va - va re 258 v van aaf. Va wieë en zieë, van heinde en ver. Va hei valk m valk, vaal st m duif met een vale kleur.

Transcriptie

1 va - va re 258 v vadderón'zer o (vadderónzer) onzevader. vad'desjdeel o vaderlijk (erf)deel. vad'desjzie vaderszijde, vaderskant. Va - sjtamme vier va Ejelze. val st V verkl velsje val. De moes zoos in de -. Inne ing - sjpanne. val si m (vel st) 1 val (van vallen). Wie hoeëjer va, van (voor klinkers en d) van. Dat is va miech. de ledder wie sjlimmer d'r -. 2 geval. Wat Heë jong va hoes tse hoes. Doa wees iech nuus zouwts doe in deë - doeë? van aaf. Va wieë en zieë, van heinde en ver. Va hei valk m valk, bis doa is ing haof sjtond. Va wieds, van verre. val'le st, vool, jevalle vallen. Went me wus dat vaal st m duif met een vale kleur. me veul, da leët me ziech, als men alles van vaal si, vale st 1 vaal, verschoten. De tapieët is tevoren wist, zou men maatregelen nemen, 't -. 2 gemeen. Dat is inne vale hings. Vleesj vilt hem va jen lief, hij is in korte tijd vaam st m (veem) verkl veëmsje draad (garen). sterk vermagerd. Kriesj mar nit, doa hinge vilt Iech han jinne drüeje - ajen lief. Dat hingt an e zieë nog inne (als troost voor een kind dat gevallen veëmsje. Doe wits jinne - derva, daar weetje geen blik is)sem van. Iech krien hü de veem droes (na de operatie). Nit óp d'r kop jevalle zieë. Nit óp de moei vaan st v (vane si) verkl veënsje vlag. De - oessjtèche. D 'r nuie pastoer mit krüts en ihoale. Doe has de - eroes! Je vlagt! Bij de brónk sjtunt veënsjere langs d'r wèg. Heë drieënt wie de - noa d'r wink, de huik naar de wind hangen. Heë hauw ing -, hij rook naar alcohol. vaar'huier m ^ meester-houwer. vaar'jong m ^ sleper. vaar'sjtek m ^ stok met kleine hamer voor de opzichter en het hoger personeel. vaar'sjtiejer m ^ meester-opzichter. vaar'sjtoeëf v ^ ruimte bovengronds bij de schacht, waar de mijnwerkers even baden vóór zij de lift in gingen. vaar'sjtool m (vaarsjteul) lift. vaar'tsaug o voertuig. vaas st V (vaze si) verkl veës-je vaas. vaas si o (vaser) verkl vès-je vat, ton. Ing sjtim wie e leeg -. Vrisj van 't - sjmaat 't betste. Mai keul en naas, vult de sjuur en óch 't -. vaas'te vasten. Mit inne volle boech is 't jód -. vaas'tedaag m (vaastedaag) vastendag. Vaasteen abstinentsdaag, vasten- en onthoudingsdag. vaas'tepreëdieg v vastenpreek. Pastoer hooi de - zelver vaas'te(tsiet) v vasten(tijd). vaat V 1 oprit. Neëver 't hoes hant vier de -. 2 doodlopend straatje. Hinger die - is 't end van de welt. 3 twee emmers vol. Hol miech ing - wasser an 't puts-je. vad'der st m vader. Heë is perfek zie -, heë is zie - oes 't jezich jesjneie. jevalle zieë, niet op zijn mondje gevallen zijn. Iech vool benoa óppen ruk wie iech dat zoog, ik was stomverbaasd toen ik dat zag. Doa vilt miech evvel inne sjtee va jen hats. Deë rok vilt ruum. Mit de duur in hoes -. 't Hoes vilt miech óp d'r kop, ik kan het in huis niet langer uithouden. Dem zaan iech nuus mieë en went heë óppen sjtroas uwer miech veul. Miech is d'r kniet jevalle, ik ben moedeloos. Ziech nit zoeë fien jevalle, wees niet zo kieskeurig. Inne óp d'r sjnauts -, ongelegen komen. Deë vilt uwer zieng eje bee. val'obs o afgevallen fruit. val'piefv ^ stortkoker voor vuistenen. valsj 1 vals. Deë hat valsje tseng. Dat klonk wus -. 2 kwaad. Heë woar - óp miech. val'zóch V vallende ziekte. vanaa' sedert. - die tsiet zint vier jód vrunk. vanaaf' vanaf. - mörje is 't jesjef jesjlaose. vanauds' van oudsher. vandan' vandaan. Woa kuns doe -? va'nedreëjer m vaandeldrager. vanee' uiteen, uit elkaar. Noe jeeste -! Heb je van m'n leven! Deë kriet de moei nit -! Hij doet zijn bek niet open! Die tswai zunt -. van'ge, vong/vanget, jevange 1 vangen. Dat is inne woa me angere mit vingt, dat is een onnozele hals. 2 opdoen, oplopen. Iech hauw d'r sjnóp jevange. vank m vangst. Iech hauw inne jouwe -jedoa. va're, voor/varet, jevare rijden; varen. Weë jód sjmiert, deë jód viert, wie zijn voertuig op tijd oliet, zal er goed en vlot mee kunnen rijden; met

2 259 vas -veile een borrel op lukt het beter; met steekpenningen bereik je een hoop. Doamit woar heë nit sjleët jevare. vas vast. Tse - bingt nit, tse laos hilt nit. Deë sjteet - in zieng sjong. Deë is nit mieë - óp de bee. Doa hat me vaste pak aa. Inne vaste sjlof. Inne vaste kond. Iech woar - draa, ik was er vlak bij. Ing vaste hank. vas'binge, bong vas/binget vas, vas-jebónge vastbinden. vas'haode/vashauwe, hooi vas/heel vas, vasjehaode/vas-jehauwe vasthouden. Dem hole ze mit ziwe peëd nit vas. Heë hooi ziech vas an 't jelender Ziech d'r boech - van d'r laach. Hod miech vas, angesj jesjücht e ónjeluk. vas'kleëve vastplakken. vas'knubbe vastknopen. vas'leëje, laat vas, vas-jelaad vastleggen. vas'maache vastmaken. vas'sjnalle vastgespen. vas'sjtèche, sjtooch vas, vas-jesjtaoche vaststeken. vasteloa'vend m carnaval. Weë mit - nit jek is, deë is 't janse joar jek. Mit - bikt de mam nonnevótse en poeffele. vasteloa'vends-jek m carnavalsvierder. vasteloa'vendsverain m carnavalsvereniging. vasteloa'vendstsóg m (vasteloavendstsug) carnavalsoptocht. vas'tiegheet v vastheid. Dat werk hat jing -. 't Fondament jet deper oessjachte en da haste -. vas'vare, ziech, voor ziech vas, ziech vas-jevare (zich) vastrijden, zich in de nesten werken. Deë hat ziech vas-jevare. vas'zetse, zats vas/zetset vas, vas-jezatsd vastzetten. vas'zitse, zoos vas, vas-jezèse vastzitten. D'r knub zitst vas. Heë hauw ach daag vas-jezèse, hij had een week in de gevangenis gezeten. vauw st V verkl vausje vouw, plooi, rimpel. De - in de boks sjtrieche. Heë hat vauwe in de sjtier Inne in ing - houwe, iemand in elkaar slaan. vau'we ^? vouwen. vau'were si o hek dat vanzelf dichtvalt. vau'werok m (vauwerök) verkl vauweröksje plooirok. va weë'je vanwege. va woa' vanwaar. - kuns doe? va'zei m jong fokdier. vazelf, vazel'ver vanzelf. veë'dieg st klaar, gereed. Biste bauw -? D'r voellieg ziet jeer - werk. Dat kriet deë -! Iech weed mit dem -. Heë is - óp d'r tsóg, hij is doodop. veeg st V klap. Ing - mitkrieje. veeg st V feeks. Die auw -. veë'je st 1 vegen. Doe mots diech de sjong -. 2 rennen. Heë veegt wie inne haas. 3 klappen geven. Kóm mar heem, da krieste ze jeveëgd. Inne ing -. veë'jevuur o vagevuur. Ziech beëne vuur de erm zieële in 't -. veel st oorspr.: veil, te koop. In de uitdrukkingen: Die hauwe jet -, die waren iets van plan. Deë hat moekke -, die heeft kuren. Deë hat jekke tüen -, die zit vol gekke streken. veë'me st 1 afhalen. De boeëne -. 2 een draad in de naald steken. veer stvl veer. An de vere kent me d'r voeëjel. Inne de vere plukke, iemand plukken, 't Is nog jing - in de loeët, er is nog geen duif te bekennen. 2 pen. Dat is mit jing - tse besjrieve. 3 vet rondom het middenrif, ook ve'revet. veer st vier. veer'ekkieg, veer'ekketieg vierhoekig. veer'kank m (veerkenk) verkl veerkenksje vierkant. veer'vus-je o hagedis. veësj V (veësjte) hiel. De - van de hoas. Ziech óp de veësjte maache, opstappen. Iech zien livver dieng veësjte wie die jezich, ik zie je liever gaan dan komen. vel si o (veller st) verkl velsje vel, huid. 't - van ópjekaochde milch. 't - van ing trom. Deë is mar knaok en -. Inne 't - uwer de oere trekke. Went deë inne wink lieët, da krieste e - uwer de oge. Deë sjtikt i jee jód -. veld o (velder) verkl veldsje veld. veld'blom v verkl veldblömsje veldbloem. veld'brank m veldovensteen. veld'doef V (velddoe[v]ve) wilde duif. veld'hon v (veldhonder) patrijs. veld'krüts o (veldkrütser) veldkmis. veld'moes v (veldmuus) verkl veldmüs-je veldmuis. veld'sjlaat v veldsla. veld'wèg m (veldweëg) verkl veldweëgs-je veldweg. vel'le vellen, omhakken. De beum -.

