Deze uitgave is geheel gewijd aan de activiteiten, die zijn uitgevoerd in het kader van twee programma s:

Transcriptie

1 Uitgave: jaargang 1 - uitgave 1 Redactioneel Voor u ligt de eerste uitgave van de nieuwsbrief RAAK: het Rivierenlands ierenlands Actieprogramma Arbeidsmarkt Kansen. Inhoud: De aanpak van de jeugdwerkloosheid in Rivierenland De organisatie van de uitvoering Arbeidsmarktontwikkelingen Rivierenland Centrale doelstelling in actieprogramma Werkcentra: de kortste weg naar activering Kansen voor kwetsbare jongeren Aansluiting arbeidsmarktbedrijfsleven-onderwijs Communicatie en training Deze uitgave is geheel gewijd aan de activiteiten, die zijn uitgevoerd in het kader van twee programma s: 1. Een mede door de provincie Gelderland mede gefinancierd programma gericht op de aanpak van enkele belangrijke arbeidsmarkt knelpunten. Dit RAAKprogramma beslaat de periode tot eind Een door het Rijk (ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) gefinancierd programma Jong-leren in de crisis, dat zich richt op de aanpak van specifieke problemen op het gebied van de jeugdwerkloosheid. Dit programma beslaat de periode vanaf najaar 2009 tot eind Bij de start zijn de beide programma s, vanwege de inhoudelijke samenhang, uitvoeringstechnisch gezien in elkaar geschoven tot één programma voor sociaaleconomisch beleid voor Rivierenland. Dit programma staat bekend onder de naam RAAK/Jong-leren. Deze nieuwsbrief heeft tot doel een zo breed mogelijk publiek, dat direct bij de uitvoering van deze programma s is betrokken of daarin een belang heeft, te informeren over de inhoud van de beide programma s, de uitvoering en de resultaten ervan. Doordat het verslaglegging over een langere periode is kan deze nieuwsbrief ook worden gezien als een soort jaaroverzicht. Immers, met de uitvoering van de beide genoemde programma s is in het najaar van 2009 van start gegaan. Het is de bedoeling dat de nieuwsbrief in de periode tot eind 2011 in totaal 3 maal verschijnt. Naast deze nieuwsbrief ontvangen zij, die direct bij de uitvoering van het programma RAAK/ Jong-leren zijn betrokken ook nog regelmatig een zogenoemde NieuwsFlits, waarin wordt ingegaan op actuele ontwikkelingen rond het programma. De tekst van zowel deze Nieuwsbrief als de NieuwsFlits is ook te vinden op de website van Regio Rivierenland, Tiel, oktober

2 De aanpak van de jeugdwerkloosheid in Rivierenland Hoe het begon Het is begin De financieel-economische crisis barst in volle hevigheid los en de verwachting is dat als gevolg hiervan de werkloosheid, zeker ook die onder jongeren, sterk zal gaan oplopen. Daarom besluit het kabinet, mede op advies van de commissie- De Boer, tot een gerichte aanpak van de jeugdwerkloosheid. De uitvoering hiervan moet op regionaal niveau plaatsvinden. Voor deze aanpak stelt het kabinet een bedrag van maar liefst 250 miljoen euro beschikbaar, waarvan 153 miljoen is bestemd voor de ruim 30 regio s in ons land. De besteding ervan dient in de periode vanaf de zomer van 2009 tot eind 2010 plaats te vinden. Naast dit bedrag zullen er jaarlijks ook nog aanvullende ESF-middelen beschikbaar komen. In de zomer van 2009 worden de regio s tijdens een bijeenkomst in Den Haag door toenmalig staatssecretaris Jetta Kleinsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geïnformeerd over deze plannen. Ook vertegenwoordigers vanuit Rivierenland zijn hierbij aanwezig. En de regio s kunnen meteen aan de slag: zij moeten zo snel mogelijk een plan van aanpak indienen, voor de uitvoering waarvan zij door het ministerie financiële middelen krijgen toegewezen. De toewijzing vindt plaats volgens een bepaalde verdeelsleutel, die ter plekke wordt toegelicht. Regio Rivierenland kan zo wordt aangegeven - rekenen op een bedrag van in totaal maximaal ca. 2.1 miljoen euro over de gehele programmaperiode, exclusief eventuele ESF-subsidies. De zogenoemde 30-plus gemeenten (in Rivierenland is dat Tiel) zullen optreden als formele subsidieaanvragers. Ook Rivierenland gaat dus aan de slag met het maken van een meerjarig programma jeugdwerkloosheid. Na overleg met de gemeente Tiel besluit de Regiegroep RAAK de regie te nemen voor het opstellen en uitvoeren van dit programma. De gemeente Tiel treedt wel op als formele subsidieaanvrager naar het rijk. Het secretariaat van RAAK kreeg opdracht het programma samen te stellen en schakelt hiervoor zijn externe adviseur in. Het is midden in de zomervakanties en er is weinig tijd. Gelegenheid tot afstemming met regionale en lokale partijen is er nauwelijks. Maar na enkele e weken is er, binnen de gestelde termijn, een programma: ma: Jong-leren in de crisis. dat de instemming ng krijg van de samenwerkende RAAK-partijen. Na goedkeuring van de plannen door het rijk kan de uitvoering van start. t. Programma Jong-leren in de crisis Het RAAK-programma Jong-leren in de crisis telt meerdere doelstellingen, projecten en instrumenten. Bij de start van het programma was de prognose (zowel vanuit het Rijk als de provincie) dat de