Datum: 28 juni burgemeester en wethouders van Almere, namens hen, Afdelingsmanager Team Ruimte, G.A.W. Geertsma. Dienst Stedelijke Ontwikkeling

Transcriptie

1

2 Dienst Stedelijke Ontwikkeling A. Sjauw Telefoon (036) Fax (036) Stadhuisplein 1 Postbus AE Almere Telefoon Fax (036) info@almere.nl Datum..juni 2012 Kenmerk Auteur A. Sjauw Versie 1.0 Pagina 1/22 Datum: 28 juni 2012 burgemeester en wethouders van Almere, namens hen, Afdelingsmanager Team Ruimte, G.A.W. Geertsma

3 2

4 3 Samenvatting Op grond van de EU-richtlijn Omgevingslawaai heeft de gemeente Almere de geluidsbelasting afkomstig van alle wegen inclusief de rijks- en provinciale wegen in kaart gebracht. De resultaten zijn opgenomen in de geluidbelastingskaarten van de gemeente. Deze kaarten zullen voor derden/burgers worden gepubliceerd op de gemeentelijke website. Industrielawaai en vliegtuiglawaai zijn op grond van de EU-richtlijn niet relevant gebleken in Almere. Deze zijn verder niet in kaart gebracht. Het blijkt dat voor wegverkeerslawaai de meeste geluidsbelaste woningen in de laagste EU-inventarisatieklasse db voorkomen. Het gaat om ca woningen. In de klasse db gaat het om ca. 900 woningen. Voor railverkeerslawaai bevinden ca. 165 woningen in de klasse db en 5 woningen in de klasse db.

5 4

6 5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Doelstelling EU-richtlijn Omgevingslawaai Uitvoeringsrol van de gemeente Samenvatting kaders geluidbelastingskaarten 8 2 Rekenrichtlijn geluidsbelastingskaarten Geluidsklassen EU-richtlijn omgevingslawaai Uitgangspunten inventarisatie wegverkeer Uitgangspunten inventarisatie railverkeerslawaai Uitgangspunten inventarisatie Industrielawaai Uitgangspunten inventarisatie luchtvaartlawaai Rekenmethodiek 11 3 Resultaten EU-kartering Almere 12 4 Conclusie 13 5 Gehanteerde documenten en gegevens 14 6 Begrippenlijst 14 7 Bijlage: Resultaten EU-totaal Almere 16 8 Bijlage: Resultaten Gemeentelijke & Provinciale wegen 17 9 Bijlage: Resultaten Rijkswegen A6&A Bijlage: Resultaten spoorlijn Almere Bijlage: Geluidszone Industrielawaai Bijlage: Geluidscontouren Schiphol Bijlage: Verkeersintensiteiten 22

