vrijwillige weidevogelbescherming in Limburg 2012

Transcriptie

1 vrijwillige weidevogelbescherming in Limburg 2012

2 1 INLEIDING ACTIVITEITEN STARTACTIVITEIT VOORLICHTING REGISTRATIE RESULTATEN AANTAL VRIJWILLIGERS LEGSELS RESULTATEN PER GROEP CONTACTPERSONEN

3 1 Inleiding Dankzij de inzet en het geduld van heel veel mensen zijn er afgelopen jaar weer heel wat nesten beschermd. Dat stemt plezierig. Want zeg nou zelf, we krijgen toch allemaal weer opnieuw die kick als de eerste kieviten weer buitelen boven de nog kale akker. De roepende grutto hoog in de koude blauwe lucht. De inspirerende triller van de wulp. Een opstijgende veldleeuwerik die zich niet laat vermurwen door een felle voorjaarsbui. Met al deze indrukken die vaak vergezeld gaan met koude oren en een loop neus, gaan de weidevogelbeschermers goed gemutst het veld in. Met nieuwe hoop en vol verwachting kijken zij uit naar onze voorjaarsbodes die elk jaar weer de harten sneller laten kloppen. De samenwerking met de boeren is een heel belangrijk aspect in de weidevogelbescherming. Elk jaar weer zien we dat samenwerking zinvol is. Juist door het begrip, de steun en de medewerking komen we tot goede resultaten. De subsidieregelingen van de diverse gemeenten hebben ook nu weer bijgedragen dat er goede afspraken gemaakt konden worden over de weidevogels. Dit jaar is een nieuwe weidevogelcursus gestart en zijn er weer diverse enthousiaste weidevogelbeschermers erbij gekomen, een mooi resultaat! De nationale weidevogelkijkweek in de derde week van april is bedoeld om weidevogels onder de aandacht van het lopende en fietsende publiek te brengen. Afgelopen jaar waren de weergoden ons echter minder gezind. Vanwege de kou, en de afwisselende regen en hagelbuien was de belangstelling helaas minimaal. Dat was spijtig voor de beschermers die veel tijd hadden gestoken in de organisatie. Het jaar 2012 was niet zo extreem als Toch vonden er belangrijke schommelingen plaats. De kievitenstand is op veel plaatsen zeer matig te noemen. In één weidevogelgebied zijn zelfs helemaal geen kieviten meer gezien. Op andere plaatsen liep de kievitenstand juist weer op. Het kan zijn dat de late jongen van juli en augustus 2011 nog niet aan paarvorming toe waren in We ontvingen ook geluiden uit het veld dat de stand aan boerenvogels aan het afnemen is. Dus minder boerenzwaluwen, gele kwikstaarten en patrijzen. Het kan ook zijn dat er minder op gelet is. Maar dat veel van deze plattelandssoorten het moeilijk hebben is alom. Ik wil alle enthousiaste mensen die zich afgelopen jaar hebben ingezet voor onze weidevogels en gegevens aanleverden, heel hartelijk danken voor hun tomeloze inzet. Het doorgeven van gegevens is van groot belang voor het bijhouden van de stand van zaken in de weidevogelgebieden. Nieuwe mensen kunnen zich altijd aansluiten en zijn van harte welkom. Succesvol beschermingswerk staat of valt immers met de betrokkenheid en de liefde voor onze weidevogels en de steun en medewerking van geëngageerde boeren. Peter Joossen, coördinator weidevogelbescherming. stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen in Limburg. ( IKL ) 2