werkloosheid onder jongeren in de periode tot eind 2011 zou verdubbelen. Het activeren van werkzoekenden in het algemeen en jongeren in het bijzonder richting arbeidsmarkt is dan ook een centrale doelstelling in het programma. Andere belangrijke doelstellingen zijn: Halvering van de verwachte stijging van de jeugdwerkloosheid. Verhoging van het scholingsniveau van werkenden en werkzoekenden met behulp van onder andere extra leerwerkbanen. Het verder terugdringen van voortijdig schoolverlaten. Het beperken van de effecten van de vergrijzing en ontgroening via bevordering van levensfasegericht personeelsbeleid in bedrijven en instellingen. Het activeren van een groep bijzonder kwetsbare jongeren richting arbeidsparticipatie. Deze doelstellingen zijn in het programma voorzien van kwantitatieve resultaatafspraken. In het programma zijn ook projecten beschreven, die feitelijk mede een instrument zijn om de hierboven genoemde doelstellingen te bereiken. We noemen de belangrijkste. 1. Een substantiële versterking van de gezamenlijke integrale werkgeversbenadering (het Werkgevers Adviespunt Rivierenland), zowel qua personeelssterkte als in kwalitatieve zin: de inhoud en de kwaliteit van de dienstverlening en de professionaliteit van de werkgeversadviseurs en de leiding. 2. De inrichting van Werkcentra en werkcarrousels, samen met werkgevers, voor uitkeringsgerechtigden in het algemeen en (kwetsbare) jongeren in het bijzonder, gekoppeld aan een effectievere klantaanpak. 3. De aanpak in het project PasPar2 wordt geïntensiveerd. 4. Er komt nog dit jaar een extra intensieve aanpak voor de groep kwetsbare jongeren op gang. 5. De positie van het Leerwerkloket in de regio wordt versterkt. Belangrijkste resultaten Hieronder staan enkele voorbeelden van resultaten, die tot nu toe in het programma RAAK-Jong-leren zijn behaald. Stand jeugdwerkloosheid augustus 2010: 670 jongeren (= conform doelstelling programma). Stand duale trajecten: Eerste Werkcentrum operationeel, tweede in voorbereiding. Werkgevers Adviespunt versterkt met 4 werkgeversadviseurs. Aanpak kwetsbare jongeren gestart. 2

3 De organisatie van de uitvoering Het Rivierenlands Actieprogramma Arbeidsmarkt Kansen (RAAK) is in 2005 ontstaan en staat sindsdien voor een gezamenlijke aanpak op regionaal niveau van sociaaleconomische vraagstukken in de regio Rivierenland. In de afgelopen vijf jaar is RAAK in Rivierenland een begrip, bijna een merk, geworden. Regiegroep RAAK is het POA- Rivierenland POA s staan in Gelderland bekend als Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt. De Regiegroep RAAK vormt voor Rivierenland zo n platform. In de Regiegroep RAAK zijn de volgende organisaties op bestuurlijk niveau vertegenwoordigd: de negen gemeenten, het ROC Rivor, het UWV WERKbedrijf en SW-bedrijf LANDER. Tot 1 januari 2010 had ook de Kamer van Koophandel zitting in de Regiegroep. Eind vorig jarig heeft de Kamer door een gewijzigde prioritering in het beleid besloten deze zetel op te geven. De Regiegroep RAAK heeft deze beschikbaar gesteld aan een regionale vertegenwoordiging van de beide werkgeversorganisaties (VNO-NCW en MKB). De Regiegroep RAAK initieert, programmeert, stimuleert, faciliteert, stemt af en volgt de aanpak van sociaaleconomische vraagstukken in de regio. Dit gebeurt met behulp van jaarlijkse of meerjarige actieprogramma s. De Regiegroep RAAK komt gemiddeld 4-5 keer per jaar bijeen. Nieuwe samenstelling Regiegroep RAAK De gemeenteraadsverkiezingen van dit voorjaar hebben geresulteerd in een nieuwe samenstelling van colleges van Burgemeester en Wethouders. Als gevolg hiervan is ook de bestuurlijke vertegenwoordiging in de Regiegroep RAAK gewijzigd. De Regiegroep nam afscheid van voorzitter Albert van den Bosch, wethouder Herma Verbeij van de gemeente Culemborg, wethouder Frans van Oostveen van de gemeente Tiel en burgemeester Ada Boerma van de gemeente Maasdriel. De nieuwe Regiegroep RAAK ziet er nu als volgt uit: Dhr. Sander van Alfen, wethouder gemeente Buren en voorzitter regionale programmaraad participerend Rivierenland, voorzitter Regiegroep RAAK Dhr. Harry Vogelaar, directeur LANDER Dhr. Jeroen van den Berg, Raad van bestuur ROC Rivor Mw. Corry van Rhee-Oud Ammersveld, wethouder gemeente Tiel, vertegenwoordigt Tiel, Neerijen, Neder- Betuwe en West Maas en Waal in de Regiegroep RAAK, Dhr. Huub van Oorschot, wethouder gemeente Culemborg, vertegenwoordigt Culemborg, Buren en Geldermalsen in de Regiegroep RAAK Mw. Astrid Hendriks, vestigingsmanager UWV Werkbedrijf Tiel-Zaltbommel Dhr. John Leijdekkers, wethouder gemeente Maasdriel, vertegenwoordigt Maasdriel en Zaltbommel in de Regiegroep RAAK. De zetel voor de regionale vertegenwoordiging van de werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB zal in het najaar van 2010 worden ingenomen. Programmamanagement RAAK Deze programmatische samenwerking tussen overheid, onderwijs en ondernemers Dhr. Sander van Alfen komt niet vanzelf tot stand. Het ontwikkelen en de uitvoering ervan vergt