Regiobijeenkomst studeren met psychische klachten 15 oktober 2015 Hanzehogeschool Groningen

Transcriptie

1 Regiobijeenkomst studeren met psychische klachten 15 oktober 2015 Hanzehogeschool Groningen Op Twitter te volgen met de hashtag: #regiobk Het ervaringsverhaal van Britt (student maatschappelijke werk en dienstverlening) Britt vertelt dat ze tijdens haar studie last heeft gehad van een paniekstoornis. Al vanaf haar 17 e had ze last van paniekaanvallen, maar vanaf het 2 e studiejaar kwamen die steeds regelmatiger voor. Gaandeweg durfde ze de deur niet meer uit, ontwikkelde een depressie en ging vermijdingsgedrag vertonen. Uiteindelijk is ze aangemeld voor behandeling bij PsyQ en kreeg ze medicatie. Deze medicatie maakte dat ze zich stoned voelde, waardoor haar focus verminderde, ze lastig overzicht kon houden en haar aandacht verslapte. Doordat ze dingen vermeed kreeg ze ook steeds minder zelfvertrouwen en ondanks dat ze veel sociale contacten had was ze daarin ook nerveus. Tijdens haar studie liep Britt vooral aan tegen de manier van informatieverstrekking door de onderwijsinstelling; ze kon niet bij één centraal punt terecht. Ze had iemand nodig die haar kon helpen met de praktische zaken en verder kon helpen in geval van uitval tijdens de studie. Niemand binnen de instelling wist wat haar status was. Ze moest zelf alles uitzoeken, ook voor financiering. Ze geeft aan dat het haar had geholpen als iemand afspraken met haar had ingepland, ze niet overal opnieuw haar verhaal had hoeven vertellen en ze zich niet elke keer hoefde te verdedigen bij examencommissies. Opvallend vond ze tevens de (ontbrekende) kennis en attitude medewerkers van de hogeschool. Eén slb-er zei tegen haar: dat wordt hem zo niet, je bent wel heel gevoelig. Misschien is het beter dat je een andere studie kiest waarbij je minder met mensen hoeft om te gaan en ga op yoga. Door de psychische klachten kon ze misschien nooit in de sociale sector werken, terwijl ze wel degelijk affiniteit had om met mensen te werken. Hierdoor twijfelde ze veel aan zichzelf. Later trof ze gelukkig mensen die wel vertrouwen hadden in haar slagen. Gaandeweg kreeg ze weer het vertrouwen dat ze er mocht zijn Aanbevelingen van Britt aan de instellingen: - Verandering van attitude (afhankelijk van de psychische stoornis kan het wel of misschien niet slagen, bekijk per individu) - Eén aanspreekpunt en betere samenwerking tussen de verschillende sleutelfiguren - Aanvullende begeleiding, niet alles bij SLB-er Het gaat nu heel goed met haar. Ze geeft nu workshops openheid over psychische klachten aan studenten en dat vindt ze heel leuk om te doen! Ze doet dit ook om studenten te laten zien dat het kan en dat er groeimogelijkheden zijn. Op de vraag uit de zaal waarom er iemand uit de instelling de afspraken met de student moet maken antwoordt ze dat het gaat om het gevoel van contact vanuit school. Je bent zelf zo in de war, het is dan zo belangrijk dat iemand contact zoekt en vraagt; hoe gaat het met je? De drempel om zelf contact op te nemen als je zo in de war bent is erg hoog en wordt alleen maar hoger.

