Eind jaren negentig is er nieuw beleid geformuleerd voor de zgn. 2-3 scholen.

Transcriptie

1 INFORMATIE OVER LEERLINGGEBONDEN FINANCIERING Auteur: Henk Keesenberg. Dit artikel geeft een overzicht van de ontwikkeling en totstandkoming van het beleid en wetgeving in het kader van de leerlinggebonden financiering (LGF), ook wel het Rugzak beleid genoemd. Achtereenvolgens wordt een schets gegeven van het beleid ( 1), de algemene wetgeving ( 2) de wet- en regelgeving die relevant is voor het primair onderwijs ( 3), de regelingen ambulante begeleiding ( 4), een verdieping op het punt van de toelating van Rugzakleerlingen op een reguliere school ( 5), complete dossiers ( 6) en de Rugzak in de speciale school voor basisonderwijs ( 7). 1 schets van de beleidsontwikkelingen Eind jaren negentig is er nieuw beleid geformuleerd voor de zgn. 2-3 scholen. (De term 2-3 scholen stamt uit een advies van een adviesorgaan van de minister. In dit advies werd het (voortgezet) speciaal onderwijs verdeeld in een groep 1 de huidige speciale scholen voor basisonderwijs en svo-lom en svo-mlk: het huidige leerwegondersteunend onderwijs en praktijkonderwijs, een groep 2 scholen voor kinderen met een zintuiglijke en/of lichamelijke handicap, en een groep 3 scholen voor zeer moeilijk lerende kinderen en kinderen met ernstige gedragsproblemen. Dit beleid kreeg als titel "Leerling Gebonden Financiering" (LGF) mee. Het beleid is per 1 augustus 2003 vastgelegd in de Wet op de Expertise Centra (WEC), de Wet op het Primair Onderwijs (WPO) en de Wet Voortgezet Onderwijs (WVO). Het LGF beleid kent een drietal hoofddoelstellingen: 1 Het invoeren van leerlinggebonden financiering (het zgn. Rugzakje). Het gaat om een rechtregeling voor ouders die hun kind in het regulier onderwijs willen plaatsen, in plaats van de gunstregeling die ieder jaar via de beleidsregel "aanvullend formatiebeleid" werd geregeld. Men wil daarmee bereiken dat de keuzevrijheid van ouders wordt vergroot (of speciaal of regulier). Dit impliceert eveneens dat de indicatiestelling buiten het veld zelf wordt geregeld, indicatiestelling door de WECscholen zou immers tot een afhankelijkheid kunnen leiden die in strijd zou zijn met het stimuleren van de vraagzijde. In de wet gaat het om een zelfstandig bekostigd bestuur van een Regionaal Expertise Centrum ( REC) dat een commissie van indicatiestelling ( CvI) in stand houdt. Deze CvI dient aan de hand van landelijke criteria en een ingebracht dossier een protocol op te stellen en een beslissing te nemen over de toelaatbaarheid van het kind tot het WEConderwijs. Deze toelaatbaarheidsverklaring (indien gebleken is dat aan de criteria is voldaan) geeft eveneens recht op extra personele en materiële bekostiging in het regulier onderwijs (het Rugzakje). Deze verklaring is een beschikking in de zin van de Algemene Wet Bestuursrecht. 2 Het werken met onafhankelijke criteria. Om LGF mogelijk te kunnen maken dienden er onafhankelijke criteria te worden opgesteld. Dit betekent eveneens dat voor het WEConderwijs en voor de Rugzak sprake blijft van een financiële open eind regeling. Om deze criteria te verfijnen en om de 1

2 werkwijze van de CvI s te bewaken is een Landelijke Commissie Toezicht Indicatiestelling (LCTI) in het leven geroepen. Dit LCTI kan een CvI een aanwijzing geven en bij herhaalde verschillende inzichten over de wijze waarop een CvI de criteria hanteert de inspectie hierop attenderen. Eventueel kan de minister de bevoegdheid van een CvI intrekken. De regeling LGF criteria is gepubliceerd in de Gele Katern nr De toezichthoudende taak zal per worden overgenomen door de inspectie. 3 De totstandkoming van Regionale Expertise Centra. Hiermee wordt beoogd om de expertise in het WEConderwijs te borgen en te bevorderen. Het beleid is gericht op de samenwerking van de WECscholen in regionale expertisecentra. De ( v)so scholen dienden in een bepaald cluster tot REC vorming over te gaan. In het overleg was vooral het punt bestuurlijke vormgeving een heikel discussiepunt. Er is een groepering die stelt dat een REC eigenlijk één bestuurlijke eenheid moet vormen, met één BRINnummer. Anderen vinden het juist van belang dat de autonomie en de bekostiging op schoolniveau dient te blijven. Deze discussie is al enkele jaren gevoerd en er is amper beweging in de standpunten waarneembaar. Er zijn 33 REC s gevorm, voor een overzicht zie de zgn. RECwijzer (maart 2003). 