Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen Nr. 699 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 16 augustus 2006 De vaste commissie voor Defensie 1 heeft een aantal vragen voorgelegd aan de minister van Defensie naar aanleiding van het verslag van het defensiedeel van de RAZEB (Kamerstuk , nr. 688). De minister heeft deze vragen beantwoord bij brief van 15 augustus Vragen en antwoorden zijn hierna afgedrukt. De voorzitter van de commissie, Albayrak De griffier van de commissie, De Lange 1 Samenstelling: De Vries (PvdA), Bakker (D66), Koenders (PvdA), Van Beek (VVD), Karimi (GL), Timmermans (PvdA), Van Bommel (SP), Albayrak (PvdA), voorzitter, Balemans (VVD), Van Baalen (VVD), Snijder-Hazelhoff (VVD), Van Winsen (CDA), Van den Brink (LPF), Mastwijk (CDA), Herben (LPF), ondervoorzitter, Duyvendak (GL), Kortenhorst (CDA), Huizinga- Heringa (CU), Van Velzen (SP), Algra (CDA), Haverkamp (CDA), Aasted Madsen-van Stiphout (CDA), Straub (PvdA), Blom (PvdA), Eijsink (PvdA), Brinkel (CDA) en Szabó (VVD). Plv. leden: Van Dam (PvdA), Van der Laan (D66), Waalkens (PvdA), Lenards (VVD), Halsema (GL), Fierens (PvdA), Vacature (SP), Meijer (PvdA), Van Miltenburg (VVD), Visser (VVD), Oplaat (VVD), De Haan (CDA), Vacature (algemeen), Smilde (CDA), Hermans (LPF), Vendrik (GL), Knops (CDA), Van der Staaij (SGP), De Wit (SP), De Vries (CDA), Ormel (CDA), Ferrier (CDA), Vacature (algemeen), Tichelaar (PvdA), Noorman-den Uyl (PvdA), Jonker (CDA) en Veenendaal (VVD). KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

2 1 Klopt het dat Hongarije en Spanje zich niet aansluiten bij de Gedragscode voor Defensieverwerving? Hoe beoordeelt het kabinet de opstelling van deze landen? Hongarije en Spanje hebben zich niet vanaf de inwerkingtreding aangesloten bij de gedragscode voor defensieverwerving. Beide landen hebben verklaard dat mogelijk later wel te zullen doen. Nederland is voorstander van een open defensiemarkt in Europa. Het kabinet is dan ook verheugd over de aansluiting bij de gedragscode door 22 EU lidstaten en hoopt dat Hongarije en Spanje spoedig zullen volgen. 2 Kan het kabinet bevestigen dat volgens de gegevens van het Europees Defensie Agentschap (EDA) het totale budget dat lidstaten jaarlijks aan R&T besteden 2,259 miljard euro bedraagt? Ja. Om welk percentage van de totale defensieuitgaven gaat het? 1,25%. Hoe beoordeelt het kabinet het standpunt van het EDA dat dit duidelijk niet genoeg is om de toekomstige technologische en industriële basis van Europa in stand te houden? Het is nog te vroeg om hierover een oordeel te vellen. Of een budget van ongeveer 2,25 miljard euro toereikend is, hangt af van de Europese visie op de technologische en industriële basis en een Europese R&T strategie, die in 2007 zullen verschijnen. 3 Wordt in de richtlijn die de Europese regeringsleiders eind 2005 in Hampton Court hebben opgesteld ook aangegeven uit welk deel van de respectievelijke rijksbegrotingen de extra uitgaven voor onderzoek en technologie ten behoeve van de verbetering van militaire capaciteiten moeten worden betaald? Nee. 4 Om de gemeenschappelijke doelstellingen met betrekking tot R&T te realiseren heeft de minister een voorstel van het Verenigd Koninkrijk ondersteund om een bescheiden stijging van de uitgaven per land te realiseren. Aan hoeveel extra uitgaven moet gedacht worden? Uit welke deel van de respectievelijke rijksbegrotingen dient de stijging te worden betaald? Zijn die uitgaven structureel en voor welke gemeenschappelijke R&D doelen worden die aangewend? Nederland onderschrijft de doelstelling van een bescheiden stijging van de uitgaven voor R&T. De aard en omvang van de uitgaven zijn onder meer afhankelijk van de Europese R&T strategie die in het voorjaar van 2007 zal verschijnen. 5 Welke consequenties moeten op korte termijn verwacht worden wanneer de «Capability Improvement Chart» bij voortduring onvoldoende voortgang blijft houden, in het bijzonder met betrekking tot de operationele inzet van eenheden van de EU? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