2 Er is nu (vrijwel) geen contact tussen begeleider binnen en begeleider buiten het onderwijs. Daarop vraagt iemand aan Britt hoe ze het zou hebben gevonden als er contact was geweest tussen school en ggz? Haar antwoord: prettig! Er wordt instemmend geknikt in de zaal en er worden voorbeelden genoemd van studenten die zelf hun begeleiders meenamen naar het gesprek op school. Als onderwijsprofessional kun je zo ook samen met de externe begeleider de grenzen bepalen en een plan opstellen voor hoe met de student om te gaan; dat is prettig. Iemand geeft het voorbeeld van een arbeidsarts die adviseert wat er op de werkvloer moet gebeuren, waarom kan dat voor student (op de studievloer ) niet ook? Pim Hoek (docent/onderzoeker en psychomotorisch therapeut - Ambulatorium van Windesheim in Zwolle) vertelt over het Ambulatorium Pim vertelt dat daar waar we vanuit de opleiding veel worden opgeleid voor zorg in de 2 e en 3 e lijn er steeds meer behoefte aan is om in 0 e en 1 e lijns zorg bezig te zijn. Voor die context is een klassieke stage niet meer altijd toereikend. Er zijn nieuwe ontwikkelingen in de zorgmarkt. Zodoende moeten we een nieuwe context creëren i.s.m. verschillende organisaties en experts, zowel intern als extern. Hoe moet het beroepsperspectief eruit zien? De leerwensen moeten meer op maat worden ingekleed. Het Ambulatorium In is Windesheim met het Ambulatorium gestart. Het ambulatorium is een aan Windesheim verbonden begeleidings-, behandel- en kenniscentrum waar cliënten begeleid en behandeld kunnen worden door geregistreerde therapeuten en/of ouderejaars studenten van de opleiding Psychomotorische Therapie en Bewegingsagogie en de opleiding Logopedie (volgend jaar lopen er al 60 ouderejaars studenten stage). Het blijkt dat er veel behoefte aan is en het is multidisciplinair. Pim geeft aan dat er vraaggericht wordt gewerkt; We hanteren geen ordening naar DSM. We bieden trainingen en zetten psycho-motorische therapie (PMT) op. Doorverwijzing naar het Ambulatorium Bij Windesheim is nu afgesproken dat de studenten zoveel mogelijk via de decaan bij het Ambulatorium terechtkomen, zodat minimaal de decaan op de hoogte is en die het overzicht houdt van wat er gaande is aan in- en externe hulpverlening/ aanpassingen/ afspraken/ etc. De student meldt zich bij het studiesuccescentrum, waar de decanen deel van uitmaken. Niet iedere student doet dat ook, het is al een drempel. Zelf kijken bij het Ambulatorium is soms een veiligere weg. Twee studenten begeleiden bij het therapie traject, dat is kostbaar. Daarom is er veel samenwerking met externe partners en doen docenten betaalde projecten bij externen. Leren in de praktijk Een belangrijke vraag die ons bezighoudt is: Waar houdt het op en wanneer verwijzen we door? Dat is een spanningsveld. We hebben het veel over de randvoorwaarden; met studenten voor studenten, leer- en oefensituatie. Wanneer je meer nodig hebt, verwijzen we door. Altijd in overleg met student zelf en soms ook met decaan / studentenpsycholoog / slb-er. Soms komen studenten via studentenpsycholoog bij het Ambulatorium, soms komen ze zelf en dan verwijzen wij ze ook

3 naar studentenpsycholoog. Per casus hebben we 2 studenten die zich daar 3 dagen p/wk mee bezig houden. Zij kunnen veel uitzoeken en met een plan komen. Dat is een enorme luxe. Docenten staan in de praktijk en studenten leren meteen de praktijk. Windesheim heeft hiermee voor elkaar waar de rest mee stoeit, namelijk samenwerking van hulpverlening en onderwijs; docent/ therapeut. Laagdrempelige hulpverlening Constant aansluiten bij de vraag van de organisatie is belangrijk. Als je dat buiten kunt, kun je dat ook binnen de eigen organisatie. Met studenten voor studenten. Een voorbeeld hiervan is de training faalangst voor studenten. Deze wordt door 2 studenten vanuit opleiding PMT voorbereid o.l.v. een ervaren therapeut. Het is laagdrempeliger voor studenten en voelt minder als stap naar hulpverlening. Soms kan het zelfs tussen de lessen door gevolgd worden. Nu veel trainingen voor ASS/ADHD: op executief functioneren, sociaal communicatieve vaardigheden, omgaan met stress. Pim vertelt dat er zelfs steeds meer aanvragen binnenkomen van studenten die geen ASS/ ADHD hebben, omdat ze tegen diezelfde belemmering aanlopen. Op dit moment komt zelfs 1/3 van de vragen van studenten zonder diagnose! Het gaat om kleine dingen; de student gezien of gehoord laten voelen, want dat wordt nogal eens door studenten gemist. Het