continue aandacht. De praktische invulling van de rollen en taken van de Regiegroep RAAK zijn neergelegd bij het secretariaat van RAAK, dat wordt uitgevoerd door Regio Rivierenland. In dat secretariaat is ook het programmamanagement ondergebracht. Het secretariaat maakt gebruik van externe adviseurs en tijdelijk ondersteunend personeel. De gemeente Tiel heeft de uitvoering van het regionaal programma voor de aanpak van de jeugdwerkloosheid Jong-leren in de crisis ook in handen gelegd van het secretariaat van RAAK. Het secretariaat draagt zorg voor de monitoring van voortgang en resultaten en verzorgt tevens de samenstelling van financiële voortgangsrapportages en de inhoudelijke verantwoording aan de Regiegroep RAAK en de subsidieverstrekkers. Projecttrekkers Voor de uitvoering van de projecten in het programma Jong-leren in de crisis is per project een zogenoemde trekker (één van de Zie verder pagina 4 3

4 deelnemende organisaties) verantwoordelijk. In de meeste gevallen zijn bij een project meerdere organisaties betrokken bij de uitvoering. Deze trekkers van de projecten komen onder leiding van de programmamanager periodiek bijeen om de voortgang en resultaten hiervan te bespreken (monitor), knelpunten aan te pakken en waar nodig en mogelijk nieuwe initiatieven af te spreken. Programmaraad Participerend (Rivierenland) Bij het ontwikkelen en uitvoeren van een regionaal sociaaleconomisch beleid/ arbeidsmarktbeleid spelen de zogenaamde 3 O s, Ondernemers, Onderwijs en Overheid) ieder een belangrijke rol. Geen van de ze drie partijen is instaat de opgaven op dit terrein in zijn eentje op te lossen. De rol van de gemeenten op dit terrein de afgelopen jaren zo gegroeid, dat het gemeenten het van groot belang vinden om met de ondernemers in de regio en het onderwijs samen te werken. Zo belangrijk zelfs dat zij besloten om in Regio Rivierenland hiervoor een programmaraad in te richten, die de komende jaren sturing zal gaan geven aan het gemeentelijk beleid in Rivierenland. Daarmee geven de gemeenten aan dat zij dit beleidsterrein van groot belang achten voor de welvaart en het welzijn van de inwoners van onze regio. Binnen de programmaraad bepalen wethouders van de deelnemende gemeenten per programma op inhoud en proces de koers voor de gemeentelijke samenwerking voor een periode van vier jaar. Zij leggen die koers in de vorm van een meerjarig programma ter goedkeuring voor aan hun gemeenteraad. Vervolgens leggen de wethouders regelmatig verantwoording af over de koers en de besluiten binnen dit programma aan de eigen gemeenteraad. Eén portefeuillehouder uit het Algemeen Bestuur van Regio Rivierenland zit een programmaraad voor en neemt een onafhankelijke positie in. Deze legt over de voortgang van het programma verantwoording af aan het Algemeen Bestuur. Op weg naar een gezamenlijk Programma Participerend Rivierenland Zoals gezegd ondernemers, onderwijs en overheid hebben elkaar keihard nodig om te komen tot een goed regionaal arbeidsmarktbeleid. Daarom worden er vanaf eind oktober t/m begin december een aantal werksessies belegd, waarin de leden van de Regiegroep RAAK en de wethouders/ leden van de programmaraad Participerend Rivierenland samen bespreken wat zij de komende jaren willen bereiken en hoe zij hun samenwerking daarin willen vormgeven. Het resultaat zal worden vastgelegd in een programma voor de periode dat gezamenlijk zal worden uitgevoerd. Arbeidsmarktontwikkelingen Rivierenland De ergste effecten van de financieel-economische crisis voor de arbeidsmarkt in Rivierenland nemen langzaam af. Deze ontwikkeling en de gevolgen van de vergrijzing en ontgroening doen de vraag naar personeel in de komende periode weer verder toenemen. In 2010 al meer vacatures, in 2011 ook meer banen Door het economisch herstel groeit het aantal banen van werknemers in Rivierenland volgend jaar bijna 1%. Dat is gunstiger dan het landelijk gemiddelde en maakt het verlies van 2010 bijna goed. Naast verdere groei in onderwijs, zorg en welzijn profiteren in 2011 ook de meeste marktsectoren van de aantrekkende economie. Sterkere overheidsbezuinigingen kunnen de ontwikkeling vertragen. 4

5 Industrie, bouw en handel blijven belangrijke sectoren voor de werkgelegenheid in Rivierenland, ondanks de teruglopende werkgelegenheid. Tegelijkertijd zet de trend van verdienstelijking door en maakt de structuur van Rivierenland veelzijdiger. De vacaturemarkt in Rivierenland herstelt zich in 2010 al gedeeltelijk, na de grote daling in Dit herstel bestaat vooral uit vervangingsvraag. Dit betekent dat ook in sectoren met een teruglopende werkgelegenheid, zoals landbouw, industrie en bouw, extra vacatures ontstaan. Dit tempert de werkloosheid in die sectoren. In 2011 wordt ook in die marktsectoren weer enige uitbreidingsvraag verwacht. Beroepsbevolking stabiliseert. Sneller kans op krapte In 2010/2011 stagneert de groei van de beroepsbevolking in Rivierenland, terwijl de potentiële beroepsbevolking al daalt. Als het aantal banen en vacatures aantrekt