vrijwillige weidevogelbescherming in Limburg 2011

Transcriptie

1 vrijwillige weidevogelbescherming in Limburg 2011

2 1 INLEIDING 2 2 ACTIVITETEN Startactiviteit Voorlichting Werving van vrijwillegers Registratie. 3 3 RESULTATEN Aantal vrijwilligers Legsels RESUTATEN PER GROEP 12 5 CONTACTPERSONEN

3 1 Inleiding De terugkeer van weidevogels elk voorjaar is een fenomeen dat de laatste 20 jaar door heel veel mensen met spanning wordt afgewacht. Bij al onze beschermers zal het hart weer sneller gaan kloppen bij de buitelende vlucht van de eerste kievit. Het geluid van de eerste grutto. De prachtige triller van de wulp. En tegenwoordig ook het getierelier van de veldleeuwerik. De eerste baltsende kieviten boven het veld doet ons de winter weer vergeten. Door het enthousiaste werk van onze beschermers en de boeren krijgen elk jaar weer opnieuw jonge weidevogels een kans om veilig op te groeien en om zich in de toekomst weer voort te kunnen planten. Op het terrein van bescherming en samenwerking met de agrariërs hebben we ook dit jaar weer vooruitgang geboekt. Nieuwe boeren die belangstelling tonen hebben zich bij enkele beschermers gemeld. Ook hebben onze weidevogelbeschermers onderling percelen geruild om nog efficiënter te kunnen werken. De financiële bijdrage van enkele gemeenten werpt ook zijn vruchten af. De subsidieregeling van de provincie in het weidevogelgebied van Nederweert om percelen later te maaien heeft er toe bijgedragen dat er weer meer gruttokuikens een veilig habitat kregen om op te kunnen groeien. Kortom, veel positieve ontwikkelingen waar we blij mee kunnen zijn. Al met al een redelijk en locaal goed weidevogeljaar. De nationale landelijke weidevogelkijkweek in april is bedoeld om de weidevogels onder de aandacht van de wandelende en fietsende bevolking te brengen. De plaatselijke weidevogelbeschermers verstrekken daarbij informatie en documentatiemateriaal en lichtten dit her en der toe aan belangstellenden in diverse gemeenten. Het jaar 2011 gaat de boeken in als een extreem weidevogeljaar. Een bijzonder droog en warm voorjaar zorgde ervoor dat met name grutto s, door voedselgebrek verdreven, het al gauw voor gezien hielden. Ze verlieten hun broedplaatsen om elders zich opnieuw te vestigen. Dit veroorzaakte diverse schommelingen in ons Limburgse weidevogelland. Daarna waren juni en juli weer heel nat en kil. Naast de overlast voor de boeren, leverde dat toch weer voedsel voor de jonge dieren op, die de regen en koude hadden overleefd. Ik wil graag alle mensen die zich afgelopen jaar weer enthousiast hebben ingezet en de legselgegevens hebben doorgegeven, hartelijk danken voor hun inzet. Het aanleveren van gegevens is van groot belang voor het bijhouden van de stand van zaken in de weidevogelgebieden. Ook nieuwe mensen die zich aanmelden blijven we van harte welkom heten. Per slot van rekening is de liefde voor de vogels, de gedrevenheid en de harmonieuze samenwerking met boeren de sleutel voor een succesvolle bescherming van onze voorjaarsherauten. Peter Joossen, coördinator weidevogelbescherming. stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen in Limburg. ( IKL ) 2

