Aan de leden van de Statencommissie Omgeving en Milieu

Transcriptie

1 Aan de leden van de Statencommissie Omgeving en Milieu Datum : 14 april 2009 Briefnummer : /16/A.8, MTZ Zaaknummer : Behandeld door : Spiegelaar J. Telefoonnummer : (050) Antwoord op : Bijlage : Onderwerp : beantwoording vragen over afvalopslag in Groningen Geachte dames en heren, Tijdens uw vergadering van 4 maart 2009 is u toegezegd dat wij een overzicht geven van risico's bij afvalverwerkende bedrijven en aangeven hoe wij omgaan met toezicht en handhaving in geval van overtredingen. Aanleiding was de brand bij een afvalverwerker te Leek. Bij deze en bij afvalverwerkers in het algemeen, spelen drie zaken, namelijk; brandgevaar, negatieve waarde van opgeslagen afval en het daarmee samenhangend Besluit financiële zekerheid. Brandgevaar Bij een deel van de afvalverwerkende bedrijven worden brandbare afvalstoffen (papier- en plasticafval) opgeslagen. Enkele malen is er in dit soort opslagen brand uitgebroken door waarschijnlijk broei. In principe is de gemeente (brandweer) verantwoordelijk voor brandveiligheid. Gebleken is nu dat het wenselijk is om ook in de milieuvergunning voorschriften over brandveiligheid op te nemen. Deze voorschriften worden in overleg met de brandweer opgenomen. Deze voorschriften hebben betrekking op compartimentering, blusvoorzieningen en eventueel temperatuurmonitoring. Voor zover in bestaande vergunningen brandveiligheidsvoorschriften zijn opgenomen, wordt op de naleving ervan door ons ook toegezien. Maar ook indien er geen voorschriften zijn opgenomen is brandveiligheid altijd onderwerp van toezicht. Voorgeschreven voorzieningen en toezicht daarop beperken het risico maar zijn geen garantie zo is gebleken. De recente branden bij bedrijven hebben niet uitgewezen dat een en ander het gevolg zou zijn van sluimerende gebrekkige voorzieningen die door een toezichthouder hadden moeten worden geconstateerd. Per 1 november 2008 is het Besluit brandveilig gebruik bouwwerken (Gebruiksbesluit) in werking getreden. Het Gebruiksbesluit regelt alle zaken rond brandveiligheid betreffende brandgevaarlijke stoffen die niet milieugevaarlijk zijn (o.a. hout, rubber, kunststoffen, papier). De gemeente (brandweer) is bevoegd gezag. Voor brand- en milieugevaarlijke stoffen geldt dat de brandveiligheid nog steeds geregeld wordt in de milieuvergunning.