is er sneller kans op krapte. De huidige arbeidsparticipatie in de regio is te laag om de demografische ontwikkeling te compenseren. Ruimte voor verhoging van de participatiegraad ligt vooral bij ouderen en vrouwen, maar ook bij lager opgeleiden. Dit extra aanbod sluit kwalitatief niet altijd aan bij de vraag. Toename van de werkloosheid Rivierenland kende in 2009 een relatief hoge stijging van de werkloosheid. Dat komt vooral door de conjunctuurgevoelige werkgelegenheidsstructuur. In verhouding tot de beroepsbevolking blijft de werkloosheid lager dan landelijk. De stijging van de werkloosheid is vooral hoog onder jongeren. Ouderen vormen de grootste groep werklozen. Naar verwachting groeit de werkloosheid nog door tot ruim personen in De stijging vlakt wel af. Dat is conform het landelijke beeld. Veranderingen op de arbeidsmarkt Structurele ontwikkelingen spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van discrepanties op de arbeidsmarkt. Verschuiving van werkgelegenheid naar dienstverlening gecombineerd met het verschijnsel van upgrading leidt tot meer vraag naar middelbaar en hoger opgeleiden. Het aandeel ongeschoolden en lager opgeleiden in de beroepsbevolking is in Rivierenland hoger dan gemiddeld. Van de niet-werkende werkzoekenden is meer dan de helft ongeschoold of laag opgeleid. De krapte van een paar jaar geleden ko men terug door vergrijzing en economische groei. Belangrijke kraptesectoren in Rivierenland zijn zorg en welzijn (voor meer dan alleen (para) medisch personeel), maar ook de industrie voor goed gekwalificeerd technisch personeel. Groepen die in de hoogconjunctuur moeilijk aan werk kwamen profiteren als laatste van een herstel: ouderen, langdurig werklozen, werklozen met een meervoudige arbeidsmarktproblematiek, arbeidsgehandicapten, en over het algemeen laag opgeleiden. De arbeidsmarkt in Rivierenland biedt de komende jaren meer kansen, maar niet evenredig voor alle groepen. Vooral inter sectorale mobiliteit wordt steeds belangrij ker. Dat vraagt extra inspanningen om de vaak grotere kwalitatieve discrepanties te overbruggen. Gericht arbeidsmarktbeleid kan helpen om werkzoekenden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt toch actief te laten participeren. 5

6 Werk in uitvoering Centrale doelstelling in actieprogramma Extra inzet op werkgevers cruciaal Zonder werkgevers geen werk. Zo eenvoudig is in de dagelijkse praktijk. Het zijn vooral de werkgevers van wie een bijdrage moet worden gevraagd bij het aan het werk helpenen scholen van uitkeringsgerechtigden. De werkgevers spelen ook een cruciale rol bij de verdere scholing van zittend personeel en bij de aanpak van de vergrijzing en de ontgroening. Het is dan ook niet voor niets dat in de regio al enkele jaren flinke inspanningen worden gedaan om met werkgevers samen te werken bij de plaatsing van werkzoekenden bij bedrijven en instellingen. Rivierenland, dat sinds 2006 beschikt over zijn eigen Werkgevers Adviespunt Rivierenland (WAPR), geldt daarin als koploper. Daarom ligt versterking van die werkgeversaanpak ook zo voor de hand, wanneer je als regio voor de opgave staat om de grote groep uitkeringsgerechtigden te activeren naar werk, (jeugd)werkloosheid intensief te bestrijden, het gemiddelde scholingsniveau op een hoger plan te brengen en te zorgen dat zoveel mogelijk oudere werknemers zo lang mogelijk voor de arbeidsmarkt beschikbaar blijven. Het Werkgevers Adviespunt Rivierenland speelt dus een belangrijke rol bij het realiseren van de doelstellingen die in het RAAK-Jong-leren programma op deze terreinen zijn geformuleerd. Daarom is in het programma ook de noodzaak beschreven om in kwantitatief en kwalitatief opzicht een krachtige impuls te geven aan dit WAPR. En daar zijn we begin van dit jaar op voortvarende wijze mee gestart, zegt Tom Rademaker, die sinds eind vorig jaar als manager de scepter zwaait over het team van werkgeversadviseurs van het WAPR. Het team is met vier full time adviseurs uitgebreid. Bovendien is en wordt behoorlijk geïnvesteerd in de kwaliteit van deze mensen en van onze dienstverlening aan werkgevers. Zo hebben de werkgeversadviseurs al enkele trainingen achter de rug. Rademaker schetst dat op dit moment ook extra inspanningen in uitvoering zijn om werkgevers in de regio te stimuleren levensfasegericht personeelsbeleid toe te passen. Het doel van deze inspanningen is dat dit en volgend jaar tientallen werkgevers actief bezig zijn met levensfasegericht personeelsbeleid. We hebben voor de zomer dit jaar ca. 150 werkgevers benaderd over dit onderwerp. Een deel daarvan heeft behoefte aan ondersteuning bij deze vorm van personeelsbeleid en die gaan we hierbij actief ondersteunen. Dat doen we in samenwerking met TNO Arbeid, waar men veel expertise en kennis over dit onderwerp heeft. Er is direct na de zomervakantie een eerste bijeenkomst met werkgevers geweest en op dit moment zijn we workshops voor hen aan het organiseren. Er komt op onze website bovendien een scan, waarop werkgevers kunnen zien hoe hoog hij met zijn aanpak op dit terrein scoort, aldus de WAPR-manager. Een andere belangrijke opgave voor het Werkgevers Adviespunt Rivierenland is werkgevers te stimuleren meer in te zetten op scholing. Dit kan worden gerealiseerd door bijvoorbeeld in het bedrijfsleven meer leerwerkbanen te creëren, een van de centrale doelstellingen in het RAAK-Jongleren programma. Daarin staat een ambitie van extra BBL-trajecten voor de periode tot eind 2011 opgenomen en dat is, gelet op de ingrijpende gevolgen van de financieeleconomische crisis, geen eenvoudige opgave. 6