4 2 Activiteiten 2.1 Startactiviteit De startavond in 2012 vond plaats op 29 februari in de Sevewaeg in Sevenum. In totaal mochten we 60 enthousiaste weidevogelbeschermers verwelkomen die avond. Natuurfotograaf Otto Plantema hield na de pauze een uitgebreide en zeer boeiende presentatie over weidevogels en vogels die bijzonder zijn. Daarna werden de jaarverslagen 2011 uitgedeeld. De vogelquiz kwam te vervallen. Het was een leerzame, gezellige avond. 2.2 Voorlichting De resultaten uit het jaarverslag van 2012 zijn ook dit jaar weer door de stichting IKL gecoördineerd en doorgegeven aan Landschapsbeheer Nederland. Vanaf 21 tot en met 29 april vond de Nationale Weidevogelkijkweek plaats. t Hôkske was hierbij actief om de weidevogels onder de aandacht te brengen van belangstellenden. Op zaterdag 28 april verscheen een artikel in de Midden-Limburgse weekbladen over het nut en belang van de weidevogelbescherming in onze provincie. Ook de begeleidingsgroep van de subsidieregeling Nederweert hield op 9 mei een excursie voor belangstellenden en agrariërs. 2.3 Werving van vrijwilligers Het bestand aan vrijwilligers vertoont een stabiele lijn: afgelopen jaar waren 58 vrijwilligers actief. In 2012 is in Haler een weidevogelcursus gehouden onder leiding van Kees van der Ham. Deze cursus telde zes enthousiaste deelnemers. Op de eerste cursusdag is de cursusleider geïnterviewd door lokale omroep 3ML. Er zijn drie cursusdagen georganiseerd. Na de cursus zijn de deelnemers of zelf aan de slag gegaan, dan wel opgenomen in de al lopende groepen. 2.4 Registratie De meeste vrijwilligers houden hun gegevens over de legsels in notitieboekjes bij. Aan de hand van de verzamelde informatie kunnen we de resultaten van het beschermingswerk meten. De gegevens worden door IKL verzameld en gaan uiteindelijk naar de landelijke coördinator. Door deze bundeling van resultaten kan landelijk aandacht gevraagd worden voor de inspanning van vrijwilligers en agrariërs voor de weidevogels. In 2012 zijn de gegevens op tijd doorgegeven. Doordat er vaak niet genoteerd werd waar de legsels precies gevonden werden, kon er helaas geen overzicht gemaakt worden met de verschillen tussen gras en bouwland. Verschillende groepen voeren nu ook zelf hun resultaten via internet in. Dit komt de nauwgezetheid van de resultaten ten goede. Bovendien voorkomt het dubbel werk. Groepen die hun gegevens zelf invoeren hebben daarbij het voordeel dat zij altijd hun gegevens en die van anderen kunnen bekijken. Doordat zij hun gegevens vanaf het begin van het seizoen kunnen invoeren, zijn de gegevens actueel en is het eerder mogelijk om een bedrijfs- of groepsoverzicht te maken. Al met al veel voordelen voor deze groepen. Wellicht inspireert deze werkwijze ook andere groepen die hun gegevens nu nog op de traditionele wijze vastleggen en doorgeven. 3

5 3 Resultaten 3.1 Aantal vrijwilligers In 2012 ontvingen wij van zestien groepen de resultaten. In totaal staan 58 vrijwilligers bij de stichting IKL geregistreerd als weidevogelvrijwilliger. Een beschermer kwam door lichamelijke ongemakken niet tot beschermingswerk toe. In 2012 waren 96 boeren betrokken bij het weidevogelbeschermingswerk. 3.2 Legsels Het eerste officiële kievitsei in Limburg werd op 14 maart gevonden door Kees van der Ham in Haler (gemeente Leudal) in een bietenveld van boer Driessen. Dat was vier dagen na het eerste landelijke ei dat werd gevonden op 10 maart door Jan Oosterman uit het Friese Oudehaske. Deze nuchtere Fries verwoordde zijn vondst als: Zolang er nog geen ei gevonden is, is de kans groot dat je het eerste vindt. Op 3 maart 2008 is tevens het vroegste ei ooit gevonden. Na de vondst van het eerste kievitsei begint het nieuwe weidevogelseizoen.. Spannend om de weidevogels te observeren tijdens de Weidevogelcursus 2012 Foto Bert Goossens 4

6 Gevonden Legsels per soort grutto scholekster. 5

7 6 wulp kievit

8 Pas uitgekomen scholekster Foto: Lambert Seegers totaal legsels 7

9 overige legsels 2012 uit % uit 2011 Fazant Grutto Kievit Meerkoet Patrijs Scholekster Veldleeuwerik Wilde eend Wulp