4 2 Activiteiten. 2.1 Startactiviteit De startavond in 2011 vond plaats op 23 februari in de Sevewaeg te Sevenum. In totaal mochten we 60 enthousiaste weidevogelbeschermers verwelkomen die avond. Hans-Peter Uebelgunn en Geert Lamers van het Hökske presenteerden de vogel van het jaar 2011, dat was ditmaal de boerenzwaluw. Paul Voskamp van de provincie hield na de pauze een uitgebreide en zeer boeiende presentatie over de rode wouw in het oostelijke Ardennengebied. Een soort die zich juist daar nog goed kan handhaven. Daarna de vogelquiz en vervolgens werden de jaarverslagen 2010 uitgedeeld. Het was een leerzame gezellige avond. 2.2 Voorlichting De resultaten uit het jaarverslag van 2011 zijn ook dit jaar door de stichting Instandhouding kleine landschapselementen gecoördineerd en doorgegeven aan Landschapsbeheer Nederland. Vanaf 16 tot en met 23 april was de Nationale Weidevogelkijkweek. t Hôkske en vogelwerkgroep Nederweert waren hierbij actief om de weidevogels onder de aandacht te brengen van belangstellenden. Leudal Haler bood een weidevogelexcursie voor gemeenteambtenaren van Leudal aan en een excursie voor het IVN uit Sittard. Uit reacties bleek dat het zeer leerzaam was. 2.3 Werving van vrijwilligers Het bestand aan vrijwilligers vertoont een constante lijn. In 2011 is er geen weidevogelcursus gehouden. Wel hebben zich enkele nieuwe vrijwilligers aangemeld bij de locale coördinatoren. 2.4 Registratie De meeste vrijwilligers houden hun gegevens over de legsels die zij in het veld beschermen. in notitieboekjes bij. Met deze informatie kunnen we de resultaten van het beschermingswerk staven. De resultaten worden door IKL verzameld en gaan uiteindelijk naar de landelijke coördinator. Door deze bundeling van resultaten kan landelijk aandacht gevraagd worden voor de inspanning van vrijwilligers en boeren voor de weidevogels. Verschillende groepen hebben zich gericht op zoveel mogelijke efficiëntie. Daardoor zijn er enkele percelen overgedragen aan andere groepen en zijn er enkele naamsveranderingen doorgevoerd. De groep Leerkeven is ondergebracht bij de groep Leudal-Haler en Leudal-Baexem. Osen-Heel heet nu Maasgouw West en is aangevuld met het gebied Leerkeven. Swartbroek werd voorheen beschermd door mensen van de groep Osen-Heel, en draait nu op eigen kracht. In 2011 zijn de gegevens op tijd doorgegeven. Doordat er vaak niet genoteerd werd waar de legsels precies gevonden zijn, kunnen we geen overzicht maken met de verschillen tussen gras- en bouwland. Verschillende groepen voeren nu ook zelf hun resultaten via internet in. Dit komt de nauwgezetheid van de resultaten ten goede en bovendien voorkomt het dubbel werk. Groepen die hun gegevens zelf invoeren hebben daarbij het voordeel dat zij altijd hun gegevens en die van anderen kunnen bekijken. Doordat zij hun gegevens vanaf het begin van het seizoen kunnen invoeren, zijn de gegevens actueel en is het eerder mogelijk om een bedrijfs- of groepsoverzicht te maken. Al met al veel voordelen voor deze groepen. Wellicht inspireert deze werkwijze ook andere groepen die hun gegevens nu nog op de traditionele wijze vastleggen en doorgeven. 3

5 3 Resultaten 3.1 Aantal vrijwilligers In 2011 ontvingen wij van zeventien groepen de resultaten. In totaal staan 70 vrijwilligers bij de stichting IKL geregistreerd als weidevogelvrijwilliger Legsels In een opmerkelijk mild en (wat later bleek) warm en droog voorjaar vond Willem Maris uit Ospel op 14 maart het eerste Limburgse kievitsei op een braakliggend maïsveld. Het eerste landelijke ei werd gevonden op 6 maart in de gemeente Maasland (ZH). Dat was tien dagen eerder dan in In 2009 was het op 8 maart raak en in 2008 zelfs op 3 maart. Dat was tevens het vroegste ei ooit.. Na de vondst van het eerste kievitsei begint het nieuwe weidevogelseizoen. Pas uitgekomen kievitskuikens. Hier doen we het voor. 4

6 Jong geleerd. Gevonden legsels per soort grutto

7 6 scholekster wulp

8 kievit Jonge wulp, wat een beleving. 7

9 totaal legsels Soort Totaal Bekend Uit uit % uit Fazant Fuut Gele kwikstaart Grauwe gans Grutto Kievit Kokmeeuw Kuifeend Meerkoet Patrijs Scholekster Waterhoen Watersnip Wilde eend Wulp Totaal Percentage van resultaat