2 wetgeving 2.1 In de LGF wet (eigenlijk een wijziging van de WEC, de WPO en de WVO) is per : A het voor WECscholen verplicht deel te nemen aan een REC; B de clusterindeling en regio-indeling voorgeschreven: > cluster 1= visueel gehandicapten, NB In het LGF beleid nemen de 3 instellingen voor visueel gehandicapten een aparte plaats in. Al in de midden jaren negentig is samen met de instellingen beleid ontwikkeld. De oorzaak lag gelegen in het feit dat ca. 60% van de leerlingen in een reguliere PO of VO school onderwijs volgde. Men wilde dus én de instandhouding beter regelen én een goede regeling voor ambulante begeleiding. Aangezien er sprake is van een flexibele aanpak met een regie functie bij de instellingen is het verstandig als u een leerling met een visuele handicap hebt of inschrijft contact te zoeken met één van de 3 instellingen: Visio in Huizen, Barthimeüs in Zeist of Sensis te Grave; (zie ook de beleidsregel in de gele katern van Uitleg nr blz. 12/13) > cluster 2= auditief en communicatief gehandicapten; > cluster3= scholen voor lichamelijke en/of meervoudige gehandicapten, scholen voor zeer moeilijk lerende kinderen en scholen voor langdurig zieke kinderen (somatisch); > cluster 4= scholen voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen, scholen verbonden aan een pedologisch instituut en scholen voor langdurig zieke kinderen (psychiatrisch); C het verplicht dat de bevoegde gezagen een rechtspersoon inrichten (het REC) die minimaal verantwoordelijk is voor 1. het in stand houden van een CvI (met als taak te beslissen of een leerling toelaatbaar is tot de (v)so-scholen) 2

3 2. de coördinatie van de inzet van de ambulante begeleiding (AB) ten behoeve van scholen voor regulier onderwijs en 3. de taak ouders te ondersteunen bij de samenstelling van het dossier en hun schoolkeuze. 4. Tevens kunnen de besturen besluiten het REC met andere taken te belasten; D de omvorming geregeld van de commissies van onderzoek in commissies van begeleiding; E een taak- en functiebekostiging geregeld, naast een leerlingafhankelijke bekostiging; F de LGF wettelijk in de wetten voor het primair en voortgezet onderwijs geregeld; G de toelatingsleeftijd voor alle schoolsoorten op 4 jaar gesteld (behalve doof en slechthorend); H het verplicht dat reguliere scholen voor Rugzakleerlingen en REC-scholen ( ook de visueel gehandicapten) een handelingsplan opstellen dat werkt als een set afspraken tussen ouders en school; I er in het rugzakje een deel "ambulante begeleiding" dat voorlopig - verplicht besteed dient te worden bij een school van het REC in de regio; J via een regeling de landelijke criteria vastgelegd; K het toegestaan dat er nevenvestigingen worden ingericht, scholen van verschillende soorten kunnen fuseren tot een schoolgemeenschap en verbrede toelating kan plaatsvinden; L ook de speciale school voor basisonderwijs een volledige Rugzak kan krijgen; M er een commissie (de adviescommissie toelating en begeleiding) wordt ingesteld die adviseert bij problemen rond toelating of besteding van het LGF budget (tel ); N Almere met het experiment Gewoon Anders een aparte positie mag behouden. 2.2 De indicatiestelling verloopt via een CvI (Commissie voor de indicatiestelling). De CvI heeft tot taak, 1 ouders van een leerling woonachtig in het REC-gebied (dit gebied is per AmvB vastgesteld en opgenomen in de zgn. RECwegwijzer) te adviseren bij het invullen van het aanmeldingsprotocol en te ondersteunen bij het dossier, 2 zonodig onderzoek te laten verrichten, aan de hand van landelijk vastgestelde criteria ( met de mogelijkheid van een beredeneerde afwijking) en 3 een beslissing te nemen over de toelaatbaarheid van de leerling tot een bepaalde schoolsoort/cluster 4. Bij een positief besluit kunnen de ouders rekenen op een Rugzak, indien zij plaatsing op een reguliere school wensen. Het positieve besluit heeft voor de REC scholen de status van toelaatbaarheidsverklaring. Zonder deze verklaring kan niet worden toegelaten en op inhoudelijke gronden niet worden geweigerd. 