7 Werkcentra: de kortste weg naar activering Een van de belangrijkste instrumenten om WERK CENTRUM TIEL RIVIERENLAND doelstellingen uit het Rivierenlands programma RAAK/Jong-leren te realiseren zijn de Werkcentra. Zoals het er nu naar uitziet zullen er drie werkcentra worden gerealiseerd. De eerste is overigens sinds begin van dit jaar operationeel: het Werkcentrum Tiel. Het tweede Werkcentrum komt in Culemborg als onderdeel van het daar geplande Participatiehuis, terwijl de derde in de Bommelerwaard vorm zal krijgen als werkcarrousel. Wat is een Werkcentrum? Een Werkcentrum wordt samen met werkgevers opgezet met als doel zoveel mogelijk mensen met een uitkering (in eerste instantie met name bijstandsgerechtigden) zo snel mogelijk te activeren. De achterliggende gedachte hierbij is dat op de arbeidsmarkt in de komende periode steeds meer vraag naar arbeidskrachten ontstaat en letterlijk alle beschikbare handjes nodig zijn. Ook Rivierenland telt nog een groot aantal uitkeringsgerechtigden, van wie een heel groot deel kan werken. Een tweede overweging is dat zowel werkgevers als uitkeringsgerechtigden bij deze aanpak een groot belang hebben. Werkgevers hebben nu of in de nabije toekomst behoefte aan gemotiveerd en zoveel mogelijk gekwalificeerd personeel. Voor mensen met een uitkering is het van belang dat zij weer zo snel mogelijk een zelfstandig bestaan kunnen opbouwen met een betaalde baan met een beter perspectief dan een uitkering biedt. Deze beide belangen worden op een directe manier in het Werkcentrum bijeengebracht. In een Werkcentrum werken uitkeringsgerechtigden onder begeleiding van werkmeesters uit het bedrijfsleven full time aan uitstroom naar een regulier betaalde baan op de arbeidsmarkt. Gemiddeld verblijven zij drie maanden in het Werkcentrum. In die periode werken zij in een beroepsrichting naar keuze aan het opdoen van vaardigheden. Voorbeelden hiervan zijn: schilderen, timmeren, metselen, straatmaker, installatietechniek (elektra en water), schoonmaak en licht administratieve werkzaamheden. Werkcoaches van de gemeente zorgen in het Werkcentrum voor ondersteuning bij specifieke problemen. Werkgeversadviseurs van het Werkgevers Adviespunt Rivierenland bespreken dagelijks met werkgevers in het gebied o.a. de mogelijke plaatsing van deelnemers uit het Werkcentrum in een regulier betaalde baan of een werkervaringsplaats, bij voorkeur met baangarantie. Bij deze activeringsinspanningen spelen bedrijven en instellingen een cruciale rol. Zij zijn immers degenen waarbij zoveel mogelijk uitkeringsgerechtigden een betaalde baan moeten krijgen. En zij zijn ook aan zet bij het (verder) scholen van deze nieuwe medewerkers. Doelstelling bij de Werkcentra is dat minimaal 50% van de deelnemers uitstroomt naar regulier betaalt werk en dus geen beroep meer hoeft te doen op een (bijstands)uitkering. Voor de overige deelnemers is er een ander vervolg. 7

8 Sommigen blijken zodanig ernstige fysieke of psychische aandoeningen te hebben dat zij in een zorgtraject terechtkomen. Anderen gaan maatschappelijk nuttige activiteiten uitvoeren. En daarnaast is er nog een kleine groep, die na kennismaking met het Werkcentrum zelf afziet van voortzetting van de uitkering of van het aanvragen ervan. Binnen deze groep bevinden zich ook nog enkele uitkeringsgerechtigden van wie de uitkering vanwege bijzondere, verwijtbare omstandigheden wordt stopgezet. Eerste resultaten Werkcentrum Tiel Het Werkcentrum in Tiel is het vierde in Nederland. Het moet voor Tiel en de omliggende gemeenten een belangrijke bijdrage leveren aan de uitstroom van uitkerings-gerechtigden naar werk. Als doelstelling is geformuleerd dat in het Werkcentrum Tiel op jaarbasis tenminste 250 mensen met een uitkering actief zijn. Van dit aantal moet minimaal de helft binnen gemiddeld drie maanden na de start van de activiteiten doorstromen naar een gewone betaalde baan bij een bedrijf of instelling. In de eerste negen maanden van het Werkcentrum zijn daar ongeveer 130 deelnemers met een bijstandsuitkering actief (geweest). Van dit aantal zijn er bijna 100 uitgestroomd en ruim 30 nog actief in het Werkcentrum. De uitstroom leidde bij een kleine 50% tot beëindiging van de uitkering. Van deze groep ging ca. 35% aan de slag in een regulier betaalde baan of (in een beperkt aan tal gevallen) een werkervaringsplaats in een bedrijf. Beslist goede resultaten voor een eerste uitvoeringsfase. Zeker ook als