Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen Nr Samenstelling: Leden: Terpstra (VVD), Van Nieuwenhoven (PvdA), Dijksma (PvdA), voorzitter, De Haan (CDA), Koenders (PvdA), Buijs (CDA), Atsma (CDA), Karimi (GroenLinks), Timmermans (PvdA), Van Bommel (SP), Albayrak (PvdA), Van der Staaij (SGP), Waalkens (PvdA), Weekers (VVD), Balemans (VVD), Van Baalen (VVD), Van Winsen (CDA), Van den Brink (LPF), Van den Brand (GroenLinks), Hessels (CDA), Spies (CDA), Eerdmans (LPF), ondervoorzitter, Van Velzen (SP), De Nerée tot Babberich (CDA), Dubbelboer (PvdA) en Szabó (VVD). Plv. leden: Hirsi Ali (VVD), Duivesteijn (PvdA), Kruijsen (PvdA), Bruls (CDA), Van Heteren (PvdA), Van Haersma Buma (CDA), Duyvendak (GroenLinks), Bussemaker (PvdA), De Wit (SP), Eijsink (PvdA), Rouvoet (ChristenUnie), Douma (PvdA), Wilders (VVD), Griffith (VVD), Geluk (VVD), Algra (CDA), Vos (GroenLinks), Varela (LPF), Vergeer-Mudde (SP), Mastwijk (CDA), Fierens (PvdA), Dezentjé Hamming- Bluemink (VVD) en Van der Laan (D66). 2 Samenstelling: Leden: Terpstra (VVD), Rijpstra (VVD), Dijksma (PvdA), De Haan (CDA), voorzitter, Koenders (PvdA), Karimi (GroenLinks), Timmermans (PvdA), ondervoorzitter, Van Bommel (SP), Albayrak (PvdA), Eurlings (CDA), Wilders (VVD), Van Baalen (VVD), Van Winsen (CDA), Van As (LPF), Herben (LPF), Ormel (CDA), Ferrier (CDA), Duyvendak (GroenLinks), Huizinga-Heringa (ChristenUnie), Van Velzen (SP), De Nerée tot Babberich (CDA), Haverkamp (CDA), Fierens (PvdA), Tjon-A-Ten (PvdA), Eijsink (PvdA) en Szabó (VVD). Plv. leden: Oplaat (VVD), Snijder-Hazelhoff (VVD), Dubbelboer (PvdA), Hessels (CDA), Stuurman (PvdA), Vos (GroenLinks), Arib (PvdA), De Wit (SP), Leerdam (PvdA), Sterk (CDA), Hirsi Ali (VVD), Van Miltenburg (VVD), Varela (LPF), Van den Brink (LPF), Rambocus (CDA), Halsema (GroenLinks), Van der Staaij (SGP), Kant (SP), Cqörüz (CDA), Wolfsen (PvdA), Van Nieuwenhoven (PvdA), Waalkens (PvdA), Geluk (VVD) en Dittrich (D66). VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 7 juli 2003 De vaste commissie voor Europese Zaken 1, de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken 2 en de vaste commissie voor Defensie 3 hebben op 12 juni 2003 overleg gevoerd met minister De Hoop Scheffer van Buitenlandse Zaken, minister Kamp van Defensie, minister Van Ardenne-van der Hoeven voor Ontwikkelingssamenwerking en staatssecretaris Nicolaï voor Europese Zaken over: het verslag van de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen van 19 en 20 mei 2003 ( , nr. 476); het verslag van de informele Raad Ontwikkelingssamenwerking van 2 en 3 juni 2003 ( , nr. 481); de brief van de minister van Defensie d.d. 23 mei 2003 inzake het verslag van de vergadering van de EU-defensieministers van 19 mei 2003 ( , nr. 477); de brief van de minister van Buitenlandse Zaken d.d. 6 juni 2003 inzake de agenda van de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen van 17 en 18 juni 2003 ( , nr. 480); recent ontvangen fiches (22 112, nr. 270): fiche inzake «Verordening Europese politieke partijen» (fichenr. 1); fiche inzake «Mededeling grotere Europese nabuurschap (Wider Europe)» (fichenr. 2); fiche inzake «Mededeling ontkoppeling steun» (fichenr. 10). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. 3 Samenstelling: Leden: De Vries (PvdA), Bakker (D66), Koenders (PvdA), Van Beek (VVD), Karimi (Groen- Links), Timmermans (PvdA), Van Bommel (SP), Vendrik (GroenLinks), Albayrak (PvdA), voorzitter, Wilders (VVD), Balemans (VVD), Van Baalen (VVD), Snijder-Hazelhoff (VVD), Van Winsen (CDA), Van den Brink (LPF), Mastwijk (CDA), Rambocus (CDA), Herben (LPF), ondervoorzitter, Kortenhorst (CDA), Huizinga- Heringa (ChristenUnie), Bruls (CDA), Van Velzen (SP), Algra (CDA), Haverkamp (CDA), Straub (PvdA), Blom (PvdA) en Eijsink (PvdA). Plv. leden: Van Dam (PvdA), Waalkens (PvdA), Cornielje (VVD), Halsema (GroenLinks), Fierens (PvdA), De Ruiter (SP), Van den Brand (GroenLinks), Adelmund (PvdA), Hofstra (VVD), Van Miltenburg (VVD), Visser (VVD), Oplaat (VVD), De Haan (CDA), Nawijn (LPF), Ferrier (CDA), Hermans (LPF), Van der Staaij (SGP), De Wit (SP), Jan de Vries (CDA), Ormel (CDA), Van Heemst (PvdA), Tichelaar (PvdA) en Noorman-den Uyl (PvdA). KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2003 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