4 een beslissing te nemen over een observatieplaatsing of crisisplaatsing, indien de CvI op basis van de beschikbare informatie nog niet tot een oordeel kan komen. Voor de aanmelding is het noodzakelijk dat er een compleet dossier ontstaat, hiertoe worden de ouders ondersteund door de CvI, c.q. de WECscholen. De CvI toetst of het dossier volledig is en kan ouders voorlichten over waar gegevens verkregen kunnen worden, dan wel verricht onderzoek of laat onderzoek verrichten. De CvI dient de dossiers naar de landelijke commissie toezicht indicatiestelling te sturen. De LCTI (landelijke commissie toezicht indicatiestelling) toetst de dossiers. Indien zij het niet eens is met het besluit van de CvI kan zij de CvI een aanwijzing geven. Dit laat de toelating overigens onverlet. Bij herhaalde afwijking kan de minister de taak van de CvI intrekken. Indien ouders bezwaar aantekenen tegen een besluit van de CvI dient de CvI advies te vragen aan een door de clusters in te stellen adviescommissie. Op grond van dit advies moet de CvI 3

4 heroverwegen en een opnieuw een beschikking opstellen. Indien ouders het niet eens zijn met deze heroverweging kunnen zij beroep aantekenen bij de administratief rechter. In het onderstaande schema is de situatie geschetst zoals die per 1 augustus 2003 geldt. (voor visueel gehandicapten geldt deze systematiek dus niet én indien er sprake is van een crisisplaatsing kunnen speciale scholen direct plaatsen.) Per zal de inspectie de toetsende taak overnemen. In schema: Het dossier is onvolledig: CvI vraagt om aanvullende onderzoeken De gegevens zijn niet goed te beoordelen CvI vraagt een observatie plaatsing en stelt de indicatie-stelling uit. Ouders melden aan en overleggen een dossier Positief Ouders melden hun kind aan bij een school binnen een REC Schoolbestuur plaatst Positief Ouders kiezen voor het reguliere onderwijs en melden hun kind aan Ouders brengen een Rugzak mee Commissie voor Indicatiestelling van het REC beoordeelt het dossier en neemt een besluit Negatief Kind wordt niet toelaatbaar verklaard volgens de landelijke criteria. De betreffende leerling dient opgevangen te worden in de zorgstructuur van het regulier onderwijs Negatief Ouders gaan in bezwaar tegen het CvI besluit. Adviescommissie wordt ingeschakeld. Het CvI neemt op basis van het advies het besluit in heroverweging Positief Negatief Beroepsprocedure bij de rechter De schoolgebonden commissies van onderzoek zijn vervallen, dit zijn commissies van begeleiding geworden. De formatie die werd toegekend voor de commissie van onderzoek aan de scholen blijft beschikbaar voor de scholen. Deze schoolgebonden commissie van begeleiding (CvB) is verantwoordelijk voor: * het opstellen van een handelingsplan voor leerlingen op de betreffende (v)so school * het evalueren van de uitvoering van het handelingsplan * het adviseren over terugplaatsing. 4

5 CFI zal het REC bestuur rechtstreeks bekostigen voor de instandhouding van de CvI. Het gaat om een bedrag van 160,- per ingeschreven leerling + 15 % i.v.m. afwijzingen. (Daarnaast ontvangt het RECbestuur een bedrag van ,- per REC ,- per school voor de RECtaken.) De wetgever bepaalt de verplichte formatie voor de CvI. De AMvB geeft de volgende samenstelling aan: een voorzitter, niet zijnde één van de directeuren van de (v)so-scholen binnen het REC i.o., een arts, een maatschappelijk werker en een psycholoog/orthopedagoog, voor cluster 2 kan ook een audioloog in de CvI zitting nemen. De CvI dient onafhankelijk te zijn, dit betekent dat er geen dienstverband mag zijn met één van de aangesloten scholen. Ook is in de AmvB geregeld dat er sprake is van herindicatie, voor de meeste leerlingen betekent dit dat men uiterlijk na 3 jaar (startend in het schooljaar na de indicatiestelling) opnieuw moet worden geïndiceerd. 