3 vellieg - verdrüe je 260 vel'lieg vervallen. Doa is jet-, daar is iets gaande. De miet is -, nu moet de huur betaald worden. vel'ling V velg. Heë is óp de vellinge an 't klietsje, hij heeft geen tand meer in zijn mond (ironisch). verain' m vereniging. verains'kas v verenigingskas. verains'lokaal o verenigingslokaal. verains'maier m iemand die lid is van veel verenigingen. D'r Joep is inne -. verains'moor v iemand die met hart en ziel lid is van een vereniging, veran'kere verankeren. De moere zint verankerd. verau'ere oud worden, Heë is de letste joare sjterk verduerd. verbab'bele, ziech zijn mond voorbijpraten, verband' 1 o verband, Heë hat d'r erm in e -. 2 m vakbond, D'r Joep is in d'r krislieje -. verband'meester m ^ verbandmeester, verbands'boed V ^ verbandkamer. verband'tsüg o verbandmateriaal. verbank' m samenhang. De sjting zint jans oes d'r verbank. verbei'e, verboan/verbeiet, verboane verbieden. verber'je, verbórg/verberjet, verbórje verbergen. - helle, verstoppertje spelen. Verbórje of nit, iech kom (uitroep na het aftellen bij het verstoppertje spelen). verbeu'je st verboog, verboage krombuigen. verbeu'je, ziech, verbeujet ziech, ziech verboage een buiging maken. verbiem'sje een pak slaag geven, verbie'se, ziech, verhees ziech/verbieset ziech, ziech verbèse zich verbijten, Iech moeët miech verbiese umjee weerwoad tse jeëve. verbij' voorbij, verbin'ge, verbong, verbónge verbinden, verblief' si o verblijf. Heë hat nurjens e -. verbou'we verbouwen. verbrag'kele nachtbraken. Verbragkeld oeszieë. verbrè'che, verbrooch, verbraoche misdoen. Han iech jet verbraoche? verbren'ne, verbrank/verbrennet, verbrankd verbranden. Besser hel jebloaze wie d'r mónk verbrankd. Wie is 'tl Sjwats wen 't verbrankd is (afwimpelend antwoord). verbreu'zele bederven door te lang koken. D'r kaffieë is jans verhreuzeld. De tsiet -, de tijd verdoen. verbroech' m verbruik. verbur'je, ziech instaan (voor). verdach' m verdenking, Jef ins e runke óp -. geef alvast een rondje op voorschot (de verliezer moet betalen), verdamd' verdomd. Die verdamde boechpieng deet miech jewalt aa. verdan'ke te danken hebben aan. Dat verdank iech mieng eldere. verdau'we st verteren; verkroppen. Roeëd jemus verdauwt nit jód. Die wöad kank heë nit jód -. verdeens' m verdienste. verde'le verdelen. verde'ne st verdienen. De peëd die de haver -, krient ze nit. Ziech inne ablas -. verderf' m bederf. verder've, verdórfverdervet, verdórve bederven, verderven. E verdórve kink. Doa is nuus mieë aa tse -. Vrug sjterve, - en jing erve (naar men zegt, de gevolgen van inteelt). verdin'ke, verdaat/verdinket, verdaad 1 verdenken. 2 kwalijk nemen. Dat kan me jee kristemiensj verdinke. verdoeb 'bele verdubbelen. verdoeë', ziech, verdong ziech, ziech verdoa zich vergissen. Jidderinne verdeet ziech waal ins. Me kan ziech nit mieë verdoeë wie an de lü. verdoefte (ziech) zich uit de voeten maken. verdoetsd' beduusd. verdraag' o (goede) verstandhouding. Vóftsieg joar jetrouwd en ummer e jód -jehad. verdra'ge, verdroog/verdraget, verdrage verdragen, overweg kunnen. De kinger - ziech jód óngeree. Pak sjleet ziech, pak verdreët ziech (als waarschuwing zich niet te mengen in een ruzie). verdraos' m ergernis. verdrieë'ne verdraaien. Doe verdrieëns inne de wöad in d'r mónk. Inne d'r kop -, iemand het hoofd op hol brengen. verdrie've, verdreef/verdrievet, verdrève verdrijven. Zint boave ós óch de wólke al ins jrauw, losse vier zinge, - vier ze jauw (uit het Kerkrade-lied). Ziech de tsiet -. verdrin'ke, verdronk, verdrónke verdrinken. verdris'lieg verdrietig, spijtig, 't Is - weer, dat weer maakt je mismoedig. verdrüe'je verdrogen.