je rekening houdt met het feit dat de financieeleconomische crisis nog niet achter de rug is. De basis is gelegd nu gaat het om verder implementeren en uitbouwen. In de afgelopen periode hebben een kleine 50 werkgevers uit diverse branches zich bij het Werkcentrum Tiel aangesloten. Zonder uitzondering zijn deze werkgevers enthousiast over de aanpak hier. De verwachting is dan ook dat dit aantal na de opstartfase verder zal toenemen. Een andere interessante ontwikkeling is dat vanuit het Werkcentrum nu ook initiatieven zijn gestart om met bepaalde branches meerjarige afspraken te maken over het geschikt maken en leveren van groepen werkzoekenden, om de dreigende tekorten aan personeel als gevolg van vergrijzing en ontgroening op te vangen. Zo zijn er met installatiebedrijven, metaalbedrijven, schoonmaakbedrijven en de horeca verkenningen om dit op kortere termijn te realiseren. Dat zou extra impulsen voor de uitstroom vanuit het Werkcentrum Tiel opleveren en voor werkgevers een zeer comfortabele positie op de arbeidsmarkt: met hun inzet, maar zonder risico s voor hen worden voldoende mensen geschikt gemaakt voor de banen die in hun bedrijven beschikbaar zijn of komen. Bij al deze activiteiten wordt overigens in toenemende mate ook de samenwerking met het ROC Rivor verder ingevuld. Zo worden vanuit deze instelling trainingen verzorgd van deelnemers en werkmeesters. Daarnaast trekken we met het ROC Rivor samen op bij het opzetten van projecten met groepen werkgevers, waarbij scholing een belangrijke rol speelt. Nu de eerste operationele fase van het Werkcentrum Tiel achter de rug is kan een 8

9 voorlopige balans worden opgemaakt. Het belangrijkste aandachtpunt hierbij is de instroom van voldoende uitkeringsgerechtigden in het Werkcentrum. Het concept van de Werkcentra veronderstelt namelijk ook een andere wijze van optreden ten opzichte van uitkeringsgerechtigden. Zo is sprake van een sterkere gerichtheid op werk en is het van belang dat de mogelijkheden van het Werkcentrum optimaal worden benut. Dat betekent dat de instroom van uitkeringsgerechtigden richting het Werkcentrum nog sterker zal moeten stijgen, zodat nog meer uitstroom naar regulier betaald werk kan worden gerealiseerd. Vanaf begin oktober gaat de ontwikkeling van het Werkcentrum een nieuwe fase in. De ontwikkelaar van het concept en eerste projectleider van het Werkcentrum Tiel, Paul Bulterman, zwaait af. De gemeente Tiel heeft vanaf dat moment de verantwoordelijk voor projectleiding en beheer van het Werkcentrum Tiel overgedragen aan LANDER. Hiermee wil de gemeente een duurzame ontwikkeling en uitbouw van dit concept verder waarborgen. Werkcentrum Tiel van start In februari van dit jaar was het dan zover, na een paar maanden van voorbereiding kon het eerste Werkcentrum in Rivierenland, Werkcentrum Tiel, van start gaan. De officiële openingshandeling zou worden verricht door de toenmalige staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), Jetta Klijnsma en gedeputeerde Co Verdaas van de provincie Gelderland. De eerstgenoemde moest echter op het laatste moment verstek laten gaan: in het weekeinde ervoor viel namelijk het kabinet-balkenende. Voor haar werden de honneurs nu waargenomen door José Hilgersom, directeur-generaal Participatie en Inkomenswaarborg van het ministerie. Meer dan honderd genodigden, onder wie bestuurders, veel werkgevers, werkzoekenden, werkcoaches en werkgeversadviseurs namen actief deel aan een gevarieerd programma, waarin diverse facetten aan de orde waren van onder andere het Werkcentrum, de regionale samenwerking, de arbeidsmarktontwikkelingen en het belang van scholing. Er waren diverse videoclips met uitspraken over deze thema s van deelnemers aan het Werkcentrum, werkgevers, bestuurders en anderen. In het middagprogramma s waren deze thema s onderwerp van gesprek tijdens boeiende tafelgesprekken. Intentieverklaringen Tijdens de werkconferentie is door partijen een intentieverklaring ondertekend met daarin afspraken om gezamenlijk de problematiek van opleidingsplaatsen in de bouw voor jongeren aan te pakken. Daarnaast werd aangekondigd dat het Werkcentrum samen met een groep bedrijven in de schoonmaaksector nagaat of meerjarige afspraken zijn te maken om (tijdelijke) personeelstekorten in deze branche op te vangen met een pool van deelnemers van het Werkcentrum Tiel. De verdere concretisering en uitvoering van de intentieverklaring in de bouw is geen eenvoudige opgave. Momenteel wordt onder leiding van wethouder Huub van Oorschot (lid Regiegroep RAAK) in regionaal verband nadere afspraken gemaakt. 9