3 LGF in de wet op het primair onderwijs In het kader van de invoering van de Rugzak zijn ook enkele artikelen in de Wet Primair Onderwijs gewijzigd en/of toegevoegd. Hierbij een overzicht: - Artikel 9: Dit artikel regelt o.a. de kerndoelen. Er is een nieuwe zin opgenomen die aangeeft dat, in het voor een kind met een Rugzak op te stellen handelingsplan, vervangende doelen kunnen worden aangegeven. Een verplicht basisschoolpakket is dus niet noodzakelijk. Dit lijkt wellicht logisch, zeker bijvoorbeeld voor een leerling met een verstandelijke handicap, maar in een document van een samenwerkingsverband werd het volgen van basisonderwijs minimaal niveau groep 6 opgevoerd als een potentiële weigeringsgrond. Dit artikel 9 laat zien dat het verplicht wel of niet behalen van een bepaald niveau niet aan de orde is. En derhalve dus ook geen weigeringsgrond. - De artikelen 12 en 13 regelen dat in het schoolplan en in de schoolgids moet worden opgenomen hoe het onderwijskundig beleid en de wijze waarop de zorg wordt vormgegeven, ook voor leerlingen met een Rugzak geldt. In de Memorie van Toelichting bij de wet staat: Daarmee is de basisschool gehouden in positieve zin een beleid te formuleren gericht op toelating van leerlingen met een handicap. Bij het (her)formuleren van het beleid kan het handig zijn gebruik te maken van een stappenplan. Het gaat natuurlijk steeds om de balans tussen de hulpvraag van het kind (in termen van pedagogische aanpak, didactische aanpak, kennis en vaardigheden van de leerkracht/ het team, organisatie binnen school en de klas, gebouwelijke en materiële aspecten, de positie van medeleerlingen, de rol van de ouders en de externe ondersteuning) én de (on)mogelijkheden van de school. Een 2 e gegeven is dat het altijd om een individuele beslissing gaat. Advies is dan ook om niet in generale zin aan te geven welke leerlingen wel of welke leerlingen niet toegankelijk zijn, maar altijd aan te geven op welke manier (procedure) en aan de hand van welke criteria (inhoud) een aanmelding van een kind met een Rugzak of bijvoorbeeld een PCL beschikking in behandeling wordt genomen (zie verder 5). Bij VOS/ABB is een stappenplan beschikbaar (hkeesenberg@vosabb.nl). 5

6 - Artikel 23 gaat in op het gegeven dat een permanente commissie leerlingenzorg (PCL) van het samenwerkingsverband geen negatieve beschikking voor de speciale school voor basisonderwijs (SBO) kan geven op grond van het feit dat de PCL meent dat er sprake is van een Rugzakproblematiek, als een commissie voor de indicatiestelling (CvI) heeft geoordeeld dat de problematiek te licht is voor een school binnen het REC. Dus als de PCL denkt dat een leerling naar een school voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen zou moeten en daarom een negatieve beschikking geeft voor de SBO, en vervolgens de commissie van een cluster 4-REC beschikt dat er niet sprake is van ernstige gedragsproblematiek, dan zal de PCL de beschikking moeten bijstellen. Hierdoor ontstaat dus hiërarchie (en duidelijkheid) in de indicatiestelling, maar hierdoor ontstaat dus tevens de noodzaak de PCL goed te scholen op de indicatiecriteria. Niet alleen overigens om te voorkomen dat er heen en weer verkeer zou ontstaan tussen verschillende commissies, maar zeker ook om te bezien of bij aanmelding voor de SBO er niet sprake is van een Rugzak (binnen elke SBO, overigens ook binnen het basisonderwijs, is het sowieso goed om een deel van de populatie eens langs de meetlat van de Rugzak-criteria te leggen). Zie ook 7. - Artikel 40a Hier wordt het handelingsplan voor iedere Rugzakleerling geïntroduceerd. Het dient te worden opgesteld in overeenstemming met de ouders, uiterlijk een maand na inschrijving. Er moet in worden opgenomen wanneer er sprake is van herindicatie (bijna altijd na 3 jaar) en het handelingsplan moet jaarlijks worden geëvalueerd. Modellen voor handelingsplannen vindt u bijv. op - Artikel 43 geeft aan dat het onderwijskundig rapport, als een leerling (altijd overigens door de ouders aangemeld) wordt verwezen naar een commissie voor de indicatiestelling, vergelijkbaar is met het onderwijskundig rapport voor de PCL. ( zie ook artikel 13 in de Gele Katern nr blz. 31.) - In artikel 63 is nu eindelijk ook voor het bijzonder onderwijs geregeld dat als ouders om toelating verzoeken men, binnen 8 weken, verplicht is te reageren. - Artikel 70a beschrijft het recht op een Rugzak. Als de school een Rugzakleerling inschrijft dient men dit te melden bij CFI. Een maand later volgen de fre s en de euro s. Ook moet worden aangegeven van welke RECschool (binnen de regio) men de ambulante begeleiding wil ontvangen, aan deze school maakt CFI dan de fre s voor de begeleiding over. Tot slot regelt dit artikel dat als een Rugzakleerling verhuist de bekostiging per ingang van het nieuwe schooljaar stopt. (U vindt alles in de Gele Katern nr ) De bedragen zijn te vinden in artikel 7 en 8 van de Regeling bekostiging personeel PO en aanpassing bedragen leerlinggebonden budget VO (te downloaden via Deze regeling wordt jaarlijks vastgesteld. 6

