B en W nummer ; besluit d.d

Transcriptie

1 B en W nummer ; besluit d.d Onderwerp Schriftelijke vragen van het raadslid W.M. Hoogeveen (VVD) inzake het bericht dat het aantal Leidenaren dat vanuit de bijstand een baan vindt daalt en dat Leiden onder het landelijke gemiddelde presteert Besluiten:Behoudens advies van de commissie 1. Bijgaande beantwoording van de schriftelijke vragen van het raadslid W.M. Hoogeveen (VVD) over het aantal Leidenaren dat vanuit de bijstand een baan vindt, vast te stellen en de beantwoording toe te sturen aan de vragensteller en de overige leden van de gemeenteraad. Perssamenvatting: In reactie op vragen van het raadslid W.M. Hoogeveen van de VVD over de daling van de uitstroom naar werk vanuit de bijstand en de in vergelijking met het landelijk gemiddelde mindere prestaties van Leiden op dit gebied antwoordt het college dat ten gevolge van de crisis in heel Nederland de uitstroom naar werk is gedaald en dat het aantal mensen in de bijstand in Leiden, ondanks de lagere uitstroomcijfers sinds het begin van de crisis veel minder is toegenomen dan het landelijk gemiddelde. In Leiden zitten relatief weinig jongeren in de bijstand omdat het beleid erop gericht is jongeren op school te houden of naar een studie of opleiding terug te leiden. De positieve resultaten hiervan komen niet tot uitdrukking in de cijfers. Het college heeft de ambitie om zoveel mogelijk mensen vanuit de bijstand aan het werk te helpen. Dit komt ook tot uiting in het nieuwe onlangs door de gemeenteraad vastgestelde Participatiebeleid. De samenwerking met ondernemers en onderwijs in Economie 071 draagt bij aan deze doelstelling. Van mensen die al heel lang in de bijstand zitten en om die reden weinig kans op werk hebben, wordt een tegenprestatie gevraagd.

2 Schriftelijke vragen aan het college van burgemeester en wethouders van het raadslid W.M.HOOGEVEEN (VVD) inzake het bericht dat het aantal Leidenaren die vanuit de bijstand een baan vindt daalt en dat Leiden onder het landelijk gemiddelde presteert (ingekomen 20 oktober 2014) Naar aanleiding van het alarmerende bericht van 17 oktober 2014 op Dichtbij.nl en de door Dichtbij.nl verwezen cijfers van het CBS heeft de Leidse VVD de behoefte om enkele vragen te stellen aan het college. Daarom hebben we op grond van artikel 45 van het reglement van orde van de gemeenteraad de volgende vragen voor het college: 1. Kan het college verklaren waarom het aantal Leidenaren die vanuit de bijstand een baan hebben gevonden de afgelopen jaren is gedaald en Leiden vanaf het moment dat het CBS is gaan meten, structureel onder het landelijk gemiddelde presteert? Antwoord: Het CBS begon met meten in 2007, één jaar voor de uitbraak van de kredietcrisis, die gevolgd werd door een financiële crisis en een economische crisis, waarvan de gevolgen nog steeds gevoeld worden. In 2007 was de arbeidsmarkt krap. Er was veel aanbod van werk en de werkloosheid was historisch laag. Op dit moment is het precies omgekeerd. In 2007 stroomde landelijk 15% uit naar werk. Dat wil zeggen dat 15% van degenen die eind 2006 in de bijstand zaten in 2007 (weer) een baan vond. Door de economische crisis is dit percentage van 15% teruggelopen. In 2013 vond landelijk nog maar 7% van de bijstandsgerechtigden van eind 2012 een baan. In het eerste jaar van de meting (2007) zat Leiden vier procentpunt onder het landelijk gemiddelde. Bij de laatste meting was het percentage gelijk (2013). In de jaren daartussen schommelt het Leids percentage rond het landelijke in een bandbreedte van -2 procentpunt tot +1 procentpunt (2010). In de grafiek staan de cijfers van alle jaren. Percentage dat vanuit de bijstand uitstroomt naar werk landelijk en Leiden Bron: CBS, bewerkt door BOA (opmerking: CBS geeft de gegevens per gemeente alleen als afgerond percentage). De dalende trend van de laatste jaren zal in Leiden, net als landelijk, voor het grootste deel door de crisis komen. Er is niet één verklaring voor het verschil in de Leidse cijfers en de landelijke cijfers. Want in de landelijke cijfers gaat het om het gemiddelde van alle Nederlandse gemeenten en die zijn onderling niet altijd vergelijkbaar op dit punt. De omstandigheden op de regionale en lokale arbeidsmarkt kunnen heel verschillend zijn. De Leidse arbeidsmarkt en het aantal mensen in de bijstand