2 Negatieve waarde van opgeslagen afvalstoffen De huidige recessie heeft gevolgen, ook voor bedrijven in Groningen. Naast gevolgen voor de financiële positie en werkgelegenheid kan de recessie ook gevolgen hebben ten aanzien van de naleving van milieuregels en ook ten aanzien van het voortbestaan van bedrijven. Bij afvalverwerkende bedrijven is vrijwel altijd sprake van opslag van goederen met een negatieve waarde (schrootbedrijven uitgezonderd). In geval de crisis doorzet en er bedrijven failliet gaan kan dat financiële gevolgen hebben voor de provincie als het een afvalverwerkend bedrijf betreft. Bij faillissement blijft veelal afval achter dat vroeg of laat opgeruimd dient te worden. Schrootverwerkende bedrijven Opgevallen is dat in de demontagewereld slopers hun terreinen opnieuw indelen om zoveel mogelijk te kunnen opslaan. De afzet van zogenaamd gruisijzer (geshredderd schroot) stagneert onder invloed van de recessie. Schroot heeft nooit een negatieve waarde en de prijs van schroot trekt vroeg of laat wel weer aan, zodat wij op dit vlak geen financiële risico's lopen. Afvalverwerkende bedrijven Afval is erg conjunctuurgevoelig. Enerzijds is de hoeveelheid afval rechtlijnig verbonden met de productie. Minder productie levert minder afval en dus minder verwerkingsactiviteit. Anderzijds is afval altijd de sluitpost van een productiebedrijf. Producten leveren geld op en afval kost vaak geld. De afvalbranche is erg gevoelig voor deze recessie. De branche op zich is niet erg open, desondanks zijn er concrete aanwijzingen dat enkele bedrijven in zwaar weer verkeren. Eind 2008 hebben wij de aanwezige voorraden bij afvalverwerkers geïnventariseerd. In de provincie Groningen lag op dat moment ca. 2,16 miljoen ton afval. Nadrukkelijk wordt hierbij aangemerkt dat dit reguliere voorraden zijn binnen de vergunningsvoorwaarden (3.3 miljoen ton). Er is ook nog geen beeld dat voorraden over de maximaal vergunde hoeveelheden heen gaan. Wel zien wij dat bedrijven opschuiven naar de maximaal vergunde opslaghoeveelheid. Het is zaak dat de toezichthouders de komende tijd de ontwikkelingen op de voet volgen, omdat niet uitgesloten is dat bij enkele erg conjunctuurgevoelige bedrijven toch stagnatie optreedt. In de boven genoemde inventarisatie zijn gemeentebrengstations en gemeentelijke KGA-depots niet meegenomen evenals schrootverwerkers en puinbrekers. Wij gaan er vanuit dat gemeenten hun verantwoordelijkheid te allen tijde nemen en zowel ijzer als puin hebben per definitie een positieve waarde. Toezicht en handhaving In alle gevallen geldt dat wij in ons toezicht extra aandacht besteden aan de opgeslagen hoeveelheden afval. In geval er een vermoeden bestaat van een dreigend faillissement, wordt speciale aandacht besteedt aan het beperken of opruimen van opgeslagen afvalstoffen. De opslag op enig moment is in elke vergunning gemaximaliseerd, bij (dreigende) overschrijding wordt er per definitie handhavend opgetreden. In dit kader zijn er twee projecten gestart op het gebied van administratief toezicht. Eén project ziet er op toe dat bedrijven tijdig en volledig de inname en afgifte van afvalstoffen melden aan het Landelijk Meldpunt Afvalstoffen Het andere project ziet toe op het periodiek in beeld brengen van de hoeveelheid opgeslagen afvalstoffen. Met deze projecten hebben wij een instrument om het inzicht en daarmee de beheersbaarheid van afvalstromen te vergroten. Beide projecten worden in 2009 geëvalueerd. Eventuele consequenties uit deze evaluatie zullen in overleg met alle betrokkenen worden ingevoerd.