10 Kansen voor kwetsbare jongeren Bij de aanpak van de jeugdwerkloosheid wordt door de provincie Gelderland en door het Rijk een hoge prioriteit toegekend aan de doelgroep kwetsbare jongeren. Het gaat hierbij om jongeren in de leeftijdscategorie van jaar die, werkloos zijn, een Wajonguitkering hebben, in een zorgtraject zitten, drank-/drugsproblemen hebben, behoren tot de categorie veelplegers, jongeren die in de criminaliteit (dreigen te) belanden en jongeren met leer- en/of gedragsproblemen. In het kader van het het programma RAAK/ Jong-leren is al een aantal instrumenten ontwikkeld en in uitvoering, dat op deze kwetsbare jongerengroepen is gericht, of mede op deze groepen is gericht. Zo is de aanpak van kwetsbare jongeren in het kader van het project Paspar2 geïntensiveerd. In het eerste Werkcentrum in de regio (in Tiel) worden sinds begin van 2010 eveneens jongeren zonder startkwalificatie en met andere problematiek intensief begeleid, zodat zij kunnen uitstromen naar de arbeidsmarkt en via werkgevers aanvullende scholing krijgen. Ook is er een aanpak in uitvoering gericht op jongeren die een Wajong-uitkering hebben. Het is van belang om een nog groter deel van de groep kwetsbare jongeren te bereiken, te activeren naar werk en verder te scholen: voor de jongeren zelf, voor de overheid en voor werkgevers. In diverse sectoren wordt in de komende periode een sterk toenemende krapte op de arbeidsmarkt voorzien. Voor bedrijven en instellingen is het van belang dat voldoende potentiële arbeidskrachten beschikbaar komen. Voor de kwetsbare jongeren zelf levert dit kansen op om zich uit hun vaak weinig perspectiefrijke positie te bevrijden en een zelfstandig bestaan op te bouwen. Voor de samenleving betekent dit een betekenisvolle vermindering van kosten (uitkeringen, zorgtrajecten, enz.). Daarom voorziet het RAAK-programma 10 in een extra impuls aan de verbetering van arbeidsmarkt-perspectieven voor deze doelgroep. Uitwerking aanpak De aanpak richt zich op twee hoofdlijnen: 1. Acties direct gericht op werkgevers om ervoor te zorgen dat kwetsbare jongeren kunnen instromen op banen en/of (om te beginnen) werkervaringsplaatsen. Sommige van deze acties kunnen al op korte termijn leiden tot uitstroom naar werk. 2. Acties gericht op versterking van de (effectiviteit van) de samenwerking tussen de vele instellingen/instanties, met name wat betreft de uitstroom naar werk. Sommige van deze acties kunnen ook al snel leiden tot (meer) uitstroom van kwetsbare jongeren naar werk of tenminste de kansen hierop vergroten. De uitwerking en uitvoering van de aanpak vindt plaats in nauwe samenwerking en afstemming met tal van betrokken organisaties. Zo zijn met hen twee werkconferenties georganiseerd, waarvan de resultaten mede als basis dienen voor de aanpak zelf. Aard en omvang van de groep kwetsbare jongeren De totale groep jarigen in Rivierenland omvat zo n 10% van de totale bevolking van inwoners. Hoe groot de groep kwetsbare jongeren hierbinnen precies is valt moeilijk te zeggen. Maar er zijn wel enkele indicaties: - Er zijn op dit moment in Rivierenland bijna 650 niet werkende jongeren, die als werkzoekenden staan ingeschreven bij het UWV WERKbedrijf. Een aanzienlijk deel van hen is laaggeschoold en/of niet gekwalificeerd. - Er zijn op dit moment ca. 310 jongeren met een bijstandsuitkering. - Er zijn in Rivierenland ruim geregistreerde voortijdig schoolverlaters. Een aantal van hen heeft ondanks het ontbreken van een kwalificatie wel een betaalde baan. - Er zijn ongeveer 170 jongeren tussen de 17 en 27 jaar met een Wajong-uitkering. - Iriszorg telt in Rivierenland ca. 110 geregistreerde alcohol-, drugs- en gokverslaafden in de leeftijdscategorie tot 30 jaar. - In Rivierenland zijn ca. 50 veelplegers in een traject of casusoverleg. De uitkomsten van de werkconferenties worden vertaald in subsidie-aanvragen bij rijk en provincie. In de volgende Nieuwsbrief informeren wij u nader over de uitkomsten van de werkconferenties en de nieuwe projecten die op basis daarvan zijn of worden gestart. Intensivering aanpak voortijdig schoolverlaters De aanpak gericht op voortijdig schoolverlaten heeft in Rivierenland een hoge prioriteit. In het kader van het programma RAAK-Jong-leren is besloten hier nog een schepje bovenop te gooien. Dat is van groot belang: in de eerste plaats voor de jongeren die zonder kwalificatie veel minder kansen hebben op een duurzame plek op de arbeidsmarkt. Maar ook voor werkgevers is het belangrijk dat er voldoende gekwalificeerde jongeren beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. En tenslotte heeft de samenleving als geheel een belang, omdat het ontbreken van een kwalificatie het risico vergroot dat jongeren een beroep doen op allerlei voorzieningen. Het RMC houdt zich in Rivierenland specifiek bezig met de doelgroep voortijdig schoolverlaters. Naast de intensivering van reguliere taken heeft het RMC de aandacht gericht op nieuwe wegen om haar doelen