4 261 verduid'-verke verduid' verdraaid. -, hod üch ins sjtil! verdum'pele in de doofpot stoppen. verdütsje uitleggen. Verdütsj miech dat ins. verekskezeerf neemt U me niet kwalijk. veren'dere veranderen. verep'pele voor de gek houden. ve'revieë o pluimvee. Dat roazementsieg -, dat vervelend vrouwvolk. verf st V verf. De jeël -, geelzucht. verf'duppe o verfpot. verfle'je verplegen. verfoem'mele, verfroem'mele verkreukelen. verf oe'sje verknoeien. verfoe'tele verkwanselen. verfóm'faie verfomfaaien; verknoeien. verbaasd' gehaat. Heë hat ziech -jemaad. verhao'de, ziech/verhauwe, ziech, verhool ziech, ziech verhaode/ziech verhauwe zich gedragen. Heë verhilt ziech komiesj. verheem'lieje verzwijgen, stiekem achterhouden. verheë've, ziech, verhoof ziech, ziech verhoave zich vertillen. verhel'pe, verhólp, verhólpe verhelpen. verhoen'z^ verbasteren, verprutsen. verhön'gere verhongeren. verbou'we, ziech, verhouwet ziech, ziech verhouwe zich vergissen. Jong, doa han iech miech vies -. verhui'e verhoeden. Dat zal Jod -. verhu're, verhoeët, verhoeëd verhoren. verhu're, ziech, verhoeët ziech, ziech verhoeëd verkeerd horen. Iech hauw miech vies verhoeëd. verie're vereren. verjeëfs', verjeëvens tevergeefs. verjeë've, verjoof, verjoave/verjeëve vergeven. 't Is verjèse en verjeëve. Iech hauw de kaat verjeëve. verjeë've In de uitdrukking: Dat voeëjelnès is - (als men een nest aangeraakt heeft, komt de vogel niet meer terug), verjel'de vergelden, 't Sjteet tse -, tot wederdienst bereid, verjel'de, ziech, verjool ziech, ziech verjole zich bekopen. An deë uwerrok hauw iech miech vies verjole. verjeliech' m 1 vergelijk, schikking. Losse vier mar tsouw inne - kómme. 2 vergelijking. verjelie'che, verjeleech/verjeliechet, verjeleche vergelijken. verjenk'lieg vergankelijk. verjenu'je o genoegen. Mit dem wirke is jee -. verjès m vergissing, 't Is mit inne -passeerd. verjès'bóch o vergeetboek. Sjrief 't mar in 't -. verjè'se, verjoos, verjèse vergeten. Doe verjits d'r kop nog. Besser tswai moal jemèse wie ins -. Verjès dieng wöad nit! Weet wel watje nu zegt! Verjès 't oamsjuppe nit! 't Herjödsje hat dem -. Nuus is jauwer - wie inne jesjtórve miensj. Wat d'r kop verjeest, mósse de bee mis-jelde. verjèse, ziech, verjoos ziech, ziech verjèse zich vergissen. Jidderinne verjeest ziech waal ins. A dem han iech miech verjèse, hem heb ik onderschat. verjès'lieg vergeetachtig. verjif o vergift. verjif'te vergiftigen. verjoa', verjong, verjange vergaan. Iech verjon va honger, va doeësj, va kauw, va pieng. Heë verjeet van de vlüe. Ónkroed verjeet nit. verjöa're verjaren. De sjood is verjöard. verjoe'bele, verjoekse verkwisten. verjrab 'bele, ziech zich vergalopperen. verjrèfe beduimeld. verjrie'fe, ziech, verjreef ziech/verjriefet ziech, ziech'verjrèfe zich vergrijpen. Verjrief diech nit a dem! Tegen hem kun je het beter niet opnemen. verjun'ne, ziech, verjónt ziech, ziech verjónd wennen. Leef Kirchroa, wat woars doe sjun! Iech hof dat iech miech hei oave óch verjun (grafschrift van Friets Janssen). verkal'le, ziech zich verpraten, ver kammezöa'le afranselen. Deë kroog ze verkammezöald. verkau'we, ziech verkouden worden. Verkauw diech d'r karakter nit! Zorg datje geen kou vat! (ironisch). ver'ke o (verke/verkens/verkets) verkl verks-je varken. Mit inne 't - aafjeëve, met iemand de draak steken. Mit jet 't - aafjeëve, overvragen. 't - mankere. Vol wie e -, stomdronken. Heë ziet oes wie e -. 't Mets in 't - sjtèche losse. Dat maat 't - óch nit vet, dat zet geen zoden aan de dijk. Dat sjleet wie ing tsang óp e -. Weë ziech ónger de kleie miesjt, dem vrèse de -, wie met pek omgaat, wordt ermee besmet. Noen is 't an 't eng van 't -, nou is het afgelopen. Doa sjtrdue ze de - mit, dat is waardeloos, daar gooien ze je mee dood. Iech bin hei ummer 't -, ik heb het altijd gedaan. Wil -, pissebedden.

5 verkensbloas - vermei'e, ziech 262 ver'kensbloas v varkensblaas, ver'kenskop m (verkensköp) varkenskop; ook als scheldwoord, ver'kensmaat m varkensmarkt, Doe mots diech wèsje, mörje is -. ver'kenspoeët m verkl verkenspüetsje varkenspoot. ver'kenssjlechter m huisslachter voor varkens. ver'kenssjtal m (verkenssjtel) varkensstal. Bij dem is 't inne -. ver'kenstünnes m volksnaam voor Antonius met het varken (17 januari). ver'kensvaar m scheldwoord. ver'kensvoor o varkensvoer. verkeu'fer m verkoper. verkiek'ke, ziech, verkeek/verkiekket ziech, ziech verkèke zich verkijken op. An dat werk han iech miech vies verkèke. Verkiek diech nit a dem! Vergis je niet in hem. verkier' o verkeer. verkierd st verkeerd. Doe bis hei an 't - kantoer 't Kink is hü -, het kind is vandaag dwars. Die leëve in de verkierde welt. Deë hat e paar verkierde oge in d'r kop, hij heeft iets gemeens in zijn blik. verkier'diegheet v dwarsdrijverij. Dat is loeter - va dem. verkie're verkeren, omgaan met. verkik' m free-kick. verkin'zje, verkien'zje verkindsen, kinds worden. verkla'fe verklikken. verkleë'ne, ziech, verkleënet ziech, ziech verklend zich vergissen in zijn nadeel. An de koste hauw iech miech ram verklend. verklei'de m carnavalsvierder. Kiek nit zoeë wie inne -! Kijk niet zo verbluft! verklei'e, ziech zich verkleden. verklief sje verkwisten. verklop'pe verpatsen. Pruus I hat nuus I hat alles verklopd I de bedsjtat en d'r kammerpot (spotvers). verknald' verkikkerd. verknau'ze verkroppen. Heë kan dat mar nit -. verknoeëd'zje verknoeien. Heë verknoeëdsjt zieng tsiet mit allerhand breuzel. verknoe'vele verkreukelen. verko'fe, verkoat/verkofet, verkoad verkopen. verkóm'me, verkoam, verkómme vervallen, verkommeren. verkoof' m verkoop. verkrau'we bederven, verbruien. Heë hat 't bij miech verkrauwd. verkrè'sje behuild. E -jezich. verkroef'fe, ziech, verkroof ziech/verkroeffet ziech, ziech verkraofe zich verschuilen, 't Kink verkroof ziech hinger de sjóts va zieng mam. verkrum'mele tot kruimels maken. verlan'ge verlangen. verleëje/verlegke, verlaat, verlaad verleggen. Iech han d'r bril verlaad, ik ben mijn bril kwijt, ik kan mijn bril niet vinden. Dat is verlade waar (oud, bedorven). verlei'e verleden, -joar. verlepsjd' verlept. Die vrauw ziet - oes. verlie'be, ziech verliefd worden. D'r inne verliebt ziech in e roeëzeblad, d'r angere in ing kouwftat, over smaak valt niet te twisten, verlie're verleren, D'r opa weed absjtendieg, evvel 't kate hat heë nog nit verlierd. verliz'ze, verlüzze, verloor, verloare verliezen, Heë kiekt of heë de kui verloare hai, hij staat stomverbaasd te kijken, Doe has hei nuus verloare. A dem is inne sjriener verloare jejange. verloa'ge leugenachtig, verlo'be, ziech zich verloven. verloe'ë verluiden. Vier hant hure -, dat ózze kaploan pastoer weed. verloeënd' In de uitdrukking: De kaos is mit -, de kost is in het loon inbegrepen. verlo'fe verlopen. Deë jeldsjien is al lang -. Dat is inne - keel. verlo'fe, ziech, verleef/verlofet ziech, ziech verlofe zich verlopen. Iech hauw miech in Oche verlof e. Haste diech endlieg hei ins verlofe? Zien we je ook nog eens een keer? Wie has doe diech hei verlofe? Hoe ben jij hier verzeild geraakt? verlof'sjiech v ^ verlofdag. verlos' m In de uitdrukking: Óp dem is jinne -, op hem kun je niet rekenen. verlos' m verlies. verlos'se, verloos, verlosse verlaten. Heë is va Jodvermaach' o liefhebberij, plezier. vermaa'che vermaken. D'r nónk hauw hem 't hoes vermaachd. E kleed -. vermaa'che, ziech zich amuseren. De kinger vermaache ziech óngeree. vermei'e, ziech zich verhuren. Ziech bij inne boer als kneët vermeie.