7 Overgangsartikelen: Artikel IV Hierin wordt voor alle leerlingen met een specifieke regeling (de oude regeling Aanvullend Formatie Beleid) meegedeeld dat deze regeling nog van kracht is. Het gaat hier dus om de zgn. zittende leerlingen, zij dienen in het schooljaar te worden geïndiceerd. Artikel XII In verband met een goede invoering is een adviescommissie toelating en begeleiding (ACTB) gevormd. Deze commissie kan worden benaderd door ouders en door scholen als men het niet eens is over de besteding van de Rugzak of de wijze waarop vorm wordt gegeven aan het toelatingsbeleid. Indien een school een leerling weigert en de ouders tekenen daar bezwaar tegen aan, of als zij bezwaar aantekenen tegen de manier waarop de Rugzakmiddelen worden besteed, is het bevoegd gezag verplicht het advies van deze commissie af te wachten alvorens men op het bezwaar reageert. Zie gele Katern nr. 29/ NB Tot slot een veelgehoord misverstand: een basisschool zou een slechte IST/RST score krijgen doordat zorgleerlingen de gemiddelde CITO score negatief beïnvloeden. Het standpunt van de inspectie is helder en duidelijk: Als de school leerlingen heeft met een zorgdossier waarbij sprake is van een leerachterstand van meer dan 1,5 jaar en/of een sociaal emotionele problematiek, vastgesteld door een deskundige, of een Rugzakleerling dan worden deze leerlingen niet meegenomen bij de bepaling van de opbrengsten van het onderwijs. 4 ambulante begeleiding Voor ambulante begeleiding wordt u verwezen naar het aparte hoofdstuk in deze rubriek. 5 Over toelatingsbeleid. Aangezien veel scholen vragen stellen over toelaten of weigeren, wordt in deze paragraaf hier dieper op ingegaan. In Nederland kennen we al vele jaren het aanvullend formatie beleid (AFB). Ieder jaar verscheen er in de gele katern van Uitleg de AFB beleidsregel. Hierin werd beschreven hoe basisscholen o.a. voor gehandicapte leerlingen extra formatie en middelen kunnen aanvragen. Dit beleid heeft ertoe bijgedragen dat in de afgelopen 10 jaar het aantal gehandicapte leerlingen in het basisonderwijs gestegen is tot iets meer dan 9000 leerlingen, in het VO ca leerlingen. Door de inwerkingtreding van de LGF wet per 1 augustus 2003 is deze regeling omgezet in een wettelijke regeling. Voor de meeste scholen betekent het Rugzak beleid dat men opnieuw gaat nadenken over het toelatingsbeleid. Ook al omdat de wetgever aangeeft dat in schoolgids en schoolplan expliciet aandacht moet worden besteed aan dit beleid. Aangezien er geen sprake is van een plaatsingsplicht zal iedere school voor ieder verzoek opnieuw een afweging moeten maken. Kern van deze afweging is de vraag of de combinatie van handicap en de extra onderwijsondersteuning die noodzakelijk is spoort met de 7

8 mogelijkheden van de school. Of zoals het in de Memorie van Toelichting van het wetsvoorstel staat: De keuzevrijheid van ouders kan worden beperkt door de aard en de zwaarte van de handicap en de feitelijke (on)mogelijkheden van de reguliere scholen om gehandicapte kinderen op te nemen. In een dergelijk afwegingsproces kan een stappenplan behulpzaam zijn. Op de website van VOS/ABB kan men een dergelijk stappenplan (onder dossiers/lgf) downloaden. Ook het in 2003 toegezonden voorlichtingsmateriaal (CDrom + boekje) van de Wegbereiders biedt een draaiboek dat dienstig kan zijn. Bij het formuleren van het toelatingsbeleid is het zinvol uit te gaan van een procesbeschrijving: welke stappen zet de school en welke overwegingen spelen een belangrijke rol bij het besluit een leerling met een handicap wel of niet toe te laten. Hieronder treft u een voorbeeld aan van mogelijke aandachtspunten en een voorbeeldtekst. Op deze manier wordt duidelijk welke hulpvragen het kind stelt, zodat na het maken van een analyse van de (on)mogelijkheden van de school, er een onderbouwd antwoord kan worden gegeven op het verzoek om toelating. Uit de jurisprudentie blijkt dat de rechter dit proces erg belangrijk vindt, ook blijkt dat het oordeel van een extern deskundige voor de rechter