnaast rekening worden gehouden met de voorstellen die thans in Europees verband worden ontwikkeld. Zo vormt de primaire verantwoordelijkheid van individuele ondernemers in alle schakels van de ketens van de voedselbereiding voor de veiligheid en traceerbaarheid van hun producten of diensten een belangrijk principe waaraan in de komende tijd nadere invulling zal worden gegeven. De kosten van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit zullen worden gedekt uit de begroting van beide ministeries, op basis van een door beide ministers goed te keuren werkplan met begroting voor respectievelijk de organisatorische en de operationele taken van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit.

10 10 De taken en activiteiten van de Voorlopige Nederlandse Voedselautoriteit zullen worden begeleid door een stuurgroep bestaande uit vertegenwoordigers van de ministers van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De stuurgroep zal in ieder geval worden gehoord voorafgaande aan de goedkeuring van de jaarlijkse rapportages over voeding en gezondheid en van de werkplannen met begroting door de beide ministers. DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUURBEHEER EN VISSERIJ, mr. L.J. Brinkhorst DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT, dr. E. Borst-Eilers