2 Vragen en opmerkingen uit de commissies De heer Van Bommel (SP) vraagt de regering gehoor te geven aan de oproep van de Amerikaanse president Bush om het geweld in het Midden- Oosten te veroordelen en alles in het werk te stellen om Israël op andere gedachten te brengen. Hoewel Israël heeft erkend dat er sprake is van bezetting van Palestijnse gebieden, wordt de nederzettingenpolitiek toch doorgezet. Hij pleit voor het opschorten van het Associatieverdrag tussen de EU en Israël. Binnen de NAVO zou zijn gesproken over het sturen van een troepenmacht om toezicht te houden op de naleving van een eventuele vredesovereenkomst. Wat houdt dit plan in en wat is het standpunt van de Nederlandse regering? Hoe beoordeelt de regering de geloofwaardigheid van het vredesproces dat nu gestalte krijgt? De implicaties van resolutie 1483 betreffende Irak zijn niet op alle punten duidelijk. Er is bijvoorbeeld alleen impliciet sprake van wapeninspecties. De heer Van Bommel vraagt de regering via de EU te bevorderen dat er opnieuw VN-wapeninspecteurs tot Irak worden toegelaten. De resolutie bepaalt dat de Irakezen het recht hebben om zelf hun politieke toekomst te bepalen. De nationale conferentie is echter op de lange baan geschoven waardoor het gevaar bestaat dat de Irakezen het vertrouwen in de Autoriteit verliezen. Wordt de Geneefse Conventie nageleefd in Irak? De heer van Bommel maakt zich zorgen over de gerezen verdenking dat Noord-Korea en Iran massavernietigingswapens ontwikkelen. Hij vreest dat de dreigende taal die in de richting van deze landen wordt gebezigd een opmaat is tot diplomatieke stappen en uiteindelijk zal resulteren in geweld. In een uitgelekte notitie stelt president Bush dat het Europese ijveren voor een Internationaal Strafhof de trans-atlantische betrekkingen belast. Echter, veeleer ondermijnen de bilaterale verdragen die de VS sluiten om uitlevering te voorkomen van Amerikanen aan het Internationaal Strafhof, de inspanningen om tot een Internationaal Strafhof te komen. De heer Koenders (PvdA) vraagt de minister voor Ontwikkelingssamenwerking hoe de Nederlandse regering de dreigende deal over landbouwhervormingen tussen Frankrijk en Duitsland wil voorkomen. Afspraken over gedeeltelijke ontkoppeling en een langere overgangstermijn zullen de ontwikkelingsronde van Doha waarschijnlijk belasten. Hoe gaan toetredende EU-lidstaten om met het Europese ontwikkelingsbeleid en krijgen zij hierbij hulp van Nederland? Is er tijdens de G8 vooruitgang geboekt op het gebied van ontwikkelingssamenwerking? Is er controle op de naleving van gemaakte afspraken door de ministers van ontwikkelingssamenwerking? Heeft de EU een strategie voor de politiek-economische opbouw van Irak? Komt dit onderwerp aan de orde tijdens de RAZEB of de Europese Raad in Thessaloniki? Wat is de Nederlandse positie? Duidelijkheid daarover is des te belangrijker als Nederland overgaat tot het zenden van troepen naar Irak. Moet er een speciale EU-vertegenwoordiger komen? Welke rol kent de EU toe aan de buurlanden Afghanistan en Iran voor de stabilisatie van Irak? De heer Koenders betreurt het dat de VN slechts een marginale rol spelen in Irak. Rechts Israël en Hamas zijn bezig de routekaart naar vrede in het Midden- Oosten kapot te maken. Het is in de eerste plaats