een belangrijke rol vervult. In dit zoekproces kan men om ondersteuning vragen van het speciaal onderwijs of de speciale school voor basisonderwijs of andere betrokkenen bij de bovenschoolse zorg in een samenwerkingsverband of bijvoorbeeld de Permanente Commissie Leerlingenzorg van het samenwerkingsverband. Uiteraard kunnen ervaringen van andere scholen met gehandicapte leerlingen (in sommige regio s kent men aparte netwerken) hierbij zeer zinvol zijn. Op deze manier ontstaat tegelijkertijd de aanzet voor het handelingsplan voor de wellicht toekomstige leerling. Voor meer informatie over de juridische aspecten van toelating: Katern juridische zaken nr. 8 Toelating en verwijdering PO-special (VOS/ABB), Dit geheel zou kunnen leiden tot de volgende tekst in schoolplan/schoolgids: Op onze school wordt bij een aanmelding van 1 of een leerling met een positieve beschikking van een commissie voor de indicatiestelling (ook wel een leerling met een Rugzak genoemd); 2 of voor een leerling met een positieve beschikking van de Permanente Commissie Leerlingenzorg van het samenwerkingsverband WSNS 3 of voor een leerling die wordt teruggeplaatst van een speciale school; aan de hand van de onderwerpen die hierna in een schema zijn opgenomen de onderwijskundige vragen van het kind doorgenomen. Vervolgens wordt aan de hand van deze onderwijskundige vragen bezien of de school in staat is de onderwijskundige antwoorden te bieden. Centraal in die beantwoording staat het belang van het kind en de mogelijkheden van de school om het ontwikkelingsproces van het kind te ondersteunen. De school zal bij die beantwoording gebruik maken van de ondersteuning van bijvoorbeeld een school aangesloten bij een Regionaal Expertise Centrum en/of van de mogelijkheden die het samenwerkingsverband WSNS biedt. 8

9 Bij het besluit (uiteindelijk zal het bevoegd gezag van onze school dit besluit nemen) tot toelating of weigering zal er sprake zijn van een teambesluit. We gaan er immers van uit dat bij toelating de leerling de gehele basisschool periode op onze school welkom zal zijn. (Uiteraard kunnen verwijzingen naar een zorghoofdstuk of een zorgprotocol hierbij worden meegenomen. Aandachtspunten bij toelatingsprocedure Welke hulpvraag stelt het kind en wat betekent dat voor: Pedagogisch klimaat: Geborgenheid Veiligheid Bevorderen van zelfstandigheid/verantwoordelijkheid Pedagogisch differentiëren Acceptatie Didactisch klimaat: Leerstofaanbod Adaptief onderwijs Leerdoelen Werkwijzen Organisatie 6 Dossiers leerlinggebonden financiering Vanaf 1 augustus 2003 is de Regeling Leerlinggebonden Financiering in werking getreden. Op veel plekken blijkt dat er onenigheid is over de vraag wie zorgt dat bij een aanmelding voor (voorgezet) speciaal onderwijs of een Rugzak, oftewel een aanvraag bij een Commissie voor de Indicatiestelling, alle onderzoeken verricht. Wie is er nu verantwoordelijk voor het completeren van de dossiers? Leerlingenzorg: Leerlingvolgsysteem Potentieel aan middelen Inzet van middelen Allereerst zijn de ouders/verzorgers in het geding, zij zijn nl. verantwoordelijk voor de aanmelding. Indien basisscholen of speciale scholen voor basisonderwijs (in het vervolg Professionalisering: Aantal leerkrachten dat ingezet kan worden Kennis- en vaardigheidsniveau Nascholingsplanning Interne communicatie Externe communicatie 9

10 regulier onderwijs) dus denken dat zij wellicht een Rugzakleerling hebben kunnen zij niet zelf tot aanmelding overgaan. Bij de aanmelding bij de CvI, conform artikel 28c 1 e lid van de (nieuwe) Wet op de Expertise Centra (WEC), dient er sprake te zijn van een compleet dossier. Indien de aanmelding nog niet voorzien is van alle noodzakelijke gegevens is het de taak van het Regionaal Expertise Centrum (WEC artikel 28b lid 6 onder c) de ouders te ondersteunen bij het indienen van het verzoek. Artikel 28c lid 4 van de WEC geeft ook nog aan dat de CvI de ouders informeert welke gegevens en verklaringen ontbreken en op welke wijze ze zijn te verkrijgen. De cirkel is rond door artikel 8a lid 1. Dit artikel stelt dat de school van het REC tot taak heeft, op verzoek van het REC, onderzoek te verrichten. Er zijn dus nogal wat partijen in het geding: 1 ouders melden aan bij de CvI in hun regio (vaak omdat het regulier