6 263 vermeu'bele - versjniep'peld vermeu'bele afranselen. vermie're, ziech zich vermeerderen. Knieng, ratte en vleie - ziech wie d'r dauvel. vermie'te verhuren. vermoelle verkletsen. De tsiet -. vermoei'ie, ziech zijn mond voorbijpraten. vermoleste're, verammelestere molesteren, vernielen. vermüe'je o vermogen, bezit. verneë'me, vernoom, vernoame vernemen, horen. Doa vernumt me nog ins jet. verneftere schertsend voor: opluisteren. Vier zint nit kómme um de prieze voet tse sjnütse, mar um 't fes tse -. vernöa'ke bedonderen. vernoa'lieësieje verwaarlozen. vernónf' v verstand. Nem doch ins - aa, wees nou toch eindelijk eens verstandig. vernunf'tieg verstandig, serieus. Iech mós ins - mit d'r noaber kalle. veroer'dele veroordelen. verón'jelukke verongelukken. verordene're voorschrijven. verpak'ke 1 verpakken. Jet i kiste -. 2 ^ de betimmering opvullen met stenen, 'verpakhoots' en 'verpakiezer'. verpas'se missen. verpa've verschieten. De sjutserij hauw mennieg küejelsje verpaafd ier d'r voeëjel aaf woar verpie'fe, verpeefverpief et, verpèfe Inne ing -, een opmerking maken waar iemand paf van staat. verplakd' verwelkt. De blomme zint -. verplan'tse verplanten. Auw beum mós me nit -. verpol'vere verpulveren. verram'sje tegen afbraakprijs verkopen. Óp d'r jüddemaat weed mennieg deel verramsjd. verraosd verroest. verre'ebene verrekenen. verreë'ne verregenen. verrek'ke verrekken. Noe verrekste! Nou breekt mijn klomp! verren'ke verstuiken. Iech han miech d'r vós verrenkd. verreu're, ziech zich verroeren. Blief zitse woatste zits en verreur diech nit (bij verstoppertje spelen). verroa'ne verraden, 't Jild nit, ze hant miech - (bij het verstoppertje spelen). Inne de kaat-, uit de school klappen. Auw wiever en kling kinger - inne de kaat. verröa'ner m (verröaner) verrader. Inne - mós ziech hinger inne doeëdsjlöaner verberje, een verrader is nog erger dan een moordenaar. verróf'fe ongunstig aangeschreven. Inne - miensj. verrot'te verrotten. Vuursje sjtaoche in ing - wie. versja'le verschalen. Versjaald beer versjangele're bederven, toetakelen, mïneren. E versjangeleerd jezich. Maizon en aprilswink versjangeleert mennieg sjun kink. Versjangeleerde kleier versjen'ke, versjónk/versjenket, versjónke weggeven, schenken. versjef v vork. Mit mets en - èse. Mit de - sjrieve, met dubbel krijt schrijven. versjef se, ziech verkeerd schatten, zich verrekenen. An dat werk hauw iech miech vies versjetsd. versjie'de verschillend. versjie 'ne/versjienge, versjeen/versjienget, versjeëne/versjieëne verschijnen. versjik'ke versturen, verzenden. versjis'se, versjoos/versjisset, versjaose verschieten. Deë hat d'r mieëtste polver versjaose, die heeft zijn beste tijd gehad. De jardienge zint versjaose. versjlieb'bere verwaarlozen, verprutsen. Zie werk -. De tsiet -. versjlies' si m slijtage. An deë sjtaof is jinne -. versjlie'se, versjlees/versjlieset, versjlèse verslijten. De bee wille nit mieë, 't is versjlèse kroam! Heë weed vuur dom versjlèse. Inne vuur hoots en koal -, iemand niet hoog aanslaan. versjlik'ke, ziech zich verslikken. Houw miech ins mit ing hank in d'r ruk, iech han miech versjlikd. versjlis'se, versjloos/versjlisset, versjlaose wegsluiten. versjloa', versjloog, versjlage verslaan, 't Versjloog miech d'r oam, het benam mij de adem. versjloes' m (versjlüs) sluiting. versjlof'fe, versjleefversjloffet, versjloffe verslapen. versjnap'pe misgrijpen. De doef is versjnapd, de duif is schuw geworden door onhandigheid bij het vangen. versjnap'pe, ziech zich bekopen. versjniep'peld spichtig. Zie broor is e bis-je versjnieppeld, zijn broer is wat klein uitgevallen. Dat woar jinne versjnieppelde, dat was een potige vent.

7 versjnirke - vertselle 264 versjnir'ke verschroeien, versjnit m overschot bij stof of behang. versjnópd verkouden (neusverkoudheid). versjnüf se versnoepen. versjpil'le verspelen. Heë versjpillet kats en koeëjel, hij verspeelde zijn hele hebben en houden. versjprè'che, versjprooch, versjpraoche beloven. Vöal - en winnieg hauwe. Vöal - en winnieg jeëve deet de jekke i vraud leëve. Ing versjpraoche doef zitst nog lang nit óp d'r sjlaag, beloofd is nog lang niet gegeven. versjprèche, ziech, versjprooch ziech, ziech versjpraoche zich verspreken. versjrek'ke, versjrók/versjrekket, versjrókke doen schrikken. Doe mots jing kling kinger -. versjrek'ke, ziech, versjrók ziech/versjrekket ziech, ziech versjrókke schrikken. versjrie've, versjreef/versjrievet, versjrève voorschrijven. versjrie've, ziech, versjreef ziech/versjrievet ziech, ziech versjrève zich verschrijven. versjróm'pele, versjrum'pele verschrompelen. De eppel zint versjrumpeld. versjtank' m -i- o verstand, 't - kunt mit de joare. Dat jeet miech boave d'r -. Noe sjteet miech d'r - sjtil! Inne jet an 't - doeë, iemand veel narigheid bezorgen. Lang hoare, kót -. Deë hat mieë jeluk wie -. Inne jet an 't - bringe. versjtao'che verstoken. versjtèch' o schuilplaats. De kinger hauwe ziech e -jemaad. versjtè'che, versjtooch/versjtèchet, versjtaoche verstoppen. De sjoeël -, spijbelen. versjtees'temiech m verstand (schertsend). Doa han iech jinne va. versjtel'le, ziech zich anders voordoen dan men is. versjten'dieg verstandig. versjtend'nis o begrip. versjtimd' ontstemd, 't Klaveer is -. versjtoa', versjtong, versjtange verstaan, begrijpen. Sjprèch jet heller, iech versjton diech nit. Wen iech jód versjtange han, da jees doe doch mit. Heë versjtong dat oes de ef, hij begreep dat door en door. versjtoa, ziech, versjtong ziech, ziech versjtange 1 met elkaar overweg kunnen. Die tswai versjtónge ziech priema. 2 tot overeenstemming komen. Versjtut üch in die zaach, dan is d'r sjtriet bejrave. versjtoeë'se verstoten. versjtoek'ke verstuiken, verzwikken. Iech hauw miech d'r vós versjtoekd. versjtóp'pe verstoppen. D'r aafteufis versjtópd. versjtröp'pe, ziech verward raken. Iech hauw miech in de brieëme versjtröpd. versjud'de, versjód/versjuddet, versjód tappen. Mit de kirmens woeët ummer vöal beer versjód. versjum'mele beschimmelen. versju've, versjoof/versjuvet, versjoave/versjuufd verschuiven. versjwen'de verkwisten. versjwie'je, versjweeg, versjwèje verzwijgen. Versjwèje zieë wie d'r biechsjtool, zwijgzaam zijn als het graf. versjwien'de, versjwiendet, versjwoende verdwijnen. vertoeë'ne In de uitdrukking: Deë vertoeënet miech ewer ing! Die maakte een opmerking waar ik paf van stond! vertoe'sje si verwisselen; een ongunstige ruil doen. vertreë'ne, vertroon/vertreënet, vertroane 1 vertrappen. Doe vertreëns 't jezieëns. 2 vertegenwoordigen. Ózze verain woar óp 't bejrebnis jód vertroane. vertreë'ne, ziech, vertroon ziech/vertreënet ziech, ziech vertroane 1 een ommetje maken. Iech mós miech ins vertreëne. 2 misstappen. Tsakker, doa han iech miech vies vertroane. vertrek'ke, vertrok, vertrókke 1 vertrekken. 2 verkeerd opvoeden. Heë vertrok jing mien, hij vertrok geen spier. vertrek'ke, ziech, vertrok ziech, ziech vertrókke wegtrekken. De tsankpieng vertrukt ziech. 't Donderweer vertrukt ziech. vertrou'we vertrouwen. vertsaad' zoetelijk, kinderachtig. vertsap'pe tappen. vertseer m vertering, gelag. D 'r janse -jong óp d'r verain. vertsei'e vergeven. Kling kinger en auw lü mós me jet -. vertsei' si men o praatjes. Me zouw ziech nit an 't - van de lü óphauwe. D 'r -jeet dat..., men zegt dat... vertsel'le, vertsalt/vertsellet, vertsald vertellen. De jroeësmodder kank sjtondelank va vruier -. Doe kans miech vöal -! Je kunt me nog veel meer vertellen! Iech mós deë sjtrop jet

8 265 vertselle, ziech - verzou'we angesj -, ik moet die deugniet eens flink onder handen nemen. Iech wil üch jet - I va ziwe pitternelle I va ziwe pitte mie se I die jidder daag in bed sjie se (kinderrijmpje). vertsel'le, ziech zich vertellen. vertse're st versieren. vertse're si verteren. vertsiech'te óp afzien van. vertsol'le invoerrechten betalen. vertuf tele vertroetelen. Me zouw de kinger nitverval si o verval. Dat hoes is sjwoar i -. verval'le, vervool, vervalle vervallen. verval'sje vervalsen. vervan'ge, vervong/vervanget, vervange vervangen. verva're, vervoor/vervaret, vervare verrijden. Heë hat de kaar -, hij heeft de zaak verprutst. ver've verven, overdrijven. verveë'le, verveëlet, verveld vervelen. Deë miensj vervelt miech mit zienne domme kal. verven're vervoeren. vervlei'e, vervloog/vervleiet, vervloage vervliegen, verdampen. vervlók'ke vervloeken. verwaar'sjoeël v bewaarschool. verwa'de verwachten. Doe weëds mit de linke hank verwaad (gezegd als iemand niet op de afgesproken tijd komt). verwant' verwant. Vier zint wiedsjiechtieg mitee verwant. verwant'sjaf v familie, 't Weer en de - kanste diech nit oeszukke. verwa're bewaren. verwa'se vergroeien. Van 't wirke hauw heë inne - ruk. verweë'ze in staat van ontbinding verkerend. De liech woar jans -. verwen'ne, verweë'ne verwennen. Dat is inne verwende poet, inne verwende pungel. verwen'sjnitsje o (verwensjnitsjer) wentelteefje. verwe're verweren. verwer'me verwarmen. verwer'pe, ziech, verwórp ziech, ziech verwórpe 1 de verkeerde kaart gooien. 2 ^ verspringen. De koaleloag verwórp ziech. verwes'sele verwisselen. Ze - miech ummer mit mie broor verwie'se, verwees/verwieset, verwèse, verwijten. ver wie'ze, verwees/verwiezet, verweëze verwijzen. verwin'ge verwaaien. D'r hoof zank isjans verwingd. verwon'gere, ziech zich verwonderen. verwun'sje verwensen. Iech verwunsj die hore koppieng. verzam'mele vergaderen. / Kirchroa is - ing krankheet. verzam'melóng v vergadering. De - van d'r jemeenderoad. verzaofse, verzaotset, verzaotsd/verzaotse 1 verzouten. De tsoep -. Inne de tsoep -, iemand een streep door de rekening maken. 2 afranselen, verzauw'bautele verknoeien, verzau'wele verknoeien door te lang koken, verzen'ke verzinken, inlaten. Neël en sjroevve -. verzè'se verzot op, gek op. Iech bin - óp riestevlaam. Deë is - óp de kaat. verzets' o tandwerk van een klok; verzet, versnelling. Heë voor mit jroeës -d'r berg óp. verzefse, verzats/verzetset, verzatsd/verzatse 1 verplaatsen, verzetten; overplaatsen. De kommieze weëde döks verzatsd. E sjaaf -. De oer -. 2 belenen. 3 In de uitdrukking: Inne ing -, iemand een loer draaien. verzi'chere verzekeren. verzi'cheróngsnold v, verzi'cheróngssjpang v, zicherheetsnold veiligheidsspeld. verzich'tieg, vuurzich'tieg voorzichtig. verzieë', verzoog, verzieë bedienen, voorzien van de laatste H. Sacramenten, D'r kranke is mit alles - woeëde. verzieë', ziech, verzoog ziech, ziech verzieë zich verkijken. Me verziet ziech nit mieë wie an de lü. verzoeffe, verzoof/verzoeffet, verzaofe verdrinken, verzuipen. Is 't kaof verzaofe, da dekt me d'r puts tsouw, als het kalf verdronken is, dempt men de put. Deë verzüft in d'r uwerrok. Kats en koeëjel -, hoes en hof-, zijn hele hebben en houden verzuipen. Ing verzaofe kouw (een zuiplap). Naas wie ing verzaofe kats. verzoem'me verzuimen. D'r Tüen verzoemt jing proof verzoe're st verzuren. Inne 't leëve -. verzörje 1 verzorgen, 't Vieë -. 2 bezorgen. Kans doe miech jet mès - vuur d'rjaad? verzou'we vuil maken. Doe has diech van oave bis ónge verzouwd.

9 verzuk'-viltsloes 266 verzuk' m poging. Dat kunt óp inne - aa, dat valt te proberen. verzuk'ke, verzoeëfverzukket, verzoeëd 1 proberen. 2 verzoeken. ves'per v vesper, lof. Ze hat de - ónger de hoeëmès oeskómme, ze vlagt. Dat woar jet wie ing wil -, dat leek wel een Poolse landdag. ves'pere een pak slaag geven, de les lezen. Deë hauw ze jevesperd krèje. vet o vet. 't - sjwumt ummer oave, iemand met geld krijgt altijd zijn zin. Doe kries die - nog! Noe lekste -! Dat is te gek! Jód in 't - zitse. 't - hingert 'm nit, het vet zit hem niet in de weg. Inne 't - van de tsoep sjnütse, iemand iets afsnoepen, 't - is voet, het vet is van de soep. vet vet. Doa is de pan -, daar krijg je stevige kost. Zoeë - wie e verke, wie ing kwattel. Doe woar d'r bók -! Toen waren de poppen aan het dansen! Inne jouwe haan is zelde -. Zelver kaoche maat -. Inne nase winkter maat inne vette kirkef. vetdon'nesjdieg m donderdag vóór carnaval. vet'duppe o vetjrül m vetpot. vet'knoebbel m verkl vetknübbelsje vetbult. vet'koad v ingevet koord gebruikt bij het tollen. vet'koal m ^ vetkool. vet'mem v dikke vrouw. vet'molles m verkl vetmölles-je dikzak. vet'sjtrank m (vetsjtreng) 1 reep vet in mager vlees. 2 dikzak. vet'tieg vettig. vefwei vetweide. Heë leuft óp de -, het gaat hem goed. veu'le st, vólt/veulet, jevóld/jeveuld voelen. Weë nit hure wilt, deë mós. Dem mós iech ins an d'r tsank -. De welt is vol pieng en jidderinne veult de zieng. Me is zoeë aod wie me ziech veult. Ziech nit reëtóp -, zich niet lekker voelen. Veul diech ins an d'r kop! Ben je niet goed wijs? Woa me nuus ziet, is veule nit verboane. vieë' st o vee. Deë tieë is jód vuur alle -, dat drankje is overal goed voor. vieë'del st ol kwart. E - kieës, een kwart pond kaas. E - sjpek, een halve zij spek. E - aier, 25 eieren. Wie tsiet is 't? - óp vót! went 't sjleet, da sjleet 't drop! Weet ik veel! - vuur, - óp tswai, kwart voor, kwart over twee. 2 (woon)wijk. Heë woeënt in 't Haander -. vieë'dele kwart (deel van een dienst) overwerken. vieëdeljoar' o kwartaal. vieëdelsjtond' o kwartier. vieësj st V zwachtel, windsel. Ing - um d'r vinger doeë. Vruier kroge kling kinkere ing - um. vieësj si V vorst van een dak. Óp de - zoos ing kroa. vieësj 'bred o (vieësjbreer) boeibord. vieësj 'kink o boreling. vieësj 'pan v nokpan. vieë'tsieg veertig. Doe woar 't evvel -! Toen was de boot aan! De vieëtsiej er joare. vieëtsiegsjtondejebed o veertigurengebed. vieë'tsing veertien. vieë'zje si bakeren, 't Kinke -. Diech hant ze vruier tse vas jevieësjd, je bent niet goed snik. vief kwiek. E - mensje, keëlsje. vieg V (vieje sï) vijg. viejoeël' v verkl viejüelsje (viejüelsjere) viooltje. viel V vijl. viel'ie vijlen. Vientsens m St. Vincentiusvereniging tot steun aan de plaatselijke armen. Ze krieje van d'r -. vier wij. - maache vieroavend. -junt noa heem. vier'daag v feestdag. Inne haove -, een uitsluitend kerkelijk gevierde feestdag. vie're vieren; niet werken. Krank-, in de ziektewet lopen. Ónval -, in de ongevallenwet lopen. vier'oavend m vrije tijd na het werk. - maache, ophouden met werken. - beie, het sluitingsuur aankondigen. vies st V klap. Ing - um de oere. vies st vies, vuil, lelijk; erg. Iech bin - óp dat èse, ik ben vies van dat eten. - weer Vieze möp, vieze ammie, vuilpoes. Deë is -jevalle. Vier bejieënë ós nog ins óp ing - kier, we zien mekaar nog wel eens (dreigend). Doa haste evvel - jeluk jehad! viets V buigzame tak, twijg. vief se hard weglopen. viezaasj' v smoel. Iech houw diech óp dieng -. vie'ze klappen uitdelen. viez'zel m snipper, rafel. Inne - papier Doe kries jinne - mieë! Je krijgt niks meer! Doa is jinne - va woar! Daar is geen barst van waar! viez'zele rafelen; motregenen. Deë sjtaof viezzelt erg. 't Is d'r janse daag an 't -. viez'zelieg rafelig. viez'zeiswerk o peuterwerk. vil'der m vilder. vilts m vilt. vilts'loes v (viltsluus) viltluis.