10 grutto kievit scholekster wulp overig totaal Alom verwondering bij het eerste legsel. 9

11 Het eerste voltallige legsel van een kievit gevonden op zaterdag 31 maart. De gele kwikstaart, heraut van de beginnende lente. Foto Kees van der Ham 10

12 Jaarverslag weidevogelbescherming Limburg 2012.Nest van kleine plevier op braakliggend industrieterrein in Weert. Foto Frans Boonen Jong pulletje van kievit gevonden in de sloot. Weert 11

13 4 Resultaten per groep 4.1 Legsels per groep Groep: LB04 IVN Maasdorpen Vogelwerkgroep, Horst Kievit Veldleeuwerik Subtotaal resultaat Het aantal gevonden nesten bleef hetzelfde als in Toen werden er ook negentien nesten gevonden. Ondanks dat de scholekster zich wel liet zien, is er geen nest ontdekt. De oorzaak van de predatie en verlaten nesten is waarschijnlijk het gevolg van toegenomen druk van mens en dier.. Groep: LB09 IVN Meyel Kievit Scholekster Wulp Subtotaal resultaat In 2011 werden hier nog 50 kievitnesten beschermd. Dit jaar waren het er met 37, een stuk minder. Omdat de akkers nog niet bewerkt waren, moest de beschermer dit jaar noodgedwongen de nesten met stokken markeren. Dit resulteerde in veel predatiegevallen. Volgend jaar dus geen stokken meer. De scholekster blijkt een doorzetter. Jammer van het gepredeerde wulpennest. 12

14 Groep: LB11 Vogelwerkgroep Nederweert Grutto Kievit Scholekster Wulp Subtotaal resultaat De subsidie voor de landbouwers heeft er o.a. voor gezorgd dat de grutto, die op sommige locaties nagenoeg verdwenen was, geleidelijk aan het terugkomen is. In 2011 waren er nog 18 nesten. Het aantal kieviten nam in 2012 behoorlijk toe. Waren het in 2011 nog 197, in 2012 werden 241 nesten beschermd. Lof voor de agrariër die tijdens het maaien in overleg met de beschermer twee gedeelten van het gras spaarde. Hierdoor kregen de jonge wulpen de kans vliegvlug te worden. Groep: LB14 Heemkundevereniging Roggel (Leudal) Kievit Subtotaal resultaat In 2012 is er geen enkele weidevogel meer gesignaleerd in dit beschermingsgebied. In 2011 werden twee nesten van de kievit en een scholeksternest beschermd.. 13

15 Groep: LB15 Vogelwerkgroep t Hökske, Horst, Sevenum Fazant Grutto Kievit Patrijs Scholekster Veldleeuwerik Wilde eend Wulp Subtotaal resultaat De afname van de kievit viel gelukkig nog mee: 113 nesten tegenover 92 in 2011 al is er nog weinig nieuwe aanwas. De verwachting voor enkele gebieden wat betreft de kievit lijkt hoopvol. De grutto staat op het punt om te verdwijnen. Slechts één paartje heeft het gered. De scholekster (was zeven) neemt wel in aantal toe. De wulp blijft een beetje kwakkelen. In 2011 waren het vier nesten. Groep: LB18 IVN Valkenburg, Vogelwerkgroep Pica Kievit Subtotaal resultaat Elk jaar lukt het een paartje kieviten om een legsel uit te broeden. Wat er van de kuikens terechtkomt met al die kraaien is al te voorspellen. Twee zijn er groot geworden. 14