10 Soort grutto kievit scholekster wulp overig totaal Solitair nest van kokmeeuw in braakliggend maïsveld. 9

11 Afwijkend ei van de grutto Het is altijd weer een verrassing om iets afwijkends te vinden, in dit geval een volkomen anders gekleurd ei in het nest van de grutto. Het nest is gevonden en beschermd in de buurt van de golfbaan in Horst-America. Het schijnt een pigmentafwijking te zijn wat wel vaker voorkomt. Of de jonge vogel ook een afwijkend verenkleed had is in dit geval niet. 10

12 Wulpenlegsel Goede samenwerking tussen boer en beschermer. 11

13 4 Resultaten per groep Groep: LB04 GRUBBENVORST, HORST Kievit Scholekster Totaal resultaat Op 29 maart is de groep in Grubbenvorst begonnen met het zoeken naar kievitsnesten, met beduidend minder resultaat dan andere jaren. De trend van de achteruitgang van de kievit is hier duidelijk zichtbaar. De scholekster blijft het proberen.. Groep: LB09 MEYEL Fazant Kievit Scholekster Wulp Totaal resultaat Het weidevogelseizoen in Meyel begon veelbelovend. Veel kieviten, maar dat was echter tijdelijk. In mei en juni herstelde de weidevogelstand zich wat resulteerde in een behoorlijk aantal kievitsnesten. Ook de scholekster en de wulp presenteerden zich weer. Jammer dat een wulpennest verloren is gegaan door maaiwerkzaamheden. 12

14 Groep: LB11 NEDERWEERT Grutto Kievit Scholekster Wulp Totaal %van resultaat Hier aan de rand van Nationaal Park de Groote Peel heeft de groep ook aangrenzende gronden van Staatsbosbeheer erbij betrokken wat beduidend meer grutto s en wulpen opleverden. Ook de subsidieregeling zorgt ervoor dat er voldoende ongemaaide graslandpercelen zijn die dekking kunnen geven aan vliegvlugge grutto s en wulpen. Andere soorten profiteren hier ook van. Dit biedt weer perspectief voor de toekomst. Groep: LB14 ROGGEL Kievit Scholekster Totaal resultaat Het aantal kieviten loopt in Roggel steeds verder terug. Alleen de scholekster blijkt een pionier die steeds terug lijkt te komen en zich als een echte cultuurvolger gedraagt. 13

15 Groep: LB15 SEVENUM, HORST Fazant Gele kwikstaart Grauwe gans Grutto Kievit Kuifeend Meerkoet Patrijs Scholekster Wilde eend Wulp Totaal resultaat In Sevenum is het aantal kieviten bijna gehalveerd. Op veel percelen kwam hij niet meer voor. Veel kraaien in de buurt kan een oorzaak zijn, maar ook gewijzigde landbouw - methodes kunnen zijn tol eisen. Verder is in een groot gebied houtopslag verwijderd en zijn de sloten geveegd waardoor ook de akkerrandvogels zoals roodborsttapuit en geelgors het niet meer konden redden. In de nattere percelen heeft de grutto en de wulp wel succes gehad. De scholekster handhaafde zich. In het hele weidevogelgebied zijn door de groep wel acht roepende kwartelhaantjes gehoord. Groep: LB18 VALKENBURG Kievit Totaal resultaat In het diepe zuiden hebben de kraaien de overhand. Hierdoor blijft het moeilijk voor de kieviten om een legsel succesvol af te ronden. Toch vindt er elk jaar een geslaagd broedgeval plaats. 14

16 Groep: LB20 VENRAY, GEIJSTEREN Grutto Kievit Scholekster Totaal resultaat In het Venrayse is de achteruitgang van de kievit, gezien de aantallen, ook duidelijk zichtbaar. De grutto en scholekster handhaven zich hier met ieder een paartje, terwijl de wulp hier niet meer heeft gebroed. Toch valt de predatiedruk hier nogal mee in dit eens zo rijke weidevogelgebied. Groep: LB22 WEERT, GRENSKANT Kievit Patrijs Totaal resultaat Door de droogte viel de eerste legronde tegen. De tweede leg leek beter te gaan maar door kraai en vos werden er toch een aantal nesten gepredeerd. Zes nesten van de kievit zijn in het gebied laagheide wel uitgevlogen. Twee nesten van de patrijs zijn met succes door de beschermer wat opgeschoven vanwege maaiwerkzaamheden. Twee steenuil paartjes hebben beide twee jongen grootgebracht in de boomgaard van de beschermer. Ook in dit gebied zijn weer roepende kwartelhaantjes gehoord. Groep: LB23 WEERT, OUDE GRAAF Kievit Totaal resultaat Door het droge weer konden de boeren al vroeg het land bewerken. Hierdoor zijn nogal wat kievitsnesten verloren gegaan. De tweede ronde was veel beter en kwamen er in totaal dertig nesten uit. Probleem is echter dat door de droogte steeds voedselgebrek optrad, waardoor de kuikens niet voldoende konden groeien. De vogels zijn zwakker en vormen dan een gemakkelijke prooi voor predators. De scholekster liet het dit jaar afweten. 15

17 oep: LB25 MAASBREE Fuut Grauwe gans Grutto Kievit Meerkoet Scholekster Waterhoen Watersnip Wilde eend Wulp Totaal resultaat In het gebied Siberië bij Maasbree zijn veel kassen gebouwd. Toch is de weidevogelpopulatie hier stabiel te noemen. Uit de cijfers valt af te lezen dat er genoeg voedselaanbod is. Het mooiste succesvolle broedgeval was natuurlijk de watersnip. Groep: LB29 BAARLO Kievit Totaal resultaat In Baarlo daalde het aantal kieviten weer verder. Het is duidelijk dat de weidevogels het in dit gebied moeilijk hebben. Op één perceel vond de beschermer in 2008 nog 24 nesten, nu nog drie. Er zijn echter wel andere vogels aanwezig die de moeite waard zijn zoals roodborsttapuit, ijsvogel, dodaars en grote zilverreiger. 16

18 Groep: LB31 VENLO Fazant Grutto Kievit Scholekster Wulp Totaal resultaat Was de kievit vorig jaar nog toegenomen. Dit jaar was het beduidend minder en als mogelijke oorzaak denkt de beschermer aan het hele droge voorjaar. De werkzaamheden rond de Floriade leverden in Grubbenvorst duidelijk minder nesten op. Verder lag er een groot aardappelperceel dat niet gerooid was en daardoor niet aantrekkelijk was voor de weidevogels. Jammer was het verlies van de drie gruttonesten die, op één na, verloren zijn gegaan door werkzaamheden door de loonwerker terwijl de nesten gemarkeerd waren. Heel mooi was echter het uitkomen van de twee wulpennesten waar de boer keurig omheen maaide en een behoorlijk stuk hoog gras ongemoeid liet. Een van de beschermers vond tijdens zijn werk in de buurt van Horst-America een voltallig gruttonest met een afwijkende kleur ei. Het afwijkende ei was grijsachtig. Het kan een pigmentafwijking zijn. Groep: LB33 HEYTHUYSEN Kievit Kokmeeuw Totaal %van resultaat Het perceel bij de dorpskern wat vorig jaar nog een 100% score opleverde liet het dit jaar afweten. Het biotoop was niet meer geschikt, aldus de beschermer. Op de overige percelen speelde de droogte een grote rol. De kieviten moesten verder weg om te kunnen fourageren en dit bracht grotere predatie teweeg. Daardoor ging er bij de eerste leg veel legsels verloren. De tweede ronde was succesvoller en dat kwam ook door de inzet van drie nieuwe vrijwilligers. Leuk was het nest van een solitaire kokmeeuw op een maïsveld. 17