10 267 vin'ge-vlekke vin'ge, vong, vónge vinden. Ing bling hon vingt óch al ins e köarsje. Dat is vónge vuur deë pries, dat is spotgoedkoop, 't End nit könne vinge. Heë zukt werk en beent Jod dat heë jee vingt. vin'ge, ziech, vong ziech, ziech vónge zich schikken. Ziech in 't leed nit vinge könne. Dat zal ziech wal vinge. vin'ger st m vinger. Ziech um d'r - drieëne losse. Inne mit d'r - noawieze. Dem bliet alles an de vingere kleëve. Hod de vingere bij diech, hou je handen thuis. Los de vingere derva! Brand er je vingers niet aan! Dem mós me óp de vingere kiekke. Heë hauw ziech in de vingere jesjneie. Heë maat jinne - krom, hij steekt geen poot uit. Dat kanste diech óp de vunnef vingere aaftselle. vin'gerbreed m vingerbreed. 't Kleed mós inne ~ kotter vin'gerdik vingerdik. vin'gerhód m (vingerhud) verkl vingerhudsje vingerhoed. vin'gerlink m vingerling. vin'gerrink m (vingerring) verkl vingerrings-je vingerring. vin'gervals gezegd als de knikker te vroeg van de duim glijdt. vink V vink. vin'kele, vun'kele vuurtje stoken. vin'sjeltieë m venkelthee. vin'ster v raam, venster. Doa vleit 't jeld de - oes. Dat vrommesj likt d'r janse daag in -. Dat is mar ing roet oes ing auw -, daar is niet veel aan verloren (gezegd als een vrijgezel sterft). vin'sterbank v (vinsterbenk) vensterbank. vin'sterjesjpan o raamkozijn. vin'sterleer o zeemleer. vin'sterraam m verkl vinsterreëmsje raam van een venster. vin'stersjlaag m (vinstersjleëg) blinde. visj, vusj m vis. Zoeëftoetsjieg, zoeë alleët, zoeë sjtom, zoeë jezónk wie inne -. Visje mósse sjwumme, de vis moet zwemmen. visj'blód, vi'sjeblód o vissebloed. Deë hat - in de oare. visj'daag m visdag. vi'sje vissen. visj'jeëd v hengel. visj'jraan v verkl visj-jreënsje visgraat. vlaam m (vleëm) verkl vleëmsje vla. Appelvlaam, ahriekoeëzevlaam, kieësjevlaam, kroeësjelevlaam, proemmevlaam, ries(te)vlaam. D'r inne hat d'r naam, d'r angere d'r -. vlaam'hoeët v latwerk om vla te vervoeren. vlaam'plaat v vlavorm. vlaam'sjóttel v vlaschotel. vlaarmoes, vlamoes v (vlaarmuus) verkl vlaarmüs-je vleermuis. vlaas o vlas. vlaas'kop m iemand met vlashaar. vlaas'oalieg m lijnolie. vlaas'vink v vlasvink. vlaas'zoam m lijnzaad. vlam V verkl vlemsje vlam. De - sjloog 'm in 't jezich, hij werd vuurrood van drift. vlaog si m 1 vlucht. Inne - doevve. In inne - woar heë bij miech, in een oogwenk was hij bij me. 2 val. Iech maachet inne - van de trap. vlaos mv haarslierten. Ze hant ziech mit de -, ze zitten mekaar in de haren. vlaos'kop m iemand met onverzorgd haar. vlech'de v baardeczeem. vleëjel m vlegel. vleesj o vlees. Heë sjniet ziech i zie eje ~. Dat is zie eje - en blód. 't - vilt hem va jen lief, hij vermagert sterk. Jereuchd - hilt ziech jód (als antwoord op een opmerking dat er veel gerookt wordt). Wild - in de wond. vleesj'bank v vrijbank in het slachthuis. vleesj 'brui v bouillon. vleesj 'hoak m (vleesjhöak) vleeshaak. vleesj'vlei v vleesvlieg, dikke aasvlieg. vlei st V vlieg. Deë deet jing - koad. Iech zits hei nit um vleie tse vange. Vleie vingt me mit hónnieg en nit mit essieg. Zoeëjaar de vleie an de moer hingere hem, hij is lichtgeraakt. vlei'e/vlüjje, vloog, jevloage vliegen. Jebroane doevve - inne nit in d'r mónk. Deë woar nog ins durch de wieëtsjafte an 't -, die was weer de kroegen aan het aflopen. Ónger de hoeëmès uvver de benk -, de roepen krijgen. Heë vloog veerekkieg de duur oes. vlei'edroad m vliegengaas. vlei'esjaaf o (vleiesjafer) verkl vleiesjèfje vliegenkast. vlei'esjtróngs m vliegenpoep. Zaag, bis doe d'r - an 't mitsjpille? (gezegd tegen iemand die verkeerde noten speelt), vlei'evenger m vliegenvanger, vlek V vlek, vlek'ke vlekken. Dat sjtaofje vlekt erg.

11 vlekkejoemmie - voel 268 vleie sjaaf vlek'kejoemmie m vlakgom. vlid'dieg smerig, lelijk, gemeen, 't Is - weer. Maach diech nit -. An dem maach iech miech de heng nit -. Mit de joare weed me aod en -. Heë sjoebbet ós oes vuur alles wat - woar Inne vliddieje möp. Ing vliddieje auw. Dat hat ing vliddieje moei an d'r kop. Dem hauwe ze - óngerhengs jehad. vlie'jer m vliegtuig. vloag st V (vlöag) windvlaag. vlöag st mv streken. Heë hat jekke -jemaad., vlöag st V rooilijn, 't Hoes sjteet oes de -. vloeë st V (vlüe) vlo. D'r poekkel, 't hemme vol vlüe han. Heë zetst hem ing - in 't oer, hij wekt zijn argwaan op. Kóm ins jauw! Jauw vingt me vlüe! (als afwijzend antwoord). Dat hunke kriet nog vlüe, dat loopt verkeerd af. Weë mit de hong sjloffe jeet, deë sjteet mit vlüe óp, wie met pek omgaat, wordt ermee besmet. Zoeë vöal sjood han wie d'r honk vlüe. vloeë vlooien. D'r honk -. Ze hant miech bij 't kate vliddieg jevloeëd, ze hebben me bij het kaarten lelijk geplukt. vloeë'kis v, vloeëpüs m spottend voor: bed. vloeë'maat m vlooienmarkt. vloeë'pansj, vloeë'piet, vloeëpungel m (scheldwoord). vlok V verkl vlöks-je 1 vlok. Dikke vlokke vole van d'r himmel. 2 vlokwol. vlok m (vluk) verkl vluks-je vloek. Inne - aaf riese. 't Is of zeus d'r- dri, het is als of er een vloek op rust. In inne - woar heë doa, in een ommezien was hij er. vlok'kebed o, vlok'kebül m dekbed met kapokvulling. vlók'ke vloeken. - wie inne karebengel. - dat d'r duvel bang weed. vluch'te vluchten. vlüe'jel m vleugel. De ende de vlüejele sjtoeppe. Heë lieët de vlüejele hange. Inne mit de vlüejele sjnappe, iemand bij zijn lurven pakken. vöa'dere 1 ^ delven, naar boven brengen. Wer hant hü jód jevöaderd. 2 Kinger nee, wat kan deë -! Goeie hemel, wat kan die bunkeren! vöa'dermasjiengm(vöadermasjienger) ^ ophaalmachine. vöa'dermasjienis m (vöadermasjieniste) ^ ophaalmachinist, vöa'deróng v ^ kolen winning, vöa'derzeelo (vöaderzeler) ^ stalen liftkabel, vöal st, vul si veel. - laant me óp ing kaar (gezegd tegen iemand die veel wil hebben). Ze hauwe tse winnieg vuur tse leëve en tse - vuur tse sjterve. vöal'moals In de uitdrukking: Uur zut óch - bedankd, dank u zeer. vöasj 'ter m boswachter. vóch V vocht, 't Zitst - in de moer voeëd v smalle, holle weg. Heë koam de - óp. voeëjel, voeë'gel m (vüejel) verkl vüejelsje 1 vogel. D'r - kent me an zieng vere. Vüejelsjer die tse vrug fleute, kriet de kats. In d'r mai leët jidder vüejelsje e ai. 't Kinke eest wie e vüejelsje. Deë hat d'r - nit aafjesjaose, hij heeft het buskruit niet uitgevonden. Deë woeët verzorgd wie e vüejelsje in e korfje. 2 vlieger. Los koad aaf, d'r - sjteet, ook: neem de gelegenheid waar. 3 doffer. D'r- is hinger de zij, de doffer jaagt de duif op het nest. voeëjelsliem m vogellijm, maretakken. voeë'jelsjaos m het vogelschieten der schutterij. voeë'jelsjtang v mast waarop de vogel geplaatst is. voeëjelskauw v verkl voeëjelskausje vogelkooi. voeëjelskoad v vliegertouw. voeëjelskörf m (voeëjelskörf) vogelkooitje. voeë'jelsmier m muur (Stellaria media). voeëjelszoam m vogelzaad. voel si, voelle st 1 lui, Heë is jet - an ing zie, hij is een beetje lui uitgevallen, Heë is tse - datte jaapt. Weë - is, mós loeës zieë. - lü zint jauw mui. Lange vaam, - nieënesje. Dem brikt d'r voelle sjwees oes, het luie zweet komt eruit, 2 rot, Inne voelle appel Heë hat inne voelle oam, zijn adem stinkt. Ing - wiets, een flauwe grap.

