TOETS BIODIVERSITEIT

Transcriptie

1 TOETS BIODIVERSITEIT Opdracht 1 Inleiding Deze toets over biodiversiteit is - dat zal je nu niet meer verbazen - een beetje anders de biologieproefwerken die je gewend bent. Een woord ter geruststelling is daarom op zijn plaats. De drie opdrachten van deze toets lijken sterk op de opdrachten die je hebt gemaakt over de website InterWad in de laatste les. Je zult ook nu weer weet-vragen, opzoek-vragen en denkvragen tegenkomen. Ook je eigen mening wordt af en toe gevraagd. Maak de vragen op dezelfde manier als je in de lessen over biodiversiteit hebt gedaan. Als je opdracht 1 en 2 afkrijgt hebt je in elk geval een dikke voldoende. Je hebt 40 minuten de tijd voor de hele toets. Dat is ruim genoeg tijd voor alledrie de opdrachten. Je hoeft je dus niet te haasten. Veel succes! Astrid, Babette en Daan Bronnen: 1, 2, 3 en 4 a) Wat is volgens jou een goede definitie van het begrip biodiversiteit? Je mag de definitie noemen die je met de klas hebt bedacht, maar je mag ook je eigen geven. Zorg dat alle informatie die je nodig hebt om biodiversiteit te meten in de definitie wordt genoemd. b) Bestudeer de bronnen 1 en 2. Kijk nu nog eens naar je definitie van biodiversiteit. Welke informatie ontbreekt in bron 1? En welke informatie ontbreekt in bron 2? c) Wat kan je zeggen over de biodiversiteit van de gewone zeehond, de grijze zeehond, de ringelrob, de zadelrob en de klapmuts in de Waddenzee, als je bron 1, 2 en 3 samenneemt? Leg je antwoord uit met behulp van de definitie. d) Volgens bron 4 komen er ook andere zeezoogdieren dan zeehonden en robben voor in de Nederlandse kustwateren. Lees de informatie in de tabel van bron 4 goed door. Welke dieren zijn dat? Vind jij dat deze dieren ook meetellen voor de biodiversiteit in Nederlandse zeeën? Geef je eigen mening en leg je antwoord uit. Er is geen goed of fout antwoord, als je uitleg maar duidelijk is. Gebruik het begrip biodiversiteit. Opdracht 2 Bron: 2 a) Bestudeer de grafiek over de Gewone zeehond (bron 2, bovenste grafiek). Wat is volgens deze grafiek slecht voor het aantal Gewone zeehonden in de Waddenzee? b) Wat denk je dat juist goed zou zijn voor het aantal Gewone zeehonden? c) Bekijk nu ook de grafiek van de grijze zeehond (bron 2) en vergelijk de informatie over beiden soorten voor de periode (Let op: de schaalverdeling is niet hetzelfde.) Welk verschil valt je op tussen de Gewone en de Grijze in de toename en afname van de aantallen zeehonden? Verklaar dit verschil. d) Als één of meerdere soorten plotseling sterk in aantal achteruitgaan, met andere woorden: als de biodiversiteit kleiner wordt, betekent dat dan altijd dat het slecht gaat met de natuur? Geef je eigen mening en leg je antwoord uit. - Vergeet opdracht 3 niet! - 4 HAVO 1

2 Opdracht 3 Bronnen: 5 en 6 a) De beide practicumlessen en de les daarna, gingen over ordening: het indelen van soorten. In de tabel van bron 5 kun je lezen dat de afdeling weekdieren tot het rijk der dieren behoort. Verder is de tabel alleen duidelijk voor lezers die wat ordening afweten. Neem onderstaand schema over op je proefwerkblaadje en maak het af door de termen in te vullen in de rechter kolom. Eén term moet je dus twee keer gebruiken. Schimmels Planten Weekdieren Insecten Termen: afdeling, rijk, klasse b) Wat vind je op het eerste gezicht logischer: dat een afdeling meer soorten bevat dan een klasse, of dat een klasse meer soorten bevat dan een afdeling? Waarom vind je dat logischer? c) Kies één van de twee onderstaande vragen en maak hem. 1. Eva, een bioloog, zegt dat bron 5 en 6 over biodiversiteit gaan - zoals er inderdaad boven staat - hoewel je de definitie van biodiversiteit misschien niet direct terug kunt vinden. Geef argumenten waarom Eva volgens jou wél gelijk kan hebben. Laat zien wat je kan, ook al vindt je zelf misschien dat zij eigenlijk geen gelijk heeft. óf: 2. Stelling: dezelfde informatie die je in de figuur van bron 6 vindt, staat ook in de tabel van bron 5, en er ontbreekt in beide bronnen dezelfde informatie over biodiversiteit. Geef een korte maar toch duidelijke uitleg van deze stelling. Laat zien wat je kan, of je het nu wel of niet deze stelling eens bent. 4 HAVO 2

3 BRON 1 Verspreidingskaarten van 5 soorten zeehonden en robben in het Noordzeegebied Gewone zeehond Grijze zeehond Ringelrob Zadelrob Klapmuts 4 HAVO 3

4 BRON 2 Gewone zeehond in de Waddenzee Grijze zeehond in de Waddenzee 4 HAVO 4

5 BRON 3 Legenda Zeehondenligplaatsen Steden en dorpen 4 HAVO 5

6 BRON 4 ZEEZOOGDIEREN VAN DE NEDERLANDSE KUSTWATEREN De Waddenzee en de Noordzee Hoofdgroep Groep Soort Inheems? Veranderingen Opmerkingen Walvisachtigen potvis nee n.v.t. spoelen soms aan als ze ziek zijn Dolfijnen bruinvis ja afgenomen, neemt weer toe neemt de laatste 8 jaar weer toe als wintergast tuimelaars ja sterk afgenomen vroeger in kleine aantallen, nu nog maar af toe gezien witsnuitdolfijn ja, zeldz. *) neemt een klein beetje toe nu meer dan vroeger, in plaats van tuimelaars Vinpotigen spitssnuitdolfijnen Robben en zeehonden witflankdolfijn nee niet van toepassing in 25 jaar 5 keer aangespoeld orka dwaalgast n.v.t. de laatste aanspoelde orka werd gevonden in 1963 grijze dolfijn ja, z.z. **) n.v.t. soms waargenomen gestreepte dolfijn nee n.v.t. bijna nooit boven 50º NB gewone dolfijn ja, zeldz. n.v.t. komt in alle warmere zeeën en oceanen vrij algemeen voor griend ja, zeldz. n.v.t. alle grienden op het noordelijk halfrond vormen één populatie spitssnuitdolfijn ja, zeldz. n.v.t. regelmatig in noordelijke Noordzee waargenomen butskop ja, zeldz. n.v.t. gewone zeehond ja weer toename na sterke afname door epidemie nu weer toenamen grijze zeehond ja toename sinds 20 jaar weer toename, vooral in Waddenzee ringelrobben dwaalgast n.v.t. worden soms waargenomen zadelrobben dwaalgast n.v.t. worden soms waargenomen klapmutsen nee n.v.t. heel af en toe waargenomen Bron: deze tabel is samengesteld aan de hand van informatie van Interwad, *) zeldz. = zeldzaam **) z.z. = zeer zeldzaam 4 HAVO 6

7 BRON 5 Uitleg bij de onderstaande tabel De onderstaande tabel geeft je informatie over de biodiversiteit van de aarde. Er staan zóveel soorten in dat de aantallen soorten per groep zijn weergegeven. De definitie van biodiversiteit, die je met je klas hebt gemaakt, is ook voor deze tabel goed. Dat is voor opdracht 3 niet zo vreselijk belangrijk. Deze onvoorstelbare telling is gedaan door duizenden biologen en vrijwilligers over de hele wereld. Al die gegevens zijn daarna verzameld door de Verenigde Naties - de VN - tijdens een project dat Global Biodiversity Assessment heet (GBA, zie de 5 e kolom van de tabel). In het Nederlands betekent dat letterlijk: Wereldwijde Meting. De van de Wereld 1995 Groep Aantal soorten (x 1000) Kennisniveau Beschreven Geschat (hoog) Geschat (laag) Geschat (GBA) Virussen slecht Bacteriën slecht Schimmels redelijk Eencelligen slecht Algen slecht Planten goed Dieren: Aaltjes slecht Schaaldieren middelmatig Spinachtigen middelmatig Insecten middelmatig Weekdieren middelmatig Gewervelden goed Diversen middelmatig Totaal slecht Bron: deze tabel is met een kleine vereenvoudiging van de groepsnamen overgenomen uit een artikel van Dr. Peter Schalk, uit het tijdschrift Natuur & Techniek van juni 1998, pagina HAVO 7

8 BRON 6 De van de Wereld 1995 Bron: bladzijde uit een boek van Dobson (1995, 1997) 4 HAVO 8