16 Groep: LB20 IVN Geysteren/Venray Kievit Scholekster Wulp Subtotaal resultaat Werden er in 2011 nog 25 nesten van de kievit beschermd, in 2012 waren het er 23. In Venray maakte de beschermer iets heel vreemds mee. Hier werden kieviten aangetroffen die slechts één ei in het nestkuiltje legden en het daarna voor gezien hielden. In 20 jaar niet eerder mee gemaakt. Ook hier is de scholekster het meest succesvol. Jammer van het gepredeerde wulpennest. De grutto heeft niet meer gebroed in dit weidevogelgebied.. Groep: LB22 WBE Grenskant, Weert Kievit Subtotaal resultaat In dit gebied zijn er weer minder kieviten terug gekomen. In 2011 werden hier 11 nesten van de kievit beschermd. In 2012 zes nesten. Elk jaar werden verschillende eieren gepredeerd door kraai, vos en waarschijnlijk steenmarter. Geen grutto meer gehoord. Met de steenuil en de patrijs gaat het gelukkig wat beter in Tungelroy. Groep: LB23 De Oude Graaf, Weert Kievit Subtotaal resultaat Het aantal nesten van de kievit bleven gelijk in vergelijking met voorgaand jaar. Met het voorjaarswerk gingen de nesten in de eerste ronde verloren. Bij de tweede leg werden veel nesten gepredeerd door kraai en vos die uit de naburige houtopstanden komen. Alleen bij de derde ronde zijn er wat kuikens gezien. De scholekster is hier niet meer waargenomen. 15

17 Groep: LB25 Maasbree In het voorgaand jaar werd hier nog 37 nesten beschermd. In 2012 konden vanwege lichamelijk ongemakken geen beschermingswerken uitgevoerd worden. Groep: LB29 Baarlo Kievit Scholekster Subtotaal resultaat In Baarlo steeg het aantal kieviten flink. Waren het in 2011 twaalf nesten, in 2012 nam dit aantal toe tot drie en dertig. De scholekster is ook terug met vier uitgekomen jongen. En zijn er meerdere waargenomen in de omringende weilanden. De predatiedruk is hier niet zo hoog als op veel andere plaatsen. Groep: LB31 Venlo Kievit Meerkoet Scholekster Wilde eend Wulp Subtotaal resultaat Het aantal kieviten nam hier schrikbarend af. In 2011 waren het er nog 67. In het verslagjaar 38 nesten. Diverse bedrijven gingen over op de teelt van sla en bloembollen. De akkers werden hier intensief bewerkt, wat jammer is voor de kievit. Ook in vroegere geschikte terreinen nam de stand drastisch af. In een gebied in Grubbenvorst dat lang onbewerkt bleef, verdwenen de kieviten. Zelfs na bewerking bleek het te laat voor de kieviten. 16

18 Groep: LB33 Rondom de Zoom, Heythuysen Kievit Subtotaal resultaat Ten opzichte van 2011 (16 stuks) slonk het aantal kieviten ook hier. We zien dat ook terug in de nesten. Dit jaar geen verlies door predatie. Het resultaat is mede te danken aan de inzet en betrokkenheid van onze nieuwe cursisten en een andere weidevogelbeschermer. Ook de agrariërs en de loonwerkers die op de hoogte waren van de legselvergoeding hielden rekening met de gemarkeerde nesten. Helaas kon het nest van een aanwezig paartje wulpen niet worden getraceerd. Groep: LB34 Leudal Haler Grutto Kievit Scholekster Subtotaal resultaat Een normaal voorjaar, zo stelt de lokale beschermer. In 2011 beschermde hij 43 kievitnesten. Dit jaar waren het er 55. Hij is tevreden over de hulp en betrokkenheid van de boeren. Ook zij markeerden gevonden nesten zoals van de grutto. Veel kievitsnesten werden dan ook met hun hulp verlegd tijdens werkzaamheden. Verder zijn er geen broedende wulpen aangetroffen. Maar er zijn wel twee paartjes met drie en twee jongen in de omgeving waargenomen. De beschermer wil langs deze weg de cursisten van 2012 bedanken voor hun betrokkenheid en enthousiasme. Hij denkt dat de afname van de kievit ook te maken kan hebben met het extreme voorjaar van De late jongen van juli en augustus zouden nog niet aan paarvorming toe zijn. Dat biedt dus hoop voor