12 269 voelenser- vol Die bongs zint - woeëde, verlopen, ongeldig. ^ D'r voelle, dunne laag zachte, natte leisteen onder of boven een steenkoollaag. voe'lenser m luiaard. voe'leusere luieren. voel'heet v luiheid. Deë sjtinkt va -. voel'le rotten. Hat Tsint Jrit (20 juli) nase vus, da - de neus, regent het op Sint Margriet, dan rotten de noten (vanwege de langdurige regen). voel'lieg m luilak. D'r - mankere. D'r inne - sjteet d'r angere in d'r weeg. voer si V voor, ploegsnede. Ing jouw - vare. voes si V (vuus) verkl vuus-je vuist. Dat sjleet wie ing - óp e ouw, dat slaat als een tang op een varken. Ing - in tèsj maache, zijn woede verkroppen. Inne jet in de - duie, iemand geld in de hand stoppen. Doe bis mar ing - hoeëg en noen al an 't pief e? Inne ing - maache, iemand bedreigen. Jet óp eje - doeë, iets op eigen houtje doen. Heë is ing - hoeëjer wie e verke, hij is maar drie turven hoog. Jet óp de - èse. voes verschoten. De uwerjardiene zint -. Inne -, een ros paard. voes'bal st m voetbal. voes'dik zo dik als een vuist. Deë hat 't - hinger de oere, die heeft het lelijk achter de mouw. voes'hammer m vuisthamer. voessieg rossig. E - joelsje, meisje met rossig haar. voet weg, kwijt. - is de meusj! Dat gaat aan je neus voorbij. Doa is 't eng va -. voefblieve, bleef voet, voetblève wegblijven. voet'bloaze wegblazen. voet'bringe, braat voet, voetbraad wegbrengen, opbrengen. De poliesse hant hem voetbraad. voet'doeë, dong voet, voetjedoa wegdoen. voet'foesje wegmoffelen. voeffoesje, ziech ertussenuit knijpen. Went jesjpeuld moeët weëde, da foesjet mie sjwester ziech voet. voet'han, hauw voet, voetjehad 1 weg hebben. Heë hat jet va zienne pap voet, hij heeft wat weg van zijn vader. 2 in de gaten hebben. Wat deë wool, hauw iech dierek voet. Haste jet voet? heb je het door? voet'jage wegjagen. Jaag die kats voet! voet'jeëve, joof voet, voetjejoave weggeven. voet'joa, jong voet, voetjejange weggaan. Dat jeet voet wie vrisje brüedsjere, dat gaat grif van de hand. Jank voet mit dienne kwatsj! Schei uit met die onzin! Dem jong jet voet, hij liet er eentje vliegen, voet'kómme, koam voet, voetkómme wegkomen, wegraken. Maach datste voetkuns! 't Zint miech al drei jong doevve -. voet'krieje, kreeg voet/kroog voet, voetkrèje wegkrijgen. voet'kroame opruimen. voet'leëje/voetlegke, laat voet, voetjelaad wegleggen. D 'r voorman hat zieng sjmik voetjelaad, de voerman is gestorven. voeflofe, lofet voet, voetjelofe weglopen. Ós kats is voetjelofe. voet'losse, loos voet, voetjelosse weglaten. voet'maache, maachet voet, voetjemaad wegmaken. De blutsj lieët ziech -, de deuk krijgen we er wel uit. voet'maache ziech, maachet ziech voet, ziech voetjemaad ertussenuit knijpen; overlijden. D'r Joep hat ziech óch voetjemaad. voet'neëme, noom voet, voetjenoame wegnemen. voet'pisse, ziech ertussenuit knijpen. voet'sjikke wegsturen, versturen. voet'sjnappe weggrissen. voefsjnieë, sjneet voet/sjnieët voet, voetjesjneie wegsnijden, wegsnoeien. voet'sjpeule 1 wegspoelen. 2 afwassen. Sjpeul dat voet wat óp de aarieët sjteet. voet'sjtiwele de deur uit werken. voet'sjtoeëse wegstoten. voet'sjuppe wegscheppen. Ing kaar zank -. voet'trekke, trok voeftrekket voet, voetjetrókke wegtrekken, verhuizen. voef vare, varet voet/voor voet, voetjevare wegrijden. voef veëje wegvegen; wegrennen. voef werpe, worp voet, voetjewórpe weggooien. Dat meëdsje hat ziech voetjewórpe, dat meisje heeft zich vergooid. voef zeke, ziech ertussenuit knijpen. Zeek diech voet! Sodemieter op! vóftsieg vijftig. - joar in d'r lange roeëzekrans, vijftig jaar getrouwd. vóf'tsing vijftien. De v óf tsing - fenneks - jonge van de Hoots (bijnaam om de zuinigheid van de bewoners van de Holz te typeren). vol si 1 vol. D'r zaal woar brèchens -, de zaal was tot barstens toe vol. Went d'r zak - is, da bingt me hem tsouw, je moet van ophouden we-