onderwijs ouders op dit pad zet); 2 de CvI checkt of het dossier compleet is en informeert ouders over de volledigheid; 3 het REC ondersteunt de ouders bij het indienen van het verzoek; 4 zonodig geeft het REC één van de aangesloten scholen de taak nader onderzoek te verrichten. Al met al is duidelijk dat de eerste verantwoordelijkheid voor een volledig dossier bij de ouders ligt, maar dat een REC en de scholen in een REC in beeld zijn om voor volledigheid te zorgen. Wie echter naar de criteria kijkt (zie de gele katern in Uitleg nr ) komt al snel tot de conclusie dat er ook onderdelen zijn die door het regulier onderwijs moet worden verzorgd. Het gaat dan om gegevens die te maken hebben met de didactische ontwikkeling of met de ervaringen van de reguliere school met de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling. Ook is een belangrijk gegeven voor de CvI in hoeverre er zorg verleend is en waarom die zorg niet toereikend is. In artikel 13 van voornoemde Gele Katern wordt ook gesproken over ondersteuning van zorg- en hulpverleningsinstanties die redelijkerwijs beschikbaar is. Dit artikel 13 wordt door sommige REC-scholen als argument gebruikt om bij aanmelding door de ouders van het regulier onderwijs bijvoorbeeld een IQ test te eisen.het gaat in dit artikel echter om de ondersteuning die gedurende het verblijf op de reguliere school werd verleend. Dit zou ook een IQ-test kunnen zijn, maar het kan ook ondersteuning bij het handelingsplan, participeren in een leerlingbespreking of interventies van het zorgplatform of PCL betekenen. Het aantonen wat er is gebeurd en waarom de ondersteuning klaarblijkelijk niet voldoende was, is voor basisscholen ook de opdracht indien een leerling (ook door de ouders) wordt aangemeld bij de Permanente Commissie Leerlingenzorg. We spreken dan over nadere eisen die aan het onderwijskundig rapport gesteld worden (artikel 43 van de WPO). Het is voor ouders van groot belang dat het dossier snel compleet is, want indien de CvI tot een beoordeling moet komen, is de CvI daarbij gehouden is aan een redelijke termijn (volgens de Algemene Wet Bestuursrecht is dat 8 weken) en dan dienen natuurlijk wel alle gegevens aanwezig te zijn. Net als bij de aanvragen voor Speciaal Basisonderwijs, Leerwegondersteunend Onderwijs of voor Praktijkonderwijs gaat het om essentiële gegevens om tot een beschikking te kunnen komen. Het onderwijskundig rapport (een recent model om de eigen systematiek nog eens te toetsen) is down te loaden van Door de stuurgroepen van WSNS+ en Kwaliteit van de leerlingenzorg in het VMBO en Praktijkonderwijs wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van een Digitaal Leerling Dossier, ten einde de gegevens over leerlingen tussen scholen (van PO naar Sbao of van PO naar VO) makkelijk te kunnen doorgeven. 10

11 Bij die gegevens gaat het niet alleen om CITO cijfers, maar ook om gegevens in het onderwijskundig rapport, sociaal emotionele ontwikkeling, schoolgedrag en bijvoorbeeld een onderdeel van een handelingsplan. (gereed per 1 december 05, zie ook ) 7 Procedure Rugzak SBO Inleiding In het kader van de invoering va de regeling leerlinggebonden financiering worden er regelmatig vragen gesteld over de positie van de speciale school voor basisonderwijs (SBO). In deze paragraaf een overzicht van het wettelijk kader. Wat zegt de wet? Voordat er sprake kan zijn van een Rugzak dienen ouders een positieve beschikking te hebben van een commissie voor de indicatiestelling (CvI). Deze CvI wordt in stand gehouden door een Regionaal Expertise Centrum (REC). Ouders dienen een beschikking te vragen bij het REC in de RECregio van hun woonplaats. Volgens artikel 28c 1 e lid (WEC) komt de leerling met een positieve beschikking in aanmerking voor een leerlinggebonden budget (de Rugzak). Vervolgens zegt artikel 70a lid 2 (WPO) dat indien de leerling wordt ingeschreven op een SBO het bevoegd gezag de reden voor inschrijving dient te melden aan onze minister. Het gaat hierbij om nieuw ingeschreven leerlingen. In het 6 e lid van dat artikel neemt de Minister alvast een voorschot op veel inschrijvingen bij een SBO, nl. dat de Rugzak gekort kan worden door de bedragen in de Algemene Maatregel van Bestuur te wijzigen. Voordat een SBO bestuur over kan gaan tot