3 Probleembedrijven In het algemeen betreft het hier bedrijven die goed draaien en bij normale omstandigheden geen risico lopen op faillissement. Onder invloed van de recessie kan dit in de nabije toekomst veranderen. In de lijst staan twee bedrijven die als risicovol bestemd kunnen worden. Één bedrijf is reeds failliet, een tweede bedrijf staat op het randje van faillissement. Bij beide bedrijven is sprake van het achterblijven van afvalstoffen. Vooralsnog heeft dat geen gevolgen voor de provincie omdat het failliete bedrijf nog onder de curator zit en voor beide bedrijven geldt dat er wellicht overname kandidaten beschikbaar zijn. In de statenkast hebben wij voor u een bijlage ter inzage gelegd met een overzicht van de situatie eind Het betreft bedrijfsgegevens die specifiek zijn te herleiden zodat openbaarheid niet gewenst is. Wij leggen u daarom, op grond van artikel 25.2 van de Provincie wet, ten aanzien van genoemde bijlage vertrouwelijkheid op. Besluit financiële zekerheid Het Besluit Financiële Zekerheid milieubeheer (hierna: Besluit FZ) geeft ons voor de in het Besluit aangegeven gevallen de bevoegdheid (geen plicht) om financiële zekerheid op te nemen als vergunningvoorschrift in de milieuvergunning. Doel van het Besluit is om te voorkomen dat de overheid of derden opdraaien voor de kosten van bodemverontreiniging of het verwijderen van opgeslagen afvalstoffen in plaats van de veroorzaker. Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen indien de vergunninghouder failliet gaat. Op 13 juni 2006 (brief /A.12) hebben wij ter uitvoering van het Besluit FZ de beleidsregel Provinciaal beleid Besluit financiële zekerheid milieubeheer vastgesteld. De hoofdpunten uit onze beleidsregel zijn: 1. De provincie zal geen financiële zekerheid eisen indien de beheerskosten voor de opgeslagen afvalstoffen beneden het drempelbedrag ,- uitkomen. 2. Bij de beslissing tot het al dan niet opnemen van de eis tot het stellen van financiële zekerheid op basis van het Besluit in een te verlenen vergunning worden (overeenkomstig het Besluit en de VROM Handreiking Besluit financiële zekerheid) in ieder geval de criteria liquiditeit en solvabiliteit betrokken. Bij de berekening van de liquiditeit wordt uitgegaan van een minimumnorm van 1,1 voor de current ratio, en voor de berekening van de solvabiliteitsratio wordt uitgegaan van een minimumratio van 0,25 (overeenkomstig Bijlage 2 van de VROM Handreiking Besluit financiële zekerheid). 3. De provincie zal geen financiële zekerheid eisen indien de inrichting wordt gedreven door een overheid. 4. Daar waar van toepassing, zullen bestaande vergunningen bij tussentijdse wijzigingen op basis van de artikelen 8.22 (actualiseringplicht) en 8.23 (ambtshalve wijziging) van de Wet milieubeheer worden aangepast aan dit beleid. Onlangs heeft minister Cramer van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu besloten gevolg te zullen geven aan een breed gesteunde Tweede Kamermotie waarin intrekking van het Besluit Financiële Zekerheid werd gevraagd. Inmiddels is dit voornemen nader geconcretiseerd in een brief d.d. 5 november jl. waarin de minister mededeelt dat het Besluit FZ gelijktijdig wordt ingetrokken met de invoeringsregelgeving voor de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (hierna: Wabo). Richtdatum voor de inwerkingtreding van deze Wabo is 1 januari Met het intrekken van het Besluit vervalt de bevoegdheid om financiële

4 zekerheidsverplichtingen op basis van het Besluit FZ in vergunningen op te nemen. De minister verzoekt om vooruitlopend op de intrekking van het Besluit niet langer financiële zekerheidsverplichtingen in vergunningen op te nemen. Vigerende financiële zekerheidsverplichtingen op basis van het Besluit zullen, nadat het Besluit is ingetrokken, van rechtswege komen te vervallen. Gezien de inhoud van het schrijven van de minister hebben wij het volgende besloten: 1. Af te zien van het vragen van financiële zekerheid bij vergunningverlening. Deze lijn betekent tevens het einde van het provinciale beleid terzake, i.c. het vragen van financiële zekerheid bij risico's v.a ,= zoals verwoord in ons eerder genoemd besluit van 13 juni 2006; 2. Bestaande zekerheidsstellingen i.h.k.v. al verleende vergunningen vooralsnog intact te laten. De brief van de minister van VROM biedt geen aanknopingspunten voor het ambtshalve danwel op verzoek intrekken van bestaande financiële zekerheden. Wij zijn voornemens om de bestaande zekerheidsstellingen in stand te houden, zeker gezien het huidige economische klimaat. Conclusie In de provincie Groningen is voor alle in dit kader bedoelde bedrijven een totale opslag van 3.3 miljoen ton afval vergund. De aanwezige voorraad eind 2008 bedroeg ongeveer 2,16 miljoen ton. Aan de opslag van afvalstoffen kleven risico's. Deze risico's omvatten brandgevaar en de aanwezigheid van een behoorlijke hoeveelheid negatief kapitaal. Op de brandveiligheid wordt samen met andere handhavingspartners (o.a. brandweer) toezicht gehouden en daar waar nodig wordt handhavend opgetreden. Onder normale omstandigheden behoeft de opslag van afvalstoffen geen groot risico te behelzen. Op het moment van economische tegenslag (individuele faillissementen of algehele recessie) worden de risico's groter. In het verleden konden bevoegde gezagen middels het Besluit financiële zekerheid risico's afdekken. Dit instrument is door de wetgever echter ingetrokken. Op zich leidt een en ander nu nog niet tot grote problemen maar wij houden wel de vinger aan de pols. Wij vertrouwen erop u voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Groningen:, voorzitter., secretaris.

5