13 völ - vós 'zoal 270 ten (met eten). Doa han iech de naas va -, dat hangt me de keel uit. In de volle werpe, op alle negen gooien. ^ Inne volle, een tot aan de rand gevulde mijnwagen. 2 dronken. Zoeë - wie ing kouw. Inne volle, E - joar, een dronkaard, een dronken man. Went d'r man - is, dat ziet de vrauw; mar went heë doeësj hat, dat ziet ze nit. - lü en kling kinger zage de woarheet. völ m ^ steenvulling in pijler. volang' V (voleng) verkl volengsje volant, mche. E sjun kleedsje mit e volengsje um d'r haos. volk o volk, menigte. völ'le 1 vullen. Ing kingerhank is jauw jevöld. Jevölde düfjere. 2 ^ het ontkoolde gedeelte in een pijler met stenen opvullen. Blink -, slordig opvullen. völ'lieg 1 ruim. D'r rok is jet -. 2 overvloedig. 't Jieët - eppel dis joar 3 volkomen. Dat is miech evvel - nui. vol'mond m volle maan. Deë hat e jezich wie d'r-. vol'sjtendieg helemaal. völ'sjtreeb m, völ'sjtrek v ^ vulpijler. vonk m vondst. Heë hat inne jouwe -jemaad. vonk V vonk. Ing - kan e jroeës vuur weëde. Doava haste jing - versjtank, daar weet je geen snars van. vón 'kelnagelnui spiksplinternieuw. voog st V voeg. voogtroeffel v troffel om te voegen. voog'werk o voegwerk. An dat hoes is jód -. voor st V vracht. Iech mós nog ing - sjlam idoeë. voor st o verkl veursje 1 voer. Dem mósse vier e veursje aaftrekke, die moeten we eens op rantsoen stellen. 2 voering. Doe has 't - an 't bülle, a) de voering puilt uit; b) je bent niet goed wijs. voor'bak m (voorbek) verkl voorbeks-je voerbak. voor'dóch o voeringstof. Als - broechet d'r sjnieder nissel, lienge en voorzie. voor'kaar v hoge stortkar voor kolen, stenen, zand, grind enz. Weë mit de - viert, hat 't doeëdshemme aa (het beroep van voerman was gevaarlijk). voor'kneët m knecht van de voerman. Vlókke wie inne. voor'man m (voorlü) voerman. Inne auwe - hüet nog ins jeer de sjmik knalle. voor'mansneël mv dikke schoenspijkers. voor'manspief v korte, kromme pijp. voor'wèg m (voorweëg) rijweg voor paard en kar. voor'werk o vrachtrijdersbedrijf. voor'werke knutselen. Wat bis doe an 't -! vo're voeren. Zint de dere jevoord? E kleed -. vós m (vus) verkl vus-je voet. Heë sjteet mit inne - in 't jraaf. Iech don de eëpel vuur de - oes, ik rooi de aardappels plant voor plant. Kómme vier bauw mit de vus ónger d'r dusj? Wanneer is het feest? Dat hat hank noch -, dat heeft kop noch staart. Dem hauwe ze va kop bis - oes-jesjtreufd, hem hadden ze uitgeschud. Iech han de vus an 't sjloffe, de vus zungele miech, mijn voeten slapen. Doa sjtoeës iech nog nit mit inne - aa, daar geef ik nog geen cent voor. Heë vilt uwer zieng eje vus. Inne jet vuur de vus werpe. Heë sjteet óp eje vus, hij staat op eigen benen. Iech mós joa woa d'r kezer tse - jeet. Jank miech oes de vus, loop me niet voor de voeten, 't Meëdsje is ónger de vus kómme, het meisje is op het slechte pad geraakt. Inne e vus-je verzetse, iemand beentje lichten. Inne haove - en tswai vingere, een vuist met gestrekte duim en de breedte van twee vingers. Jet ónger de vus oes wille han, een werk achter de rug willen hebben. Ing krankheet kunt tse peëd en jeet tse -. vósbank v (vósbenk) verkl vósbenks-je voetbank. Iech bin die vósbenks-je nit. vós'boam m (vósböam) vloer. vós'breed m voetbreed. vósj vers en vochtig tegelijk, klef. Vosje kieës. Vosje wek, vers witbrood. Ing vosje keëts brent nit. - beer ofmaibeer, moutbier. vós'-jich V voetjicht, podagra. vós'lies V (vóslieste) plint. vós 'moas v duimstok. vós'pad m verkl vóspedsje voetpad. Iech han e vóspedsje noa 't potmanee (gezegd door iemand die telkens moet betalen). vós'trit m 1 trap met de voet. I plaatsj va dank kreeg iech nog inne - hingernoa. Deë is nog jinne - weed, hij is geen schot kruit waard. 2 voetstap. In d'r sjnei kankste de vóstritte jód zieë. vós'volk o voetvolk. Kóm miech nit ónger 't -! Blijf op het goede pad! vós'zak m (vószek) verkl vószeks-je voetenzak. vós'zoal V voetzool.

14 271 vót - vrat'sel vót V verkl vutsje 1 achterwerk, gat. Ziech de bee noa'n - i sjtoa, doodmoe worden van het lange staan. Inne de - noadrage, iemand alles uit handen nemen. De - ihan, de pest in hebben. Doë hings miech de - oes, je hangt me de keel uit. Inne (mit tswai heng) an -joa, iemand met open ogen belazeren. Wen iech zoeë aod bin, da rent 't miech noa 'n - i, als ik zo oud ben, wie weet hoe ik er dan aan toe ben. Inne de naas in - sjtèche, sjtoeëse, iemand paaien, flikflooien. Jee hemme an de - en sjood bis uwer de oere. Jet vuur de - houwe, iets met de Franse slag doen. Zie hingt ziech alles um de -, zij geeft al haar geld uit voor kleding. Óp dat mets kanste mit de bloeëse - noa Kölle reze (gezegd van een bot mes). Inne an de oge aafzieë wat hem an de - feit, overdreven zorg voor iemand hebben. Heë verjeus de - nog, went heë ze nit zoeë vas hau, hij vergeet alles. Deë hat jing rouw in de -, hij is een draaikont. Deë hat e ai mieë in -, die is wat meer dan anderen. De - tsouwkniepe, het hoekje omgaan. Wenste nit braaf bis, krieste de - jehouwe. De - tjeën de krib werpe, de - umwerpe. Dem bekiek iech nog nit mieë mit de -, die kan doodvallen. Da haste diech waal an -jevóld, daar heb je je lelijk vergist. Deë is mit de -jemaad! Daar is een steekje aan los. 't Köpsje mós 't vutsje voethelpe (gezegd van een meisje dat zich opdirkt om een man aan de haak te slaan). Deë jekke traog drieënt mit de - wie ing winkmölle. Dat müet nog inne bessem in - han! (gezegd van een vrouw die met haar achterste draait). Wat deë in d'r kop hat, dat hatte nog lang nit in -, dat is een eigenwijs persoon. Hat die vrauw ziech zónne rieche man jetrouwd? An - (joechee)! Was het maar waar! Veul diech ins an -. Je kunt me gestolen worden. Zouwe vier livver jet uwer de - kalle? (gezegd wanneer een gesprek steeds maar over onaangename dingen gaat). Wat dat a jen lief hat hange, dat hat 't ziech mit de - verdeend. Me kan mit de - jing neus kraache, men kan geen ijzer met handen breken. Dat hat ing - wie inne boerebaanhof, zij heeft een achterste van heb ik jou daar. Weë dertjeën is, darf mit de - pitsje (gezegd als men ervan overtuigd is, dat iedereen het ermee eens is). Kiek ins in d'r sjpeiel, da zieste ing sjun -. Sjtat um d'r hese brei erum tse drieëne, küet heë besser zieng bloeëse - kiekke losse, in plaats van eromheen te draaien, kon hij beter open kaart spelen. 2 boomstronk. Iech zats miech óp ing - van inne boom. vóf kluie o sul. vóf laoch o (vótlöcher) verkl vótlöchs-je 1 aarsgat. Deë hat nuus ronger wie 't -, hij is straatarm. Deë hat e sjwats -, hij is van adel. Deë hat e jode -, hij is schatrijk. 2 vent van niks. Wat bis doe e -! vóts m (vuts) verkl vuts-je scheet. Deë maat van inne - inne dondersjlaag. Deë vilt uwer jidder -, die valt over iedere kleinigheid. Deë is jinne - weed. Inne - is besser in de wie welt wie in d'r enge boech. Doe has inne - in d'r kop, je bent niet goed wijs. Inne - sjtinkt, doamit inne doof óch jet derva hat. Deë lekt ziech vuur d'r jeringste - i je bed, als hem een scheet dwars zit, kruipt hij in bed. vóf se een scheet laten. Dem vóts iech uwerhoof, die blaas ik omver. Dat vóts iech veëdieg, daar ben ik zo mee klaar. Deë is van inne eëzel durch ing sjtalduur de welt i jevótsd, die is zo stom als het achtereind van een varken. Noa ing jouw eëtsetsoep mós me d'r lokmarsj könne -. Lek miech in d'r mouw jevótsd (krachtterm). vóftekletsjer, vótteveuler m iemand die zijn handen niet thuis kan houden. vóftekrüffer, vóftepütsjer m kontekruiper. vóf tes o 1 achterwerk, 't - is al monter (zegt men 's morgens bij het laten van de eerste wind). 2 snertvent. vóf tetèsj v achterzak. vóf verbrankd beteuterd. Heë sjtong doa wie -. vóf vinger m In de uitdrukking: Blief doa mit dieng vótvingere vanaaf! Blijf daar met je vuile poten vanaf! vraas st m vraat, het vreten. vraat v vracht. Ing - zank. Ing - mès. vrak, vrakkieg, vrakketieg wrang, scherp. Krikke zint vuur d'r vraos -. 't Sjteet hü inne vrakke wink oes 't oste. Vrakketieg wasser, hard water, vrang wrang. vrao'le st v (vraolets) juffrouw. vraos m vorst, het vriezen. D'r- zitst deep in de eëd. Iech han d'r-an de vus, ik heb wintervoeten. vraos'weer o vriezend weer. vrat'sel v verkl vretselsje wrat. 't Loet tsoem doeëd I 't loet tsoem jraaf \ iech wèsj miech alle vratsele AO/" (Vroeger dacht men dat wratten ver-