3 De aard van de werkgelegenheid in Leiden (zorg, onderwijs, dienstverlening) is zodanig dat in tijden van laagconjunctuur de werkloosheid niet zo snel stijgt. Andere kant van de medaille is dat in tijden van hoogconjunctuur de werkloosheid ook niet zo snel daalt. Dit patroon zie je terug in de relatieve ontwikkeling van het aantal bijstandsuitkeringen sinds eind 2008, het begin van de crisis. Daarvóór daalde het aantal uitkeringen minder snel dan landelijk en de G32, daarná steeg het ook minder snel. In 2013 was de landelijke toename van het aantal bijstandsgerechtigden 9,2% (saldo van in- en uitstroom), in Leiden was dit 8,2%. Sinds het begin van de crisis is de omvang van het bijstandsbestand in Leiden veel minder toegenomen dan het landelijk gemiddelde (zie de tabel hierronder). Relatieve ontwikkeling aantal bijstandsuitkeringen t.o.v. ijkpunt eind 2008 Bron: CBS, bewerkt door BOA Omdat het aantal mensen in de bijstand in Leiden iets minder fluctueert dan landelijk is het aannemelijk dat in Leiden relatief meer mensen lang in de bijstand zitten. Naarmate men langer in de bijstand zit, is het moeilijker om daaruit te komen; de afstand tot de arbeidsmarkt wordt steeds groter. Dit is mogelijk ook een verklaring voor het feit dat het Leids percentage dat werk vindt vaak iets lager ligt dan het landelijke percentage. Uit het Rapport Aan het werk met de Leidse regio, opgesteld door Bureau Louter in 2013 blijkt dat het aantal banen voor laag opgeleiden in de Leidse regio relatief laag is. Laaggeschoold werk is normaal gesproken te vinden in de industrie, de detailhandel, in de horeca en in de zorg. De traditionele industrie is in Leiden bijna verdwenen, de detailhandel heeft het moeilijk en in de horeca wordt het laaggeschoolde werk veelal gedaan door studenten. Uitzonderingen zijn de ziekenhuizen, het onderwijs en de moderne industrie. In de Leidse regio omvangrijke zorgsector is wel werk voor laaggeschoolden. Juist in deze sector wordt echter veel laaggeschoold werk door (iets) hoger opgeleiden gedaan. Het persbericht van het CBS, dat de aanleiding was voor het bericht op Dichtbij.nl laat ook zien dat landelijk gezien met name jongeren tot 25 jaar er goed (17%) in slaagden om een baan te vinden. Leiden scoort op uitstroom van jongeren naar werk minder omdat het college erop inzet om jongeren weer gemotiveerd terug naar school of een opleiding te sturen. Dit levert ook uitstroom op. Jongeren die uitstromen naar ( tijdelijk) werk vallen vaak weer terug in de bijstand. Als zij terug naar school gaan en een startkwalificatie halen is de kans dat zij in de toekomst opnieuw een beroep op de bijstand doen kleiner. Leiden scoort dus minder op uitstroom van jongeren naar werk maar scoort beter als het gaat om uitstroom van jongeren naar scholing/opleiding.

4 2.Is het college het met de Leidse VVD eens dat de dalende trend van Leidenaren die vanuit de bijstand een baan vinden zorgelijk en onwenselijk is en zo spoedig mogelijk moet worden gekeerd? Zo ja, welke maatregelen neemt het college om Leidenaren uit de bijstand zo spoedig mogelijk aan een baan te helpen? In hoeverre gaat het nieuwe participatiebeleid hierbij helpen? Antwoord: Het college is het met de vragensteller eens dat een dalende trend in de uitstroom naar werk zeer onwenselijk is. Het aantal mensen in de bijstand mag niet hoger zijn dan absoluut noodzakelijk is. Voor een hoge uitstroom zijn een gunstige arbeidsmarkt en een positieve opstelling van werkgevers belangrijke voorwaarden In het Werkbedrijf van de arbeidsmarktregio Holland-Rijnland i.o. werken wij aan vergroting van de gezamenlijke betrokkenheid van werkgevers, werknemers en overheid.. Daarnaast passen wij het re-integratiebeleid voor zover het budget het toelaat steeds aan aan de veranderende arbeidsmarkt. Recent is de samenwerking met Randstad Uitzendbureau (Leidse kracht, powered by Randstad) gestart waarbij wij inspelen op de steeds meer flexibele arbeidsmarkt. Doelstelling is om in een vroeg stadium, direct na de uitkeringsaanvraag bijstandsafhankelijkheid te voorkomen. De samenwerking in Economie 71 met de ondernemers en onderwijsinstellingen in de Leidse regio stimuleert de economische activiteit en levert daarmee een bijdrage aan de groei van de werkgelegenheid. 3. In hoeverre is er sprake van een 'structurele' groep Leidenaren die al jaren gebruik maken van de bijstand en die maar niet aan het werk komen? Om hoeveel Leidenaren gaat het in verhouding tot het totaal aan Leidenaren in de bijstand? Antwoord: Een landelijk gegeven is dat: jongeren en mannen in de bijstand meer kans hebben op een baan. Uit eigen cijfers van de gemeente is af te leiden dat eind 2013 in Leiden personen in de bijstand zaten; van hen (45%) gedurende drie jaar of langer. Ouderen en vrouwen in de bijstand zitten langer in de bijstand dus ook in Leiden is het voor jongeren en mannen blijkbaar makkelijker om uit de bijstand te komen. Naarmate men langer in de bijstand zit wordt de afstand tot de arbeidsmarkt groter. In de tabel hieronder staan meer detailgegevens van de duur in de bijstand van de bijstandsgerechtigden die er eind 2013 in Leiden waren. De grafiek tenslotte laat in een oogopslag, het verband zien tussen sekse, leeftijd en duur in de bijstand. Duur Leidenaren in de bijstand, eind 2013 kenmerken afzonderlijk sekse leeftijd duur in de bijstand totaal mannen vrouwen * AANTAL < 1 jaar tot 2 jaar tot 3 jaar jaar of langer tot 10 jaar > 10 jaar PERCENTAGE 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% < 1 jaar 31% 36% 26% 67% 44% 29% 25% 18% 1 tot 2 jaar 14% 15% 13% 18% 19% 16% 12% 10% 2 tot 3 jaar 11% 10% 11% 10% 16% 11% 9% 9%