zijn altijd korte workshops aan groepen en de context is binnen de studie. Vaak zijn de problemen er ook in andere gebieden dan alleen de studie. Inclusie als overkoepelend thema Bij Windesheim was inclusie het thema van de start van dit hogeschooljaar. Het staat dus op de agenda en er lopen meerdere projecten. Zo loopt er ook een arbeidstoeleidingstraject waarin wordt samengewerkt met bedrijven. Voor dit jaar is daar budget voor, maar binnen het project moeten we ook zoeken naar structurele financiering. Nu geen bijdrage van studenten. Het kost meer om dat op te zetten dan om het op deze manier uit te voeren, zoals we nu doen. Vragen uit het publiek Hoe ervaren studenten het om te worden begeleid door medestudenten? Dit verloopt op een heel natuurlijke manier verloopt en wordt juist als heel prettig ervaren. Studenten die begeleiden geven ook meteen het voorbeeld dat zij om hulp moeten vragen; bij de therapeut die de supervisie doet bijvoorbeeld, dat werkt juist vertrouwenwekkend. Het is ook meteen een goede oefening in het omgaan met privacy. Hier worden ook binnen de opleiding afspraken over gemaakt. Als er studenten binnen de eigen klas om hulp vragen dan verwijzen direct door, dat doen we niet. Ook bij intervisie organiseren we het zo dat dit uit elkaar is. Er zijn ook studenten van Windesheim die een rol spelen in het logistiek draaiende houden van de organisatie, maar zij zijn vanuit andere opleidingen en hebben andere rollen. Kortom veel cocreatie. Is het Ambulatorium een concurrent voor externe zorgverleners? Er is wel een spanningsveld. We moeten afbakenen, een langduriger traject bieden wij niet. Wat we aanbieden is direct in voorbeelden gekoppeld aan de eigen opleiding. Het gaat om het succesvol

4 studeren, om het voorkomen van belemmering in het studie. Ter voorkoming van studie uitval en vertraging. We zijn er niet voor verbreding van het sociaal netwerk of voor de kwaliteit van leven. Binnen het Ambulatorium wordt vrijwel niets online geboden, daar hebben we geen expertise in. Ook omdat we dan meer een concurrentiepositie innemen. Lies Korevaar (lector Rehabilitatie Hanzehogeschool Groningen) vertelt over zijn ervaringen binnen twee werelden Door zijn jarenlange ervaring bij zowel de GGZ hulpverlening als het onderwijs kent Lies Korevaar de goede en moeizame aspecten van beide. De taal, cultuur en samenstelling van beide werelden zijn totaal anders. Ondersteuningsmogelijkheden voor studenten met psychische klachten zijn beperkt. Maar als problemen zich in het onderwijs voordoen, doen ze zich (meestal) ook daarbuiten voor. Je hebt elkaar dus nodig. De samenwerking verloopt echter vaak moeizaam. De zorgprofessional en de onderwijsprofessional moeten elkaar leren verstaan (graag met de student erbij). GGZ doet nu vooral psycho-educatie maar legt niet de link naar de belemmeringen in het onderwijs. Je hebt in het onderwijs veel meer aan begrip. Studentrol en patiëntrol Het gaat bij begeleid leren om de studentrol. Het is belangrijk om jongeren in hun rol als student te zien, in hen te geloven en te ervaren dat ze je zelfs energie kunnen geven. Voor de patiëntrol moeten ze naar de hulpverlening, het gaat om het dagelijks functioneren in de school. Succes en tevredenheid. Niet de vorm tot norm verheffen, dat gebeurt nu al veel te veel. Help de student kritische vragen te stellen en oordeel niet. Laat hen zelf de keuze maken, zelf de regie nemen. Niet alleen praten over aan welke eisen voor de opleiding moet worden voldaan, maar ook; waar halen ze plezier uit in de opleiding? Redenen om af te haken staan vaak in relatie tot het plezier dat de student ervaart, het zich thuis voelen. Autisme en ADHD zijn vaak al bekend voorafgaand aan studie, andere psychische problemen manifesteren zich vaak in de leeftijd van jr. Vaak leveren die belemmeringen op in de cognitieve executieve functies. Dit geldt niet alleen voor studenten met psychische beperkingen, het komt alleen bij hen wel prominenter naar voren en die functies zijn allemaal van belang om goed te studeren. Per individu kan de uiting van de belemmering anders zijn, ook al hebben ze dezelfde beperking. Docenten/ slb-ers steken vaak in op niveau van vaardigheden en hulpbronnen. Maar moet je niet beginnen met: Wil je dit wel doen? Wil je hier wel zijn? Het lijkt een open deur, maar toch slaan we die stap te vaak over. Ik heb nog nooit een ggz medewerker aan tafel gehad die vroeg; wat voor werkvormen krijgt de student hier?