11 te bereiken. Er is sprake van verdergaande samenwerking met het Werkgevers Adviespunt, het Leerwerkloket, het UWV Werkbedrijf, de afdelingen Werk en Inkomen van de gemeenten, KW1C en ROC Rivor om de aanpak rond voortijdig schoolverlaten sluitend te maken. Nieuw is de aanpak van jongeren die zonder startkwalificatie aan het werk zijn. De werkgevers worden benaderd om hun voortijdig schoolverlaters te stimuleren een opleiding te volgen en af te ronden. Ook in deze aanpak werken een groot deel van eerder genoemde partners samen. Rivierenland telde eind vorig jaar nog ca geregistreerde voortijdig schoolverlaters. Inmiddels is dit aantal gezakt tot ruim Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt-bedrijfsleven- De vraag vanuit het bedrijfsleven en de uitstroom van leerlingen uit het onderwijs sluiten vaak niet op elkaar aan, zowel kwantitatief en kwalitatief. Tegelijkertijd wordt in het bedrijfsleven veel geklaagd dat jongeren, die de opleiding verlaten zowel wat betreft praktische vaardigheden als qua werknemersvaardigheden (zoals motivatie, houding en gedrag) tekort schieten. Ook blijkt dat te veel jongeren werkloosheid zijn, omdat zij en/of hun ouders bij de keuze voor (beroeps-)opleidingen onvoldoende rekening hebben gehouden met de (toekomstige) vraag op de arbeidsmarkt. Vooral in de technische sectoren is sprake van veel te weinig instroom van jongeren in bepaalde opleidingen. Juist in een aantal technische sectoren slaat de vergrijzing in de komende jaren hard toe. En Rivierenland telt een groot aantal technische bedrijven, waar de vraag naar gekwalificeerd personeel de komende jaren daarom zal toenemen. Bevordering instroom in de techniek Jongeren interesseren voor een technisch beroep kan niet vroeg genoeg beginnen, zo leert de ervaring. Het project Techniekwedstrijd probeert hieraan een bijdrage te leveren. Het speelt in op het imagoprobleem dat rond technische beroepen heerst en een te geringe instroom in technische opleidingen tot gevolg heeft. Via het project kunnen jongeren bovendien een bewustere keuze voor techniek maken, zodat de kans op uitval kleiner is. Hierbij wordt jongeren, docenten en ouders voorgehouden dat in de techniek nu en in de toekomst volop werk te vinden is. Het project Techniekwedstrijd richt zich op de leerlingen in groep 8 van het basisonderwijs en op hun ouders. De onderwijsinstellingen zelf zijn actief betrokken bij het opzetten en de uitvoering van dit project. Er doen jaarlijks basisscholen in de regio Rivierenland mee. Andere activiteiten Gelukkig vinden er in onze regio meer activiteiten plaats gericht op het bevorderen van een betere aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven. In Rivierenland hebben RSG Lingecollege en ROC Rivor met een aantal regionale bedrijven het Vakcollege Techniek opgezet. Ook is er onlangs een start gemaakt met de ontwikkeling van een tweetal zogenaamde Technasia, te weten één van RSG Lingecollege te Tiel en één van SG Cambium in Zaltbommel. In de volgende Nieuwsbrief zal verder ingegaan worden op deze ontwikkelingen. 11

12 Communicatie en training In het RAAK-programma Jong-leren werken verschillende partijen intensief met elkaar samen om de beoogde doelstellingen daadwerkelijk te realiseren. Dat vereist een goede afstemming en uitwisseling van kennis en informatie. Daarnaast geldt voor alle betrokken organisaties en personen dat zij belang hebben bij een goed inzicht in de inhoud, de voortgang bij de uitvoering en de (tussen)resultaten van het programma. In het kader hiervan is daarom een communicatieplan ontwikkeld en in uitvoering. Hierin is beschreven op welke wijze de communicatie over het project als geheel wordt verzorgd. Voor de communicatie over afzonderlijke projecten zijn de bij een project betrokken partijen verantwoordelijk. Zij kunnen voor het ontwikkelen en uitvoeren van activiteiten op dit terrein een beroep doen op het communicatiebudget, dat in het programma Jong-leren beschikbaar is. Een voorbeeld hiervan is het communicatieplan dat voor het Werkcentrum Tiel is ontwikkeld en wordt uitgevoerd. Belangrijke onderdelen van de communicatie over het gehele programma zijn nieuwsbrieven, digitale nieuwsflitsen, bijeenkomsten en presentaties. Deze nieuwsbrief is hiervan een voorbeeld. Training Het programma Jong-leren heeft qua doelstellingen een stevig ambitieniveau en stelt hoge eisen aan de inhoud van de samenwerking en de kwaliteiten van leidinggevenden en uitvoerenden. Om hen hierin te faciliteren is in het programma een budget voor training/scholing opgenomen. Zo hebben werkmeesters in het Werkcentrum Tiel een trainingsprogramma gevolgd gericht op een adequate samenwerking met deelnemers en werkcoaches. Hierin is ook een onderdeel werkgerelateerde agressie opgenomen. Ook binnen het Werkgevers Adviespunt Rivierenland hebben de werkgeversadviseurs in de afgelopen periode diverse trainingen gevolgd. Colofon Deze nieuwsbrief is een uitgave van de Regiegroep RAAK. De verschijningsfrequentie is twee keer per jaar. Doelgroep: lokale en regionale bestuurders, gemeenteraden, leidinggevenden, uitvoerenden, subsidieverstrekkers en andere belanghebbenden bij de uitvoering van RAAK-programma Jong-leren. Samenstelling: Gert Veenendaal en Angela Berende, secretariaat van RAAK, Tekst: Paul Bulterman Vormgeving: Rob Gussenhoven Druk: Kemker drukkerij Beesd Nieuwsbrief RAAK, nr. 1 Oktober 2010 Burg. Van Lidth de Jeudelaan 3a - Postbus 137, 4000 AC Tiel - t. (0344) f. (0344)