19 Groep: LB34 Leudal Haler Grutto Kievit Scholekster Wulp Totaal %van resultaat In Leudal Haler was het weidevogelseizoen door het extreme droge voorjaar minder succesvol dan andere jaren. Drie paartjes grutto s zijn na 19 mei niet meer gezien. Wulp en scholekster bleken beter bestand te zijn tegen de droogte dan de grutto s. De kieviten deden het goed. De beschermer beschermd op 14 april al 33 nesten. Ook de medewerking met de boeren is hier goed te zien. Één boer is ook actief in het opsporen van nesten van de veldleeuwerik. Groep: LB42 Leudal Baexem Kievit Scholekster Wulp Totaal resultaat Baexem / Grathem is nu een zelfstandige groep geworden. Vorig jaar maakte het nog deel uit van Leerkeven, wat nu ook is opgesplitst. Het totaal aantal nesten lag dit jaar ca 20% hoger dan het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar. Voor het eerst zat er een paartje wulpen te broeden wat helaas werd gepredeerd. Waarschijnlijk hebben ze later nog een keer een legsel gehad in een roggeveld. Opvallend is dat er in het gebied een verschuiving van de nestlocaties plaats vindt. Percelen waar vroeger veel nesten lagen, zijn nauwelijks meer bezocht en omgekeerd. 18

20 Groep: LB43 Swartbroek Kievit Totaal resultaat Dit perceel wat nu beschermd wordt door een enthousiaste voormalige weidevogelcursist is door de samenwerking met de betrokken agrariër voortreffelijk te noemen. Het broedseizoen verliep dan ook goed. De beschermer heeft de meeste nesten tot tweemaal toe moeten verleggen in verband met bewerken en poten maar dat gaf geen problemen. Op dit perceel kwamen acht van de negen nesten succesvol uit. Dat is een mooi resultaat. De scholekster is wel gezien maar heeft er niet gebroed. Groep: LB51 Maasgouw West Kievit Scholekster Totaal %van resultaat Het voormalige gebied Osen is nu uitgebreid met Leerkeven. Het is een mooi seizoen geweest. Plaatselijk hebben de kieviten zich zelfs uitgebreid. Het nest van de scholekster werd jammer genoeg verlaten na nestverlegging in verband met het poten van wijnranken. Hoopvol is ook dat de kleindochter van de beschermer heel enthousiast meedoet met het zoeken naar nesten. Erg leuk! 19

21 5 Contactpersonen LB04 IVN Maasdorpen Vogelwerkgroep, GRUBBENVORST John Tacken Ooyenseweg 9a, 5871 CA,, Broekhuizenvorst LB09 IVN MEYEL vogelwerkgroep Werner Sebastian, Dopheide 25, 5768 GC, MEYEL LB11 Vogelwerkgroep NEDERWEERT Hein van Houts, Paulus Holtenstraat 14, 6031 CS, NEDERWEERT LB14 ROGGEL M. Ramaekers, Apollolaan 9, 6088 BT, ROGGEL LB15 Vogelwerkgroep " t Hökske", SEVENUM A.J. Selten, Boswachtersweg 5, 5975 ND, SEVENUM LB18 Vogelwerkgroep PICA VALKENBURG Johan van Lierop, Statenlaan 47, 6301 WB, VALKENBURG LB20 IVN GEIJSTEREN-VENRAY Jan Michels, Heidsepeelweg 37, 5819 AJ, IJSSELSTEYN LB22 WBE Grenskant, Weert H. Stassen, Tungelerdorpsstraat 107, 6005 RH, TUNGELROY LB23 WEERT, OUDE GRAAF J. van Beerendonk, Boshoverweg AN, WEERT LB25 MAASBREE J. Heuvelmans, Oude Pastoriestraat 31, 5993 XW, MAASBREE LB29 BAARLO Piet Dautzenberg, Langstraat 116, 5912 PB, VENLO LB31 VENLO L.H.J. Seegers, Brookerveld 6, 5926 SW, VENLO

22 LB33 Rondom de Zoom, HEYTHUYSEN Bert Goossens, Onder de wieken 9, 6093 HD, HEYTHUYSEN LB34 Leudal Haler Kees van der Ham, Prins Willem Alexanderstraat 55, 6096 BB, GRATHEM LB42 Leudal Baexem Tjomme Meyer, Raadhuisplein 12, 6095 AX, Baexem LB43 Swartbroek Frans Boonen, Maaseikerweg 73, 6005 AB, Weert LB51 Maasgouw West Pierre Seuren, Burgemeester Bongaartslaan 27, 6097 DH, Heel

23 stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen in Limburg (IKL) Postbus AD Roermond / Dit project werd mede mogelijk gemaakt door de provincie Limburg.