5 Op een vraag uit het publiek of er kosten zijn verbonden aan de impuls-cursus voor studenten van buiten de Hanze, antwoord Lies dat de kosten in de projectfase 150 per student voor 12 bijeenkomsten was. Zonder subsidie blijken de werkelijke kosten 1500 per persoon te zijn. Momenteel wordt er met UWV gesproken over een vergoeding. Bij de nieuwe subsidie die is toegekend gaan de kosten voor deelname weer terug naar 150. Belangrijk hierbij is met elkaar een gemeenschappelijk doel op te stellen. Ida Vermeulen vertelt over 113 online. Stichting 113Online is een zelfstandige en onafhankelijke zorgaanbieder op het gebied van zelfmoordpreventie. 113Online verleent online en telefonische anonieme hulp. Wanneer je je zorgen maakt om iemand anders, dan kun je terecht bij de 113 Online Advieslijn. Het is ook mogelijk om mensen in het Engels te woord te staan, zoals buitenlandse studenten. 113 Online biedt geen behandeling, het is echt een opvang voor eventjes. Mensen die vaker komen, krijgen een doorverwijzing mee. De psychologen, psychiaters en 5 coördinatoren worden betaald, de andere medewerkers zijn vrijwilligers. Niet zomaar iedere vrijwilliger wordt aangenomen om vervolgens te worden opgeleid. Je moet bepaalde competenties hebben. Ook vindt intervisie plaats. In de gatekeerperstraining gaat het ook over je eigen grenzen, als begeleider. In Amerika is het aantal zelfmoorden met deze methode teruggebracht. We proberen samen met de hulpvrager te zoeken naar een oplossing; wat moet er gebeuren om het beter te maken? Hoe erg is de gedachte van 0-10 aan zelfmoord? Kleine stapjes. Wat heeft ooit eerder geholpen? Prikkelen tot nadenken en uit de tunnel te krijgen. Ida vertelt dat 113 Online bewust kiest voor gebruik van het woord zelfmoord i.p.v. zelfdoding met duidelijkheid als uitgangspunt daarbij. Man-vrouw verhouding bij zelfmoord is 2/3 man 1/3 vrouw. De methodes voor zelfmoord zijn anders, mannen springen eerder voor de trein, vrouwen kiezen vaker voor medicatie. Eenzaamheid is erg groot bij mensen die aan zelfmoord denken. Mensen zijn 18 jaar; volwassen, dus hoef je niet achteraan te bellen. Er is reden tot zorg. Als instelling heb je zeker in het eerste jaar de plicht om iemand op te roepen voor een voortgangsgesprek. Mensen die 0 punten halen, daar is wat mee. Mensen die aan suïcide denken, denken dat het echt niet meer opgelost kan worden. Op vragen uit de zaal of je ernaar moet vragen als een student nog niks gezegd heeft, maar je wel ernstig vermoeden hebt wordt bevestigend geantwoord. Je kunt ook een schaalvraag stellen; kun je je leven nu een cijfer geven? En als ze dan een cijfer geven, kun je doorvragen. Hoe lang is dat al zo? Als de hulpvrager het heeft gedurfd om het probleem aan te kaarten, waardeer, complimenteer en stimuleer het. Vraag: wat zou voor jou een oplossing (kunnen) zijn? En laat hem of haar zelf nadenken.