aan de nieuwe premier van de Palestijnse Autoriteit om het terrorisme van Hamas in te perken. Israël heeft echter de veiligheidsinfrastructuur van de Palestijnen vernietigd. Als de Palestijnse Autoriteit het terrorisme niet op eigen kracht kan bestrijden, moet hij daartoe daarom met steun van de EU en de VS in staat worden gesteld. Hoewel het niet goed gaat in Iran, is de medewerking van dat land noodzakelijk voor het uitbannen van massavernietigingswapens en de stabilisatie van Irak. Hoe ziet de regering de toekomstige relatie tussen de EU en Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

3 Iran? Hoe kan de Iraanse oppositie op een goede manier worden gesteund? Houdt Iran zich aan het non-proliferatieverdrag (NPV)? Welke politieke conclusies trekt de Nederlandse regering naar aanleiding van de verontrustende berichten over massavernietigingswapens en het actieplan massavernietigingswapens? Wordt het plan van Solana nog naar de Kamer gestuurd? Hoe wil de regering invulling geven aan een multilateraal stelsel met tanden om de dreiging het hoofd te bieden? De heer Koenders vindt het een goede zaak dat NAVO en EU missies sturen naar Kongo, want de sluipende genocide die in dit land gaande is, vereist een verantwoorde militaire interventie. Is Nederland gevraagd een troepenbijdrage of stafofficieren te leveren en door wie en wanneer? Hij vraagt zich af of er wel voldoende aandacht is voor de Joegoslavische Federatie die wordt gevormd door Montenegro en Servië. Hoewel enigszins begrijpelijk, lijkt het anti-montenegrijnse sentiment in Servië de overhand te krijgen. Biedt de EU tegenwicht tegen het intimiderende offensief van de VS om andere landen over te halen niet akkoord te gaan met het Internationaal Strafhof? Is dit tegenoffensief vanwege het belang van een goede relatie met de VS op een laag pitje gezet? Wat was de Nederlandse inbreng in de Veiligheidsraad met betrekking tot een eventuele verlenging van resolutie 1422? Blijkt een Europese positie op dit punt nog steeds onmogelijk? De heer Wilders (VVD) betreurt het recente geweld in het Midden-Oosten. Zowel Israël als Hamas moet daarop kunnen worden aangesproken. Wil de minister ingaan op de mogelijkheid om landen die steun verlenen aan Hamas, zoals Saoedi-Arabië en Iran, hierop aan te spreken? Wil hij zich hiervoor hard maken in Europees verband? De veiligheidssituatie in Irak gaat zienderogen achteruit. Wil de regering hierop ingaan, gezien haar voornemen om 1100 Nederlandse militairen naar Irak te sturen? Ook de heer Wilders mist een Europese visie op de omringende landen. Hij maakt zich zorgen over de rol van Saoedi-Arabië, aangezien de sjiieten een meerderheid vormen in Irak. Tijdens het bezoek van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken aan Iran heeft de heer Wilders geconstateerd dat de inwoners en het parlement liberaler worden, terwijl het regime zich verhardt ten aanzien van onderwerpen als massavernietigingswapens, mensenrechten, terrorisme en het vredesproces in het Midden-Oosten. Er moet een onverkort harde lijn getrokken worden ten aanzien van de hardliners, terwijl de hervormers worden gesteund. Welke wegen denkt de minister daartoe te kunnen bewandelen? Op dit moment is het niet gepast als de EU de onderhandelingen over een handelsverdrag met Iran zou voortzetten. Iran, Syrië en Noord-Korea worden in verband gebracht met massavernietigingswapens. Hoe schat de minister de kansen in dat een land als Iran Programme 93+2 zal implementeren? Kan de Kamer het actieplan massavernietigingswapens, waarover in Europa wordt gesproken, inzien? De heer Van Winsen (CDA) is blij dat de staatssecretaris voor Europese Zaken de discussie over de Europese buitengrenzen en de verantwoordelijkheid voor gemeenschappelijke buitengrensbewaking heeft aangezwengeld. Heeft de staatssecretaris steun gekregen van zijn internationale collega s? Kan de minister nader ingaan op de relatie tussen EU en VS in het licht van de ontwikkelingen van de afgelopen maanden? De geweldsexplosie in het Midden-Oosten baart ook de heer Van Winsen zorgen. Hij benadrukt dat de routekaart onverkort moet worden uitgevoerd. Wil de minister bij het Kwartet en de EU aandringen op een gemeenschappelijke inspanning om het geweld in te dammen en het vredesproces weer op gang te brengen? Hij maakt zich zorgen over de golf van demonstraties en geweld in Iran. Kan de minister de Kamer daarover nader inlichten? Ook is hij bezorgd over de schending van mensenrechten en de steun aan terrorisme. Deelt Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

4 de minister de mening van zijn Israëlische ambtgenoot dat Iran in 2006 over massavernietigingswapens kan beschikken? Wellicht kan het IAEA (Internationaal atoomenergie agentschap) zijn werkzaamheden in Iran zo spoedig mogelijk in gang zetten. Uit het verslag van de informele Raad ontwikkelingssamenwerking blijkt dat de huidige EU-leden steun hebben toegezegd aan de nieuw toetredende landen bij de beleidsontwikkeling van ontwikkelingssamenwerking. Om wat voor steun gaat het? Voorts wordt de kerk gezien als een medium om de bevolking te betrekken bij ontwikkelingssamenwerking. Hoe denkt men daar concreet gestalte aan te geven? Welke ervaring hebben kerken op dat gebied? De heer Van Winsen onderschrijft de ernst van de situatie inzake de realisatie van de afspraken van Doha en Monterrey. Hij ondersteunt de initiatieven van een aantal Afrikaanse landen met betrekking tot de katoenproblematiek. Welke stappen denkt de minister in dit kader te ondernemen? De heer Van der Staaij (SGP) is van mening dat er grote internationale druk nodig is om tot een blijvende oplossing voor het Midden-Oosten te komen. Het Hamasterrorisme moet worden ingedamd wil er uitzicht zijn op een blijvende vrede. Wat betekent het recente geweld voor het tijdpad van de routekaart? Gezien de gesprekken die hij tijdens het werkbezoek aan Iran heeft gevoerd, ondersteunt hij de kritische houding die de Nederlandse regering aanneemt. Niet alleen wordt er weinig vooruitgang geboekt op het terrein van massavernietigingswapens, mensenrechten, steun aan terrorisme en de houding ten opzichte van het vredesproces in het Midden- Oosten, maar op sommige punten, zoals de vrijheid van meningsuiting, is er zelfs sprake van een verslechtering. Er zijn bovendien aanwijzingen dat er wordt gewerkt aan een nucleair programma voor andere dan vredesdoeleinden. De demonstraties getuigen van de grote kloof tussen de hervormingsgezinde bevolking en de mogelijkheden die de eveneens hervormingsgezinde politiek heeft om daadwerkelijk politieke en economische hervormingen door te voeren. Handelsbelangen mogen de dialoog met Iran hierover niet vertroebelen. Onder gegeven omstandigheden is het niet wenselijk om tot een handelsakkoord met Iran te komen. Er moet druk worden uitgeoefend op Iran om ook het additionele protocol van het NPV af te sluiten dat onverwachte inspecties mogelijk maakt. Het systeem dat nu wordt voorzien in de Verordening Europese politieke partijen pakt negatief uit voor de kleine partijen die geen blok kunnen vormen in verschillende landen. Daardoor komen zij niet op gelijke voet met anderen voor subsidie in aanmerking. Wordt hierdoor geen rechtsongelijkheid gecreëerd? Het antwoord van de bewindslieden De minister van Buitenlandse Zaken onderschrijft de analyse dat de recente uitbarstingen van geweld in het Midden-Oosten, van beide kanten, op geen enkele wijze bijdragen aan het vredesproces. Op korte termijn moeten beide partijen pijnlijke maatregelen nemen. Voor Israël betreft dit vergaande aanpassing van het nederzettingenbeleid, terwijl de Palestijnse Autoriteit hervormingen moet doorvoeren op het gebied van veiligheid, justitie en het tegengaan van terrorisme. De EU en de VS moeten maximale politieke druk blijven uitoefenen om ervoor te zorgen dat de routekaart niet ontspoort door deze uitbarstingen van geweld. De oorspronkelijke ambities van de routekaart zijn als gevolg van het geweld al bijgesteld, maar de einddatum mag niet worden opgeschoven. Er moet een subtiele lijn gekozen worden om de Palestijnen te ondersteunen bij het bestrijden van terrorisme. Europa moet het politieke krediet van de nieuwe premier van de Palestijnse Autoriteit, Mahmoud Abbas, zoveel mogelijk versterken. De president van de Palestijnse Autori- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

5 teit, Arafat, geniet in eigen kring meer politieke steun dan Abbas. De EU en Nederland moeten actief blijven in de bezette gebieden om de humanitaire situatie op een minimum acceptabel peil te brengen. De wereldgemeenschap moet bovendien blijven hameren op de tweestatenoplossing, terwijl iedere vorm van geweld moet worden afgewezen. De EU moet permanent met beide partijen in dialoog blijven en wijzen op de verplichtingen die zij op basis van de routekaart op zich hebben genomen. De minister ziet in de huidige fase echter niets in het eenzijdig opleggen van sancties aan Israël. Op dit moment ontbreekt een serieuze Euro-Arabische dialoog en deze is nodig om de steun van landen als Saoedi-Arabië aan terroristische bewegingen als Hamas aan de kaak te stellen. Voordat regeringen van buurlanden kunnen worden aangesproken op steun aan terroristische organisaties, moeten er echter wel aanwijzingen en/of bewijzen zijn voor die betrokkenheid. Tijdens de ministeriële vergadering van de NAVO in Madrid heeft de minister naar voren gebracht dat de NAVO op de lange termijn een belangrijke rol zou kunnen spelen bij een eventuele vredesmacht in het Midden-Oosten. Amerikanen en Europeanen werken immers samen in de NAVO en daardoor zouden Israëliërs en Palestijnen in de samenstelling van de NAVO een argument voor betrokkenheid kunnen zien. De VS en de Autoriteit zijn bezig Irak te «de-ba athiseren». Dit proces is noodzakelijk om de rust in Irak enigszins te doen terugkeren. De minister prefereert enig uitstel van de nationale conferentie boven het te haastig selecteren van de verkeerde mensen voor de interim-autoriteit. Veiligheidsraadresolutie 1483 heeft de Autoriteit gesanctioneerd dit werk te doen. De minister is het niet eens met de heer Koenders dat de rol van de VN, die is vastgelegd in de operationele paragraaf, marginaal is. Vieira de Mello is door de secretaris-generaal van de VN benoemd tot speciale vertegenwoordiger voor Irak en hij is op dit moment zijn rol aan het bepalen. Als het aan de Nederlandse regering zou liggen, wordt er snel een speciale EU-vertegenwoordiger voor Irak benoemd. Een groot aantal lidstaten vindt het daarvoor echter op dit moment te vroeg. De EU zou op een aantal terreinen een bijdrage aan de wederopbouw van Irak kunnen leveren, bijvoorbeeld door versterking van de rechterlijke macht en de politie, maar de EU speelt op dit moment geen prominente rol in Irak. Deels komt dat doordat resolutie 1483 de regie bij de Autoriteit legt. Dat neemt niet weg dat een groot aantal Europese landen een bijdrage zal leveren aan de stabilisatiemacht. De wapens die eventueel worden aangetroffen in Irak, moeten op termijn onafhankelijk worden geverifieerd door wapeninspecteurs. De Autoriteit wil op dit moment echter nog geen wapeninspecteurs toelaten en derhalve is hierover niets opgenomen in resolutie De minister maakt zich grote zorgen over de proliferatie van Iran en Noord-Korea en ziet de oplossing voor dit probleem in een multilateraal systeem met tanden. Hierbij