inschrijving dient er conform artikel 40 lid 3 (WPO) een positieve beschikking te liggen van de PCL. Hierbij is dus ook artikel 19 lid 2 onder d en e. (WPO) van toepassing, nl. dat in het zorgplan de procedures voor onderzoek en plaatsing op een SBO én de werkwijze van de PCL in het zorgplan dienen te zijn beschreven. Door de nieuwe regelgeving wordt overigens in artikel 23 lid 1 (WPO) een volzin toegevoegd die aangeeft dat een PCL geen negatieve beschikking kan geven op grond van het gegeven dat men de problematiek te zwaar acht als een CvI vervolgens of daarvoor al heeft aangegeven dat de problematiek te licht is voor een positieve beschikking van de CvI. Een PCL kan dus als er een negatieve beschikking van een CvI ligt niet een negatieve beschikking geven met als argument dat de problematiek te zwaar is, wel kan men negatief beschikken als men van opvatting is dat de leerling in het regulier onderwijs onderwijs kan volgen (een negatieve beschikking van een CvI is dus niet automatisch een positieve beschikking voor een SBO). Ook is er nog een kwestie indien de leerling van een basisschool in SWV 1 naar een SBO in SWV 2 wil met een Rugzak: 1 ouders vragen een positieve beschikking van een CvI 2 vervolgens vragen zij een beschikking van de PCL van het "eigen" SWV, dit is noodzakelijk aangezien de andere SBO niet zou kunnen toelaten zie artikel 23 lid 4 WPO (ik zou die PCL adviseren een negatieve beschikking te slaan, want dan is er geen grensverkeer nodig - zie artikel 125 WPO lid 1 onder c.). Als ze echter een positieve beschikking slaan, dan moet het SWV grensverkeer overdragen. 11

12 3 vervolgens melden ze aan bij de SBO van het andere SWV. Die PCL moet dan uiteraard wel een positieve beschikking afgeven (zie het voorgaande). In de invoeringsnotitie staat de omvang van de Rugzak aangegeven. Bij SBO is artikel 124 (WPO) van toepassing, dat wil zeggen dat bij toename op de eigen peildatum en bij een leerlingaantal op de SBO boven de 2% het samenwerkingsverband dient over te dragen, dus ook voor Rugzakleerlingen. Natuurlijk kan in overleg met het SBO bestuur worden afgesproken dat men (een deel van) het zorgbudget via de Cfi melding voor Rugzakleerlingen weer terug overdraagt aan de centrale dienst. Beleid vaststellen. Er doen zich vanaf 1 augustus 2 mogelijke scenario s voor. I Allereerst is het zo dat een SBOschool de ouders van een deel van de eigen leerlingen kan informeren over de Rugzak en de ouders verzoeken een beschikking aan te vragen. Het kan immers zo zijn dat de SBOschool op grond van de criteria (zie gele katern van Uitleg nr. 7) van opvatting is dat een aantal leerlingen (bijvoorbeeld met een IQ tussen de 60 en 70 en bijkomende problematiek) tot cluster 3 of leerlingen met ernstige gedragsproblemen tot cluster 4 behoren. Naar de ouders wordt vervolgens aangegeven dat de leerling wel op de SBOschool mag blijven. Stel dat het gaat om een leerling van groep 4 die een positieve beschikking krijgt voor het onderwijs aan zeer moeilijk lerende kinderen (cluster 3). Dan betekent dat in personele zin dat de SBOschool voor de leerling: A de basisbekostiging ontvangt; B de zorgbekostiging ontvangt; C de Rugzak ontvangt ; D recht heeft op een MI bedrag, en D recht heeft op ambulante begeleiding vanuit een RECschool. Aangezien het om zittende leerlingen gaat hoeft er geen PCL beschikking te worden gevraagd en heeft formeel het samenwerkingsverband geen invloed. Het lijkt echter voor de hand te liggen hier met het SBO nadere afspraken over te maken. II Een tweede kwestie betreft de vraag of ouders met een leerling met een Rugzak en dus een positieve beschikking van de CvI via de PCL naar de SBOschool willen. Vragen die hier gesteld kunnen worden: 1 Is dit wel de integratie zoals bedoeld is, het is toch een speciale school voor basisonderwijs? 2 Wordt er in de criteriastelling van de PCL rekening met deze doelgroep gehouden? 3 Moeten de criteria van de PCL worden bijgesteld, bijvoorbeeld door aan te geven dat leerlingen met en IQ < 70 niet toelaatbaar zijn? 4 Als de SBOschool vervolgens Rugzakleerlingen toelaat, moeten er dan middelen worden (terug) overgeheveld naar de centrale dienst? Al met al lijkt het zaak dit in goed overleg tussen samenwerkingsverband en het SBO af te stemmen! 12