3 De huidige «Capability Improvement Chart» is gebaseerd op de tekortkomingen die voortkomen uit het force planning proces van de Helsinki Headline Goal (van 1999). Inmiddels heeft de EU een nieuwe politieke en militaire ambitie, verwoord in de Headline Goal De «Progress Catalogue» voor de Headline Goal 2010, die in het voorjaar van 2007 verschijnt, vormt de basis voor een herziene «Capability Improvement Chart». Dan wordt duidelijk welke militaire capaciteiten nog ontbreken en welke beperkingen dat oplegt aan het militair optreden van de EU. Voor de resterende tekortkomingen zullen de lidstaten, samen met het Europees Defensie Agentschap (EDA), oplossingen moeten vinden. 6 Kan het kabinet bevestigen dat er sprake is van voorstellen vanuit een aantal Europese marinescheepsbouwbedrijven in de richting van het Europees Defensie Agentschap, om tot gezamenlijke maritieme projecten te komen? Hoe beoordeelt de regering deze voorstellen, en welke initiatieven worden genomen om de Nederlandse marinescheepsbouw bij Europese ontwikkelingen te betrekken? Het agentschap streeft een geïntegreerde benadering van capaciteitenverbetering na en spreekt hierover met lidstaten en de industrie. Het EDA onderzoekt ook de mogelijkheden voor samenwerking op het gebied van scheepsbouw. Tot nu toe heeft het EDA geen concrete voorstellen gepresenteerd. Het agentschap onderhoudt contacten met de Nederlandse marinescheepsbouw, onder andere via de Aerospace and Defence Industries Association of Europe (ASD). Als voorstellen over gezamenlijke maritieme projecten binnen het EDA ter sprake komen, dan zal Nederland de kansen voor de Nederlandse marinescheepsbouw meewegen in de beoordeling van die voorstellen. 7 Wat is het standpunt van het kabinet over voorstellen om het budget van het EDA fors te verhogen, tot 200 miljoen euro per jaar? Is het EDA thans in staat om gemeenschappelijke projecten adequaat te managen? Het budget van het EDA in 2006 bedraagt 22 miljoen euro. De Nederlandse regering is geen voorstander van een forse stijging van dit budget. De staf en de begroting van het EDA zijn toereikend voor de huidige taken. Het EDA heeft zelf capaciteit om gemeenschappelijke projecten te beheren, maar kan bij grote, complexe projecten het beheer ook uitbesteden aan derden (waaronder Occar). 8 Hoe zal de besluitvorming binnen het EDA plaatsvinden over gezamenlijke R&T-projecten? Wordt er met gekwalificeerde meerderheden besloten? Wordt gewerkt aan een verplichte bijdrage van lidstaten, of zullen bijdragen plaatsvinden op basis van vrijwilligheid? Voor het gezamenlijk R&T pilot-programma op het gebied van gevechtsbescherming wordt een comité in het leven geroepen dat bestaat uit vertegenwoordigers van de deelnemende lidstaten. Ook het EDA is vertegenwoordigd in het comité, maar het heeft geen stemrecht. Het voorstel voor het R&T pilot-programma wordt nog nader uitgewerkt. Besluitvorming daarover zal naar verwachting met gekwalificeerde meerderheid geschieden, waarbij de stemmen worden gewogen op grond van de financiële bijdrage van een lidstaat aan het gezamenlijke R&T pilotprogramma. Bijdragen van lidstaten aan dit programma geschieden op basis van vrijwilligheid. Een bijdrage bedraagt minimaal 5% (of het percentage van de BNP-verdeelsleutel voor het EDA-budget, als dat lager is) en maximaal 33% van het totale budget van het R&T-programma. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