moet worden gedacht aan sterkere exportcontroleregimes en het inbouwen van adequate verificatiemechanismen in bepaalde verdragen. Een multilateraal systeem werkt echter niet zonder actieve participatie van de VS. De indruk mag niet worden gewekt dat de problematiek een bilateraal karakter draagt. Als het actieplan massavernietigingswapens gereed is, zal dit als bijlage van het verslag van de RAZEB aan de Kamer worden gestuurd. Ook het Internationaal Strafhof maakt onderdeel uit van het multilaterale systeem. De minister kent geen stuk van de Amerikaanse regering waarin kritiek wordt geuit aan het adres van landen die andere landen zouden ontmoedigen bilaterale overeenkomsten aan te gaan met de VS aangaande het niet uitleveren van Amerikanen aan het Internationaal Strafhof. De positie van de Nederlandse regering is echter niet veranderd. Ook de EU heeft een gemeenschappelijke positie bereikt, namelijk dat de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

6 lidstaten en de kandidaat-lidstaten worden aangemoedigd niet over te gaan tot het sluiten van bilaterale overeenkomsten met de VS. Nederland heeft meegedaan aan de speciale sessie in de Veiligheidsraad over de verlenging van resolutie De relatie tussen de EU en de VS is essentieel. In de VS wordt echter alleen naar de EU geluisterd als zij met één stem spreekt en dat betekent dat een verdeeld Europa niet goed is voor de trans-atlantische relaties. Op de EU-VS-top zal in de toekomst diepgaander over veiligheidsstrategieën, proliferatie en massavernietigingswapens moeten worden gesproken. Ook de handelsconflicten tussen de EU en de VS moeten serieus aan de orde worden gesteld. In de aanloop naar de begrotingsbehandeling zal de minister dieper ingaan op de relatie tussen EU en VS. De minister heeft Solana s ontwerpveiligheidsstrategie die in Thessaloniki aan de orde komt, nog niet gezien. Zodra deze strategie gereed is, zal daarover met de Kamer gedebatteerd kunnen worden. Op dit moment ziet de bewindsman geen aanleiding over te gaan tot het sluiten van een handelsakkoord met Iran, aangezien hij nog geen verbetering ziet op zorgpunten als mensenrechten, massavernietigingswapens en steun aan terroristen. Inmiddels is ook binnen de EU de stemming aan het omslaan en staat Nederland niet meer helemaal alleen in deze opvatting. Het rapport van El Baradei over Iran wordt in de Governing Board van het IAEA besproken. Technisch overtreedt Iran het NPV. De minister vindt de situatie in Iran rond massavernietigingswapens buitengewoon zorgwekkend. Daarom moeten mensen die hervormingen voorstaan, gesteund worden. Dit is niet alleen een taak van regeringen, maar ook van parlementen, niet-gouvernementele organisaties, kerken en andere organisaties die een bijdrage kunnen leveren aan de ondersteuning van de positie van veranderingsgezinde Iraniërs. De EU moet ervoor zorgen dat het aanvullende protocol wordt getekend. De excuses die Iran tot nu toe heeft aangevoerd, bijvoorbeeld met betrekking tot het parlement, zijn niet valide. De EU moet echter ook niet iedere dialoog met Iran opschorten, want dan zou de EU al haar invloed verliezen. Het is duidelijk dat de toekomst van Servië en Montenegro in Europa ligt en dat vinden beide deelrepublieken zelf ook. Verenigd in één land zal de weg naar Europa sneller worden afgelegd. De nadruk moet hierbij liggen op hervormingen en niet op grenswijzigingen. De EU investeert veel in stabiliteit op de Balkan, maar Servië en Montenegro moeten zelf de laatste stappen zetten op het gebied van economische hervormingen en harmonisatie. Pas als die fase is afgerond kunnen de onderhandelingen beginnen over een stabilisatie- en associatieovereenkomst. Niet alleen de EU, maar ook de OVSE speelt daarbij een rol. De minister zal zijn Servische collega nog eens