7 6

8 7 1 Inleiding 1.1 Doelstelling EU-richtlijn Omgevingslawaai Geluidhinder wordt door dermate veel mensen ervaren dat de Europese Unie besloten heeft richtlijnen op te stellen om de geluidsituatie goed in kaart te brengen. Op 18 juli 2002 heeft het Europees Parlement de Richtlijn 2002/49/EG, inzake de evaluatie en de beheersing van omgevingslawaai (kortweg de Richtlijn omgevingslawaai) gepubliceerd. De richtlijn is in juli 2004 geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving (in hoofdstuk IX van de Wet geluidhinder). Door de richtlijn zal een beeld van de geluidsituatie van de verschillende landen gemaakt kunnen worden. Dit kan alleen als alle lidstaten op dezelfde wijze de geluidssituatie in beeld brengen en rapporteren. Het doel van de Europese richtlijn omgevingslawaai is om op basis van prioriteiten, de schadelijke gevolgen (inclusief hinder) van blootstelling aan omgevingslawaai te vermijden, voorkomen of verminderen. Daarnaast moet de richtlijn een grondslag gaan bieden voor het ontwikkelen van Europees bronbeleid. Het gaat daarbij om eventuele aanscherping van de maximale geluidsniveaus (bronvermogens) van de belangrijkste bronnen. Hieronder vallen onder andere wegen spoorwegvoertuigen en -infrastructuur, vliegtuigen, materieel voor gebruik buitenshuis en in de industrie en verplaatsbare machines. Het uitvoeren van deze Europese richtlijn houdt m.n. in dat eerst via geluidbelastingkaarten de akoestische situatie als gevolg van weg, spoor, en vlieginfrastructuur in beeld wordt gebracht. Daarna dient verplicht een actieplan gemaakt te worden met het oog op de toekomst- om (toekomstige) knelpunten op te lossen. Bij het opstellen van het actieplan dient de burger en de Raad te worden geconsulteerd. Een geluidsbelastingskaart heeft drie functies: het is de basis voor het verstrekken van gegevens aan de Europese Commissie; het is een bron van informatie voor de burger over het akoestisch klimaat in zijn woonomgeving; het is de basis voor het opstellen van het actieplan. Een actieplan heeft de volgende functies: het vertaalt de uitkomsten van de geluidsbelastingkaart in een actieprogramma; het vormt de basis voor de op te stellen uitgangspunten: wanneer (plandrempels) en waar maatregelen getroffen moeten worden; het vormt de basis om in gesprek te geraken met burgers die vinden dat zij geluidshinder ondervinden; het geeft de Raad de wettelijke mogelijkheid haar visie, zienswijze te geven op het door het Bestuur vast te stellen uitgangspunten en maatregelen. Het laatst genoemde punt is een hele belangrijke: zonder adequate consultatie van de Raad, kan het College het actieplan niet vaststellen! Het is dan ook noodzakelijk de Raad op gepaste momenten te informeren tijdens het proces. 1.2 Uitvoeringsrol van de gemeente Op grond van de Wet geluidhinder zijn door de minister aangewezen gemeenten verplicht uitvoering te geven aan de genoemde EU-richtlijn. De eerste tranche, waarbij agglomeraties met meer dan inwoners, de provincies, RWS, Prorail en Schiphol dit verplicht moesten uitvoeren, is inmiddels achter de rug. De tweede tranche zal moeten worden uitgevoerd door onder meer gemeenten met meer dan inwoners.

9 8 De gemeente Almere is bij Regeling van de Staatssecretaris van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer van 14 juli 2004, nr. LMV , houdende regels met betrekking tot de weergave en de beheersing van omgevingslawaai (Regeling omgevingslawaai) aangewezen door de minister. In de wet is ook opgenomen dat het niet nakomen van de verplichtingen, de minister dit zal doen en op kosten van de desbetreffende gemeente. Voor het uitvoeren van de regeling (en over 5 jaar dient dit te worden herhaald) is een bijdrage voor de kosten van het ministerie van I&M ontvangen. De belangrijkste voorwaarde die hieraan gekoppeld is, is het tijdig voldoen aan de voorwaarden die de EU stelt: De geluidsbelastingkaart dient vóór 30 juni 2011 te zijn vastgesteld. Het actieplan volgt ca. 1 jaar daarna: vóór juni De meerwaarde van het opstellen van een geluidsbelastingkaart en actieplan voor Almere zal zijn: Verschaffing inzicht in de ontwikkelingen van de leefomgevingskwaliteit in Almere er dient nl. op grond van de richtlijn min. 5 jaar na opstelling van het actieplan monitoring plaats te vinden; Het wordt, m.n. voor de planologen/verkeerskundigen/beheer&onderhoud wegen, inzichtelijk waar de milieuruimte zich bevindt en welke stedelijke of infrastructurele ontwikkelingen mogelijk zijn of welke maatregelen eventueel genomen kunnen worden om het mogelijk te maken (grondopbrengsten); Verschaffing inzicht van verkeers-/mobiliteitsbeleid; De dienstverlening voor burgers met klachten over verkeerslawaai kan adequater worden afgehandeld; Voor burgers wordt het inzichtelijk hoe het akoestisch klimaat van hun leefomgeving zich ontwikkeld/gaat ontwikkelen, maar ook welke visie het bestuur heeft. Hierdoor wordt duidelijk wat het bestuur wel dan wel niet gaat doen waardoor duidelijkheid wordt geschapen. Zeker als het gaat om de ad hoc roep om geluidmaatregelen; Er wordt geparticipeerd op de komende wijzigingen in de geluidwetgeving (binnen de 5 jaarscyclus), waarbij het er naar uitziet dat als een gemeente geen akoestische visie heeft vastgesteld, er niet gebouwd mag worden op hoog geluidsbelaste locaties. Er zijn veel nationale en internationale studies verricht om het effect van verstoring door geluid op de gezondheid van mensen in beeld te brengen. De GGD heeft de uitkomsten van deze onderzoeken gebruikt om de diverse milieuemissies (geluid, luchtverontreiniging etc.) te relateren aan een gezondheidseffectscore (GES). In de onderstaande tabel is een samenvatting weergegeven van de richtlijnen die volgen uit deze methodiek. 1.3 Samenvatting kaders geluidbelastingskaarten De geluidbelastingskaarten worden gemaakt voor bepaalde objecten en gebieden, m.n. daar waar mensen worden blootgesteld aan omgevingslawaai. Hieronder volgt een kort overzicht van de afbakening van de te inventariseren objecten en lawaaisoorten. woningen; stille gebieden (zoals openbare parken) binnen de bebouwde kom van de zogenoemde agglomeratiegemeenten; stille gebieden op het platteland; geluidgevoelige gebouwen, zoals scholen en ziekenhuizen. Voor deze geluidgevoelige gebouwen moet de geluidsbelasting in het peiljaar 2011 afzonderlijk worden vastgesteld voor de geluidbronnen die in de richtlijn worden onderscheiden. Dit zijn:

10 9 wegverkeer op stedelijke wegen, wegverkeer op provinciale wegen, zowel afzonderlijk door de Provincies als binnen agglomeraties door de gemeente, wegverkeer op rijkswegen, zowel afzonderlijk door Rijkswaterstaat als binnen agglomeraties door de gemeente, wegverkeer cumulatief, binnen een agglomeratie, door de gemeente, railverkeer, zowel buiten agglomeraties door Prorail als binnen een agglomeratie door de gemeente, luchtvaart van en naar Schiphol, door Verkeer en Waterstaat, industrie voor zover van invloed binnen een agglomeratie, door de gemeente. De richtlijn richt zich vooral op het vaststellen, beheersen en waar nodig verlagen van geluidsniveaus in de leefomgeving. Het toepassinggebied beperkt zich tot een aantal gedefinieerde brontypen, te weten wegen railverkeer en luchtvaart en specifieke vastgelegde industriële activiteiten. Om de schadelijke gevolgen van omgevingslawaai te bestrijden, worden volgens de Richtlijn omgevingslawaai de volgende instrumenten toegepast: inventariseren van de blootstelling aan omgevingslawaai door middel van geluidsbelastingkaarten; vaststellen van actieplannen om omgevingslawaai te voorkomen en/of te beperken; de plannen moeten vooral gericht zijn op plaatsen waar hoge blootstellingniveaus schadelijke effecten kunnen hebben voor de gezondheid van de mens; ook moeten ze een goede geluidskwaliteit handhaven; voorlichten van het publiek over omgevingslawaai en de effecten daarvan; daarbij hoort het publiceren van de geluidsbelastingkaarten en het houden van inspraak Raad en burgers) over de actieplannen. 2 Rekenrichtlijn geluidsbelastingskaarten 2.1 Geluidsklassen EU-richtlijn omgevingslawaai Een geluidbelastingskaart is in artikel 3 van de richtlijn gedefinieerd als een weergave van de gegevens omtrent een bestaande of voorspelde geluidssituatie in termen van een geluidsbelastingindicator, overschrijding van een geldende relevante grenswaarde, aantal blootgestelde personen in een bepaald gebied, aantal woningen dat in een bepaalde gebied blootgesteld is aan bepaalde waarden van een geluidsbelastingindicator. Volgens de richtlijn moet de gemeente Almere geluidbelastingskaarten voor het geluid van weg-, rail, vliegverkeer en industrie (voor zover van toepassing) vervaardigen. De inventarisatie dient per geluidsklasse te worden uitgevoerd. De volgende klassen zijn van belang uitgedrukt in [db L den ]: Klassen [L den ]: 55-60/60-65/65-70/70-75/ 75 en voor L night 50 db. (lees: 55 tot 60, etc.) Dit dient per periode (etmaal [L den ] en nachtperiode [L night ]) en per geluidsoort (weg-, rail-, industrie- en/of vliegtuiglawaai) te worden opgesteld. De geluidsbelasting wordt op een standaard hoogte van 4 meter vastgesteld.

11 Uitgangspunten inventarisatie wegverkeer De gemeente Almere heeft een eigen verkeersmodel die speciaal voor de EU-kartering is geüpdate. Hierbij zijn de modelverkeersgegevens gekalibreerd aan de hand van uitgevoerde geclassificeerde verkeerstellingen in De verkeerssamenstelling van de wegen is hier ook op gebaseerd. In het verkeersmodel worden dus aan wegen geen standaard classificaties toegekend. Het verkeersmodel fungeert als basis voor het geluidsmodel. Het geluidsmodel is in het rijksdriehoeksstelsel gepositioneerd. Verder is de topografie van de gemeente (hoogten van bodemgebieden, wallen e.d.) inclusief de gebouwen via de satellietcartografie van het bedrijf idelft ingevoerd in het geluidsmodel. In een later stadium zijn de nieuwste topografische gegevens van het gebied Poort (maart 2012) toegevoegd. Hiermee is een adequaat niveau van gebiedskenmerken in het geluidsmodel bereikt. In tegenstelling tot de Wet geluidhinder, moeten alle relevante wegen worden onderzocht, dus ook 30 km/uur wegen. De volgende gegevens van wegen en verkeer zijn in het geluidsmodel opgenomen: 1. rijlijnen; 2. verkeersintensiteiten (telgegevens per wegvak, voertuigcategorie, per dagdeel: dag, avond en nacht); 3. type wegverharding (bijv. klinkers, type asfalt: geluidsreducerend of standaard sma/dab); 4. hoogteligging wegen; 5. snelheden (wettelijke maximum snelheid); 6. geluidschermen en wallen (hoogte, type: reflecterend of absorberend). De gegevens van de omgeving die opgenomen zijn in het geluidmodel zijn: 1. alle gebouwen in Almere; 2. bebouwingshoogten; 3. bodemgebieden (groen, water, harde oppervlakken van wegen e.d.); 4. Taluds/wallen/viaducten/spoorbaan De verkeersgegevens van de A6 en de A27 zijn door Rijkswaterstaat ter beschikking gesteld. Hier is ook mee gerekend. 2.3 Uitgangspunten inventarisatie railverkeerslawaai De geluidsbelasting afkomstig van het spoor in Almere is bepaald met de ter beschikking gestelde gegevens van Prorail. Het is wel gebleken dat de sporen in Almere in de shapes van Prorail niet op de juiste plek lagen. Dit is dus in het model aangepast. 2.4 Uitgangspunten inventarisatie Industrielawaai Voor industrielawaai moeten drie soorten objecten in beeld worden gebracht: 1. gezoneerde industrieterreinen met in de zone woningen waarvoor een ten hoogste toelaatbare geluidsbelasting geldt van 55 db(a) of meer; 2. concentratiegebieden die bij gemeentelijke verordening zijn aangewezen en waarbinnen zich inrichtingen bevinden die een geluidsniveau van 55 db(a) of meer mogen produceren op de nabijgelegen woningen; 3. losse inrichtingen die volgens hun vergunning 55 db(a) of meer mogen produceren op nabijgelegen woningen; met losse inrichtingen wordt hier bedoeld inrichtingen die niet op een gezoneerd industrieterrein liggen. In Almere zijn de gezoneerde industrieterreinen relatief jong en is in de ruimtelijke ordening rekening gehouden met de eisen van de Wet geluidhinder. Derhalve zijn er geen MTG-

12 11 woningen in Almere. Verder zijn er geen horecaconcentratiegebieden aangewezen. De zware bedrijvigheid is in Almere alleen op de industrieterreinen gesitueerd. In de woongebieden en gebieden met gemengd wonen en bedrijven, zijn vnl. de lichtere categorieën bedrijven toegestaan. Voor de geluidbelastingskaarten Industrielawaai zijn derhalve alleen de zones opgenomen en is verder geen inventarisatie uitgevoerd. 2.5 Uitgangspunten inventarisatie luchtvaartlawaai De geluidsgegevens van luchtvaartterreinen (burger- en militaire) worden door het ministerie van Infrastructuur en Milieu respectievelijk het ministerie van Defensie in de vorm van geluidscontouren voor Lden waarden van 55, 60, 65, 70 en 75 db (voor zover ze buiten het luchtvaartterrein liggen) en voor L night waarden van 50, 55, 60, 65 en 70 db aangeleverd. Voor Almere is de geluidszone van Schiphol de dichtstbijzijnde contour. Gebleken is dat de contouren 2011 niet in Almere voorkomen. In de bijlage zijn de contouren van Schiphol opgenomen. 2.6 Rekenmethodiek Het programma Geomil is gebruikt voor het rekenwerk en het opstellen van het geluidsmodel. Gekozen is voor rekenmethode SKM2. Ter beperking van de rekentijd gebruikt de standaard karteringsmethode SKM zogeheten "D SKM -gebieden" om het geluid in bebouwd gebied op een efficiënte manier te berekenen. Een D SKM -gebied omsluit een in akoestisch opzicht homogeen gebied met gebouwen. Binnen de D SKM -gebieden worden de lokale reflecties en afscherming van gebouwen door een eenvoudiger en sneller algoritme benaderd. Voor het genereren van de type gebouwen (o.a. woningen) om het aantal blootgestelden te bepalen, is door Gegevensmanagement van de gemeente een GIS-applicatie gebruikt waarbij het BAG van de gemeente als bron is gehanteerd.

13 12 3 Resultaten EU-kartering Almere In de onderstaande figuren zijn de resultaten van de geluidsinventarisatie EUomgevingslawaai samengevat:

14 13 4 Conclusie Op basis van het onderzoek blijkt dat de meeste geluidsbelaste woningen in de geluidsklasse db vallen. Industrielawaai en luchtvaartlawaai zijn in Almere op basis van de EU-inventarisatieregels voor Almere niet relevant. Dat wil dus nog niet zeggen dat burgers geen overlast ondervinden van bedrijven of het vliegverkeer boven Almere. Met name het laatste is een aandachtspunt voor de toekomst omdat op basis van prognoses blijkt dat de bandbreedte van de toekomstige geluidszone van Schiphol bij een bepaalde groei-, waarschijnlijk deels over Almere zal gaan (Poort). Vanuit het Rijk is men, via de Alderstafels, bezig de capaciteit van Schiphol te verdelen. Almere is derhalve aangehaakt bij de Alderstafel Lelystad.