4 9 Is het realistisch te verwachten dat het spoedig zal komen tot een verregaande harmonisering van de behoeftestelling voor de diverse krijgsmachten binnen de EU? Welke bevoegdheden zouden in dat verband aan Europese instanties worden toegekend? Wat zou een dergelijke harmonisering betekenen voor het huidige, nationale proces van verwerving van materieel respectievelijk voor het Defensie Materieelproces? Zou een dergelijke harmonisering er toe kunnen leiden dat het grondwettelijke oppergezag van de regering over de krijgsmacht wordt uitgehold? Nederland is voorstander van harmonisering van militaire behoeften met het oog op gezamenlijke verwervingstrajecten. De zogenaamde Letter of Intent-landen (Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland, Italië, Spanje en Zweden) hebben hiermee al een begin gemaakt. De landen die bij het EDA zijn aangesloten, kunnen vanzelfsprekend zelf beslissen over deelneming aan initiatieven in EDA-verband voor meer harmonisering van de behoeftestelling. Van «uitholling» van de nationale bevoegdheid over de krijgsmacht is derhalve geen sprake. De vraag of Nederland zelf een materieelproject ter hand wil nemen of de mogelijkheden van internationale samenwerking al dan niet binnen het EDA of de Navo onderzoekt, wordt gesteld in het nationale proces van verwerving en maakt integraal deel uit van het Defensie Materieelproces (DMP). Harmonisering van de behoeftestelling vergroot de mogelijkheden van internationale samenwerking. 10 Welke afspraken zijn er met de NAVO gemaakt om de militaire capaciteitsontwikkeling op peil te brengen? De afspraken met de Navo hebben betrekking op de coördinatie tussen de capaciteitversterkingsinitiatieven van zowel de EU als de Navo, opdat zij elkaar wederzijds versterken en aanvullen. Vooral gebruikmaking van de EU-Navo Capaciteitengroep is in dat verband van belang. 11 Het Finse voorzitterschap wil aandacht geven aan «civiel-militaire interactie». Houdt dit een versterking in van de civiel-militaire coördinatie in EU crisis-operaties? Wordt deze inzet gedeeld door de overige lidstaten en hoe zou dat moeten worden bewerkstelligd? De verbetering van de civiel-militaire coördinatie is door drie opeenvolgende voorzitterschappen geagendeerd. Onder het Britse voorzitterschap, in de tweede helft van 2005, is een concept voor «comprehensive planning» van EU crisisoperaties uitgewerkt. Het Oostenrijkse voorzitterschap heeft zich, in de eerste helft van 2006, ingezet voor de verbetering van de civiel-militaire coördinatie in operatiegebieden. Het Finse voorzitterschap zal in de tweede helft van 2006 aandacht blijven besteden aan dit onderwerp. Het EVDB met zijn sterke civiele component leent zich bij uitstek voor gecombineerd civiel-militair optreden. De EU beschikt bovendien over een breed scala aan instrumenten buiten het EVDB, zoals diplomatie, handel en ontwikkelingssamenwerking, om crises te beheersen. Door deze middelen op coherente, geïntegreerde wijze in te zetten, wint het optreden van de EU aan kracht. Verbetering van de civiel-militaire coördinatie binnen het EVDB past in het Nederlandse streven naar een geïntegreerd veiligheidsbeleid. Het versterkt bovendien de kracht en de samenhang van het externe optreden van de Unie. Ook de andere EU-lidstaten steunen de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

5 gedachte dat een verbetering van de civiel-militaire coördinatie bijdraagt aan een effectiever optreden van de EU. 12 Bestaat er eenduidigheid bij de partners in EUFOR Althea over de reducties eind 2006/2007? Waarom zijn hier geen vaste tijdlijnen aan verbonden? De operatiecommandant generaal Reith (DSACEUR) heeft op verzoek van de RAZEB een voorlopig plan voor de verkleining van de militaire missie van de EU in Bosnië-Herzegovina, operatie Althea, opgesteld. Het uitgangspunt voor deze reducties is dat de politieke omstandigheden en de veiligheidssituatie in Bosnië-Herzegovina een beperking van de militaire aanwezigheid mogelijk maken. Hieraan kan op voorhand geen tijdschema worden verbonden. Belangrijk zijn de verkiezingen die in oktober 2006 worden gehouden. Na deze verkiezingen is verkleining van de EU militaire missie waarschijnlijk verantwoord. Besluiten hierover zal aan de orde zijn in het kader van de periodieke evaluaties van de missie die in november 2006 en in mei 2007 aan de RAZEB zullen worden aangeboden. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr