Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie. Onderwerp Aanbieden plan Harmonisatie minimabeleid

Transcriptie

1 Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie Henk Kool Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Aan de voorzitter van de Commissie Sociale zaken, Werkgelegenheid, Economie en Internationale zaken Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk BSW/ RIS Doorkiesnummer adres Onderwerp Aanbieden plan Harmonisatie minimabeleid Aantal bijlagen 1 Datum 10 juni 2008 Geachte voorzitter, In mijn brief van 31 januari 2008 beschreef ik de verschillende onderdelen van het nieuwe armoedebeleid. Ik heb aangekondigd om voor de zomer met een plan te komen om het gemeentelijk minimabeleid uit te breiden en te harmoniseren. Dit plan bied ik u hierbij aan. In het plan Harmonisatie minimabeleid wordt aangekondigd uit te gaan van één inkomensbegrip en daarvan afgeleide inkomensgrenzen. Hierdoor ontstaat een duidelijke lijn: blijft het inkomen beneden de vastgestelde grens, dan bestaat er recht op meerdere voorzieningen. Wordt het inkomen te hoog, dan komt het recht op de voorzieningen te vervallen. Doelen van de harmonisatie zijn Met het hanteren van één inkomensbegrip en daarvan afgeleide inkomensgrenzen, wil ik meer duidelijkheid aan de burger geven. Op grond van zijn of haar inkomen, kan men voor meerdere voorzieningen in aanmerking komen. Dit maakt een vereenvoudigde en gecombineerde aanvraag mogelijk. Tevens kan er klantgerichter worden gekeken naar waarvoor men nog meer in aanmerking komt op grond van het inkomen en het huishoudtype. Hierdoor wordt niet-gebruik verder bestreden. Het gaat in het plan om de volgende voorzieningen: de fondsen voor ouderen en chronisch zieken en gehandicapten, de schoolkostenregeling, de Ooievaarspas en de collectieve ziektekostenverzekering Iza Cura. Inkomensbegrip en inkomensgrenzen Mijn voorstel is om de bijstandsnorm als inkomensbegrip te hanteren. De bijstandsnorm houdt rekening met de gezinssamenstelling en wordt al voor meerdere Haagse regelingen gebruikt. Ook andere G4-steden maken gebruik van de bijstandsnorm als inkomensbegrip, waardoor de keuze hiervoor aansluit bij de samenwerkingsverbanden op beleidsmatig en automatiseringsgebied. Hagenaars met een inkomen tot 110% van de bijstandsnorm kunnen een beroep doen op een volledig pakket aan voorzieningen. Heeft men een inkomen tussen 110% en 130% van de bijstandsnorm, dan is er een aangepast pakket beschikbaar, passend bij een hoger inkomen. Is het inkomen boven 130% van de bijstandsnorm gestegen, dan vervalt het recht op alle voorzieningen. Inlichtingen bij Postadres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 BSW/ Gevolgen voor de doelgroepen De alleenstaande ouders gaan erop vooruit door de inkomensgrens gelijk te stellen met die voor het gezin. Het doel hiervan is extra ondersteuning te bieden voor deze groep richting de arbeidsmarkt: zij moeten bij (her)intreding zorg en arbeid combineren. Door deze combinatie is er vaker sprake van (kleinere) deeltijdbanen. Het langer gebruik kunnen maken van de minimavoorzieningen is dan een extra stimulans om in te stromen op de arbeidsmarkt. Voor gezinnen zijn er geen verschillen ten opzichte van het huidige beleid. Een beperkte groep alleenstaanden jonger dan 65 jaar gaat erop achteruit. Het gaat hier om alleenstaanden met een inkomen tussen het huidige grensinkomen (130% van het wettelijk minimumloon) en het toekomstige grensinkomen (130% van de bijstandsnorm). In het harmonisatieplan wordt rekening gehouden met het huishoudtype en het vastgestelde inkomen wat daarbij hoort. Dit in tegenstelling tot het wettelijk minimumloon wat geen rekening houdt met woon en gezinsomstandigheden. De alleenstaande heeft evenveel te besteden als een gezin met kinderen. De groep alleenstaanden gaat er met het aanvaarden van werk tegen betaling van het minimumloon echter in financieel opzicht flink op vooruit, waardoor het verlies aan flankerende voorzieningen minder voelbaar zal zijn. Voor hen die erop achteruit gaan wordt voorzien in een overgangsregeling. Financiële gevolgen De financiële gevolgen van deze beleidswijziging kunnen bekostigd worden uit het bestaande budget. Verordening gemeentelijk minimabeleid De huidige verordening is tot stand gekomen voordat het dualisme zijn intrede deed. Om meer aan de nieuwe verhoudingen tegemoet te komen wordt later in het jaar de verordening gemeentelijk minimabeleid ingetrokken, en vervangen door beleidsregels. De beleidsregels zullen worden gecommuniceerd met de doelgroepen. Dit is geheel in lijn met de werkwijze van andere G4-steden. De raad zal jaarlijks worden geïnformeerd over voorgenomen beleid door armoedebeleid op te nemen als een onderdeel van het jaarplan Werk en Inkomen. Langdurigheidstoeslag De wetgeving betreffende de langdurigheidstoeslag is op dit moment nog niet beschikbaar waardoor deze voorziening nog niet is opgenomen in het harmonisatieplan. Duidelijk is wel dat er ten behoeve van de gedecentraliseerde langdurigheidstoeslag door de wetgever eisen worden gesteld aan een nieuwe verordening. Met het aanbieden en vaststellen van de verordening ten behoeve van de langdurigheidstoeslag, wordt de huidige verordening ingetrokken. Hierover wordt u in het najaar nader geïnformeerd. Met vriendelijke groet, de wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie, H.P.M. Kool

3 BSW/ Plan: harmonisatie minimabeleid Inleiding Onlangs is een wetsvoorstel aan de Tweede Kamer aangeboden waarbij aan gemeenten meer ruimte wordt gegeven voor het voeren van categoriaal minimabeleid. Dit betekent dat aan de bestaande categorieën twee nieuwe groepen worden toegevoegd, te weten mensen die langdurig van een laag inkomen afhankelijk zijn en ouders met kinderen. Voor deze laatste groep wordt ten aanzien van de schoolkostenregeling aansluiting gezocht bij het nieuwe schooljaar (2008/2009). Een voorstel voor de (gedecentraliseerde) gemeentelijk regeling van de langdurigheidstoeslag, ingaande 1 januari 2009, zal in het najaar aan de raad worden voorgelegd. De extra ruimte voor categoriaal minimabeleid geeft de mogelijkheid om het gemeentelijk minimabeleid uit te breiden, maar is een goed moment voor Den Haag om het minimabeleid in zijn geheel te harmoniseren. Bij de harmonisatie zijn betrokken: de regeling voor ouderen en gehandicapten, de schoolkosten-regeling, de Ooievaarspas en de collectieve verzekering Iza Cura. Aanpassing inkomensgrenzen minimabeleid Op dit moment worden verschillende inkomensbegrippen gehanteerd: de bijstandsnorm en het wettelijk sociaal minimumloon. De percentages waarbij mensen in aanmerking komen voor de voorzieningen verschillen eveneens, van 100% tot 130%. Dit is verwarrend voor de burger. Het is efficiënter en effectiever om de inkomenscriteria te vereenvoudigen. Hiermee wordt bereikt dat de groep die een aanvraag doet voor één voorziening op grond van het inkomen ook in aanmerking kan komen voor een andere voorziening. Het biedt ook meer mogelijkheden voor bestandsuitwisseling. Nu is dat vanwege de afwijkende inkomensgrenzen nog moeilijk. Niet-gebruik kan dus makkelijker worden bestreden. Overzicht actuele criteria van de in het minimabeleid besloten regelingen Regeling/grensinkomen WWB 100% WWB 110% WWB % WWB % Fonds chronisch zieken en gehandicapten Fonds voor ouderen Iza Cura Ooievaarspas Langdurigheidstoeslag Schoolkostenregeling Bijzondere bijstand WML 130% Inkomensbegrip Om te komen tot een eenduidig inkomensbegrip wordt uitgegaan van de volgende criteria: 1. uitgegaan wordt van de actuele inkomenssituatie; 2. het moet zoveel mogelijk aansluiting zijn bij de draagkracht van betrokkene; 3. het moet eenvoudig zijn. Op dit moment worden twee inkomensbegrippen gehanteerd, namelijk wettelijk minimumloon en bijstandsnorm. Beide begrippen gaan uit van de actuele inkomenssituatie, maar alleen de bijstand garandeert een minimaal bestaansniveau en houdt daarbij rekening met de gezinssituatie. De bijstand is afgeleid van de Wet Minimumloon; gezinnen ontvangen 100%, alleenstaande ouders 90% en alleenstaande 70%. De Wet Minimumloon gaat daarentegen uit van een gelijk bedrag voor iedereen (100%), onafhankelijk van de gezinssituatie; alleenstaanden ontvangen evenveel als een gezin. Het criterium dat er aansluiting moet zijn bij de draagkracht wordt gesteld, omdat het gemeentelijk minimabeleid een armoede-instrument is en dus daar moet inspringen waar de nood het hoogst is.

4 BSW/ De bijstandsnorm waarbij op basis van de gezinssituatie een minimaal bestaansniveau is vastgesteld, biedt daarvoor het beste aanknopingspunt. Een keuze voor de Wet Minimumloon zou betekenen dat het voor armoede beschikbare budget voor een deel wordt belegd bij de alleenstaanden met een relatief hoge draagkracht. Die keuze gaat ten koste van andere groepen met een (relatief) lagere draagkracht, zoals (eenouder) gezinnen. Daarvoor is geen rechtvaardiging te vinden in de diverse onderzoeken naar armoede. Wat betreft de eenvoud wordt ervoor gekozen om niet uit te gaan van de van toepassing zijnde bijstandsnorm, want dat zijn er velen. Uitgegaan wordt van één bijstandsnorm voor een alleenstaande en één voor een gezinssituatie. (Hierover in het onderstaande meer.) De keuze voor de bijstandsnorm heeft geen gevolgen voor gezinnen; voor hen is er geen verschil tussen bijstandsnorm en wettelijk minimum. Voor alleenstaande ouders en alleenstaanden heeft de keuze wel gevolgen die in het nu volgende worden omschreven. Alleenstaande ouders gelijk stellen met gezinnen Uit de Armoedemonitor (2006) blijkt dat in Den Haag de helft van alle eenoudergezinnen van een minimuminkomen leeft. (Her)intredende alleenstaande ouders met kinderen hebben het zwaar: zij werken vaak in deeltijd om arbeid en zorg voor het gezin te kunnen combineren waardoor het inkomen lager blijft. Het Kabinet heeft maatregelen genomen om de inkomenspositie van de werkende alleenstaande ouder te verbeteren. Daarbij moet het gemeentelijk minimabeleid aansluiten om te voorkomen dat de effecten van het Rijksbeleid ongedaan gemaakt worden. Voorstel is om voor alleenstaande ouders de inkomensgrens gelijk te stellen aan de inkomensgrens van gezinnen. Hierdoor kunnen alleenstaande ouders langer een beroep doen op de minimaregelingen. Ook voor wat betreft de hoogte van de vergoedingen wordt deze gelijkstelling toegepast. Alleenstaanden De groep die met het hanteren van de bijstandsnorm, ten opzichte van de huidige criteria, verminderd in aanmerking komt voor de minimaregelingen betreft de groep alleenstaanden jonger dan 65 jaar. Zij gaan er echter bij werkaanvaarding in financieel opzicht het meest op vooruit, zelfs als rekening wordt gehouden met verlies van rechten. Bijvoorbeeld: Voor de ooievaarspas en het fonds chronisch zieken en gehandicapten hanteren we nu een bovengrens van 130% van het wettelijk minimumloon. Dat betekent dat een alleenstaande op jaarbasis tot 7200,00 boven de voor hem/haar geldende bijstandsnorm kan verdienen en dan toch nog in aanmerking kan komen voor ondersteuning door het gemeentelijk minimabeleid. Gesteld dat een alleenstaande bijstandsgerechtigde een fulltime baan accepteert tegen het minimumloon. Hij/zij ontvangt dan op jaarbasis netto ruim 3.600,00 meer dan de toepasselijke bijstandsnorm. Gesteld dat deze alleenstaande een huur heeft van 491,00 per maand, dan ontvangt hij/zij hier met een bijstandsuitkering 3.024,00 huurtoeslag per jaar voor. De werkaanvaarding leidt tot een verlies aan huurtoeslag van 936,00 per jaar. Aan de zorgtoeslag verandert er niets, wel is er sprake van verlies aan kwijtschelding. Gemiddeld is dit 200,00 per jaar. In totaal verliest deze alleenstaande 1100,00 per jaar. Per saldo bedraagt het voordeel voor deze alleenstaande dus 2.500,00 Inkomensgrens Naast eenduidigheid in het inkomenscriterium (bijstandsnorm) is het ook van belang om de inkomensgrenzen zoveel mogelijk op elkaar aan te sluiten. Daartoe gaan we uit van een A-pakket waarbij alle voorzieningen volledig worden aangeboden aan de groep met een inkomen tot 110% van de bijstandsnorm. Hagenaars met een inkomen tussen 110% en 130% van de bijstandsnorm kunnen aanspraak maken op het B-pakket, waarbij het aanbod wordt afgebouwd.

5 BSW/ Onderstaand een overzicht van de inkomensgrenzen zoals voorgesteld: % bijstandsnorm (A-pakket) 130% bijstandsnorm (B-pakket) alleenstaand 924, ,96 (onvolledige) 1321, ,37 gezinnen alleenstaand , ,02 (onvolledige) gezinnen , ,62 * De genoemde bedragen zijn netto, exclusief reservering vakantietoeslag (4,7% in 2008) De minimavoorzieningen Fonds voor ouderen / chronisch zieken en gehandicapten Zowel chronisch zieken en gehandicapten als de ouderen van 65+ maken aanspraak op een jaarlijkse vergoeding van 250,00. De enige wijziging bij deze Fondsen betreft de inkomensgrens, zoals voorgesteld wijzigt deze van 130% wettelijk minimumloon in 130% bijstandsnorm. Schoolkosten De schoolkostenregeling is een tegemoetkoming in de bijkomende schoolkosten die voor rekening van de ouders komen en waarvoor geen voorliggende voorziening geldt. Hierbij kan gedacht worden aan de kosten van een bureau, fiets, broodtrommel, schooltassen etcetera. Er is voor een kind op de basisschool een bedrag van 110,00 beschikbaar, voor kinderen op het voortgezet onderwijs is per leerjaar 350,00 beschikbaar en voor kinderen in de brugklas kan men daarnaast een startpakket aanvragen van 650,00 In 2007 heeft de gemeente de bijdrage per leerjaar in het voortgezet onderwijs met 50,00 verhoogd vanwege het uitblijven van de Rijksbijdrage. Nu de compensatie vanuit het Rijk is toegezegd, wordt de gemeentelijke bijdrage waar ouders een beroep op kunnen doen gecorrigeerd naar het oude bedrag, te weten 300,00 in plaats van 350,00 Categoriaal maken van de schoolkostenregeling Door te categorialiseren wordt de regeling niet meer op individueel niveau getoetst, maar wordt deze opgenomen als voorziening in het minimabeleid. In het huidige beleid valt de schoolkostenregeling onder de individuele bijzondere bijstand. Op grond daarvan wordt de draagkrachtberekening bijzondere bijstand toegepast: hoe hoger het inkomen, hoe lager de vergoeding. Bij een inkomen tussen 110% en 120% bijstandsnorm wordt een draagkracht veronderstelt van 300,00 op jaarbasis. Bij een inkomen tussen 120% en 130% van de bijstandsnorm wordt de draagkracht vastgesteld op 600,00 per jaar. Deze draagkracht wordt gezien als eigen bijdrage en daardoor wordt het te verstrekken bedrag lager. Voorbeeld in de huidige situatie: Een gezin heeft 3 kinderen: 1 op de basisschool, 1 in de brugklas, 1 in een vervolgjaar van de middelbare school. schooltype tot 110% bijstand tot 120% bijstand tot 130% bijstand basisschool 110,- 110,- 110,- brugklas 1000,- ( ) 1000,- 1000,- vervolgjaar 350,- 350,- 350,- draagkracht -/- 0,- 300,- 600,- totaal vergoeding 1460,- 1160,- 860,-

6 BSW/ Bij categoriaal beleid gaan we uit van vaste bedragen voor de groep tussen 110%-130%. Uitgangspunt is dat zoveel mogelijk wordt aangesloten bij bestaand beleid. Voorgesteld wordt de jaarlijkse bedragen voor deze inkomenscategorie als volgt vast te stellen: voor de basisschool 60,00 per leerjaar in het voortgezet onderwijs 250,00 en eenmalig voor de extra kosten in de brugklas 450,00. Nieuwe situatie: schoolkosten tot 110% bijstandsnorm (A-pakket) tussen 110% en 130% bijstandsnorm (B-pakket jaarlijks basisschool 110,- 60,- eenmalig brugklas 1000,- ( ) 800,- ( ) jaarlijks middelbare school 350,- 300,- totaal vergoeding 1460,- 1160,- Opgemerkt zij dat hier de vermindering van de Rijksbijdrage nog niet is meeberekend in de kolom tot 110% bijstandsnorm om geen scheef beeld te laten ontstaan, de regeling blijft voor deze doelgroep immers gelijk. In de kolom tussen 110% en 130% bijstandsnorm zijn de bedragen voor de vervolgleerjaren wel aangepast naar 250,00, maar is de Rijksbijdrage van 50,00 er nog bij opgeteld. Ooievaarspas Met de ooievaarspas kunnen Hagenaars tegen gereduceerd tarief meedoen met sport, kunst en cultuur. Momenteel is de Ooievaarspas gratis voor mensen met een inkomen tot 110% van het wettelijk minimumloon, met een inkomen tussen 110% en 130% van het minimumloon is de pas verkrijgbaar tegen een kleine bijdrage. De Haagse 65+ ers ontvangen de pas gratis tot een inkomen van 130% van het wettelijk minimumloon. Het voorstel is om de pas gratis te maken voor alle inkomens tot 130% van de bijstandsnorm. Studenten kunnen gebruik blijven maken van de pas tegen betaling van 11,34 (voorheen fl. 25,00). Studenten hebben meerdere middelen om tegen gereduceerd tarief te participeren in sport, kunst en cultuur. Momenteel wordt onderzocht of alle mogelijkheden om met korting te participeren voor studenten, verenigd kunnen worden in één Studentenpas. U kunt hierbij denken aan de CJP-pas voor culturele activiteiten, de OV kaart voor reizen met korting of zelfs geheel gratis, en de sportpas waarmee men kortingen krijgt bij aangesloten sportscholen en verenigingen. Het college verwacht voor het einde van dit jaar u de resultaten te kunnen melden. Collectieve verzekering Iza Cura Den Haag heeft voor mensen met een laag inkomen een goede collectieve ziektekostenverzekering afgesloten. Mensen met een inkomen tot 110% van de bijstandsnorm kunnen al een basisverzekering met een aanvullende verzekering krijgen voor 107,00 per maand (2008), waarbij het eigen risico volledig is meeverzekerd. Voor mensen met een hoger inkomen is eenzelfde pakket verkrijgbaar, maar voor een hoger bedrag, namelijk 120,00 per maand. Dit verschil komt omdat de gemeentelijke bijdrage voor deze groep niet wordt toegepast, dit wordt wel gedaan voor de groep met een inkomen tot 110% van de bijstandsnorm Overgangsregeling Bij de voorgestelde regeling gaan vrijwel alle groepen erop vooruit of blijven gelijk. Nadelige gevolgen zijn er alleen voor de groep alleenstaanden die nu een Ooievaarspas heeft of een beroep kan doen op het fonds chronisch zieken en gehandicapten en een inkomen heeft dat ligt tussen 130% van de bijstandsnorm en 130% van de Wet minimumloon. Het betreft hier de groep die ten opzichte van het bestaansminimum een inkomen heeft wat op jaarbasis een financiële ruimte biedt tot 7200,00

7 BSW/ Het is redelijk een overgangsregeling te bieden aan de groep alleenstaanden die hun recht op de Ooievaarspas of het Fonds verliezen. Gedacht wordt om de regelingen voor 2009 nog eenmalig te verstrekken indien men in 2008 eveneens gebruik maakte van de regeling. Bij de Ooievaarspas is het moeilijk om een inschatting te maken van het aantal pashouders die het betreft. Bij een grove schatting kan het gaan om een paar honderd pashouders die bij wijze van overgang nog gedurende één jaar een pas blijven ontvangen. Bij de groep chronisch zieken en gehandicapten is onderzocht wat de omvang is van de groep die geen aanspraak meer maakt op het Fonds. Het blijkt hier om tientallen te gaan. Na het overgangsjaar kunnen zij worden opgevangen in de individuele bijzondere bijstand. Op basis van de werkelijke kosten zal worden bezien of daarvoor bijzondere bijstand kan worden toegekend. Voor zover er sprake is van achteruitgang inzake de beschikbaarheid van de voorzieningen, blijft de huidige Verordening van kracht. Financiële gevolgen Naast de harmonisatie van de minimaregelingen worden tegelijkertijd andere middelen ingezet om het nietgebruik tegen te gaan: de Dag tegen Armoede in september en de grote voorlichtingscampagne welke rond de zomer zal starten. Er worden door deze combinatie van acties meer aanvragen verwacht: voor 2009 gaan we uit van 10% meer aanvragen ten opzichte van Dit is een forse ambitie, gezien de hoogconjunctuur en een dalend klantenbestand. Rekening houdend hiermee worden de extra uitgaven in totaal geraamd op circa ,00. Dit kan uit het bestaande budget worden gefinancierd.