19 Groep: LB42 Leudal Baexem Kievit Scholekster Subtotaal resultaat De groep die in Baexem (Leudal) beschermingswerk uitvoert zag het aantal kieviten sterk verminderen. Was vorig jaar nog goed voor 24 nesten, nu in 2012 slechts negen nesten. De tweede legsels hadden geen succes. Het paartje wulpen wat vorig jaar nog gebroed heeft, is wel waargenomen maar het nest is niet gevonden. Groep: LB43 Swartbroek Kievit Scholekster Subtotaal resultaat Dit jaar werd bij Swartbroek (Weert) voor het eerst actieve weidevogelbescherming uitgevoerd met ondersteuning van de eigenaren. Ook hier op sommige plaatsen veel minder kieviten maar op andere terreinen juist weer meer vogels; zoals bij een geitenboerderij die op een traditionele wijze bemesting toepast. Alle aanwezige nesten kwamen uit en werden de jonge kieviten groot. Verder werden hier vier gruttoparen vastgesteld. De nesten werden echter niet getraceerd.. 18

20 Groep: LB51 Maasgouw West Kievit Subtotaal resultaat In Maasgouw West ( Heel en Leerkeven) liep de kievitenstand ook terug van 30 naar 26. Maar dit jaar waren er opvallend veel predatiegevallen door de vos, volgens de beschermer. Ook hier werkten de agrariërs goed mee met het beschermen van de weidevogels. De scholekster heeft in 2012 niet meer gebroed. 4.2 Aantallen vrijwilligers en agrariërs Groep Vrijwilligers Agrariërs LB04, Grubbenvorst 7 8 LB09, Meyel 1 10 LB11, Nederweert 7 29 LB14, Leudal Roggel 1 LB15, Sevenum, Horst LB18, Valkenburg 1 4 LB20, Venray, Geysteren 8 4 LB22, Weert, Grenskant 2 3 LB23, Weert, Oude Graaf 1 1 LB25, Maasbree 1 1 LB29, Baarlo 1 6 LB31, Venlo 3 3 LB33, Leudal Heythuysen 3 6 LB34, Leudal Haler 1 13 LB42, Leudal Baexem 2 7 LB43, Weert Swartbroek 2 8 LB51, Maasgouw West 2 5 Totaal

21 5 Contactpersonen LB04 IVN Maasdorpen Vogelwerkgroep, GRUBBENVORST John Tacken Ooyenseweg 9a, 5871 CA,, Broekhuizenvorst LB09 IVN MEYEL vogelwerkgroep Werner Sebastian, Dopheide 25, 5768 GC, MEYEL LB11 Vogelwerkgroep NEDERWEERT Hein van Houts, Paulus Holtenstraat 14, 6031 CS, NEDERWEERT LB14 ROGGEL LEUDAL M. Ramaekers, Apollolaan 9, 6088 BT, ROGGEL LB15 Vogelwerkgroep " t Hökske", SEVENUM A.J. Selten, Boswachtersweg 5, 5975 ND, SEVENUM LB18 Vogelwerkgroep PICA VALKENBURG Johan van Lierop, Statenlaan 47, 6301 WB, VALKENBURG LB20 IVN GEIJSTEREN-VENRAY Jan Michels, Heidsepeelweg 37, 5819 AJ, IJSSELSTEYN LB22 WBE GRENSKANT, WEERT H. Stassen, Tungelerdorpsstraat 107, 6005 RH, TUNGELROY LB23 WEERT, OUDE GRAAF J. van Beerendonk, Boshoverweg AN, WEERT LB25 MAASBREE J. Heuvelmans, Oude Pastoriestraat 31, 5993 XW, MAASBREE LB29 BAARLO Piet Dautzenberg, Langstraat 116, 5912 PB, VENLO LB31 VENLO L.H.J. Seegers, Brookerveld 6, 5926 SW, VENLO

22 LB33 Rondom de Zoom, HEYTHUYSEN Bert Goossens, Onder de Wieken 9, 6093 HD, HEYTHUYSEN LB34 Haler, LEUDAL Kees van der Ham, Prins Willem Alexanderstraat 55, 6096 BB, GRATHEM LB42 Baexem, LEUDAL Tjomme Meyer, Raadhuisplein 12, 6095 AX, Baexem LB43 Swartbroek WEERT Frans Boonen, Maaseikerweg 73, 6005 AB, Weert LB51 Maasgouw West MAASGOUW Pierre Seuren, Burgemeester Bongaartslaan 27, 6097 DH, Heel

23 22