op deze punten wijzen. De minister van Defensie vindt dat er terecht aandacht is gevraagd voor de tragedie die zich afspeelt in Kongo. Er ligt dan ook een VN-resolutie om te proberen het tij te keren. De secretaris-generaal heeft in het bijzonder Frankrijk gevraagd in te grijpen. Frankrijk heeft aan deze oproep gehoor gegeven, maar vond het beter om de interventie in Kongo onder te brengen in EU-verband. Daartoe heeft Frankrijk een conferentie belegd waarop ook Nederland was vertegenwoordigd. Mogelijk wordt er op verzoek van Frankrijk een Nederlandse liaison officier toegevoegd aan de staf in Parijs, maar daarover moet de minister nog een besluit nemen. Door middel van liaison officieren blijven Nederland en andere landen betrokken bij deze tweede militaire EU-operatie. Er is geen formeel verzoek gedaan aan Nederland om deel te nemen aan de operatie zelf. Aangezien er op dit moment veel uitzendingen lopen, wordt ook niet overwogen om troepen naar Kongo te sturen. Binnenkort zal de minister overleggen met zijn collega van Buitenlandse Zaken over mogelijke betrokkenheid in de toekomst. Als dit tot conclusies leidt, zal de Kamer hierover worden geïnformeerd. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

7 In Irak is sprake van een onrustige situatie met ernstige geweldsincidenten. In het gedeelte van Irak waar Nederland, indien geaccordeerd door de Tweede Kamer, troepen naartoe zal sturen, is het minder onrustig omdat de bevolking er homogener is samengesteld. Dat neemt niet weg dat de situatie risicovol is. De Kamer moet uiteindelijk oordelen over de risico s en of er voldoende wordt gedaan om deze risico s te beperken. De minister heeft tijdens de voorbereiding van de RAZEB van 19 mei 2003 toegezegd dat hij de Kamer een volledig overzicht zou sturen van de projectgroepen die zich in EU-verband bezighouden met de realisatie van de Helsinki Headline Goal. Het Griekse voorzitterschap laat de verstrekking van dit overzicht over aan het Italiaanse voorzitterschap, maar binnenkort krijgt de Kamer vast een voorlopig overzicht. Nederland neemt deel aan acht van de tien tot twaalf projectgroepen. De Nederlandse inzet bij de vergadering van 19 mei 2003 was dat er een goede regie op de projectgroepen moet komen, er een tijdpad moet worden vastgesteld, er doelstellingen moeten worden geformuleerd en er moet worden gerapporteerd aan de ministers. Deze inzet is in concept overgenomen door het Italiaanse voorzitterschap en wordt hopelijk binnenkort goedgekeurd en uitgevoerd. De projectgroepen zijn opgebouwd op basis van vrijwilligheid en ieder land mag zelf beslissen of het, zoals Nederland, de hele krijgsmacht opgeeft of maar een deel. Op dit moment is er nog geen strategisch concept, want het is nog niet helder wanneer de NAVO en wanneer de EU actief is. De staatssecretaris voor Europese Zaken onderschrijft dat de gemeenschappelijke buitengrensbewaking een van de belangrijkste punten is voor de discussie over asiel- en migratiebeleid binnen de EU. Waar mogelijk heeft Nederland het belang van gemeenschappelijk beleid ingebracht en die lijn zal ook in de toekomst worden doorgezet. De voorbereiding van dit punt is alleen laat op gang gekomen, zodat er in Thessaloniki waarschijnlijk alleen maar procedurele afspraken gemaakt kunnen worden. Een grote meerderheid is zich echter bewust van het belang van gemeenschappelijke buitengrenzen. Tijdens deze financiële perspectievenperiode zal in ieder geval nog niet worden overgegaan tot echte financiële «burdensharing». Het Nederlandse standpunt blijft dat gemeenschappelijk beleid aanvullend moet zijn op nationaal beleid. De plannen die nu voorliggen voor de financiering van Europese politieke partijen kunnen discriminerend werken voor kleine groeperingen, omdat de drempel voor subsidie hoog