15 14 5 Gehanteerde documenten en gegevens 1. Handreiking Omgevingslawaai 2011, ministerie van I&M. 2. Draaiboek en script uitvoering EU-richtlijn Omgevingslawaai, Ingrediënten voor een projectplan voor provincies, dbvision rapport PRV , november BAG-gegevens gemeente Almere. 4. idelft: de Vector-NL (DSM) data set Almere: Bebouwingspolygonen (inclusief hoogte attributen) Vegetatie polygonen en punten (inclusief hoogte attributen) Kassen polygonen Industrie polygonen (>90 % metaal) Water polygonen Het Digital Terrain Model (DTM) bestaat uit breeklijnen, steunpunten en brugvlakken. Alle data is vervaardigd met behulp van opnamen zomer 2008 (of later, w.o. Poort: maart 2012). 6 Begrippenlijst db Decibel, afgekort als db, is de maat waarmee de sterkte van geluid wordt aangegeven. Daarbij wordt er rekening mee gehouden dat lage en heel hoge tonen minder hard klinken dan tonen in het middengebied. Om u een idee te geven van hoeveel geluid een bepaalde hoeveelheid decibel nu weergeeft: niveau in db Voorbeeld 0 Gehoorgrens; hieronder hoort de gemiddelde mens niets meer 20 Stille slaapkamer, stiltegebied in de natuur 30 Gefluister 40 Normale woonkamer 60 Gespreksniveau 80 Drukke verkeersweg op 10 meter afstand 100 Opstijgende jumbojet op 200 meter hoogte 110 Drilboor op 1 meter afstand 140 Pijngrens Een decibel is een zogenaamde logaritmische grootheid; dat betekent dat decibellen niet zomaar bij elkaar opgeteld of van elkaar afgetrokken kunnen worden. Een verdubbeling van het aantal bronnen levert een toename van het geluid op met 3 db. Stel bijvoorbeeld dat een snelweg een geluidsniveau van 80 decibel heeft. Als er dan twee keer zoveel auto's over die weg gaan rijden wordt het niveau niet 160 db, maar 83 db. En omgekeerd, als het verkeer met de helft afneemt, wordt de belasting dus 77 db. Geluidsgevoelige objecten Wgh (samenvatting, zie ook art.1 e.v. Wgh) De volgende objecten worden in Wet geluidhinder beschermd (artikel 1 Wgh): woningen : gebouw dat voor bewoning gebruikt wordt of daartoe bestemd is geluidsgevoelige terreinen : terreinen die behoren bij andere gezondheidszorggebouwen dan algemene, categorale en academische ziekenhuizen, alsmede verpleeghuizen, voor zover deze bestemd zijn of worden gebruikt voor de in die gebouwen verleende zorg, of woonwagenstandplaatsen. andere geluidsgevoelige gebouwen: onderwijsgebouwen (delen van het gebouw die niet zijn bestemd voor geluidsgevoelige onderwijsactiviteiten maken voor de toepassing van de Wgh geen deel uit van een onderwijsgebouw (per , hiervoor goldt dit laatste alleen voor een gymnastieklokaal)); ziekenhuizen en verpleeghuizen;

16 15 andere gezondheidszorggebouwen dan ziekenhuizen en verpleeghuizen die zijn aangegeven in het Besluit geluidhinder. Volgens het Besluit geluidhinder (artikel 1.2) zijn andere gezondheidszorggebouwen: verzorgingstehuizen; psychiatrische inrichtingen; medisch centra; poliklinieken; medische kleuterdagverblijven. Alle objecten die niet onder bovenstaande categorieën zijn te scharen zijn op basis van de Wgh niet beschermd tegen geluidhinder. In twijfelgevallen (valt een bepaalde bestemming onder een bepaalde categorie) is een goede motivering van belang. Lden De Lden (Level day-evening-night) is een maat om de geluidsbelasting door omgevingslawaai uit te drukken. Voor de bepaling van Lden wordt het etmaal in drie periodes verdeeld: dagperiode uur avondperiode uur nachtperiode uur Eerst wordt per periode het equivalente geluidsniveau over een heel jaar bepaald, uitgedrukt in db(a). Bij de avond en de nachtwaarde wordt vervolgens een straffactor van respectievelijk 5 en 10 db(a) opgeteld. De reden hiervan is dat een bepaald geluidsniveau in de avond en de nacht door het verminderen van geluiden uit de omgeving als hinderlijker wordt ervaren dan het geluid van overdag. Een andere reden is dat het voor eventuele slaapverstoring gedurende de nacht van belang is 's nachts strengere eisen te stellen. Er is geen wetenschappelijke basis voor de exacte grootte van deze straffactoren, maar ze worden algemeen gehanteerd. De Lden is tenslotte het logaritmisch gemiddelde van de dag-, avond- en nachtwaarde, waarbij gebruik wordt gemaakt van een 'energetische' middeling. Dit betekent dat de duur van elke periode ook wordt meegewogen. In formulevorm wordt de Lden als volgt berekend:

17 16 7 Bijlage: Resultaten EU-totaal Almere

18 8 Bijlage: Resultaten Gemeentelijke & Provinciale wegen 17

19 18 9 Bijlage: Resultaten Rijkswegen A6&A27

20 19 10 Bijlage: Resultaten spoorlijn Almere

21 20 11 Bijlage: Geluidszone Industrielawaai Geluidszonde De Vaart Geluidszones Markerkant

22 21 12 Bijlage: Geluidscontouren Schiphol De geluidscontouren van Schiphol komen niet in Almere voor.

23 22 13 Bijlage: Verkeersintensiteiten De intensiteiten zijn alleen digitaal beschikbaar (pdf) vanwege het formaat (A0).