5 3 jaar of langer 45% 39% 50% 5% 22% 44% 54% 63% 3 tot 10 jaar 28% 28% 28% 5% 20% 36% 31% 28% > 10 jaar 17% 11% 22% 0% 2% 9% 23% 35% Bron: SZWnet gemeente Leiden Duur Leidenaren in de bijstand, eind 2013 kenmerken gecombineerd Bron: SZW-net gemeente Leiden, bewerkt door BOA 4. Is het college het met de Leidse VVD eens dat Leidenaren die jarenlang gebruik maken van de bijstand zich extra moeten inzetten om snel aan het werk te komen? Zo ja, kan het college toelichten wat haar inspanningen zijn om dit voor elkaar te krijgen en in hoeverre het nieuwe participatiebeleid hierbij gaat helpen? Zo nee, waarom niet? Antwoord: Het nieuwe Participatiebeleid is in het bijzonder gericht op mensen met arbeidsmogelijkheden die niet in staat zijn het wettelijk minimumloon (WML) te verdienen. Veel mensen die langdurig in de bijstand zitten zijn in beginsel wel in staat om het WML te verdienen maar zij hebben altijd een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Zij hebben geen recente werkervaring, zijn vaak laagopgeleid of hun opleiding is verouderd. In de Klant in Beeld gesprekken, die regelmatig met iedere bijstandsgerechtigde worden gevoerd spreekt de klantmanager deze mensen aan op hun verantwoordelijkheid om te werken aan terugkeer op de arbeidsmarkt. Als de kans op betaald werk klein is, wordt de klant om een tegenprestatie gevraagd. 5. Deelt het college de ambitie van de Leidse VVD dat het aantal Leidenaren die vanuit de bijstand een baan vindt in 2016 minimaal 11% (het niveau van 2007) is en zich dan eveneens boven het landelijk gemiddelde bevindt? Zo nee, waarom niet? Antwoord: Het college is ambitieus in zijn doelstellingen bij de uitvoering van de Participatiewet: zoveel mogelijk mensen aan het werk bij reguliere werkgevers en het aantal mensen in de bijstand moet zo laag mogelijk zijn. Een uitstroom van 11% is voor een grote gemeente in de huidige economische omstandigheden erg hoog en op het eerste gezicht niet realistisch. Zoals hiervoor al is opgemerkt, is het verschil in conjunctuur in vergelijking met 2007 erg groot. Het college streeft desondanks naar het hoogst haalbare en stelt zich in ieder geval ten doel dat de uitstroom naar werk substantieel stijgt ten opzichte van Niet onder het landelijk gemiddeld niveau presteren is daarbij een eerste richtpunt. 6. Is het college het met de Leidse VVD eens dat de Leidse regio de aankomende jaren de economische potentie heeft om bovenstaande ambitie ruimschoots waar te maken? Dit door een aantrekkelijke vestigingsstad te zijn voor (jonge) ondernemers die immers als enigen in staat zijn (in)directe banen te creëren en een overheid die de markt zo min mogelijk belemmert? Zo ja, kan het college aangeven hoe het ondernemers optimaal faciliteert en deze ambitie waarmaakt? Zo nee, waarom niet?

6 Antwoord: Ja. De economische potentie van Leiden en de Leidse regio benutten we als gemeente Leiden door duidelijke lokale en regionale doelen te formuleren en na te streven. Deze doelen en bijbehorende prestaties staan in Programma 3 Economie & Toerisme van de Programmabegroting 2015, zoals: Faciliteren van bedrijvigheid, starters en ondernemerschap in Leiden en het Stimuleren en de acquisitie van kennisintensieve bedrijvigheid en netwerken. Ook in regionaal verband zijn in de Economische Agenda Leidse Regio een aantal thema s benoemd die bijdragen aan onze economische potentie, zoals: Economische structuurversterking, Ondernemerschap & Starters, Vestigingsklimaat, ruimte & mobiliteit. Met concrete projecten en acties werken we deze doelen en prestaties uit zodat deze bijdragen aan o.a. Leiden (en de Leidse regio) als aantrekkelijke vestigingsstad voor (jonge) ondernemers en daarmee (in-) direct aan het creëren van banen op alle niveaus.