ligt. Volgens het Commissievoorstel moet een partij vertegenwoordigd zijn in eenderde van de lidstaten, op dit moment negen, om in aanmerking te komen voor subsidie. Nederland heeft altijd gepleit voor een beperking tot drie lidstaten, maar daarvoor ontvalt steeds meer steun. Het voorzitterschap heeft een compromisvoorstel gedaan voor een kwart of eenvijfde van de lidstaten, maar de staatssecretaris denkt dat een kwart uiteindelijk het hoogst haalbare zal zijn. Voorts moeten partijen volgens het Commissievoorstel een kiesdrempel van 5% halen. De staatssecretaris hoopt een blokkerende minderheid te vinden voor een verlaging van de kiesdrempel tot 3%. De minister voor Ontwikkelingssamenwerking beaamt dat het voorstel van Duitsland en Frankrijk niet overeenkomt met de wensen van de Europese Commissie en Nederland, namelijk volledige ontkoppeling van productsteun en inkomenssteun en behoud van financiële kaders. Als het Frans-Duitse voorstel gevolgd wordt, zal de EU tijdens de onderhandelingsronde in Cancun geen volledig onderhandelingsmandaat hebben. Nederland blijft daarom inzetten op het voorstel van de Commissie en zal er alles aan doen om dit voorstel door de onderhandelingen te loodsen. Vanuit het oogpunt van ontwikkelingssamenwerking is het van belang om in te zetten op ontkoppeling van subsidies voor katoen, rijst en suiker. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

8 Het is een stap voorwaarts voor de afbouw van katoensubsidies dat de vier West-Afrikaanse katoenproducerende landen Benin, Tsjaad, Mali en Burkina Faso een onderhandelingsvoorstel hebben ingediend bij de WTO. Zij willen dat katoen als een afzonderlijk product wordt behandeld in Cancun, opdat er een schema wordt vastgesteld voor de afbouw van katoensubsidies binnen de EU en de VS. Nederland heeft hierbij bemiddeld en zal dat ook blijven doen, maar daartoe is de steun van meerdere Europese lidstaten nodig. Nederland heeft als een van de eerste Europese lidstaten aangeboden om de nieuw toetredende lidstaten behulpzaam te zijn bij hun ontwikkelingsbeleid, zowel nationaal als Europees. De Commissie heeft de eerste verantwoordelijkheid om de tien nieuwe lidstaten wegwijs te maken, maar Nederland en enkele andere EU-lidstaten vinden dat hierbij ook voor hen een rol is weggelegd. Nederland richt zich op Polen, Tsjechië, Slowakije en Slovenië, omdat deze landen hebben verzocht om assistentie. Nederland kan hen bijvoorbeeld helpen met Afrikabeleid, sectorbeleid, een multilaterale aanpak, monitoring en beleidsevaluatie. De nieuwe lidstaten hebben de plicht op enig moment te voldoen aan de afspraak van Monterrey om een bepaald percentage van hun BNI aan ontwikkelingshulp te besteden, maar het is een forse stap van 0,0% naar 0,7% van het BNI. De nieuw toetredende landen moeten hiervoor voldoende maatschappelijk draagvlak vinden. Polen heeft geopperd dat de kerken daarbij een belangrijke rol kunnen vervullen vanwege hun mobiliserend vermogen. Voorts kunnen kerkelijke organisaties een belangrijke rol spelen bij maatschappij-opbouw en structurele of nietstructurele hulpverlening in ontwikkelingslanden. De minister heeft de Kamer het rapport over de doelstellingen met betrekking tot armoedebestrijding gestuurd. Het is de eerste keer dat deze rapportage heeft plaatsgevonden en het is zeker de bedoeling dit instrument tijdens het Ierse of Nederlandse voorzitterschap opnieuw te benutten om na te gaan wat er twee jaar na Monterrey aan resultaat te melden is. De voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken, Dijksma De voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken, De Haan De voorzitter van de vaste commissie voor Defensie, Albayrak De griffier van de vaste commissie voor Europese Zaken, Mattijssen Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr